10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Zmiany w ustawie o rachunkowości (cz. I)
z natury. Ponadto nieruchomości takie znajdujące się na terenie strzeżonym można będzie
Nowelizacja ustawy o rachunkowości miała na celu przede wszystkim
inwentaryzować raz w ciągu 4 lat. Wynika to ze zmian wprowadzonych do art. 26 ust. 1
dostosowanie naszych krajowych przepisów do regulacji unijnych. Jednak
i 3 ustawy o rachunkowości.
 przy okazji do ustawy wprowadzono również inne zmiany. Warto więc
prześledzić, co i kiedy zmieni się w przepisach.
Brak obowiązku zamykania ksiąg
Ustawa z dnia 18 marca 2008 r. o zmianie ustawy o rachunkowości została opublikowana Obecnie mamy dwie wyjątkowe sytuacje wskazane w ustawie o rachunkowości, w któ-
w Dzienniku Ustaw z dnia 17 kwietnia 2008 r. nr 63, pod pozycją 393. Większość nowych rych można nie zamykać ksiąg rachunkowych:
przepisów wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. i będzie miała zastosowanie do sprawo-  przekształcenie spółki osobowej oraz spółki cywilnej w inną spółkę osobową oraz
zdań finansowych za 2009 r. Są jednak i takie, które należy uwzględnić już w 2008 r. i spra-  połączenie jednostek metodą łączenia udziałów, gdy nie powoduje to powstania nowej
wozdaniu finansowym za ten rok. Omawiając zmiany wprowadzone ustawą nowelizującą jednostki.
zaczniemy właśnie od tych, które weszły w życie najszybciej, tj. z dniem 2 maja 2008 r. Nowelizacją wprowadzono możliwość niezamykania ksiąg rachunkowych dodat-
kowo w przypadku:
Dostosowanie do dyrektywy UE
 przekształcenia spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,
Przyspieszone wejście w życie, w stosunku do pozostałych regulacji, dotyczy przepi-  ogłoszenia upadłości jednostki z możliwością zawarcia układu,
sów dostosowujących ustawę o rachunkowości do postanowień Dyrektywy 2006/46/WE  gdy podział jednostki następuje przez wydzielenie.
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. Zmiany w tym zakresie dotyczą Mówią o tym nowe ust. 3 i 3a w art. 12 ustawy o rachunkowości.
kilku aspektów. Trzeba też wiedzieć, że ogłoszenie upadłości z możliwością zawarcia układu nie będzie
Definicje organów zarządzających i nadzorujących uzupełniono o organ administrujący, przeszkodą do uznania, że działalność jednostki będzie kontynuowana (nowy art. 29 ust. 3).
który może zostać ustanowiony m.in. w takich jednostkach, jak spółka europejska czy Będzie to także stanowiło okoliczność powodującą możliwość odstąpienia od inwentaryzacji
spółdzielnia europejska. Ponadto, zgodnie z wymogami dyrektywy, wprowadzono odpo- (nowy art. 26 ust. 5).
wiedzialność kierownika jednostki oraz członków rady nadzorczej lub innego organu
Zmiana zasad wyceny
nadzorującego za sporządzenie i publikację sprawozdań finansowych i sprawozdań
z działalności zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Będą oni solidarnie odpo- Do ustawy o rachunkowości wprowadzono możliwość wyceny udziałów w innych
wiedzialni wobec jednostki za szkodę wyrządzoną naruszeniem tych obowiązków (wynika jednostkach i inwestycji w skorygowanej cenie nabycia. Jest to cena nabycia (wartość),
to z nowego art. 4a ustawy o rachunkowości). w jakiej składnik aktywów finansowych lub zobowiązań finansowych został po raz pierwszy
Inne zmiany dostosowawcze polegają na wprowadzeniu konieczności wykazywania wprowadzony do ksiąg rachunkowych, pomniejszona o spłaty wartości nominalnej, odpo-
większej ilości informacji w sprawozdaniu finansowym. W  Dodatkowych informacjach wiednio skorygowana o skumulowaną kwotę zdyskontowanej różnicy między wartością
i objaśnieniach należy wykazać: początkową składnika i jego wartością w terminie wymagalności, wyliczoną za pomocą
 charakter i cel gospodarczy zawartych przez jednostkę umów nieuwzględnionych efektywnej stopy procentowej, a także pomniejszona o odpisy aktualizujące wartość.
w bilansie w zakresie niezbędnym do oceny ich wpływu na sytuację majątkową, Wprowadzono też uproszczenie dla jednostek, których sprawozdanie finansowe nie
finansową i wynik finansowy, podlega obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta. Jednostki te dokonując wy-
 istotne transakcje z podmiotami (ze stronami) powiązanymi wraz z ich kwotami, ceny produktów nie muszą ustalać kosztu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych. Mimo
a także informacje określające charakter tych powiązań w przypadku, gdy transakcje że Komitet Standardów Rachunkowości opracował stanowisko w sprawie ustalania kosztu
nie zostały przeprowadzone na warunkach rynkowych, wytworzenia dla celów bilansowej wyceny zapasów (Dz. Urz. Ministra Finansów z 2007 r.
 wynagrodzenie biegłego rewidenta lub firmy audytorskiej za świadczone za rok obro- nr 2, poz. 11), ustalenie tych kosztów przysparza wiele trudności. Po nowelizacji jednostki
towy usługi w zakresie obowiązkowego badania rocznego sprawozdania finansowego, niepodlegające badaniu obliczając koszt wytworzenia produktu zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy
inne usługi poświadczające, usługi doradztwa podatkowego oraz pozostałe usługi. o rachunkowości, będą mogły do kosztów bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie związane
Natomiast w sprawozdaniu z działalności trzeba będzie uwzględnić oprócz zdarzeń z wytworzeniem produktu, niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych.
