System ochrony zdrowia

System ochrony zdrowia

w Polsce i innych

w Polsce i innych

krajach Unii Europejskiej

krajach Unii Europejskiej

Iwona Bojar

Iwona Bojar

Światowa Organizacja Zdrowia (Word Health
Organization, WHO)
określa

zdrowie

jako „

pełny fizyczny, psychiczny i

społeczny dobrostan człowieka, a nie tylko brak
choroby lub niedomagania”.

Zdrowie publiczne

WHO przedstawia jako „naukę i

sztukę zapobiegania chorobom, przedłużania życia
i promocji zdrowia poprzez zorganizowany wysiłek
społeczeństwa”.

Ochrona zdrowia

to wszelka działalność społeczna, której

celem jest:

-zapobieganie chorobom i ich leczenie,

-utrzymanie rozwoju psychicznego, fizycznego i społecznego
człowieka,

-przedłużanie życia oraz zapewnienie zdrowego rozwoju
następnych pokoleń.

Podstawowe metody działań współczesnej ochrony zdrowia
to:

-umacnianie zdrowia (profilaktyka nieswoista),
-zapobieganie chorobom (profilaktyka swoista),
-wczesne wykrywanie chorób,
-leczenie zapobiegające ich rozwojowi oraz ograniczające ich
skutki,
-rehabilitacja i opieka medyczno-społeczna nad ludźmi
upośledzonymi fizycznie lub psychicznie oraz opieka nad
nieuleczalnie chorymi.

Opieka zdrowotna

(lecznictwo) obejmuje swoim zakresem

system zakładów opieki zdrowotnej i świadczonych przez nie
usług, których celem jest umacnianie i poprawa zdrowia
jednostek i społeczeństwa przez zapobieganie chorobom,
wczesne ich wykrywanie, leczenie i rehabilitację.

W zależności od zadań i metod działania wyróżnia się trzy
formy opieki zdrowotnej:
otwartą (ambulatorium),
stacjonarną (szpital)
i pomoc doraźną (pogotowie ratunkowe).

Ze względu na typ świadczeń medycznych wyróżnia się
opiekę zdrowotną podstawową
oraz opiekę zdrowotną specjalistyczną, uzupełniającą i
rozszerzającą świadczenia podstawowe.

W Europie funkcjonują systemy opieki zdrowotnej, które
wywodzą się z dwóch podstawowych systemów:

bismarkowskiego – ubezpieczeniowego

, nawiązującego do

kas chorych z XIX wieku oraz

narodowego Beveridge’a

,

zwanego też zaopatrzeniowym lub budżetowym.

System bismarkowski

charakteryzuje solidaryzm społeczny,

finansowanie oparte na obowiązkowych dla pracodawców i
pracowników składkach (o zmieniających się w różnym
czasie i miejscu proporcjach) uzupełnianych budżetowymi
dotacjami państwa, zarządzanie przez istniejące liczne
autonomiczne kasy chorych, kontraktowanie świadczeń oraz
prawo ubezpieczonego do wolnego wyboru lekarza.

Główne założenia

systemu narodowej służby zdrowia

Beveridge’a

cechuje finansowanie przez budżet państwa z

podatków ogólnych, pełna kontrola systemu przez rząd lub
jego agendy terenowe, pełna dostępność dla wszystkich
obywateli, personel opłacany wg pensji lub liczby
podopiecznych, udział pacjentów w kosztach oraz udział
sektora prywatnego.

Obecnie w krajach Europy jak również i na całym świecie
funkcjonują różne rozwiązania, które są mieszanką
powyższych systemów. Związane jest to z miejscową
polityką zdrowotną, zasobami poszczególnych krajów,
stopniem upolitycznienia opieki zdrowotnej i źródłami
finansowania.

Takie kraje jak Niemcy, Austria, Belgia, Francja,
Holandia i Szwajcaria mają w swoich systemach przewagę
cech systemu bismarkowskiego.
Natomiast systemy narodowe istnieją w krajach
skandynawskich, Grecji, Portugalii, Irlandii i
Zjednoczonym Królestwie.

