PRACA POGL
DOWA
PRACA ORYGINALNA
Bartłomiej Walczak1, Urszula Demkow1, Anna Fijałkowska2
1
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Kierownik: prof. dr hab. n. med. M. WÄ…sik
2
Klinika Chorób Wewnętrznych Klatki Piersiowej Instytutu Gruz
licy i Chorób Płuc w Warszawie
Kierownik: prof. dr hab. n. med. A. Torbicki
Metody oznaczania stężenia D-dimerów przydatne w diagnostyce
żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej
Methods of estimating concentration of the D-dimers
used in venous thromboembolism diagnosis
Abstract
D-dimers (DD) are final products of stabilized fibrin degradation process. Elevated level of DD indicates parallel activation of
both coagulation and fibrinolysis. D-dimers play important role in the diagnosis of deep vein thrombosis and pulmonary
embolism. All diagnostic methods detecting DD are based on monoclonal antibodies. There are three basic techniques used
to measure DD: latex agglutination, full blood agglutination and immunoenzymatic methods. Nowadays new methods based
on in vivo detection of DD using antibodies labeled with technetium are under clinical evaluation.
Key words: D-dimers, laboratory diagnosis, pulmonary embolism, deep vein thrombosis
Pneumonol. Alergol. Pol. 2009; 77: 264 270
Streszczenie
D-dimery (DD) to produkty degradacji stabilnej fibryny. Podwyższone stężenie DD wskazuje na wzmożoną aktywację procesów
krzepnięcia i fibrynolizy. Jako parametr diagnostyczny znalazły zastosowanie między innymi w diagnostyce zakrzepicy żył głębo-
kich oraz zatorowości płucnej. Wszystkie metody oznaczania DD bazują na wykorzystaniu przeciwciał przeciwko D-dimerom.
Można wyróżnić trzy podstawowe zasady oznaczania, które opierają się na: metodach lateksowych, metodach aglutynacji pełnej
krwi, oraz najpowszechniej stosowanych metodach immunoenzymatycznych. Obecnie w fazie badań jest metoda posługująca się
D-dimerami w diagnostyce in vivo, wykorzystująca przeciwciała przeciwko D-dimerom znakowane izotopem technetu.
Słowa kluczowe: D-dimery, diagnostyka laboratoryjna, zator tętnicy płucnej, zakrzepica żył głębokich
Pneumonol. Alergol. Pol. 2009; 77: 264 270
D-dimery  definicja i droga powstawania Krzepnięcie
D-dimery są to produkty rozpadu fibryny W prawidłowo funkcjonującym organizmie
składające się z dwóch fragmentów D połączonych istnieje dynamiczna równowaga pomiędzy proce-
podwójnym kowalencyjnym wiązaniem (D=D). sami krzepnięcia i fibrynolizy. Aktywacja krzep-
Zwiększona zawartość D-dimerów w osoczu świad- nięcia krwi i jej następstwa  odkładanie złogów
czy o równoczesnej aktywacji krzepnięcia i fibry- fibryny  jest niezbędnym warunkiem sprawnej
nolizy, natomiast nie stanowi bezpośredniego do- hemostazy, czyli hamowania krwawień po prze-
wodu na toczący się proces zakrzepowo-zatorowy. rwaniu ciągłości naczyń krwionośnych. Pierwszą
Adres do korespondecji:
Adres do korespondecji:
Adres do korespondecji: dr hab. n. med. Urszula Demkow, Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Adres do korespondecji:
Adres do korespondecji:
Praca wpłynęła do Redakcji: 27.03.2008 r.