określonych w art. 49 ust. 2 pkt 1-7 ustawy o rachunkowości, dodatkowo informację Ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być wyższy od ceny sprzedaży netto.
o stosowaniu ładu korporacyjnego w przypadku jednostek, których papiery wartościowe Ważną i oczekiwaną zmianą jest ujednolicenie przepisów ustawy o rachunkowości
zostały dopuszczone do obrotu na jednym z rynków regulowanych Europejskiego Obszaru z przepisami ustaw o podatku dochodowym w kwestii przeliczania kosztów i przycho-
Gospodarczego (dodany pkt 8). dów wyrażonych w walucie obcej. Nowy art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości mówi, że
Uwaga! Przepisy te weszły w życie z dniem 2 maja 2008 r. i mają zastosowanie po raz wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych
pierwszy do sprawozdań finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2008 r. na dzień ich przeprowadzenia odpowiednio po kursie:
1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji  w przy-
O nieruchomościach inwestycyjnych
padku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności lub zobowiązań,
W art. 3 ust. 1 pkt 17 ustawy o rachunkowości zmieniono definicję inwestycji w nieru- 2) średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP z dnia poprzedzającego ten
chomości. Dotychczasowa definicja mówi, że do inwestycji zaliczyć można nieruchomości, dzień  w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zasto-
które zostały nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych i nie są wykorzystywane sowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji.
gospodarczo. Nowa definicja inwestycji obejmuje te nieruchomości, które nie są użytkowane Uwaga! Omówione zmiany (z wyłączeniem przepisów dostosowawczych do dyrektywy
przez jednostkę, lecz są posiadane przez nią w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych. UE) wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. i będą miały zastosowanie po raz pierwszy
Inwestycjom w nieruchomości poświęcono przy okazji nowelizacji ustawy więcej uwagi. do sprawozdań finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się w 2009 r.
W rozszerzonej definicji pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych wskazuje się,
Dorota Przybyszewska
że obejmują one m.in. koszty i przychody związane z utrzymywaniem nieruchomości za-
liczonych do inwestycji, w tym także z aktualizacją wartości tych inwestycji, jak również
z ich przekwalifikowaniem do środków trwałych, jeżeli do wyceny inwestycji przyjęto
Porady eksperta
cenę rynkową bądz
inaczej określoną wartość godziwą (nowy art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. c).
Rozwiązuje to problem ujęcia w księgach rachunkowych skutków wyceny nieruchomości
Ewidencja utargów z raportów fiskalnych
inwestycyjnej w cenach rynkowych. Warto w tym miejscu nadmienić, że dotychczas zasto-
sowanie w przypadku takiej wyceny znajdował art. 35 ust. 4 ustawy o rachunkowości, który
Osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą w zakresie handlu
wzrost wartości inwestycji nakazywał zaliczać na zwiększenie kapitału (funduszu) z aktuali-
detalicznego. Utargi gotówkowe w sklepie ewidencjonowane są za po-
zacji, a obniżenie wartości  na zmniejszenie tego kapitału, a następnie w koszty finansowe.
mocą kasy fiskalnej. Jak ująć w księgach rachunkowych przychody ze
Po nowelizacji wyraz
nie wyłączono nieruchomości inwestycyjne z zakresu tego przepisu.
sprzedaży towarów?
Warto też wiedzieć, że do tej pory z przepisów ustawy o rachunkowości wynikało, że
nieruchomości inwestycyjne powinny być inwentaryzowane drogą weryfikacji. Po no- Ewidencja przychodów ze sprzedaży towarów ewidencjonowanej w kasie fi-
welizacji nieruchomości zaliczone do inwestycji będą inwentaryzowane drogą spisu skalnej powinna odbywać się na podstawie raportów fiskalnych. W oparciu o te
raporty przychód ująć należy w księgach rachunkowych na koncie 73-0  Sprzedaż
towarów .
Zauważmy, że z pytania nie wynika, czy przedsiębiorstwo osoby fizycznej prowadzi
konto 10  Kasa . W małych jednostkach zarządzanych przez właścicieli przyjmowane
jest często uproszczenie polegające na niewyodrębnianiu tego konta. W takim przy-
padku wszystkie wpłaty i wypłaty gotówkowe księgowane są na konto 24  Pozostałe
rozrachunki (w analityce: Konto właściciela). Zapisy dotyczące sprzedaży towarów
mogą więc wyglądać następująco:
1. Okresowy raport fiskalny (np. dobowy):
a) wartość w cenie sprzedaży netto
 Ma konto 73-0  Sprzedaż towarów ,
b) VAT należny
 Ma konto 22-2  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należ-
nego ,
c) razem utarg (a + b)
 Wn konto 10  Kasa lub konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce:
Konto właściciela).
2. Wpłata utargu gotówkowego na rachunek bankowy:
 Wn konto 13-9  Środki pieniężne w drodze (w analityce: Konto sklepu),
 Ma konto 10  Kasa lub konto 24  Pozostałe rozrachunki (w analityce:
Konto właściciela).
3. WB  wpływ środków pieniężnych z tytułu sprzedaży:
 Wn konto 13-0  Rachunek bieżący ,
 Ma konto 13-9  Środki pieniężne w drodze .
Uwaga! Wpłatę gotówki na rachunek bankowy można również księgować z po-
minięciem konta 13-9  Środki pieniężne w drodze . Wówczas zapisu dokonuje się na
podstawie wyciągu bankowego zapisem: Wn konto 13-0, Ma konto 10 lub 24.
Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 37 " 8.05.2008 r.