CHOROBA
ZWYRODNIENIOWA
STAWU KOLANOWEGO

Maciej Winkler
1139 stacjonarne

Gonartroza



Choroba zwyrodnieniowa stawu
kolanowego (gonarthrosis,
gonartroza) polega na
przedwczesnym zużyciu i
zwyrodnieniu tkanek tworzących
staw (chrząstki stawowej, warstwy
podchrzęstnej kości, płynu
stawowego, torebki stawowej,
więzadeł i mięśni)

GONARTROZA

W przebiegu choroby dochodzi do :



Uszkodzenia chrząstki stawowej



Przebudowy kości z jednoczesnym
utworzeniem wyrośli kostnych tzw.
Osteofitów



Stwardnienia warstwy podchrzęstnej



Powstawanie torbieli podchrzęstnych



Zaburzenia funkcji błony maziowej

Gonartroza



Chorobę zwyrodnieniową stawu
kolanowego charakteryzuje ból i
dysfunkcja kolana, w którym
radiologicznie potwierdzono proces
zwyrodnieniowy.

Podział



Gonartrozę w zależności od
rozmieszczania zmian
destrukcyjnych chrząstki stawowej
(zwężenia szpar w badaniu rtg) w
jednej z 3 powierzchni poślizgowych
stawu dzielimy na:

Podział cd.



postać przyśrodkową (najczęstszą) z przewagą
zwężenia szpary stawowej pomiędzy
przyśrodkowymi kłykciami kości udowej i
piszczelowej. Postać ta łączy się ze
szpotawością kolana.



postać rzepkowo-udową - zwężenie szpary
pomiędzy rzepką a kością udową najlepiej
widocznie jest na zdjęciu stycznym rzepki.



postać boczną (rzadko występująca) - z
przewagą zwężenia szpary stawowej pomiędzy
bocznymi kłykciami kości piszczelowej i udowej.
Łączy się z koślawością kolana.

Epidemiologia



Choroba zwyrodnieniowa stawów
ujawnia się już w 2 i 3 dekadzie życia
a w wieku powyżej 60 lat występuje
u około 60% osób, będąc najczęstszą
przyczyną bólu stawów. Na rozwój
choroby zwyrodnieniowej istotny
wpływ mają liczne czynniki
predysponujące:



późny wiek



czynniki etniczne



czynniki wrodzone



nieprawidłowa biomechanika stawu



nadwaga



wykonywany zawód



aktywność fizyczna



duża masa kostna



poziom hormonów.

Zwyrodnienie stawów dotyczy jednakowo

często mężczyzn i kobiet, chociaż mężczyźni

częściej chorują przed 45 rokiem życia, a

kobiety później.

Etiologia



Dotychczas nie wyjaśniono
jednoznacznie przyczyny schorzenia.
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest
skutkiem wpływu wielu czynników
działających zarówno na sam staw
jak i na cały organizm.

Jeżeli czynnik etiologiczny jest nieuchwytny

mówimy wtedy o :



Pierwotnej lub samoistnej chorobie
zwyrodnieniowej stawu

Wtedy istotną rolę odgrywają:



Nieprawidłowości w układzie krążenia w
okolicy stawu



Nadmiernemu obciążeniu stawu podczas
uprawiania sportu wyczynowego



Lub ciężka praca fizyczna

Liczniejszą grupę choroby zwyrodnieniowej stawów

stanowi wtórna choroba zwyrodnieniowa, rozwija
się ona pod wpływem określonych czynników
przyczynowych:

Czynniki wrodzone lub dziedziczne, np.
wrodzona dysplazja biodra, hemofilia,
hemochromatoza, alkaptonuria.

Czynniki nabyte:



miejscowe, np. urazy (powtarzające się skręcenia
stawu, jednorazowy większy uraz lub wielokrotne
małe urazy, złamania z nieprawidłowym zrostem),
zapalenie stawu septyczne lub gruźlicze, martwica
aseptyczna,



układowe, np. choroby metaboliczne takie jak dna
moczanowa, reumatoidalne zapalenie stawów,
przewlekła kortykoterapia, zaburzenia
neurologiczne (mózgowe porażenie dziecięce)

Rozpoznanie

Zmiany zwyrodnieniowe zwykle nie powodują odchyleń w

badaniach laboratoryjnych, a do ustalenia rozpoznania
wystarczy zwykle badanie lekarskie i zdjęcie radiologiczne
wykonane w dwóch płaszczyznach . Obraz radiologiczny
choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego cechują:



zwężenie szpary stawowej



zwężenie szpary stawu rzepkowo-udowego



zniekształcenie osi stawu kolanowego



zagęszczenie podchrzęstnej warstwy kości



wyrośla kostne



śródstawowe ciała wolne



Charakterystyczny wywiad i skargi pacjenta na bóle podczas
ruchu (szczególnie bóle pierwszych ruchów) i trzeszczenie
drobnoziarniste a przy zajęciu powierzchni stawu rzepkowo-
udowego silniejsze bóle pojawiają się podczas schodzenia.

Profilaktyka

W profilaktyce chorób

zwyrodnieniowych najważniejsze są
przede wszystkim:



prawidłowa masa ciała i prawidłowe
żywienie



umiarkowana aktywność fizyczna



brak nadmiernego obciążania
stawów



unikanie niepotrzebnego dźwigania
ciężarów



usuwanie z organizmu przewlekłych
ognisk zakażenia

Leczenie

Istnieje wiele sposobów leczenia choroób

zwyrodnieniowych, jednak najważniejsze jest,
aby leczenie było kompleksowe obejmujące:



leczenie niefarmakologiczne (odpowiedni tryb
życia, żywienie, odchudzenie, stosowanie
wkładek do obuwia, ćwiczenia zwiększające masę
mięśniową)



leczenie farmakologiczne



rehabilitację fizyczną (kinezyterapia i
fizykoterapia)

Każdy chory jest leczony w sposób zależny od

rodzaju i przebiegu choroby

Kinezyterapia



kinezyterapia - Celem ćwiczeń jest zapobieganie
dalszym deformacjom i korekcja zniekształceń stawów.
Odpowiednie wykonywanie ćwiczeń prowadzi do
zmniejszenia dolegliwości bólowych. Kinezyterapię
można podzielić na ćwiczenia czynne i bierne
wykonywane z pełnym obciążeniem kończyny,
częściowym lub bez niego, ćwiczenia oporowe,
izotoniczne i izometryczne. Program ćwiczeń powinien
być przygotowany indywidualnie do danego pacjenta w
zależności od stanu ogólnego pacjenta, okresu choroby,
w jakim się znajduje i ciężkości objawów. W
początkowym okresie ćwiczenia powinny być
wykonywane pod okiem rehabilitanta, jednak później
większość ćwiczeń może być wykonywana samodzielnie.