Copyright © 2009 Via Medica
ISSN 0867 7077
www.pneumonologia.viamedica.pl
264
Bartłomiej Walczak i wsp., Metody oznaczania stężenia D-dimerów
fazą w przebiegu krzepnięcia krwi jest kaskadowa
aktywacja osoczowych czynników krzepnięcia
krwi szlakiem wewnÄ…trzpochodnym i/lub zewnÄ…trz-
pochodnym (zależnym od aktywacji czynnika
VII przez czynnik tkankowy), a następnie docho-
dzi do przekształcenia fibrynogenu w fibrynę, która
wzmacnia czop płytkowy [1]. Ostatnim etapem
hemostazy jest retrakcja skrzepu. Stabilizacja
skrzepu polega na wytworzeniu krzyżowych wią-
zań kowalencyjnych łączących ze sobą sąsiadują-
ce łańcuchy fibryny [1]. Skrzep ustabilizowany
charakteryzuje się większą wytrzymałością na od-
kształcanie mechaniczne oraz jest bardziej opor-
ny na działanie fibrynolityczne [2 4].
Fibrynoliza
Po wytworzeniu skrzepu i wypełnieniu jego
funkcji (zahamowanie krwawienia) dochodzi do
aktywacji fibrynolizy [2 4] (ryc. 1). Fibrynoliza
prowadzi do rozpuszczenia złogów fibryny powsta-
Å‚ych wewnÄ…trznaczyniowo lub wskutek uszkodze-
nia naczynia. Proces fibrynolizy rozpoczyna siÄ™ od
przekształcenia pod wpływem aktywatorów nieak-
tywnego plazminogenu w aktywnÄ… plazminÄ™. Pod
wpływem działania plazminy na fibrynogen lub
fibrynę powstają różnej wielkości cząsteczki biał-
kowe, zwane produktami rozpadu fibrynogenu/fi-
bryny (FDP, fibrinogen/fibrin degradation pro-
ducts). W pierwszym etapie działania plazminy na
fibrynogen lub fibrynę następuje odszczepienie
niewielkich peptydów z C-końcowych odcinków
łańcucha a i większego fragmentu z końca N łań-
cucha b. Powstała w taki sposób cząsteczka X ma
masę około 240 260 kD i jest nadal podatna na
działanie plazminy. Następnie dochodzi do
przecięcia trzech łańcuchów polipeptydowych
w pierwszej podjednostce czÄ…steczki X i powstaje
fragment Y o masie czÄ…steczkowej 150 kD oraz frag-
ment D. Pod wpływem działania plazminy na fi-
brynogen powstaje pojedynczy fragment D (mono-
Rycina 1. Powstawanie D-dimerów. FpA  fibrynopeptyd A, FpB
mer), natomiast gdy plazmina działa na fibrynę
 fibrynopeptyd B
ustabilizowaną, wówczas fragment otrzymany po
Figure 1. The D-dimers creation process
degradacji czÄ…steczki X ma charakter dimeru, zwa-
nego D-dimerem. Dalsze działanie plazminy na
fragment Y powoduje ponowne przecięcie trzech ny, ponieważ w obu tych strukturach brakuje po-
łańcuchów polipeptydowych w drugiej podjedno- dwójnego wiązania wytworzonego pod wpływem
stce, w wyniku czego powstaje fragment D (w przy- czynnika XIII pomiędzy fragmentami D. Właśnie
padku fibrynogenu) lub cząsteczka D-dimeru (gdy obecność podwójnego wiązania między fragmen-
plazmina działa na fibrynę) oraz fragment E o ma- tami D została wykorzystana przy opracowaniu
sie cząsteczkowej 30 50 kD [5]. metod oznaczania D-dimerów, które nie dają wy-
Obecność D-dimerów jest bardzo dobrym, ników fałszywie dodatnich, nawet gdy w osoczu
swoistym wskaz
nikiem powstawania w organizmie znajduje się duża ilość pojedynczych fragmentów
stabilnej fibryny. D-dimery nie tworzÄ… siÄ™ w pro- D pochodzÄ…cych z rozpadu fibrynogenu bÄ…dz
fibry-
cesie rozkładu fibrynogenu ani monomerów fibry- ny niestabilnej [6 10].
www.pneumonologia.viamedica.pl
265
Pneumonologia i Alergologia Polska 2009, tom 77, nr 3, strony 264 270
czalnym  myszom lub szczurom. Po kilku dniach
Metody oznaczania
izoluje się śledzionowe krwinki białe myszy, głów-
Obecnie na rynku dostępnych jest bardzo wie- nie limfocyty. Otrzymane tak komórki są sprzęga-
le różnych testów do oznaczania stężenia D-dime- ne z komórkami mysiego szpiczaka mnogiego.
