Teoria potencjalności
(capabilities approach)
" 1987-1993: współpraca z
Amartyą Senem w WIDER w
Helsinkach
" Zdolności  wewnętrzne
własności człowieka, które
przy odpowiednim jego
funkcjonowaniu w ramach
właściwych warunków życia
mogą zostać rozwinięte czy
zrealizowane.
" Zdolności podstawowe i
główne
T. potencjalności a Powszechna
Deklaracja Praw Człowieka:
niezależność od metafizyki
" Jak podkreślał J. Maritain, Powszechna
Deklaracja Praw Człowieka określa główne cele
człowieka, jakie mogłyby zostać zaakceptowane
przez ludzi wszystkich religii i tradycji.
" Teoria potencjalności jest zbieżna z
Maritainowskim personalizmem, a także z jego
przekonaniem, że z
ródło norm moralnych
powinno zostać ustalone niezależnie od pojęć
metafizycznych, które stanowią własność
jednostkowej tradycji i nie są podzielane przez
wszystkich ludzi (na czymś w rodzaju  świeckiej
wiary rozumu ).
" Podobne stanowisko przyświeca choćby
Dalajlamie:  apeluję o podejście do etyki oparte
na zasadach uniwersalnych, a nie religijnych .
Arystotelesowski argument z funkcji
człowieka 
podstawą koncepcji istoty ludzkiej
" Na pytanie, czym jest szczęście
człowieka, najpełniej odpowiedzieć
można odnosząc się do jego
swoistej funkcji, czynności (ergon,
praxis).
" Tak jak funkcją czy czynnością
specyficzną dla flecisty jest granie
na flecie, tak dobre życie istoty
ludzkiej musi być przede wszystkim
życiem dobrym dla niej, dlatego
powinno zawierać cechy istotne dla
tej właśnie istoty ludzkiej.
" Dla Arystotelesa tą specyficzną
funkcją człowieka jest  działanie
pierwiastka rozumnego .
Zdolności  bardziej fundamentalne
od praw
" Życie
" Zdrowie
" Nienaruszalność cielesna
" Uczucia
" Posługiwanie się zmysłami,
wyobraz
nią i rozumem
" Rozumowanie praktyczne
" Życie w społeczności
" Troska o świat natury
" Możliwość zabawy i śmiechu
" Możliwość współdecydowania o
swoim środowisku
Neoarystotelizm w filozofii
społeczno-politycznej
" Racjonalistyczno-uniwersalistyczne postulaty liberalnej myśli
katolickiej (Maritain)
" Racjonalistyczno-uniwersalistyczne postulaty konserwatywnej
myśli katolickiej (J. Finnis, R. George)
" Historyczno-komunitarystyczna myśl katolicka (A. MacIntyre)
" Humanistyczno-uniwersalistyczna myśl marksistowska (młody
Marks, M. Markovic)
" Brytyjska liberalno-perfekcjonistyczna myśl rozwijana w tradycji
społecznej demokracji (Thomas Hill Green, Ernest Barker)
Neoarystotelików łączy przede
wszystkim:
" Niechęć do idei dobrobytu jako
celu samego w sobie oraz idei,
że pomnażanie dobrobytu jest
nadrzędnym celem polityki
" Pogląd, zgodnie z którym
właściwym celem jest pluralizm
równoprawnych postaw ludzkich
" przekonanie, że dobrobyt jest
środkiem do celu, jakim jest
rozwój człowieka w obszarze
jego aktywności
" Przekonanie, iż fundamentalną
zasadą myśli politycznej jest
odrębność osoby
Podstawą koncepcji demokracji
społecznej Nussbaum jest:
" Myśl Arystotelesa w kwestii ludzkich
potencjalności i funkcjonowania
" Myśl brytyjskich socjalistów: Ernesta
Barkera i Thomasa H. Greena
" Koncepcja godnego życia wg młodego
Karola Marksa (z Rękopisów
ekonomiczno-filozoficznych z 1844 r.)
" Liberalizm Maritaina (idea konsensu
wprowadzona potem przez Rawlsa)
Idea demokracji społecznej Nussbaum
" Celem polityki jest zapewnienie dobrego życia
wszystkim obywatelom
" Dobre życie wymaga zarówno zagwarantowania
pewnych materialnych warunków rozwoju, jak i
szerokiej edukacji dla wszystkich ludzi
" Sprawiedliwość dystrybutywna polega na tym, że
obywatelom zapewniona jest edukacja oraz że
otrzymują oni różne dobra, które są w stanie
zaspokoić ich rozmaite potrzeby
" Każdy człowiek jest w stanie wybrać taki rodzaj życia,
który najbardziej mu odpowiada
Esencjalizm w demokracji
" Przekonanie arystotelesowskie, że istoty
ludzkie mają pewne stałe, wspólne im
wszystkim własności
" Jest wewnętrzny, bo bierze początek z
ludzkich przekonań i działań,
wartościujące sądy etyczne są jego
rdzeniem
" Nie jest metafizyczny, ale jego celem jest
uniwersalność przecinająca religijne,
kulturowe i metafizyczne poglądy
Idea instytucjonalnego państwa
opiekuńczego
" Cel: wspieranie rozwoju
ludzkich zdolności
" Lista zdolności jest usytuowana
w obrębie pewnego typu
liberalizmu politycznego (pojęciu
dobra przysługuje wiele
rozmaitych określeń i
uszczegółowień)
" Propozycje skandynawskich
socjologów: Erika Allardta i
Roberta Eriksona