W Stanach Zjednoczonych funkcjonuje liberalny system
finansowania opieki zdrowotnej, w którym państwo zapewnia
opiekę zdrowotną na podstawowym poziomie osobom
ubogim, ale bogaci mieszkańcy muszą wykupywać
dodatkowe ubezpieczenia

Poza bezpośrednimi opłatami, formą współpłatności przez
obywateli są prywatne ubezpieczenia. Mogą one być w
stosunku do ubezpieczeń społecznych uzupełniające lub
dodatkowe (np. w Belgii czy Francji).
W niektórych krajach prywatne ubezpieczenia dublują
ubezpieczenia publiczne (np. w Irlandii, Włoszech,
Hiszpanii). W krajach tych z reguły rząd określa, na jakiego
rodzaju świadczenia ubezpieczenia prywatne są możliwe
lub w jakim zakresie są one zabronione.

Publiczny system służby zdrowia w Polsce od 1 kwietnia
2003 roku zasady opieki zdrowotnej w Polsce reguluje
USTAWA z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (

Dz. U. Nr 45, poz. 391, z późn

. zm.)

Wszyscy ubezpieczeni na podstawie obowiązującej wcześniej
ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym
ubezpieczeniu zdrowotnym (

Dz. U. Nr 28, poz. 153, z późn

. zm.) pozostają ubezpieczeni po wejściu w życie ustawy o
Narodowym Funduszu Zdrowia.

Powszechne ubezpieczenie zdrowotne jest w Polsce oparte
na zasadach solidarności społecznej oraz równego dostępu
do świadczeń.

Ubezpieczone są osoby

posiadające obywatelstwo

polskie i zamieszkujące na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej

oraz cudzoziemcy przebywający na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie karty stałego pobytu
lub karty czasowego pobytu wydanej im w związku z
udzieleniem statusu uchodźcy, jeżeli:
   1) podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego,
   2) ubezpieczają się dobrowolnie,
   3) są członkami rodziny osób, o których mowa w pkt 1 i 2.

Osoby podlegające ubezpieczeniu zdrowotnemu to
osoby, za które opłacana jest składka na ubezpieczenie
zdrowotne.

Składki na ubezpeczenie zdrowotne odprowadza:
   - osoba prowadząca działalność gospodarczą
   - za osobę pozostającą w stosunku pracy - pracodawca,
   - za osobę pracującą na podstawie umowy zlecenia -
zleceniodawca
   - za bezrobotnego - właściwy urząd pracy
   - za emerytów i rencistów - instytucja emerytalno-rentowa.

Składki na ubezpieczenie zdrowotne są opłacane i
ewidencjonowane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, a
następnie przekazywane do Narodowego Funduszu Zdrowia.

Narodowy Funduszu Zdrowia w celu zapewnienia
ubezpieczonym świadczeń zdrowotnych gromadzi środki
finansowe, zarządza nimi oraz w ich ramach zawiera umowy
ze świadczeniodawcami usług medycznych.

System opieki zdrowotnej w Polsce ma na celu
zapobieganie, wykrywanie i zwalczanie

chorób

oraz poprawę

samopoczucia

populacji

.

System uległ zmianie w

1999

roku w wyniku uchwalenia

nieobowiązującej obecnie ustawy o powszechnym
ubezpieczeniu zdrowotnym. W wyniku tego dotychczasowe
utrzymywanie opieki zdrowotnej z budżetu państwa
zastąpiono finansowaniem ze składek ubezpieczonych.

Obecnie system kształtowany jest przez dwie podstawowe
ustawy:
o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków
publicznych,
o zakładach opieki zdrowotnej.