rów. Niektóre z nich są testami półilościowymi, W ten sposób otrzymuje się nieśmiertelne hybrydy
inne testami ilościowymi. Różnią się one między produkujące monoklonalne przeciwciała, w tym
sobą metodą wykonania, sposobem odczytu wyni- wypadku przeciwko D-dimerom [12]. Materiałem
ku, rodzajem materiału wykorzystywanego do ba- do badań jest osocze krwi uzyskane po pobraniu
dania. Oznaczanie D-dimerów jest możliwe przy na cytrynian sodu (lub pełna krew w przypadku
użyciu przeciwciał monoklonalnych przeciwko szybkich metod przyłóżkowych).
D-dimerom. Wykorzystanie tych przeciwciał jest Warunkiem uzyskania prawidłowych wyni-
wspólną cechą wszystkich testów służących do ków jest przestrzeganie zasad przechowywania
oznaczania D-dimerów. W 1979 roku Gaffney materiału badanego:
twierdził, że test specyficzny dla D-dimerów mógł-  w temperaturze 2 8oC osocze może być prze-
by posłużyć jako wskaz
nik degradacji stabilnej fi- chowywane przez 24 h;
bryny [11]. Początkowo w testach wykorzystywa-  w temperaturze około  25oC można przecho-
no przeciwciała poliklonalne. Testy te, pomimo że wywać osocze przez około 2 miesiące. Osocze
były szybkie i powszechne w użyciu, nie były spe- musi być zamrożone natychmiast po oddzie-
cyficzne dla produktów rozkładu fibryny, a jedy- leniu od elementów morfotycznych krwi.
nie dla produktów rozkładu fibrynogenu. W 1983 Przed badaniem należy je szybko rozmrozić
roku Rylatt wykorzystał przeciwciała monoklonal- w temperaturze 37oC, a oznaczenia należy
ne DD-3B6/22 skierowane przeciwko D-dimerom przeprowadzić natychmiast po rozmrożeniu.
(ryc. 2) [11]. Co prawda na wynik pomiaru D-dimerów nie ma
Przeciwciała monoklonalne otrzymuje się znaczącego wpływu stężenie bilirubiny, hemoliza
przez immunizację zwierząt, najczęściej myszy, czy lipemia, jednak niewskazane jest wykonanie
D-dimerami [7]. Początkowo należy wyizolować oznaczenia w próbce krwi wykazującej znaczną he-
czystą frakcję D-dimerów, która będzie służyć jako molizę lub z wyraz
nÄ… lipemiÄ™. Natomiast interferen-
antygen do immunizacji. Izolacja D-dimerów ba- cje mogą wystąpić, jeżeli w krwi badanej osoby znaj-
zuje na technice wykorzystującej żelową filtrację dują się przeciwciała skierowane przeciwko skład-
w połączeniu z chromatografią jonowymienną, nikom wchodzącym w skład zestawu odczynników.
w czego wyniku fibrynogen, fragmenty E i pojedyn- Otrzymanie monoklonalnych przeciwciał
cze fragmenty D zostają usunięte, natomiast otrzy- przyczyniło się do znacznego rozwoju metod ozna-
muje się oczyszczoną frakcję D-dimerów. Utrud- czania D-dimerów. Obecnie wszystkie dostępne na
nieniem jest fakt, że oczyszczone D-dimery łatwo rynku testy wykorzystują monoklonalne przeciw-
ulegają degradacji. Przygotowuje się więc z nich ciała przeciwko D-dimerom. W zależności od me-
ekstrakt, który wstrzykuje się zwierzętom doświad- tody wykonania można podzielić je na:
Metody lateksowe
Metody lateksowe można podzielić na: (a)
standardowe, (b) testy immunoturbidymetryczne
i (c) testy immunofiltracyjne [7].
