Jan Łazowski

Fizykoterapia

Wykład 1.

Definicje, energia i reakcje

organizmu

1. Rok fizjoterapii, semestr letni

Dn. 10. 03. 2008

07:25 07:25

2

Definicja fizykoterapii



Stosowanie energii

fizycznych do

leczenia, rehabilitacji,

odnowy biologicznej i

profilaktyki

07:25 07:25

3

Dyscypliny pokrewne



Fizjoterapia



Medycyna fizykalna



Balneologia – lecznictwo
uzdrowiskowe



Fizjatria



Przyrodolecznictwo



Wodolecznictwo - hydroterapia

07:25 07:25

4

Rodzaje energii



Stosowane w fizykoterapii



Promieniowania elektromagnetycznego (pem)



Cieplna



Elektryczna



Mechaniczna



Występujące w organizmie człowieka



Chemiczna



Cieplna



Mechaniczna



Elektryczna



Pem podczerwone i luminescencyjne

07:25 07:25

5

Zasady dotyczące energii



Zasada zachowania energii



Energia nie może być wytwarzana ani zniszczona



Do wykonania pracy konieczna jest
różnica potencjałów energii i energia
swobodna



Różnica potencjałów to np. różnica temperatur,
napięcia elektrycznego, mechaniczna energia
potencjalna



Tu występuje pojęcie entropii i fizycznego końca
świata, oraz powiązanie fizyki z teorią informacji
a także zasada równoważności energii i materii

07:25 07:25

6

Jednostki energii



Podstawowa jednostka:

dżul

(J)



Stara jednostka: kaloria (kal)



1 J = 0,24 kal



1 kal = 4,18 J



Kilogramometr. 1 kgm = 9,8 J



Kilowatogodzina. 1 kWh = 3 600 000 J

07:25 07:25

7

Jednostki mocy



Podstawową jednostka mocy jest wat
(W)



Moc wynosi 1 W gdy praca wielkości 1 J
jest wykonywana przez jedną sekundę.



Koń mechaniczny (moc samochodów)



1 koń mech. = 736 W



1000 W = kW 1 000 000 W = 1 MW



0,001 W = mW 0,000 001 W = 1 µW

07:25 07:25

8

Wielokrotności



hekto = x 100



kilo = x 1000



Mega = x 1000 000



giga = x 1000 000

000

07:25 07:25

9

Podwielokrotności



decy = 0,1



centy = 0,01



mili = 0,001



µ (mikro) = 0,000 001 (jedna
milionowa)



nano = 0,000 000 001 (jedna
miliardowa)



piko = 0.000 000 000 001 (jedna
bilionowa)

07:25 07:25

10

Nośniki energii



Dla ciepła każda substancja



Dla energii elektrycznej przewodniki i
pole elektryczne



Dla energii mechanicznej substancje
nieelastyczne i pole grawitacyjne



Energia elektromagnetyczna rozchodzi
się przez promieniowanie nie potrzebuje
żadnego nośnika

07:25 07:25

11

Natężenie



Ilości energii przechodzącej prze dane

miejsce (przewodnik) w jednostce czasu



Przewodnik może ograniczać

przewodzenie energii - stawia opór



Przewodnik posiada ograniczona zdolność

przewodzenia energii – przewodność



Natężenie zależy od mocy energii i

przewodności (oporu) przewodnika



Natężenie pem jest równe mocy pem (nie

ma nośnika)

07:25 07:25

12

Cykle, drgania, rytmy

Jednostajnie powtarzane zmiany

przepływu (natężenia) energii



Kosmiczne



Kwantowe



Biologiczne



Społeczne (wymyślone przez ludzi)

Cykliczność łączy zmienność ze

stałością

07:25 07:25

13

Miary cykli



Okres czas trwania cyklu (T) jednostka
czas



Częstotliwość (F), jednostka Herc (H)



T = 1/F F= 1/T



Amplituda oznaczana jednostkami
natężenia



Fazy



Cykle ciągłe i impulsowe (przerywane)

07:25 07:25

14

Miary cyklu

07:25 07:25

15

Fazy cyklu

07:25 07:25

16

FALE

Są to cykle (drgania)

w przestrzeni



Długość fali (jednostki długości)



Częstotliwość (Herce)



Prędkość rozchodzenia się fal

07:25 07:25

17

Cykle impulsowe

okres

faza przerwy

0

faza impulsu

10

20

25

35

40

45

50

55

60

65 ms

5

15

30

Faza impulsu = 10 ms

Faza przerwy = 15 ms

Okres = 25 ms

Wypełnienie = 10 : 25 = 40%

07:25 07:25

18

Kształty najczęściej
stosowanych impulsów

Prostokątny

Sinusoidalny

Trójkątny

Trapezoidalny

Eksponencjalny

07:25 07:25

19

Organizm a energia



Organizm potrzebuje następujących energii w
środowisku:



Ciepła wyrażanego temperaturą od -20

0

C do

+36

0

C



Światła – tj. pem
w zakresie od 200 do 15 000 nm
o natężeniu od 0,12 do 0,005 W/cm

2



Energii pola grawitacyjnego ziemi i mechanicznej
z rąk innych ludzi



Organizm sam także wytwarza energię z
substancji chemicznych otrzymywanych w
pożywieniu

07:25 07:25

20

Biologiczne rodzaje energii



Energie w postaciach

biologicznie naturalnych



Energie nienaturalne,

niespotykane w biosferze
człowieka

07:25 07:25

21

Cechy naturalnych form
energii



Występują obficie w biosferze. Niskie napięcia
energii elektrycznej, występują obficie w
organizmie,
i w biosferze



Są niezbędne do powstania i zachowania życia
na ziemi.



