Dwa typy rolnictwa:
kraje uprzemysłowione - rozwinięte rolnictwo o nowoczesnych
Dr Arkadiusz Kowalski
technologiach
[e-mail]
kraje rozwijające się  gospodarka rolna ale zacofana technologicznie
& warunkują strategie rozwojowe:
Instytut Gospodarki Światowej
ekspansja eksportowa krajów OECD
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
dą\
enie do utrzymania rynku wewnętrznego dla rodzimych farmerów
w krajach rozwijających się.
Ekonomia rozwoju
Zmienia się znacząco struktura światowego handlu rolnego.
Ograniczony trudnym dostępem do rynków krajów rozwiniętych,
eksport krajów rozwijających się rośnie wolniej ni\
import.
Prezentacja 4
Subwencje w krajach OECD równowa\
ą korzyści komparatywne, jakie
Sektor rolny w krajach rozwijających się
posiadają kraje rozwijające się.
1 2
Wymiana handlowa produktami rolnymi Subsydia dla rolnictwa w krajach OECD
krajów rozwijających się
20
80
Korea
15
70
Kraje rozw. się, produkty rolne
10
60
Japonia
5
50
Kraje najbiedniejsze, produkty rolne
0 EU
40
Kraje najbiedniejsze, produkty żywnościowe
-5
30
OECD
-10 USA
20
Kraje rozw. się, produkty żywnościowe
Australia
-15
10
New Zealand
-20
0
1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004p
3 4
Charakterystyka sektora rolnego w krajach rozwijających się
Niska produktywność siły roboczej (MPL=0?)
Dualizm
Tradycyjne metody produkcji
Du\
y wpływ klimatu i zmienność warunków pogodowych
(częste susze, powodzie, huragany)
śywność kluczowa dla prze\
ycia  brak substytutów
Istota ziemi jako czynnika produkcji; nierówność i ró\
ne formy
podziału ziemi (np. wielkoobszarowe rolnictwo w Brazylii)
Słaby dostęp do kredytu
Sektor rolny dominuje w gospodarce (wysoki udział w PKB)
5 6
Ekonomia rozwoju 4 1
%PSE
USD billion
1
4
7
0
3
6
9
2
5
8
1
4
7
0
3
6
6
6
7
7
7
7
8
8
8
9
9
9
0
0
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
9
0
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
Udział rolnictwa w PKB Relacja między poziomem PKB a udziałem rolnictwa w PKB
7 8
Rolnictwo w gospodarce krajów rozwijających się Zmienność cen produktów rolnych
9 10
Index cen względnych produktów rolnych Nierówność podziału ziemi w krajach rozwijających się
11 12
Ekonomia rozwoju 4 2
Dzier\
awa ziemi
Formy współu\
ytkowania ziemi
Teoria agencji  mocodawcy i pełnomocnika (principal-agent theory)
Farmy rodzinne
Istotą tej teorii jest sytuacja zlecania przez pryncypała (mocodawcę,
Ograniczone środki
właściciela) pracy osobie trzeciej  agentowi (pełnomocnikowi)
Utrudniony dostęp do kredytu
=> ograniczone mo\
liwości kontroli jakości tej pracy.
Brak mo\
liwości wykorzystywania korzyści skali
Obie strony działają w sposób racjonalny i dą\
ą do maksymalizacji
swojej u\
yteczności => działanie agenta nie zawsze będzie w
najlepszym interesie mocodawcy.
Własność komunalna
Konflikt celów pomiędzy pryncypałem i agentem
Problem wolnego jez
dz
ca (gapowicza) (free-rider problem)
Problemy w teorii agencji:
Utrudnienia w nadzorze i monitoringu
Mo\
liwość wykorzystywania korzyści skali - asymetrii informacji i ukrytej informacji (hidden information)
- ukrytego działania (hidden action)
13 14
Forma dzier\
awy ziemi Forma dzier\
awy ziemi
- kontrakt o udział w plonach (sharecropping)
R = A Y + F
gdzie:
R  wartość otrzymana przez właściciela ziemi
A  udział wartości plonów dla właściciela
Y  całkowita wartość plonów
F  ustalona z góry stała wartość opłaty dla właściciela ziemi
Kontrakt o płacę Kontrakt o udział w Kontrakt ze stawką
plonach stałą za dzier\
awę
(Wage contract)
(Sharecropping) (Fixed rent)
F < 0 , A = 1 F = 0 , 0 < A < 1 F > 0 , A = 0
Najmniejsza zachęta Średnia zachęta do Największa zachęta do
do pracy pracy pracy
Ryzyko ponoszone Ryzyko ponoszone
przez właściciela ziemi Ryzyko dzielone przez dzier\
awiącego
ziemię 15 16
Forma dzier\
awy ziemi
Zielona rewolucja (The Green Revolution)
- opłata stała ryczałtowa (fixed rent contract)
Wprowadzenie odmian wysokowydajnych (High-yielding varieties - HYVs)
Wy\
sze plony
Mniejsze ryzyko
Ale & nowe gatunki zale\
ne od:
Nawozów (a te częściowo od ropy  szok naftowy)
Nawadniania i melioracji
Środków ochrony roślin
Zabiegów agrotechnicznych
& problem edukacji rolników
17 18
Ekonomia rozwoju 4 3
Ewolucja roślin na przykładzie kukurydzy
19 20
Koncepcja wzrostu zuba\
ającego (immiserising growth) według
Efekt zielonej rewolucji  zwiększenie produkcji
J. Bhagwatiego
mo\
liwość wystąpienia niekorzystnego oddziaływania zwiększonego
eksportu produktów rolnych i surowców na dobrobyt
jeśli wzrost gospodarczy polega na zwiększaniu produkcji i eksportu
artykułu rolno-spo\
ywczego lub surowca przez taki kraj, który
dostarcza znaczną część całej światowej poda\
y tego towaru (np.
Brazylia na rynku kawy lub Wybrze\
e Kości Słoniowej na rynku
kakao), to powa\
ny wzrost wielkości dostaw  przy niezmienionym,
sztywnym popycie  spowoduje spadek cen światowych
eksportowanego produktu.
Pociągnie to za sobą pogorszenie się terms of trade kraju-eksportera, bo
nale\
y oczekiwać, \
e ceny importowanych przezeń towarów nie
21 spadną w tym samym czasie. 22
Koncepcja wzrostu zuba\
ającego (immiserising growth) według Ilustracja koncepcji wzrostu zuba\
ającego (immiserising
growth) według J. Bhagwatiego
J. Bhagwatiego - c.d.
Y
W przypadku, kiedy straty wywołane pogorszeniem się terms of trade
danego kraju będą większe od przyrostu jego wpływów
V1
eksportowych z tytułu zwiększenia wolumenu (ilości) eksportu
V2
surowca, wówczas - mimo realizowanego wzrostu gospodarczego -
P2
nastąpi spadek ogólnego dobrobytu kraju, specjalizującego się w
P1
eksporcie artykułów rolno-spo\
ywczych lub surowców górniczych.
P1 P2
23 24
X
Ekonomia rozwoju 4 4