Argumenty bioetyki 2012

wykład 11

CZŁOWIECZEŃSTWO JAKO

KRYTERIUM STATUSU

MORALNEGO

dwa znaczenia

„kryterium”

• (1) kryterium jako kryterialna

podstawa pewnej cechy

• (2) kryterium jako twierdzenie

uznające jedną cechę za kryterialną
podstawę innej

pojęcia człowieczeństwa

• 1. pojęcie potoczne: istota żywa posiadająca

określone cechy anatomiczne i/lub

behawioralne

• 2. pojęcie metafizyczne – (np. człowiek =

animal rationale)

• 3. pojęcie biologiczne

(a) w wersji genealogicznej: człowiek =

osobnik mający odpowiednią genezę,

mianowicie spłodzony przez ludzkich rodziców
(b) w wersji strukturalnej: człowiek = osobnik

mający odpowiednią konstytucję genetyczną

(ludzki genotyp lub genom)

eksplikacja kryterium jako

kryterialnej podstawy

Cecha A jest kryterialną podstawą cechy B wtedy

i tylko wtedy, gdy pomiędzy A i B zachodzi

• (a) odpowiedni stosunek logiczny (np.

posiadanie A jest koniecznym i wystarczającym

warunkiem posiadania B)

• (b) odpowiedni stosunek ontyczny (np. cecha A

jest bezpośrednią ontyczną podstawą cechy B;

A determinuje B, a B zależy od A)

• (c) odpowiedni stosunek epistemologiczny (np.

cecha A może zostać poznana niezależnie od

cechy B; pomiędzy cechą A i cechą B zachodzi

intuicyjnie uchwytny związek)

kryterium w ujęciu Joela

Feinberga

• Let us mean by "a criterion of personhood" a

specification of the characteristic (or set of

characteristics) that is such that 1. no being can be a

person unless he or she possesses that

characteristic, 2. any being who possesses that

characteristic is a person, and 3. it is precisely that

characteristic that directly confers personhood on

whoever possesses it. The person-making

characteristic, in brief, is that characteristic (or set of

characteristics) that is common and peculiar to all

persons and in virtue of which they are persons. "A

criterion of personhood," as we shall understand the

phrase, is some statement (true or false) of what the

person-making characteristic is.

• The statement of a mere boundary line of personhood, in

contrast, may be correct and useful even though it

mentions no person-making characteristic at all. Such a

statement may specify only some theoretically superficial

characteristic that happens to be invariable (or perhaps

only usually and roughly) correlated with a person-making

characteristic. For example, even if it is true that all persons

can survive outside the mother's womb, it does not follow

that being able to survive outside the mother's womb is

what makes someone a person or that this is even partially

constitutive of what it is to be a person. The "superficial

characteristic," then, can be used as a clue, a test, or an

indication of the presence of the basic personhood-

conferring characteristic and therefore of personhood itself,

even though it is in no sense a cause or a constituent of

personhood.

A. człowieczeństwo jako wystarczające i konieczne

kryterium bezpośrednie

S
↕ ▲
H

[antropologiczne kryterium w

sformułowaniu Feinberga]

• "All and only members of the

biological species Homo sapiens,
'whoever is conceived by human
beings,' are moral persons and thus
are entitled to full and equal
protection by the moral rule against
homicide."

B. człowieczeństwo jako wystarczające, choć

niekonieczne kryterium pośrednie

S

▲

H → [X]

B. człowieczeństwo jako wystarczające, choć

niekonieczne kryterium pośrednie

Biologiczne człowieczeństwo stanowi wystarczające

(choć niekonieczne) pośrednie kryterium statusu

moralnego, ze względu na to, że jest skorelowane

z jego właściwą ontyczną podstawą, którą stanowi

• (1) obecność niematerialnej duszy
• (2) psychologiczna osobowość

(a) w sensie potencjalnym (zdolność

rozwinięcia wyższych funkcji psychicznych)

(b) w sensie gatunkowym (przynależność do

gatunku, którego normalne dojrzałe osobniki mają

rozwiniętą zdolność wyższych funkcji

psychicznych)

C. człowieczeństwo jako kryterium niekonieczne,

lecz współwystarczające

S

↑ ▲
[H+X]

(C-1)

• Mary Anne Warren, Moral Status:

Obligations to Persons and Other
Living Things
(Oxford: Clarendon Press, 1997)

Warren, dwa wystarczające

kryteria pełnego statusu

• The Agent's Rights Principle:

Moral agents have full and equal
basic moral rights, including the
rights to life and liberty. (s. 156)

• The Human Rights Principle: (...)

human beings who are capable of
sentience but not of moral agency
have the same moral rights as do
moral agents. (s. 164)

C-2

• Nelson, Meyer 2005 - Lawrence J.

Nelson &

Michael J. Meyer

(2005).

Confronting Deep Moral
Disagreement: The President's
Council on Bioethics, Moral Status,
and Human Embryos. American
Journal of Bioethics 5 (6):33 – 42

• 1) Moral agents: Moral agents have

the highest degree of moral status
and possess full and equal
fundamental rights, including prima
facie rights to life and liberty (...),

• 2) Human community: Born human

beings who lack moral agency have
the same fundamental moral status
as moral agents

człowieczeństwo jako

kryterium statusu

moralnego

• A. wystarczające i konieczne kryterium

bezpośrednie

• B. wystarczające, choć niekonieczne kryterium

pośrednie
1. wtórne w stosunku do kryterium teologicznego
2. wtórne w stosunku do kryterium

personalistycznego

• C. bezpośrednie lub pośrednie kryterium

współwystarczające
1. połączone z kryterium zdolności odczuwania
2. połączone z kryterium (zdolności do)

samodzielnego istnienia