Badanie psychiatryczne

i wywiad psychiatryczny

Kryteria normy i

patologii psychicznej

Elżbieta Trypka

Katedra i Klinika Psychiatrii

Badanie psychiatryczne

• Dla lekarza – próba wniknięcia w świat

przeżyć psychicznych pacjenta w aspekcie
jego relacji z otoczeniem, jak i z sobą
samym

• Dla pacjenta – problemem, z którym się

mierzy poznawczo, emocjonalnie oraz
behawioralnie

• Pacjent może odczuwać komfort z

zaspokojenia potrzeby kontaktu, bądź
dyskomfort w związku z naruszeniem jako
autonomii

Badanie psychiatryczne

• Miejsce badania (komfortowe,

zapewniające intymność, nasze
bezpieczeństwo!)

• Nasza postawa (okazanie

zainteresowania, umiejętność
pokierowania badaniem „wejście w
słowo”)

• Od czego zacząć?

Badanie psychiatryczne

• Cel

• Diagnostyczny
• Prognostyczny
• Terapeutyczny
• Wyjaśniający
• Rozumiejący
• Orzeczniczy
• Edukacyjny
• Administracyjny

• Wynik

• Rozpoznanie
• Rokowanie
• Wybór leczenia
• Etiologia
• Interpretacja
• Opinia
• Szkolenie
• Sprawozdanie

Techniki badania

psychiatrycznego

• Rozmowa z pacjentem -

autoanamneza

• Rozmowa z osobami bliskimi –

epianamneza

• Obserwacja
• Niekiedy wrażenia węchowe
• Testy psychometryczne -

standaryzacja badania

Dane z wywiadu

• Dane osobiste badanego – imię, nazwisko, adres,

wiek, stan cywilny, wykształcenie, zawód,
aktywność zawodowa, wyznanie religijne,
preferencje seksualne

• Dane rodzinne – informacje o rodzicach i

rodzeństwie, choroby w rodzinie.

• Środowisko – pochodzenie, relacje w domu, zawód

rodziców

• Urodzenie i lata dziecięce
• Wiek szkolny
• Okres młodzieńczy i pokwitanie
• Okres dojrzałości
• Sprawy sądowe i dochodzenia

Wcześniejsze zaburzenia

psychiczne

• Kiedy i w jakich okolicznościach

nastąpiło zachorowanie (chronologiczny

przebieg poszczególnych epizodów –

niezależnie czy były leczone)

• Co rozpoznawano

• Opis objawów

• Czynniki wyzwalające

• Dotychczas stosowane leczenie –

stosunek do leczenia, jakie leki,

przyczyny odstawienia bądź zmiany

leczenia, systematyczność ich

zażywania)

Choroba obecna

• Osobowość przed zachorowaniem
• Główne skargi zgłaszane obecnie

(kiedy pojawiły się dolegliwości, na
czym one polegają, ich przebieg, ich
dotychczasowe leczenie – leki, dawki,
objawy niepożądane, stosowanie się
do zaleceń, obecnie przyjmowane leki)

• Przyczyny i przebieg choroby obecnej

Stan zdrowia fizycznego

• Aktualne choroby i sposób ich leczenia
• Przebyte choroby
• Pobyty w szpitalach z przyczyn

somatycznych

• Przebyte zabiegi chirurgiczne
• Analiza posiadanej dokumentacji medycznej

Przyjmowanie substancji

psychoaktywnych

• Rodzaje substancji (pamiętać o

lekach uspokajających i nasennych)

• Sposób i częstość ich przyjmowania
• Kiedy po raz ostatni

Jak pytać?

• Pytania otwarte – zaczynające się od

pytajników „dlaczego”, „jak”,
„kiedy”, „co” (treść nie jest
ograniczona do poglądów lekarza,
wiarygodność odpowiedzi,
umożliwiają spontaniczność
wypowiedzi)

• Pytania zamknięte – zaczynające się

od pytajnika (mogą sugerować treść
odpowiedzi, jednak nieuniknione)

Jak pytać?

• Pytania zwięzłe (uwzględniać możliwości

intelektualne osoby badanej, możliwość

skupienia uwagi)

• Cierpliwość, stosować okresy milczenia
• Pytania wynikające z naszej obserwacji

(np. osoba sprawia wrażenie

halucynującej)

• Dopytywać o nasilenie objawów (jak

często, jak długo)

Czego unikać?