Uczestników systemu można podzielić na następujące
kategorie:

 świadczeniobiorców - czyli pacjentów,

 instytucję ubezpieczenia zdrowotnego pełniącą
funkcję płatnika - czyli

Narodowy Fundusz Zdrowia

,

 świadczeniodawców:

-

zakłady opieki zdrowotnej

, które można podzielić

ze względu na

organ założycielski na publiczne (

SPZOZ

)

oraz niepubliczne

(NZOZ),

- praktyki

lekarskie

,

lekarsko-dentystyczne

,

pielęgniarskie

oraz

położnych

,

-

apteki

,

- innych świadczeniodawców,



organy kontroli i nadzoru:

-

Państwową Inspekcję Sanitarną

("SANEPID"),

-

Inspekcję Farmaceutyczną

,

-

wojewodów

i działające przy nich

wojewódzkie centra zdrowia publicznego

oraz

konsultantów wojewódzkich w poszczególnych
specjalnościach medycznych,



Ministerstwo Zdrowia

, które wytycza kierunki polityki

zdrowotnej kraju oraz posiada uprawnienia kontrolne, a
także działających przy nim konsultantów krajowych w
poszczególnych specjalnościach medycznych.

Trzy ministerstwa oraz

ABW

posiadają swoje branżowe

(tzw. mundurowe) placówki opieki zdrowotnej.

Są to:

Ministerstwo Obrony Narodowej

,

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji

,

Ministerstwo Sprawiedliwości

,

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego

.

Jednostki samorządu terytorialnego (

gmina

,

powiat

,

województwo

) również mają duży udział w kształtowaniu

systemu.

Jako organ założycielski

SPZOZ

, jednostka samorządu

terytorialnego:

- tworzy, przekształca i likwiduje SPZOZ (w drodze

uchwały),

- nadaje statut SPZOZ,
- nawiązuje z kierownikiem zakładu stosunek pracy,
- deleguje przedstawiciela do rady społecznej zakładu,
- udziela zakładowi dotacji na zadania określone w art.55

ustawy o zakładach opieki zdrowotnej,

- sprawuje nadzór nad prowadzonymi przez siebie

zakładami opieki zdrowotnej (zgodnie z rozporządzeniem z dnia

18 listopada

1999

r. w sprawie szczegółowych zasad sprawowania

nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki
zdrowotnej i nad jednostkami transportu sanitarnego).

Samorząd województwa:

-tworzy i utrzymuje wojewódzki ośrodek (lub ośrodki) medycyny
pracy, co wynika z art. 15, ust.1 ustawy z dnia

27 czerwca

1997

r.

o służbie medycyny pracy oraz finansuje działalność
profilaktyczną wynikającą z programów prozdrowotnych
dotyczących zapobiegania i zwalczania określonych chorób oraz
programów promocji zdrowia w zakresie

medycyny pracy

.

- zgodnie z potrzebami wynikającymi w szczególności z liczby i
struktury społecznej ludności województwa tworzy i prowadzi
zakłady psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz

- bierze udział w realizacji zadań z zakresu ochrony

zdrowia psychicznego

, w tym w szczególności dzieci i młodzieży

(ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego)

- realizuje zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych w postaci wojewódzkiego programu
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych - zgodnie z
ustawą z dnia

26 października

1982

r. o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi

,

- bierze udział w realizacji zadań z zakresu ochrony przed
następstwami używania

tytoniu

zgodnie z ustawą z dnia 9

listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami
używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.

- realizuje zadania z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki
zdrowotnej w ramach programów polityki zdrowotnej.

Samorząd powiatu:

- dofinasowuje uczestnictwo osób niepełnosprawnych i ich
opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych oraz zaopatrzenie w
sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki
pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na
podstawie odrębnych przepisów.
- wystawia skierowania do zakładu opiekuńczo-leczniczego i do
zakładu pielęgnacyjno-opiekuńczego zgodnie z
rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 1998 r. w
sprawie sposobu i trybu kierowania osób do zakładów
opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz
szczegółowych zasad ustalania odpłatności za pobyt w tych
zakładach,
- tworzy powiatowy plan zabezpieczenia medycznych działań
ratowniczych, co wynika z art.22 ustawy z dnia 25 lipca 2001 r.
o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz wydanego na jej
podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 maja
2002 r. w sprawie trybu tworzenia powiatowych, wojewódzkich
i krajowych rocznych planów zabezpieczenia medycznych
działań ratowniczych,
- organizuje i zapewnia usługi w odpowiednim standardzie w
domach pomocy społecznej dostosowanych do szczególnych
potrzeb osób z zaburzeniami psychicznym, co wynika z art.6a
ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego,