a) Testy standardowe
Standardowe metody lateksowe wykorzystujÄ…
mikrocząsteczki lateksu opłaszczone monoklonal-
nymi przeciwciałami specyficznymi dla D-dime-
rów. Tak opłaszczone cząsteczki lateksu inkubuje
się z osoczem badanym. Jeżeli zawiera ono D-di-
mery, dochodzi do powstania widocznej makrosko-
powo aglutynacji. Czułość testów lateksowych jest
okreÅ›lana na okoÅ‚o 1 µg/ml. Mimo że standardowe
Rycina 2. Miejsce przyłączenia się przeciwciał anty-D-dimer
testy lateksowe sÄ… niedrogie i szybkie, jednak ich
do czÄ…steczki D-dimeru (y
ródło: http://www.agenix.com/index.php/
stosunkowo niska czułość ogranicza możliwość ich
/agx/content/download/258/1149/version/3/file/AGM+slides_21
wykorzystania, szczególnie w diagnostyce zatoru
+Nov+06_nl_FINAL.pdf)
tętnicy płucnej oraz w ostrej zakrzepicy żył głębo-
Figure 2. Point of the association the anti-D-dimmer antibodies
kich [10, 13].
with the D-dimmer molecule
www.pneumonologia.viamedica.pl
266
Bartłomiej Walczak i wsp., Metody oznaczania stężenia D-dimerów
b) Testy immunoturbidymetryczne kie wykonanie test ten może być wykorzystywany
Metoda ta jest stosunkowo niedroga, o krótkim jako tak zwany przyłóżkowy test do półilościowego
czasie wykonania. oznaczania stężenia D-dimerów. Do wykonania tego
Test opiera się na reakcji monoklonalnych prze- testu potrzeba niewielkiej ilości krwi. Odczyt wy-
ciwciał anty-D-dimer z D-dimerami znajdującymi niku odbywa się w sposób wizualny [14].
siÄ™ w osoczu. PrzeciwciaÅ‚a opÅ‚aszczajÄ… powierzch- Ograniczenia metody: SimpliRED® jest testem
nie mikrocząstek lateksowych. Połączenie między półilościowym i dzięki niemu można wykryć pod-
przeciwciałami a cząsteczkami lateksu ma charak- wyższone stężenie D-dimerów powyżej 0,20 mg/l,
ter wiązań kowalencyjnych. Gdy osocze zawierają- natomiast nie można na jego podstawie określić
ce D-dimery zostanie dodane do zawiesiny cząstek całkowitego stężenia D-dimerów we krwi [14]. Oce-
lateksu opłaszczonych przeciwciałami, nastąpi na testu jest wykonywana wizualnie, co ma duży
aglutynacja objawiająca się zmętnieniem. Pomiar wpływ na wynik, ponieważ jest zależny od do-
dokonywany jest metodą fotometryczną przy dłu- świadczenia osoby odczytującej. Ograniczeniem
gości fali 540 nm i polega na pomiarze promienia metody jest możliwość aglutynacji, niezależnej od
światła monochromatycznego przechodzącego stężenia D-dimerów w przypadku obecności zim-
przez badany roztwór. Powstałe aglutynaty mają nych aglutynin w próbce krwi pacjenta [14].
większą średnicę niż częstotliwość fali, przy której
dokonywany jest pomiar. Powoduje to wzrost ab- Metody immunoenzymatyczne
sorpcji światła proporcjonalny do zawartości D-di- Należą do najważniejszych metod wykorzysty-
merów w próbce. Obecność w próbce cząstek latek- wanych do ilościowego oznaczenia D-dimerów.