• Polemizowania z treściami

psychotycznymi (wystarczy: „nie
podzielam opinii”)

• Nie wdawać się w spory
• Zbyt szybkiego formułowania opinii
• Ocen natury moralnej
• Pouczania w kwestiach spraw

prywatnych (rodzina, praca)

Inwentarze oceny klinicznej

Standaryzacja badania

• Standaryzacja przedmiotu oceny –

zdefiniowanie co oceniamy

• Standaryzacja przesłanek oceny –

określamy sposób uzyskania
informacji

• Standaryzacja sposobu oceniania –

określa poziom dokładności i
szczegółowości badania

Typy narzędzi

• Listy albo inwentarze kliniczne

• Skale kliniczne

• Wywiady standaryzowane

Kwestionariusze

psychologiczne

• Kwestionariusz (test) psychologiczny

Jest to metoda pomiaru ilościowego
dokładnie określonych funkcji
psychicznych (Zawadzki, 2006)

• Nazwa „test” – sugeruje, iż wyniki

mogą być lepsze lub gorsze dla osoby
wypełniającej (respondenta), pozwolą
coś sprawdzić, mogą stanowić
kryterium jakiejś selekcji

Rodzaje kwestionariuszy

• Wyróżnione ze względu na treść psychiczną:

– Kwestionariusze i inwentarze osobowości,
– Skale postaw,
– Mapy percepcyjne,
– Inne, np. testy wiadomości,

• Wyróżnione ze względu na metodę pomiaru:

– Psychometryczne (wystandaryzowane,

obiektywne, rzetelne, trafne i – najlepiej –
znormalizowane).

Trafność

kwestionariusza 

• Czy kwestionariusz mierzy to, co ma

mierzyć?

– Czy treść pozycji kwestionariusza

odpowiada badanej treści psychicznej?

– Czy wszystkie pozycje kwestionariusza

odpowiadają kwestiom związanym z
badaną treścią psychiczną, czy obejmują
całość badanego pojęcia, czy nie
wykraczają poza to pojęcie?

• Kwestionariusz może być trafny

nawet wtedy, gdy mierzy z dużym
błędem (niedokładnie)

Całość stanu

psychicznego

• Ogólne wrażenie kliniczne – CGI – Clinical Global

Impression

• Całościowa ocena funkcjonowania – GAF – Global

Assessment of Functioning

• Inwentarz objawów -90 – Symptom Checklist -90
• Złożony międzynarodowy wywiad diagnostyczny-

CIDI – Composite International Diagnostic
Interview

• Schemat badania klinicznego w neuropsychiatrii-

SCAN – Schedule for Clinical Assessment in
Nueuropsychiatry

Otępienia

• Krótka skala oceny stanu psychicznego –

MMSE – Mini – Mental State Examination

• Test Rysowania Zegara – CDT – Clock

Drawing Test

• Skala deterioracji ogólnej – GDS – Global

Deterioration Scale

• Geriatryczna skala oceny depresji – GDS –

Geriatric Depression Scale

• Skala oceny codziennych czynności – IADL

– Instrumental Activities of Daily Living

Skala oceny niedokrwienia
Hachińskiego

Schizofrenia

• Krótka psychiatryczna skala oceny –

BPRS – Brief Psychiatric Rating Scale

• Skala zespołu pozytywnego i

negatywnego – PANSS – Positive and
Negative Syndrom Scale

• Skala oceny objawów depresyjnych w

schizofrenii- CDSS – Calgary
Depression Scale for Schizophrenia

Choroby afektywne

• Skala depresji Hamiltona -HDRS
• Skala depresji Montgomery – Asberg
• Inwentarz – Skala Depresji Becka
• Skala Manii Younga

• Skala natręctw Yale Brown

Testy Ilorazu

Inteligencji (I.I.)

• Stanfordzka Skala Bineta
• Skale Inteligencji Wechslera
• Grupowe testy inteligencji
• Psychometryczne teorie

inteligencji

• Guilforda struktura intelektu

Pomiar osobowości

• Testy obiektywne
• Testy projekcyjne

Testy obiektywne

• MMPI
• CPI
• NEO-Pl
• Wskaźnik typów Myersa-Briggs

Testy projekcyjne

• Test Rorschacha
• TAT