- bierze udział w realizacji zadań z zakresu ochrony zdrowia
psychicznego, w tym w szczególności dzieci i młodzieży,
zgodnie z ustawą z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego,
- bierze udział w realizacji zadań z zakresu ochrony przed
następstwami używania tytoniu zgodnie z ustawą z dnia

9 listopada

1995

r. o ochronie zdrowia przed następstwami

używania tytoniu i wyrobów tytoniowych,
- realizuje zadania z zakresu profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych, zgodnie z ustawą z dnia 26
października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
- realizuje zadania z zakresu inspekcji sanitarnej zgodnie z
ustawą z dnia

14 marca

1985

r. o Państwowej Inspekcji

Sanitarnej oraz zadania w zakresie zapobiegania chorobom
zakaźnym i zakażeniom - zgodnie z ustawą z dnia 6 września
2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach,
- ustala rozkład godzin pracy

aptek

ogólnodostępnych, co

wynika z ustawy z dnia

6 września

2001

r. Prawo

farmaceutyczne,
- zapewnia kobietom w

ciąży

opiekę medyczną, socjalną i

prawną zgodnie z ustawą z dnia 7 stycznia 1993 r. o
planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach
dopuszczalności przerywania ciąży,
- realizuje także zadania z zakresu promocji zdrowia i
profilaktyki zdrowotnej w ramach programów polityki
zdrowotnej.

Samorząd gminy:

- realizuje zadania zakresu profilaktyki i rozwiązywania
problemów alkoholowych w postaci gminnego programu
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych -
zgodnie z ustawą z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu
w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi,
- realizuje usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami
psychicznymi jako zadanie zlecone przez administrację
rządową, co wynika z art. 9, ust.1 i 4 ustawy z dnia

19 sierpnia

1994

r. o ochronie zdrowia psychicznego.

Ponadto wpływ na system opieki zdrowotnej mają też powołane
odpowiednimi ustawami samorządy zawodowe:

lekarzy

i

lekarzy dentystów

(

Naczelna Izba Lekarska

),

pielęgniarek

i

położnych

(Naczelna Izba Pielęgniarek i Położnych),

aptekarzy (Naczelna Izba Aptekarska),

diagnostów laboratoryjnych (Krajowa Izba Diagnostów
Laboratoryjnych).

Austria. Funkcjonują w niej 24 fundusze chorobowe, które są
instytucjami autonomicznymi. Ich dochody składają się w ok. 90%
ze składek opłacanych przez pracodawcę i pracownika
wynoszących, w zależności od funduszu, 6-8,5% przychodu.
Nadzorem nad systemem ubezpieczeń zdrowotnych i
monitorowaniem funduszy chorobowych zajmuje się Federalne
Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych. Główna Federacja Funduszy
Ubezpieczeń Społecznych odpowiada w szczególności za ustalanie
poziomu odpłatności za leki i kontraktów oraz za koordynowanie
pracy funduszy.

W systemie austriackim pakiet ubezpieczeniowy zawiera obsługę
medyczną przez lekarza ogólnego (rodzinnego) i specjalistów,
leczenie dentystyczne, opiekę szpitalną, wynagrodzenie chorobowe
a także programy prewencyjne i przesiewowe. Niemniej 40%
populacji korzysta z możliwości prywatnych ubezpieczeń
zdrowotnych. Osoby samozatrudniające się i rolnicy muszą ponosić
częściową odpłatność za usługi opieki ambulatoryjnej i
podstawowej opieki dentystycznej. Wszystkich członków funduszy
chorobowych obejmuje natomiast częściowa odpłatność za
przyrządy medyczne i dni spędzone w szpitalu. Częściowa
odpłatność dotyczy także leków.

