ULTRADŹWIĘKI

DRGANIA AKUSTYCZNE O
CZĘSTOTLIWOŚCI POWYŻEJ
16kHZ,
ROZPRZESTRZENIAJĄCE
SIĘ W OŚRODKACH
SPRĘŻYSTYCH

Podział ultradźwięków

ultradźwięki o małym natężeniu (0,1-1 mW/cm²),

powodują przyspieszenie procesów przemiany

materii, niewielkie nagrzanie i mikromasaż tkanek;

wykorzystywane w USG i terapii ultradźwiękowej
ultradźwięki o średnim natężeniu (1-10 mW/cm²),

powodują odwracalne zmiany tkankowe (przede

wszystkim w tkance nerwowej)
ultradźwięki o dużym natężeniu (10-100 mW/cm²),

powodują nieodwracalne zmiany prowadzące do

całkowitego zniszczenia tkanek; wykorzystywane

w chirurgii ultradźwiękowej

ZASTOSOWANIE



CZYNNE (20-100kHZ)

ENERGIA ULTRADZWIĘKÓW ODDZIAŁUJĄC BEZPOSREDNIO NA OŚRODEK

POWODUJE ZMIANY JEGO WŁAŚCIWOŚCI

Np.: -emulsyfikacja
-dyspersja i homogenizacja
-myjki ultradźwiękowe



BIERNE (kilka-kilkaset MHz)

ULTRADŹWIĘKI WYKORZYSTYWANE
DO UZYSKIWANIA INFORMACJI O SAMYM OŚRODKU BEZ ZMIANY JEGO

WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNYCH

Np.: -obrazowanie narządów wewnętrznych

- lokalizacja obiektów podwodnych

- pomiar przepływu płynów
-mikroskopia akustyczna

Źródła

sprężarki
narzędzia pneumatyczne
szlifierki
strugarki
frezarki
urządzenia spawalnicze
maszyny do obróbki tkanin
odstraszacze ptaków i gryzoni

EFEKTY FIZYKOCHEMICZNE

DZIAŁANIA ULTRADŹWIĘKÓW

DEPOLIMERYZACJA DUŻYCH

BIOMOLEKUŁ( BIAŁEK, DNA, POLISACHARYDÓW
ZJAWISKO TIKSOTROPII (ŻEL ZOL)
WZROST PRZEWODNICTWA ELEKTRYCZNEGO
PRZESUNIĘCIE pH W STRONĘ ZASADOWĄ ORAZ

INAKTYWACJA ENZYMÓW
KATALIZOWANIE REAKCJI CHEMICZNYCH
WZROST DYFUZJI
TWORZENIE EMULSJI
TWORZENIE MAKRORODNIKÓW

Skutki biologiczne

działania

ultradźwięków

zahamowanie rozwoju płodu
spadek odporności
obumieranie komórek
działanie teratogenne
spadek możliwości reprodukcyjnych
wymiana chromatyd siostrzanych i
skutkiem tego częstsze muacje

SKUTKI DZIAŁANIA HAŁASU

ULTRADŹWIĘKOWEGO

USZKODZENIE NARZĄDU SŁUCHU
PODRAŻNIENIE NARZĄDU
PRZEDSIONKOWEGO
DYSFUNKCJE UKŁADU KRĄŻENIA,
OUN oraz UKŁADU
HORMONALNEGO

Oddziaływanie ultradźwięków na organizm ludzki, przez

sprzężenie bezpośrednie lub kontakt z drgającym ośrodkiem
stałym (obudową przetwornika ultradźwiękowego czy obrabianym
bądź badanym elementem), jak również ciekłym (zanurzenie rąk w
kąpieli czyszczącej), wywiera znaczny wpływ na czynność układu
nerwowego, akcję serca, składniki morfotyczne krwi, a także
doprowadza do bólu i drętwienia rąk, z blednięciem i obrzękiem
palców oraz obniżeniem progu czucia bólu.

Ekspozycja na ultradźwięki o poziomie natężenia 140-150 dB

powoduje drgania włosów skóry i miejscowe ogrzanie tkanek. Przy
poziomie natężenia 160 dB może nastąpić umiarkowane ogrzanie
powierzchni ciała. Za letalny poziom ciśnienia ultradźwiękowego
uważa się co najmniej 180 dB.

SUBIEKTYWNE OBJAWY ZWIĄZANE Z

EKSPOZYCJĄ NA ULTRADŹWIĘKI

BÓLE I ZAWROTY GŁOWY
ZABURZENIA RÓWNOWAGI
NUDNOŚCI, SZUM W USZACH I
ZMĘCZENIE

Ocena narażenia na hałas ultradźwiękowy na

stanowisku pracy polega:

1. Określeniu efektywnego czasu narażenia
2. Pomiarze poziomu ciśnienia akustycznego
w pasmach 10-100 kHz
3. Porównaniu z wartościami dopuszczalnymi

Ograniczanie ekspozycji na

hałas ultradźwiękowy

hermetyzacja i ekranizacja źródeł
automatyzacja procesów technologicznych
unikanie kontaktu z przetwornikami
ultradźwiękowymi i cieczą
stosowanie indywidualnych ochraniaczy
narządu słuchu
metody organizacyjno-administracyjne

Zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej w

odniesieniu do osób pracujących w narażeniu na

hałas ultradźwiękowy.

Badanie
wstępne

-lekarskie: -ogólne oraz otolaryngologiczne
-pomocnicze: -audiometryczne tonalne w zakresie
częstotliwości 125-8000 Hz (przewodnictwo

powietrzne i kostne)

Badanie
okresowe
co 2 lata

-lekarskie: -ogólne oraz otolaryngologiczne
-pomocnicze: -audiometryczne tonalne w zakresie
częstotliwości 125-8000 Hz (przewodnictwo
powietrzne i kostne)

Ostatnie
badanie
okresowe

-lekarskie: -ogólne oraz otolaryngologiczne
-pomocnicze: -audiometryczne tonalne w zakresie

częstotliwości 125-8000 Hz (przewodnictwo
powietrzne i kostne)

DOPUSZCZALNE WARTOŚCI POZIOMU CIŚNIEŃ

AKUSTYCZNYCH HAŁASU ULTRADZWIĘKOWEGO

DLA 8-GODZINNEJ EKSPOZYCJI

CZESTOTLIWOŚĆ
ULTRADZWIĘKÓ
W

DOPUSZCZALNY
POZIOM
CIŚNIENIA
AKUSTYCZNEGO
[dB]

U OSÓB
MŁODYCH

U KOBIET
CIĘŻARNYCH

10 ; 12,5 ; 16

80/100

75

77

20

90/110

85

87

25

105/125

100

102

31,5 ; 40 ; 50 ;

63 ; 80 ; 100

110/130

105

107

Leczniczy

wpływ

ultradźwięków

działanie przeciwbólowe
obniżenie wzmożonego napięcia mięśni
rozszerzenie naczyń krwionośnych
hamowanie procesów zapalnych
przyspieszenie wchłaniania tkankowego
wyzwalanie ciał aktywnych biologicznie
pozytywne działanie na wegetatywny układ

nerwowy
leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów,

zapaleń okołostawowych, nerwobóli i zespołów

bólowych kręgosłupa