WYKŁAD

ORDYNACJA PODATKOWA

DR MAŁGORZATA

MAGDALENA HYBKA

Strona postępowania podatkowego

Stroną w postępowaniu podatkowym jest:

-

podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca
prawny,

-

osoby trzecie, o których mowa w art. 110–117a
Ordynacji podatkowej,

-

osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka
organizacyjna niemająca osobowości prawnej
inna niż wymieniona powyżej, jeżeli zgodnie z
przepisami

prawa

podatkowego

przed

powstaniem obowiązku podatkowego ciążą na
niej

szczególne

obowiązki

lub

zamierza

skorzystać z uprawnień wynikających z tego
prawa.

Osoby trzecie, o których mowa w

art.110-117a

Osoby trzecie, o których mowa w art. 110-117a, to:

- rozwiedziony małżonek podatnika, małżonek w

separacji,

- członek rodziny podatnika: zstępni (pochodzący od

danej osoby

krewni tzw. krewni w linii prostej (dzieci, wnuki,

prawnuki). Stopnie pokrewieństwa liczy się według
ilości urodzeń (dziecko - I stopień pokrewieństwa,
wnuk - II stopień itd.), wstępni (przodkowie w linii
prostej (ojciec, dziad, pradziad), rodzeństwo, małżonek
zstępnych,

osoba

pozostająca

w

stosunku

przysposobienia oraz pozostająca z podatnikiem w
faktycznym pożyciu,

- nabywca: przedsiębiorstwa, zorganizowanej części

przedsiębiorstwa, składników majątku związanego z
prowadzoną działalnością gospodarczą, jeżeli ich
wartość jednostkowa w dniu zbycia wynosi co najmniej
15 000 zł,

Osoby trzecie, o których mowa w

art.110-117a

Osoby trzecie, o których mowa w art.110-117a, to:

- osoba, która wyraziła zgodę, na posługiwanie się jej

imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą, przez inną
osobę w celu zatajenia prowadzenia działalności
gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej
działalności,

- właściciel, samoistny posiadacz lub użytkownik

wieczysty rzeczy lub prawa majątkowego pozostający
z

użytkownikiem

danej

rzeczy

lub

prawa

majątkowego w związku,

- dzierżawca lub użytkownik nieruchomości,
- wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz

komplementariusz

spółki

komandytowej

albo

komandytowo-akcyjnej,

Osoby trzecie, o których mowa w

art.110-117a

Osoby trzecie, o których mowa w art.110-117a, to:

-

członkowie

zarządu

spółki

z

ograniczoną

odpowiedzialnością,

spółki

z

ograniczoną

odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub
spółki akcyjnej w organizacji,

- pełnomocnik albo jeżeli pełnomocnik nie został

powołany

wspólnicy

spółki

z

ograniczoną

odpowiedzialnością w organizacji lub spółki akcyjnej
w organizacji,

- członkowie organów zarządzających innych osób

prawnych niż spółki kapitałowe (przedsiębiorstwa
państwowe, spółdzielnie, fundacje oraz różnego
rodzaju osoby prawne jak np.: stowarzyszenia, partie
polityczne, kościelne osoby prawne itd.),

- osoby prawne przejmujące lub osoby prawne powstałe

w wyniku podziału (osoby nowozawiązane),

- gwarant lub poręczyciel, którego zabezpieczenie zostało

przyjęte przez organ podatkowy.

Małżonkowie stroną w postępowaniu

Ustawa wprowadza domniemanie pełnomocnictwa

małżonka strony w procesowych kwestiach mniejszej

wagi (patrz art. 137 § 3a) poprzez zapis:

w poszczególnych wynikających w toku

postępowania kwestiach mniejszej wagi organ

podatkowy może nie żądać pełnomocnictwa,

jeżeli pełnomocnikiem jest małżonek strony, a

nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu jego
upoważnienia do występowania w imieniu strony.

Małżonkowie wspólnie opodatkowani na podstawie

odrębnych przepisów np. skorzystali z prawa do

wspólnego złożenia zeznania podatkowego - są jedną

stroną postępowania i każdy z nich jest uprawniony

do działania w imieniu obojga bez formalnego

pełnomocnictwa ( art.92 § 3 i art.133 § 3).

Pełnomocnik strony

Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że

charakter czynności wymaga jej osobistego

działania. Zasada ta ma zastosowanie wyłącznie w

toku postępowania podatkowego oraz w toku

czynności sprawdzających.

Czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w

granicach umocowania pociąga za sobą skutki

bezpośrednio dla udzielającego pełnomocnictwa.

Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna

mająca pełną zdolność do czynności prawnych.

Pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed organami

celnymi, w sprawach dotyczących podatku od

towarów i usług oraz podatku akcyzowego z tytułu

importu towarów, może być także agent celny, którym

jest osoba wpisana na listę agentów celnych (patrz

art. 79 ustawy z dnia 19 marca 2004 r. – Prawo celne

Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie

lub zgłoszone ustnie do protokółu.

Pełnomocnik strony

Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub

urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa.

Adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy może

sam

uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa.

Opłacie skarbowej podlega złożenie dokumentu

stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub

prokury oraz jego odpisu, wypisu lub kopii.

Od każdego stosunku pełnomocnictwa opłata wynosi 17

zł.

Opłata skarbowa od pełnomocnictwa uiszczana jest

nie za sporządzenie, ale jego złożenie.

Pełnomocnik strony

Aby złożyć zeznanie w imieniu małżonków, każdy z nich

musi udzielić pełnomocnictwa. Mimo, że

pełnomocnictwo zostanie ustanowione w jednym

dokumencie, opłata skarbowa wynosi 34 zł.

W poszczególnych wynikających w toku postępowania

kwestiach mniejszej wagi organ podatkowy może nie

żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest

małżonek strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia

i zakresu jego upoważnienia do występowania w

imieniu strony np. małżonkowie złożyli wspólnie

roczne zeznanie podatkowe a organ podatkowy

wszczął czynności sprawdzające lub postępowanie

podatkowe.

Czynny udział strony w postępowaniu

Organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom

czynny udział w każdym stadium postępowania, a

przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie

się co do zebranych dowodów i materiałów oraz

zgłoszonych żądań.

Od zasady czynnego udziału strony organ podatkowy

może odstąpić, jeżeli:

- w wyniku postępowania wszczętego na wniosek strony

ma zostać wydana decyzja w całości uwzględniająca
wniosek strony, oraz

- w sprawach zabezpieczenia i zastawu skarbowego.

Postępowanie podatkowe –

obowiązki organu podatkowego

Organy podatkowe powinny:

- wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi

kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w miarę
możliwości doprowadzić do wykonania przez strony
decyzji bez stosowania środków przymusu.

- działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się

możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do
jej załatwienia.

-

niezwłocznie załatwiać sprawy, które nie wymagają
zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień.

Sprawy podatkowe załatwiane są w formie pisemnej,

chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Załatwiane spraw terminy

Załatwienie

sprawy

wymagającej

przeprowadzenia

postępowania dowodowego powinno nastąpić bez
zbędnej zwłoki, jednak:

- nie później niż w ciągu miesiąca, a
- sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w

ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania,

chyba że przepisy OP stanowią inaczej, w

poszczególnych kwestiach.

Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które

mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów
przedstawianych przez stronę łącznie z żądaniem
wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów
powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu
organowi prowadzącemu postępowanie.

Załatwiane spraw terminy -

odwołania

Odwołanie: Załatwienie sprawy w postępowaniu

odwoławczym powinno nastąpić nie później niż w

ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez

organ odwoławczy.

Załatwienie sprawy, w której przeprowadzono rozprawę

lub strona złożyła wniosek o przeprowadzenie

rozprawy - nie później niż w ciągu 3 miesięcy.

Do terminów tych nie wlicza się terminów

przewidzianych w przepisach prawa podatkowego dla

dokonania określonych czynności, okresów

zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień

spowodowanych z winy strony albo z przyczyn

niezależnych od organu.

O każdym przypadku niezałatwienia sprawy we

właściwym terminie organ podatkowy obowiązany

jest zawiadomić stronę, podając przyczyny

niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin

załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na

organie podatkowym również w przypadku, gdy

niedotrzymanie terminu nastąpiło z przyczyn

niezależnych od organu.

Ponaglenia

Strona ma prawo do złożenia ponaglenia na

niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub

terminie ustalonym przez organ prowadzący

postępowanie.

Ponaglenie składa się do:

1) organu podatkowego wyższego stopnia,

2) ministra właściwego do spraw finansów publicznych,

jeżeli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora
izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.