Belgia. Narodowe ubezpieczenia zdrowotne są administrowane
przez 5 funduszy non-profit i jeden publiczny fundusz chorobowy.
Każdy obywatel ma prawo wybrać, w której organizacji chce być
ubezpieczony. Konkurencja pomiędzy funduszami ograniczona jest
do ubezpieczeń na dodatkowe usługi, ponieważ zawartość pakietu
podstawowego i wysokość składek jest określona rządowym
dekretem. Rząd określa również wysokość składki. Dochody
dzielone są przez Narodowy Instytut Ubezpieczeń Chorobowych i
Inwalidzkich. Fundusze chorobowe otrzymują określone budżety, co
ma zachęcać je do kontroli kosztów i podnoszenia efektywności,
pozwala to również funduszom na uzyskiwanie zysków, ale i
przynoszenie strat. Pakiet ubezpieczeniowy obejmuje większość
ryzyka. Składka na ubezpieczenia społeczne wynosi 13%
przychodu. Większość szpitali jest prywatnych (non-profit), a
specjaliści zatrudniani są w szpitalach na kontraktach. Pacjenci
wnoszą częściową odpłatność za pobyt w szpitalu w zależności od
długości hospitalizacji. Lekarze ogólni (rodzinni) pracują zwykle we
własnych praktykach, pielęgniarki zatrudniane są zwykle za
pośrednictwem własnych organizacji. Pacjenci płacą częściowo
również za leki.
Rynek ubezpieczeń prywatnych jest niewielki, ponieważ główne
ryzyko pokrywa ubezpieczenie obowiązkowe.

Francja. Narodowy system ubezpieczeń zdrowotnych gwarantuje
uniwersalny dostęp do usług zdrowotnych. Funkcjonują różne
fundusze ubezpieczeniowe: ogólny, który dotyczy ok. 80%
ubezpieczonych pracowników i ich rodzin oraz odrębne dla
rolników, wolnych zawodów itp. Składka wynosi 12,8%
wynagrodzenia i jest płacona przez pracodawcę oraz przez
pracownika w wysokości 6,8%. Ludzie biedni otrzymują pomoc z
organizacji charytatywnych. Planowaniem, kontrolą i
monitorowaniem usług medycznych zajmują się 22. biura
regionalne do spraw socjalnych i zdrowia. Głównymi instytucjami
rządowymi w zakresie ochrony zdrowia są Ministerstwo Spraw
Socjalnych i Ministerstwo Zdrowia. Ok. 87% populacji ma
dodatkowe ubezpieczenia. We Francji nie ma ograniczeń
budżetowych na wydatki na lekarstwa i nie ma limitów co do
przepisywania recept. Dwie trzecie łóżek szpitalnych znajduje się
w sektorze publicznym, w którym lekarze zatrudniani są na etaty.
Natomiast szpitale prywatne negocjują ze specjalistami kontrakty.
Pacjenci mogą pójść do lekarza pierwszego kontaktu lub
bezpośrednio do specjalisty. Lekarze rodzinni oraz pielęgniarki
środowiskowe opłacani są za konkretne usługi medyczne.

Holandia. Część populacji (ok. 35%), głównie osób dużo
zarabiających i samozatrudniających się, która nie jest objęta
systemem ubezpieczeń społecznych, wykupuje obowiązkowo
ubezpieczenia prywatne. Członkowie funduszy ubezpieczeń
społecznych mogą posiadać dodatkowe ubezpieczenia dla pokrycia
dodatkowego ryzyka. Składka na fundusze chorobowe płacona jest
przez pracodawcę w wysokości 5,15% wynagrodzenia i 1,15%
przez pracownika. Dodatkowo każdy członek funduszu wpłaca do
niego niewielką opłatę określoną indywidualnie przez każdy
fundusz. Pacjenci dopłacają ponadto do opieki dentystycznej i do
opieki domowej. Szpitale w Holandii, to w zdecydowanej większości
szpitale prywatne typu non-profit. Pacjenci, aby dostać się do
specjalisty, muszą być skierowani przez lekarza ogólnego
(rodzinnego). Większość specjalistów pracujących w szpitalach
otrzymuje wynagrodzenie za wykonane usługi. Lekarze ogólni
prowadzą własne praktyki i są opłacani w zależności od liczby
pacjentów.