su niezwiązanych D-dimerami nie wpływa znaczą- Przy oznaczaniu tą metodą znalazły zastosowanie
co na wynik oznaczenia, ponieważ cząsteczki latek- dwa rodzaje przeciwciał monoklonalnych skiero-
su opłaszczone przeciwciałami i niepołączone wanych przeciwko D-dimerom. Jedno z nich zwią-
z antygenem mają mniejszą średnicę niż częstotli- zane jest ze ścianą naczynia i po dodaniu badane-
wość fali, przy której dokonywany jest pomiar [7]. go osocza zawierającego D-dimery wiąże je. Następ-
Testami bazującymi na tej zasadzie są: nym etapem jest odpłukanie niezwiązanych z prze-
 Bio-Ksel System D-Dimery producent: Bio- ciwciałami D-dimerów oraz innych składników
Ksel aparat: Coag Chrom 3003, Chrom-7; osocza. Po odpłukaniu dodaje się drugi rodzaj prze-
 D-dimer producent Instrumentation Laborato- ciwciał połączonych z enzymem. Po czym nastę-
ry/Comesa aparat: ACL 7000/8000/9000/10000; puje ponowne płukanie w celu usunięcia nadmia-
 D-Dimer PLUS, Advanced D-Dimer PLUS pro- ru przeciwciał. Ostatnim etapem jest dodanie od-
ducent: Dade Behring aparat: BCS®, BCT® powiedniego substratu, który bÄ™dzie rozkÅ‚adany
(Dade Behring); CA® (Sysmex Corp.); przez enzym poÅ‚Ä…czony z przeciwciaÅ‚em, w wyni-
 STA LIATEST® D-DIMER producent: DIA- ku czego bÄ™dzie powstawaÅ‚ produkt barwny lub
GNOSTICA STAGO aparat: STA® Compact wykazujÄ…cy fluorescencjÄ™. Pomiar natężenia bar-
(Roche/STAGO); wy lub fluorescencji jest proporcjonalny do zawar-
 Tina-quant® producent: Roche Diagnostics toÅ›ci D-dimerów w badanej próbce [7]. Testami
aparat: Hitachi, Modular, Cobas Integra (Ro- bazujÄ…cym na tej zasadzie sÄ…:
che Diagnostics);  VIDAS® D-dimer Exclusion"!;
 Turbiquant® D-Dimer producent: Dade Behring  CARDIAC D-Dimer;
aparat: TurbiTimer® System (Dade Behring).  AxSYM® D-dimer.
c) Test immunofiltracyjny VIDAS® D-dimer Exclusion"! należy do naj-
W testach tego typu przeciwciała monoklonal- szerzej stosowanych testów zarówno w laborato-
ne wbudowane są w cienką porowatą membranę [7]. riach polskich, jak i za granicą. Został wprowadzo-
ny na rynek przez firmÄ™ bioMérieux. Jest szybkim
Metody aglutynacji pełnej krwi testem automatycznym, wynik otrzymuje się
Metoda ta opiera się na wykorzystaniu prze- w ciągu około 40 minut. Wykonywany jest na apara-
ciwciała bispecyficznego dla D-dimerów oraz an- tach typu miniVIDAS lub VIDAS PC. Oznaczenie
tygenów krwinek czerwonych [7]. Krew pełna do- wykonywane jest w sposób ilościowy metodą im-
dana do roztworu przeciwciał w obecności D-di- munoenzymatyczną enzymoimmunofluorescen-
merów powoduje widoczną aglutynację krwinek cyjną (ELFA, enzyme linked fluorescent assay).
czerwonych [10]. Jednym z testów bazujÄ…cych na Zakres pomiarowy testu VIDAS® D-dimer Exclu-
tej zasadzie jest test SimpliRED® D-dimer. Jest szyb- sion"! wynosi od 45 ng/ml do 10 000 ng/ml, przy czym
kim jakościowym testem. Służy do wykrywania wyniki 45 1000 ng/ml są odczytywane na jednej krzy-
D-dimerów w pełnej krwi. Ze względu na łatwe i szyb- wej kalibracyjnej, natomiast wyniki 1000 10 000 ng/ml
www.pneumonologia.viamedica.pl
267
Pneumonologia i Alergologia Polska 2009, tom 77, nr 3, strony 264 270
Rycina 3. Przyłączenie technetu (Tc99m) do fragmentu Fab monoklonalnych przeciwciał 3B6 przeciwko D-dimerom (y
ródło: http://www.age-
nix.com/index.php/agx/content/download/291/1287/version/1/file/Investor+Presentation_17+Apr+07_Final.pdf)
Figure 3. Connection of the technet with a fragment of Fab D-dimer monoclonal antibodies 3B6
są odczytywane na drugiej krzywej kalibracyjnej [7]. innych testów służy do diagnostyki in vivo [18].