Ponaglenia

Uznanie ponaglenia za uzasadnione, skutkuje

wyznaczeniem dodatkowego terminu załatwienia

sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i

ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w

terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki

zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania

spraw w przyszłości.

Pracownik organu podatkowego, który z

nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w

terminie lub nie dopełnił obowiązku wynikającego z

załatwienia sprawy w dodatkowym terminie podlega

odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej

albo innej odpowiedzialności przewidzianej

przepisami prawa (strona może w postępowaniu

cywilnym wnioskować o odszkodowanie).

Wszczęcie postępowania

Postępowanie podatkowe wszczyna się:

- na żądanie strony lub
-

z urzędu.

Tylko wszczęcie postępowania z urzędu następuje w

formie postanowienia.

Na wydane postanowienie w sprawie wszczęcia

postępowania z urzędu nie służy zażalenie.

Data wszczęcia postępowania

Datą wszczęcia postępowania:

- na żądanie strony - jest dzień doręczenia żądania

organowi podatkowemu (data nadania przesyłki
pocztowej lub data złożenia w siedzibie organu
podatkowego),

-

na żądanie strony wniesione za pomocą środków
komunikacji elektronicznej - jest dzień otrzymania
żądania przez organ podatkowy lub przez jednostkę
informatyczną obsługi administracji podatkowej,

- z urzędu - jest dzień doręczenia stronie

postanowienia o wszczęciu postępowania.

Odmowa wszczęcia postępowania

Organ podatkowy wydaje postanowienie o odmowie

wszczęcia postępowania jeżeli:

- wniesiono żądanie przez osobę która nie jest stroną lub
- z jakichkolwiek innych przyczyn postępowanie nie może

być wszczęte.

Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania

służy zażalenie.

Złożenie żądania w sprawie wszczęcia postępowania

przez jedną ze stron nakłada na organ podatkowy

obowiązek zawiadomienia wszystkich pozostałych

osób, które są stroną w sprawie.

Przypadki, w których nie wydaje się

postanowienia

przy wszczęciu postępowania z urzędu (np.)

Nie wydaje się postanowienia w sprawie wszczęcia

postępowania z urzędu w sprawach:

1) ustalenia zobowiązań podatkowych, które zgodnie z

odrębnymi przepisami ustalane są corocznie, jeżeli
stan faktyczny, na podstawie którego ustalono
wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni
okres, nie uległ zmianie (np. ustalenie wysokości
karty podatkowej),

2) umorzenia w całości lub w części zaległości

podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty
prolongacyjnej,

jeżeli

zachodzą

szczególne

okoliczności wymienione w art. 67d OP ( np. zachodzi
uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu
egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej
wydatki egzekucyjne, kwota zaległości podatkowej
nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów
upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym, to jest 5
x 8,80 zł = 44 zł - wartość opłaty dodatkowej
pobieranej przez Pocztę Polską za polecenie przesyłki
listowej).

Połączenie postępowań

W sprawach, w których:

- prawa i obowiązki stron wynikają z tego samego

stanu faktycznego

oraz z tej samej podstawy prawnej a także
-

w których właściwy jest ten sam organ podatkowy,

można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie

dotyczące więcej niż jednej strony.

Organ podatkowy w sprawie połączenia postępowań

wydaje postanowienie, na które służy zażalenie.

Formy wniesienia podania

Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia,

ponaglenia, wnioski) mogą być wnoszone:

- na piśmie,
- telegraficznie lub
- za pomocą dalekopisu, telefaksu,
- środków komunikacji elektronicznej albo
- za pomocą formularza umieszczonego na stronie

internetowej właściwego organu podatkowego lub
jednostki

informatycznej

obsługi

administracji

podatkowej, umożliwiającego wprowadzenie danych
do systemu teleinformatycznego tego organu lub
jednostki,

- ustnie do protokołu.

Obowiązkowe elementy podania

Podanie powinno zawierać co najmniej:

- treść żądania,
-

wskazanie osoby, od której pochodzi, oraz jej adresu
(miejsca zamieszkania lub pobytu, siedziby albo
miejsca prowadzenia działalności),

a także czynić zadość innym wymogom ustalonym w

przepisach szczególnych (np. art. 222 Op wskazuje,

że odwołanie od decyzji organu podatkowego

powinno zawierać zarzuty przeciw decyzji, określać

istotę i zakres żądania będącego przedmiotem

odwołania oraz wskazywać dowody uzasadniające to

żądanie).