Luksemburg. Przynależność do jednego z funduszy ubezpieczenia
zdrowotnego funkcjonującego na danym terenie jest obowiązkowa.
Nie ma wolnego wyboru funduszu. Pakiet usług w ramach
ubezpieczenia zdrowotnego jest jednakowy i określany przez rząd.
Składki na fundusze chorobowe wynoszą ok. 5% wynagrodzenia i
są opłacane po połowie przez pracodawcę i pracownika. Część
populacji ma dodatkowe ubezpieczenia w jednym z towarzystw
ubezpieczeń wzajemnych. Szpitale w Luksemburgu należą do
instytucji religijnych i władz lokalnych. Lekarze zatrudniani są w
nich na zasadzie kontraktów. Większość lekarzy ogólnych
(rodzinnych) prowadzi własną praktykę. Pacjenci mogą
konsultować się ze specjalistami bez pośrednictwa lekarzy
ogólnych.

Niemcy. Istnieje 7 głównych Funduszy Zdrowia (kas chorych),
posiadających ponad 1000 oddziałów lokalnych. Pokrywają one
potrzeby zdrowotne 90% populacji Niemiec. Bogaci mieszkańcy
zwolnieni są z obowiązkowego ubezpieczenia. Połowa szpitali to
szpitale publiczne, pozostałe to szpitale prywatne typu non-profit,
ok. 4% stanowią szpitale komercyjne. Lekarze w szpitalach
zatrudniani są na etatach. Rośnie liczba lekarzy pracujących w
spółdzielniach lekarskich. Lekarze ogólni (rodzinni) dostarczają
usług medycznych oraz prowadzą działania profilaktyczne.

Włochy. Narodowy system opieki zdrowotnej obejmuje całą
populację. System finansowany jest z podatków oraz z
obowiązkowych państwowych ubezpieczeń zdrowotnych. Na
szczeblu centralnym określa się ogólne środki na ochronę zdrowia
i ich alokację na regiony, na podstawie wielkości populacji regionu,
oraz minimalny poziom zabezpieczenia usług – podlega to
akceptacji przez parlament. Planowanie, finansowanie i monitoring
realizuje 21 regionów. Występujące podstawowe nierówności w
poziomie opieki zdrowotnej pomiędzy regionami wynikają przede
wszystkim z niecelowej alokacji, nieodpowiedniej efektywności
oraz błędów w zarządzaniu i wykorzystaniu środków finansowych.
We Włoszech wprowadzono m.in. opłaty za zabiegi i częściową
odpłatność za usługi specjalistów w opiece ambulatoryjnej.
Większość szpitali jest własnością publiczną, szpitale prywatne
również przyjmują pacjentów w ramach środków z narodowych
funduszy zdrowia oraz ubezpieczeń prywatnych. Istnieje nadmiar
wykwalifikowanych lekarzy, którzy mają problem z zatrudnieniem.
Wielu lekarzy rodzinnych, opłacanych w zależności od ilości
pacjentów, posiada niepełne listy pacjentów.

Hiszpania. System ochrony zdrowia prowadzony jest przez
Narodowy Instytut Zdrowia. Sprawuje on funkcje zarządcze nad
publicznymi jednostkami zdrowia w 10. z 17. regionów. Pozostałe 7
regionów ma własne jednostki zarządzające ochroną zdrowia.
Centralne ubezpieczenie zdrowotne jest uzupełniane przez inne
źródła prywatne i publiczne. Roczne budżety ochrony zdrowia
dzielone są na regiony na podstawie liczby ludności. Pacjenci
ponoszą częściowy koszt niektórych przyrządów medycznych oraz
usług dentystycznych. Dwie trzecie szpitali jest publicznych, 1/3
prywatnych typu non-profit lub komercyjnych. W szpitalach
publicznych specjaliści zatrudnieni są na etatach, natomiast w
szpitalach prywatnych zawierane są z nimi kontrakty. Lekarze
ogólni (rodzinni) są wynagradzani pensjami i opłatami za
wykonane usługi.