Jeżeli stężenie D-dimerów wynosi powyżej 10 000 Został on opracowany i opatentowany przez au-
ng/ml, wówczas należy rozcieńczyć próbkę badaną za stralijską firmę AGENIX. Obecnie nie jest jeszcze
pomocą rozcieńczalnika w stosunku 1:5. dostępny na rynku. W przyszłości będzie najpraw-
CARDIAC D-Dimer jest testem wprowadzo- dopodobniej wykorzystywany w medycynie nukle-
nym do powszechnego użycia przez firmę ROCHE arnej dla rozpoznawania i lokalizacji skrzeplin
Diagnostic. Należy on do tak zwanych szybkich w organizmie pacjenta [18].
przyłóżkowych testów, które mają na celu jak naj- Zasada testu: w strukturze powstającego skrze-
szybsze uzyskanie wyniku badania. W metodzie tej pu znajdują się fragmenty, z których po rozpusz-
D-dimery oznaczane są w sposób ilościowy. Do czeniu skrzepu powstają D-dimery. Przeciwciała
badania wykorzystywana jest krew pełna, co znacz- zawarte w ThromboView są komplementarnie do-
nie skraca czas oczekiwania na wynik, ponieważ pasowane do D-dimerów. Przeciwciała te są zna-
eliminuje etap wirowania próbki. Odczyt wyniku kowane technetem (Tc99m). Mysie monoklonalne
odbywa się w sposób automatyczny za pomocą przeciwciała (3B6) zostają poddane najpierw deim-
urządzenia, jakim jest Cardiac Reader [15, 16]. munizacji. Następnie przeciwciała pozbawiane są
Zakres pomiarowy urządzenia Cardiac Reader fragmentu Fc, a do pozostałych fragmentów Fab
mieÅ›ci siÄ™ w granicach od 0,1 µg/ml do 4 µg/ml, nastÄ™puje przyÅ‚Ä…czenie technetu (Tc99m) (ryc. 3) [18].
norma dla tego aparatu wynosi 0,5 µg/ml [16]. Odczynnik jest podawany pacjentowi w formie
AxSYM® D-dimer jest testem wprowadzonym iniekcji i wraz z prÄ…dem krwi przeciwciaÅ‚a znako-
na rynek przez firmę Abbott. W tym teście wyko- wane technetem rozprowadzane są po całym orga-
rzystuje się technikę immunoenzymatyczną z za- nizmie. Przeciwciała łączą się z D-dimerami znaj-
stosowaniem mikrocząstek. Oznaczenie stężenia dującymi się w strukturze skrzepu (ryc. 4). Znako-
D-dimerów za pomocą tego testu przeprowadza się wanie technetem pozwala na zlokalizowanie miej-
w osoczu pobranym na cytrynian. Czas wykona- sca powstania zakrzepu przez detekcjÄ™ promienio-
nia badania wynosi około 15 minut. Test ten po- wania emitowanego przez Tc99m. Wykrycia tego
zwala na oznaczenie stężenia D-dimerów do 9000 można dokonać metodą scyntygraficzną SPECT (to-
ng/ml bez konieczności rozcieńczania próbki ba- mografia emisyjna pojedynczego fotonu) lub PET
danej. Negatywna wartość predykcyjna tego testu (pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa).