Ustrój wykształcił specjalne receptory dla ich
rozpoznania, człowiek zmysłami rozpoznaje ich
obecność i nasilenie.



O działaniu szkodliwym ostrzegają zmysły,
aparatura uzupełnia spostrzeganie, nie jest
niezbędna do ochrony życia.

07:25 07:25

22

Cechy nienaturalnych form
energii



Nie występuje w biosferze wcale lub tylko
śladowo. Zostały wytworzone przez
człowieka



Nie są niezbędne do utrzymania życia.



Nie są percypowane przez żadne receptory
zmysłowe, człowiek nie postrzega ich
obecności



O ich szkodliwym działaniu ostrzega
wyłącznie aparatura pomiarowa, niezbędna
do ochrony życia ludzi i środowiska.

07:25 07:25

23

Zmiany wywołane w
organizmie przez energie
naturalne



Są to czynne reakcje adaptacyjne, dla każdej
energii inne, które przeważają nad zmianami
biernymi.



Działa energia, która została przez tkanki
zaabsorbowana, ale wielkość reakcji jest zależna
od pobudliwości ustroju a nie tylko od ilości
absorbowanej energii



Reakcje są wielokierunkowe, zawierają elementy
miejscowe i oddalone, chwilowe i trwałe



Wywierają bezpośredni wpływ na psychikę oraz
mogą działać przez sugestie.

07:25 07:25

24

Schemat reakcji na energię
naturalną

ENERGIA

zmiana bierna

Układ nerwowy

i hormonalny

reakcja

reakcja

reakcja

NATURALNA

receptory

efektory

07:25 07:25

25

Zmiany wywołane energiami
nienaturalnymi - sztucznymi



Bierne, miejscowe zmiany fizyko-

chemiczne i molekularne. Nieswoiste

reakcje komórkowe.



Zmiany występują w czasie podawania

energii i w miejscu jej absorpcji



Działa tylko ta energia, która została

przez tkanki zaabsorbowana, wielkość

zmiany jest proporcjonalna do ilości

zaabsorbowanej energii.



Na psychikę mogą oddziaływać tylko

wtórnie, np. przez sugestię.

07:25 07:25

26

Schemat reakcji na energię
sztuczną

Układ nerwowy

i hormonalny

zmiana bierna

Powłoki skórne

receptory niepobudzone

efektory nie reagują

SZTUCZNA

ENERGIA

07:25 07:25

27

Rodzaje zmian wywołanych w
ustroju



Miejscowe i oddalone



Chwilowe i trwałe



Reakcje czynne (adaptacyjne),
zmiany bierne (lokalne)



Po jednym zabiegu i po serii
zabiegów (sumowane

)

07:25 07:25

28

Mierzenie dawki energii



Miarami fizycznymi



ilość



moc



gęstość



Miarami fizjologicznymi



wg reakcji tkanek



wg odporności tkanek

07:25 07:25

29



Ilość energii



Jule i kalorie,



Moc energii



Waty i miliwaty,



Natężenie



ampery



Gęstość energii



Jule na cm

2

, waty na cm

2

, ampery

na cm

2

,

Fizyczne miary energii leczniczych

07:25 07:25

30

Fizjologiczne miary dawek
energii



Podprogowa,



Progowa



Nadprogowa



Średnia terapeutyczna



Submaksymalna



Maksymalna



Szkodliwa

07:25 07:25

31

Terapeutyczne miary
dawek

07:25 07:25

32

FIZYCZNE MIARY DAWEK



ILOŚĆ ENERGII wyrażona w DŻULACH



Energia rozłożona w czasie wyrażą się



MOCĄ mierzoną WATAMI tj. liczbą dżuli na sekundę



Energia rozłożona w przestrzeni wyraża się



GĘSTOŚCIĄ tj. liczbą dżuli na CENTYMETR 2



W sumie najważniejsze parametry dawki to:



1. Ilość energii



2. Wielkość czasu w którym jest podawana



3. Wielkość powierzchni przez którą jest
podawana

07:25 07:25

33

Tolerancja energii



Granica tolerancji



Różna dla różnych energii



Wyraża się wielkością dawki,
która uszkadza tkanki



Dawki terapeutyczne musza
się mieścić poniżej granicy
tolerancji

07:25 07:25

34

Objawy nietolerancji



Występujące u wszystkich ludzi



Miejscowe uszkodzenie tkanek



Ogólne zaburzenie zdrowia



Ból i zaburzenia emocjonalne (np. lęk)



Odczyny indywidualne



Alergiczne



Nadwrażliwość



Reakcje paradoksalne

07:25 07:25

35

Zeszyt ćwiczeń



Student jest zobowiązany prowadzić
zeszyt ćwiczeń, w którym opisuje zabiegi
wykonywane osobiście lub obserwowane.



Zeszyt powinien zawierać 10 opisów na
każdy semestr z różnych rodzajów
zabiegów. W sumie trzydzieści opisów.
Jest to warunek dopuszczenia do
egzaminu z fizykoterapii.



Jakość zeszytu może zaważyć na stopniu
z egzaminu

07:25 07:25

36

Rubryki zeszytu ćwiczeń

O pacjencie

O zabiegu

Dat

a

Inicjał

y lub
nr ew.

Rozpo

znani
e lub

objaw
y

Rodzaj

zabieg
u

Lokal

izacj
a

Para

metr
y

ener
gii

Czas

trwani
a/

liczba
kolejn

a

Skutk

i i
uwag

i

07:25 07:25

37

KONIEC

WYKŁADU