Zjednoczone Królestwo. Narodowy system ochrony zdrowia
obejmuje całą populację. Usługi zdrowotne finansowane są z
podatków, natomiast prywatne ubezpieczenia i odpłatność
pacjentów pokrywają tylko niewielką część wydatków. Fundusze
dzielone są do 106. lokalnych kolegiów zdrowotnych oraz do
„dofinansowywanych” lekarzy ogólnych (rodzinnych) (dla ok.
jednej trzeciej populacji). Sekretarz Stanu ds. Zdrowia jest
odpowiedzialny przed parlamentem za stan opieki zdrowotnej, a
zarządzający Narodową Służbą Zdrowia są odpowiedzialni przed
sekretarzem. Po przeprowadzeniu reform nadal pojawiają się
problemy w listach oczekujących oraz stale rosnących wydatkach
na służbę zdrowia. W Zjednoczonym Królestwie wzrastają
bezpośrednie płatności za usługi dentystyczne czy okulistyczne. Z
odpłatności wyłączone są dzieci, seniorzy, kobiety ciężarne i
bezrobotni. Niemal wszystkie szpitale są publiczne. Lekarze ogólni
(rodzinni) zawierają umowy bezpośrednio z kolegiami zdrowotnymi.
Większość pracuje w praktykach grupowych. Dodatkowe
ubezpieczenia prywatne dotyczą z reguły usług konsultantów, do
których są długie listy oczekujących.

Szwecja. Opieka zdrowotna jest głównym elementem rozległego
systemu społecznego, ludność ma dostęp do szerokiego zakresu
usług i prawie wszyscy objęci są narodowym systemem ochrony
zdrowia. Hrabstwa zarządzają i finansują służbę zdrowia.
Ubezpieczenie zdrowotne jest elementem ubezpieczenia
społecznego – składkę opłaca tylko pracodawca a państwo
dodatkowo subsydiuje. Niewielkie odpłatności za wizyty są w
publicznych placówkach i u lekarzy prywatnych, którzy mają
kontrakty. Wzrasta odpłatność za usługi dentystyczne. Szwedzki
system służby zdrowia podzielony jest na opiekę podstawową,
której głównym elementem są centra opieki zdrowotnej, oraz
lecznictwo zamknięte. W centrach pracują specjaliści medycyny
ogólnej (rodzinnej) nazywani lekarzami dystryktowymi. Podstawowa
opieka zdrowotna i jej centra są bazą całego systemu. Pacjent
kierowany jest do specjalisty, gdy opieka nad nim w ramach
medycyny ogólnej nie jest możliwa. Każde skierowanie do
specjalisty skutkuje listem zwrotnym z odpowiednią treścią,
najczęściej fragmentem dziennika chorego, często z dodatkowym
komentarzem.

Dania. Wszyscy obywatele objęci są Narodową Ochroną Zdrowia,
która jest finansowana, planowana i prowadzona przez władze
publiczne. Zapewniony jest równy i wolny dostęp do usług
medycznych. Hrabstwa odpowiadają za opiekę szpitalną, opiekę
podstawową oraz promocję zdrowia i finansują to z własnych
dochodów podatkowych. Gminy odpowiadają za pielęgniarską
opiekę domową, programy prewencyjne i pomoc socjalną. Jest
jeden obowiązkowy fundusz ubezpieczenia chorobowego. W
ramach ubezpieczenia można wybrać jeden z dwóch jego
rodzajów: pierwszy gwarantuje dostęp do specjalistów poprzez
lekarza rodzinnego, a opłaty za usługi ambulatoryjne są określone,
drugi natomiast daje wolny wybór lekarza ogólnego oraz wolny
dostęp do specjalistów, ale lekarze maja prawo pobierania od
pacjenta opłaty wyższej od ogólnie obowiązującej. Ok. 20%
populacji ma ubezpieczenia prywatne, głównie uzupełniające.