wynosi ponad 98% [17]. Pierwszą fazę badań nad ThromboView firma
AGENIX rozpoczęła w 2002 roku na terenie Austra-
ThromboView® lii i okreÅ›laÅ‚a bezpieczeÅ„stwo stosowania, farma-
NowatorskÄ… koncepcjÄ… wykorzystania ozna- kokinetykÄ™ oraz dawkowanie [18]. ThromboView
czania D-dimerów jest test ThromboView. Bazuje i zawarte w nim przeciwciała są dobrze tolerowa-
on, podobnie jak wszystkie testy służące do ozna- ne i nie wywołują ostrych reakcji. W drugiej fazie
czania D-dimerów, na przeciwciałach monoklonal- badań nad ThromboView z ustaloną dawką 0,5 mg
nych przeciwko D-dimerom. W przeciwieństwie do ThromboView podawano osobom ze stwierdzoną
www.pneumonologia.viamedica.pl
268
Bartłomiej Walczak i wsp., Metody oznaczania stężenia D-dimerów
Rycina 4. Skrzepliny żylne w kończynach dolnych i w łożysku tętnicy płucnej (y
ródło: http://www.agenix.com/index.php/agx/content/
download/291/1287/version/1/file/Investor+Presentation_17+Apr+07_Final.pdf)
Figure 4. Vain thrombus in lower limbs and in the lung artery
zakrzepicą żylną i zatorem tętnicy płucnej, z sa- czy ng/ml można odnosić tylko do danej metody
tysfakcjonującymi wynikami czułości i specyficz- oznaczenia. Wyniki otrzymane różnymi metoda-
ności metody. Jeżeli dalsze badania przebiegną mi nie powinny być porównywane. Ze względu na
pomyślnie, w niedługim czasie test ten powinien różnice między testami poszczególnych producen-
zostać wprowadzony na rynek [18]. tów trudne jest ustalenie jednej, wspólnej dla
Najważniejszymi zaletami tej metody jest wszystkich testów wartości odcięcia (cut-off). Wy-
możliwość potwierdzenia i wykrycia lokalizacji nika to także z braku na rynku wspólnego dla róż-
żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej. Metoda ta nych testów standardu i kalibratora [7].
pozwala wykryć nawet bardzo niewielkie skrze- W 2001 roku opublikowano badania The
pliny. Z dotychczasowych badań przeprowadzo- Fibrin Assay Comparison Trial (FACT), porównu-
nych przez firmę AGENIX wynika, że przy za- jące 23 testy do oznaczania D-dimerów. Analizy te
stosowaniu metody ThromboView udało się po- miały być pomocne dla wytworzenia wspólnego
twierdzić zakrzepicę żył głębokich w 89% przy- kalibratora D-dimerowego. Dzięki nim udało się
padków, gdy badanie było wykonane 3 h po po- wykazać kilka różnic pomiędzy poszczególnymi
daniu przeciwciał wyznakowanych izotopem testami wynikających z [7]:
technetu. Test ThromboView ma też bardzo wy-  specyficzności przeciwciał monoklonalnych
soką negatywną wartość predykcyjną  u 95% stosowanych w oznaczeniach;
badanych bez zakrzepicy wynik testu Thrombo-  zmian w ekspresji neoepitopów w czasie roz-
view był negatywny [18]. puszczania fibryny, co jest przyczyną powsta-
Największą wadą tej metody jest bardzo wy- wania różnic wyników przy stosowaniu róż-
soki koszt. Aparatura stosowana do detekcji emi- nych odczynników;
towanego przez izotop promieniowania jest bardzo  rodzaju kalibratora, a dokładnie jego czysto-
droga. Ośrodek badań zajmujący się tego rodzaju ści i heterogenności;
diagnostyką musiałby być wyposażony w cyklo-  wpływu osocza na prezentacje epitopów;
tron do produkcji izotopu technetu (ma on krótki  występowania interferencji wynikającej
czas połowicznego rozpadu), co jeszcze dodatko- z obecności fibryny niestabilizowanej.
wo podnosi koszty. Na podstawie wspomnianych wcześniej badań
wyciągnięto wnioski, że wspólny kalibrator dla
wszystkich testów do oznaczania D-dimerów po-
Podsumowanie
winien być wystandaryzowanym preparatem fibry-
Testy służące do oznaczenia stężenia D-dimerów ny i produktów degradacji fibrynogenu podobnych
różnią się od siebie, a otrzymane wyniki w mcg/ml do tych, jakie występują w osoczu badanym.
www.pneumonologia.viamedica.pl
269
Pneumonologia i Alergologia Polska 2009, tom 77, nr 3, strony 264 270
3. Dembińska-Kieć A., Nastalski W.J. i wsp. Diagnostyka laborato-
Szybkie i czułe testy pozwalające określić stę-
ryjna z elementami biochemii klinicznej. Urban & Partner,
żenie D-dimerów znalazły stałe miejsce w przesie-
Wrocław 2002; 487 536.