Podanie wniesione pisemnie albo ustnie do

protokółu powinno być

podpisane przez wnoszącego,

a protokół ponadto przez pracownika, który go

sporządził.

Podania nie spełniające warunków

ustawowych

Jeżeli podanie:
- nie spełnia wymogów określonych przepisami

prawa

organ podatkowy wzywa wnoszącego podanie do

usunięcia

braków w terminie 7 dni, z pouczeniem, że

niewypełnienie tego warunku spowoduje
pozostawienie podania bez rozpatrzenia.

Organ

podatkowy

wydaje

postanowienie

o

pozostawieniu

podania bez rozpatrzenia, na które przysługuje

zażalenie.

Jeśli podanie nie zawiera adresu,

organ pozostawia je bez rozpatrzenia.

W tym przypadku nie dokonuje się wezwania

oraz nie wydaje postanowienia.

Rozpatrzenie podania bez wniesienia opłaty

Organ podatkowy rozpatruje podanie niespełniające

warunku

wniesienia opłat, które zgodnie z odrębnymi

przepisami powinny zostać uiszczone z góry

jeżeli:

- za niezwłocznym rozpatrzeniem podania przemawia
interes publiczny lub ważny interes strony,

- wniesienie podania stanowi czynność, dla której
jest ustanowiony termin zawity,

- podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.

Opłata skarbowa

Zapłaty opłaty skarbowej dokonuje się gotówką w kasie

Urzędu Miejskiego lub bezgotówkowo na rachunek tego

organu.

Do dnia 31 grudnia 2008 r. zapłata opłaty skarbowej

mogła być dokonywana także nabytymi i

niewykorzystanymi przed 1 stycznia 2007 r. znakami

opłaty skarbowej o odpowiedniej wartości, których wzór

został określony w przepisach obowiązujących od dnia 1

lutego 1995 r. do dnia 31 grudnia 2006 r.

Opłatę skarbową wpłaca się z chwilą powstania

obowiązku zapłaty opłaty skarbowej tj. z chwilą

dokonania zgłoszenia lub złożenia wniosku o dokonanie

czynności urzędowej, wydanie zaświadczenia, zezwolenia

lub złożenia pełnomocnictwa.

Podanie wniesione do niewłaściwego

organu

Jeżeli organ podatkowy, do którego podanie wniesiono,

jest niewłaściwy w sprawie, powinien niezwłocznie

przekazać je organowi właściwemu, zawiadamiając o tym

wnoszącego podanie.

Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed

upływem terminu określonego przepisami prawa uważa

się za wniesione z zachowaniem terminu.

Jeżeli podanie dotyczy kilku spraw podlegających

załatwieniu przez różne organy, organ podatkowy, do

którego wniesiono podanie, rozpatruje sprawę należącą

do jego właściwości.

Organ podatkowy ma obowiązek zawiadomienia

wnoszącego podanie, że w sprawach innych powinien

wnieść odrębne podanie

do właściwego organu.

Podanie wniesione do niewłaściwego

organu

Jeżeli podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a

organu właściwego nie można ustalić na podstawie

danych zawartych w podaniu, albo gdy z podania wynika,

że właściwym w sprawie jest sąd, organ podatkowy

zwraca podanie osobie, która je wniosła, z odpowiednim

pouczeniem. Zwrot podania następuje w formie

postanowienia, na które służy zażalenie.

Protokoły w postępowaniu

Organ podatkowy sporządza zwięzły protokół z każdej
czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla

rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny

sposób utrwalona na piśmie.

W szczególności sporządza się protokół:

- przyjęcia wniesionego ustnie podania;
- przesłuchania strony, świadka i biegłego;
- oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale
pracownika organu podatkowego;
- ustnego ogłoszenia postanowienia;
- rozprawy.

Udostępnianie akt i dowody

W każdym stadium postępowania organ podatkowy

obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt

sprawy oraz sporządzanie z nich notatek, kopii lub

odpisów.

Za dowód uznaje się wszystko, co może przyczynić

się do wyjaśnienia

sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem

(np. księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę,

zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i

informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje

podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku

czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej,

materiały zgromadzone w toku postępowania karnego

albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe

lub wykroczenia skarbowe).

Do przeczytania

- Zawieszenie postępowania,

- Decyzje,

- Postanowienia,

- Odwołania,

- Zażalenia.