Finlandia. Ministerstwo Spraw Socjalnych i Zdrowia odpowiada za
politykę zdrowotną i określa narodowe priorytety, ustala plany,
przygotowuje reformy i monitoruje. Odpowiedzialność za
zapewnienie opieki zdrowotnej, administrowanie i wdrażanie
polityki zdrowotnej należy do gmin. Opieka specjalistyczna i
szpitalna realizowana jest w ramach 21. dystryktów, w których
gminy zawiązują federacje, które prowadzą własne szpitale. Gminy
mają ponadto prawo do podejmowania decyzji odnośnie
częściowej odpłatności za usługi medyczne w ramach limitów
nakreślonych przez rząd centralny. Składka do Narodowego
Funduszu składa się z opłaty pracownika i składki płaconej przez
pracodawcę procentowo określonej do wynagrodzenia.

Portugalia. Ministerstwo Zdrowia ustala poziom odpłatności
przez pacjentów, listy leków refundowanych i koordynuje
działalność publicznej ochrony zdrowia. Około 75% populacji
podlega Narodowej Ochronie Zdrowia, a pozostałe 25% ma
specjalne dodatkowe ubezpieczenia organizowane głównie
przez pracodawców. Jest jedna składka na ubezpieczenie
społeczne, ok. 35% przychodów, w tym 24% płaci pracodawca,
a 11% pracownik. Szpitale są publiczne oraz prywatne, również
komercyjne. Opieka ambulatoryjna kontrolowana jest przez
lokalne kolegia zdrowotne.

Irlandia. Do pełnej bezpłatnej opieki medycznej, finansowanej z
budżetu uprawnionych jest ok. 35% obywateli o niskich
dochodach. Natomiast 65% dokonuje bezpośrednich opłat albo
ma dobrowolne ubezpieczenia prywatne. Ok. 1/3 populacji należy
do Izby Dobrowolnych Ubezpieczeń Zdrowotnych prowadzącej
dodatkowe ubezpieczenia. Rząd centralny ma ścisłą kontrolę
budżetową publicznych wydatków na ochronę zdrowia.
Większość szpitali to szpitale publiczne, ale są również szpitale
prywatne typu non-profit i komercyjne. Lekarze pracują w
szpitalach na kontraktach. Lekarze podstawowej opieki
zdrowotnej prowadzą własne praktyki i opłacani są za usługi oraz
od liczby pacjentów na listach.
Niedostatki systemu ochrony zdrowia w Irlandii wynikają raczej
nie z metod finansowania, ale raczej z niewłaściwego planowania
i wykonywania usług medycznych. Sprawą priorytetową do
rozwiązania są „listy oczekujących” na niektóre usługi.

Grecja. Ministerstwo Zdrowia jest odpowiedzialne za politykę
zdrowotną, zapewnia i finansuje usługi, zapewnia dostęp do
usług specjalnych i ochronę zdrowia dla nieuprawnionych.
Ubezpieczenia społeczne realizowane są natomiast przez Instytut
Ubezpieczeń Społecznych (50% populacji), Organizację
Ubezpieczeń Rolniczych (25% populacji), 13% populacji
ubezpieczone jest w Funduszu Handlowców, Producentów i
Małego Biznesu, 9% obywateli jest „na utrzymaniu” państwa. Nie
ma jasnego rozdziału finansowego pomiędzy funduszami
ubezpieczeń społecznych i państwem. Składki na główny fundusz
ubezpieczeniowy finansowane są w 2/3 przez pracodawców. Dwie
trzecie szpitali jest publiczna. Pacjenci mają dostęp do szpitali
poprzez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (rodzinnych) i
bezpośrednio. System ten jest uznawany za zbyt kosztowny, o
nierównym dostępie do usług, scentralizowanym procesie
decyzyjnym, braku koordynacji pomiędzy sektorem publicznym i
prywatnym, dlatego też podejmuje się działania reformujące.