4. Maj S., Mariańska B., Seyfriedowa H. Hematologia. Wyd. Lek.
wowej diagnostyce zakrzepicy żylnej i zatorowości
PZWL, Warszawa 1996; 16 147.
płucnej. Pozwalają one z dużym prawdopodobień-
5. A
opaciuk S. Zakrzepy i zatory. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa
2002; 19 421.
stwem wykluczyć u osoby badanej obecność epizo-
6. Constantinescu A.A., Berendes P.B., Levin M.D. Disseminated
dów zakrzepowych i przez to oszczędzić dalszych,
intravascular coagulation and a negative D-dimer test. Nether-
lands J. Med. 2007; 65: 398 400.
często kosztownych badań obrazowych. D-dimery
7. Fijałkowska A. D-dimery w żylnej chorobie zakrzepowo-zato-
mogą również znalez
ć wkrótce zastosowanie w dia-
rowej. bioMérieux. Warszawa 2003; 4 24.
8. http://eco83.econ.unito.it/dottorato/modelli_biologici/Interpre-
gnostyce i lokalizacji zakrzepicy in vivo. Metoda ta
ting% 20D-dimer.doc
wiąże się z wykorzystaniem pierwiastków radioak-
9. http://intmedweb.wfubmc.edu/download/ddimers.ppt#256,2,
D-Dimers: Clinical Utility in the Diagnosis of PE
tywnych, co niestety wpływa na koszt badania.
10. http://www.pathology.vcu.edu/clinical/coag/D-Dimer.pdf
Szybkość postępu nauki w medycynie pozwa-
11. http://www.clinchem.org/cgi/reprint/33/10/1837.pdf
12. http://www.wikipatents.com/4758524.html
la mieć nadzieję, że wkrótce będzie możliwe wy-
13. Mukhopadhyay A., Venkatesh S., Goh P.S., Lim T.K. Use of
korzystanie D-dimerów w znacznie szerszym za-
Dimer and lower extremity Doppler ultrasound results to obvia-
te the need for computerised tomographic pulmonary angio-
kresie. Będzie też możliwe wyprodukowanie jed-
graphy. An. Acad. Med. Singapore. 2006; 35: 858 863.
nego wspólnego kalibratora dla wszystkich testów.
14. http://www.americandiagnostica.com/800SR.pdf
15. Legnani C., Fariselli S., Cini M. A new rapid bedside assay for
W niedalekiej przyszłości należy się spodziewać
quantitative testing of D-Dimer (Cardiac D-Dimer) in the diag-
opracowania jednej metody referencyjnej do ozna-
nostic work-up for deep vein thrombosis. Thromb. Res. 2003;
111: 149 153.
czania D-dimerów.
16. Ulotka informacyjna dołączona do testu Cardiac D-dimer firmy
ROCHE Diagnostics.
17. http://www.abbottdiagnostics.com.au/pubs/2006/AACC_2006
Piśmiennictwo
Robertson_AxSYM_D-Dimer.pdf
1. Mariańska B., Fabijańska-Mitek J., Windyga J. Badania labora-
18. Macfarlane D.J., Smart R.C., Tsui W.W., Gerometta M., Eisen-
toryjne w hematologii podręcznik dla słuchaczy studiów medy-
berg P.R., Scott A.M. Safety, pharmacokinetic and dosimetry
cznych. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2003; 151 223.
evaluation of the proposed thrombus imaging agent 99mTc-
2. Bomski H. Podstawowe laboratoryjne badania hematologiczne.
DIDD-3B6/22-80B3 Fab . Eur. J. Nucl. Med. Mol. Imaging. 2006;
Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 1995; 254 320.
33: 648 656.
www.pneumonologia.viamedica.pl
270