DIAGNOSTYKA WETERYNARIA W PRAKTYCE
lek. wet. Maciej Grzegory, dr hab. Krzysztof Kubiak  prof. nadzw., dr n. wet. Marcin Jankowski,
dr n. wet. Jolanta Spużak, prof. dr hab. dr h.c. Józef Nicpoń
Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Zwężenie przełyku
u psów i kotów
OESOPHAGEAL STRICTURE IN DOGS AND CATS
Zwężenie przełyku (stenosis oesophagi) treści pokarmowej, które występuje zaraz
Streszczenie
jest chorobą, w której dochodzi do nad- po jedzeniu. Innymi objawami kliniczny-
miernego zwężenia światła tego narządu, mi stwierdzanymi w zwężeniu przełyku
Zwężenie przełyku (stenosis oesophagi)
co w konsekwencji prowadzi do zaburzeń są: zmniejszony apetyt, brak apetytu lub
jest chorobą, w której dochodzi do nad-
w pasażu treści pokarmowej. Najczęstszy- zmienny apetyt, nadmierne ślinienie, po-
miernego zwężenia światła tego narządu.
mi przyczynami zwężenia przełyku są: stępująca utrata masy ciała, bolesne poły-
Najczęstszymi przyczynami zwężenia prze-
ciała obce zalegające w świetle przełyku, kanie oraz zmniejszenie aktywności.
łyku są: ciała obce zalegające w świetle
zabiegi chirurgiczne, nowotwory, zmiany Należy podkreślić, że psy i koty ze zwę-
przełyku, co w konsekwencji prowadzi
zewnątrzprzełykowe (ropnie okołoprzeły- żeniem przełyku lepiej tolerują pokarmy
do zaburzeń w pasażu treści pokarmowej,
kowe, powiększone węzły chłonne uciska- płynne lub półpłynne niż pokarmy sta-
zabiegi chirurgiczne, nowotwory, zmiany
jące przełyk od zewnątrz, nieprawidłowo łe. W przypadku bardzo silnego zwęże-
zewnątrzprzełykowe (ropnie okołoprzeły-
przebiegające naczynia krwionośne  tzw. nia przełyku (średnica przełyku 1-2 mm)
kowe, powiększone węzły chłonne uciska-
pierścienie naczyniowe obejmujące prze- zwierzęta mogą przyjmować jedynie wodę.
jące przełyk od zewnątrz, nieprawidłowo
łyk) oraz chemiczne uszkodzenia przeły- Niekiedy u zwierząt ze zwężeniem prze-
przebiegające naczynia krwionośne  tzw.
ku, spowodowane przez połknięte sub- łyku, na skutek aspiracji zwracanej treści
pierścienie naczyniowe obejmujące prze-
stancje żrące (silne kwasy, silne zasady) pokarmowej do układu oddechowego, do-
łyk) oraz chemiczne uszkodzenia przełyku,
(1, 2, 3, 4). Zarzucanie żołądkowo-prze- chodzi do zachłystowego zapalenia płuc
spowodowane przez połknięte substancje
łykowe (tzw. refluks żołądkowo-przełyko- i wówczas obserwowane są takie objawy,
żrące (silne kwasy, silne zasady).
wy), spowodowane np. przez znieczulenie, jak np.: wilgotny kaszel, charczenie, krztu-
nieprawidłowe przygotowanie pacjenta szenie się i wilgotne rzężenia (4, 8).
Słowa kluczowe
przed zabiegiem, nieprawidłową pozy-
zwężenie, przełyk, pies, kot
cję podczas znieczulenia i zabiegu (głowa BADANIA DODATKOWE
w dół) oraz zaburzenia dotyczące dolnego STOSOWANE W ROZPOZNAWANIU
zwieracza przełyku, a także ciężkie zapale- ZW
ŻENIA PRZEA
YKU
Abstract
nia przełyku (oesophagitis) mogą w konse- Badania laboratoryjne krwi
kwencji prowadzić do zwężenia przełyku. W przypadku zwężenia przełyku wyni-
Oesophageal stricture is an abnormal
Opisane są również przypadki występo- ki badania hematologicznego zawierają
narrowing of the oesophageal lumen. The
wania zwężenia przełyku u kotów po do- się w zakresie normy fizjologicznej. Je-
most common aetiological factors are fo-
ustnym podaniu antybiotyków z grupy dynie w przypadku towarzyszących zwę-
reign bodies in the oesophagus causing
tetracyklin, gdyż wywoływały one zarzu- żeniu ciężkich zapaleniach przełyku lub
disturbances in the content passage,
canie treści żołądka do przełyku, uszko- zaawansowanych nowotworów przeły-
surgeries, neoplasms, extraeasophageal
changes (paraesophageal abscesses, en- dzenia śluzówki oraz jej włóknienie pod- ku można stwierdzić podwyższoną licz-
larged lymph nodes, incorrectly situated czas gojenia. bę leukocytów. Natomiast w przypadku
blood vessels i.e. vascular rings surroun- Rozpoznawanie zwężenia przełyku przewlekle krwawiących wrzodów prze-
ding oeasophagus) and chemical injuries
u psów i kotów przeprowadza się na pod- łyku można zaobserwować obniżoną licz-
from swallowed substances.
stawie: informacji uzyskanych z wywiadu, bę erytrocytów, obniżone stężenie hemo-
wyniku badania klinicznego, wyników ba- globiny, obniżoną liczbę hematokrytową
Key words
dań laboratoryjnych krwi (hematologiczne i obniżone wskaz
niki czerwonokrwinko-
i biochemiczne) oraz wyników badań obra- we. Wyniki badań biochemicznych krwi
stricture, oesophagus, dog, cat
zowych, takich jak: badanie radiologiczne, również zawierają się w granicach normy
badanie radiologiczne z kontrastem i bada-
nie endoskopowe (4, 5, 6).
OBJAWY KLINICZNE
ZW
ŻENIA PRZEA
YKU
Intensywność objawów klinicznych wystę-
pujących przy zwężeniu przełyku u psów
i kotów uzależniona jest od jego stopnia
i rozległości. Wśród objawów klinicz-
nych tej choroby, najczęściej obserwowa-
Ryc. 1. Zwężenie przełyku u psa po usunięciu
ne są trudności w połykaniu oraz ulewanie ciała obcego
PAy
DZIERNIK " 10/2010
40
www.weterynaria.elamed.pl
ryc. archiwum autora
WETERYNARIA W PRAKTYCE DIAGNOSTYKA
fizjologicznej. Jedynie w przypadku cięż- zwężenia przełyku najczęściej wprowa- radiologiczne kontrastowe i endoskopia.
kiego zwężenia przełyku przebiegającego dzany jest przez kanał roboczy endosko- Dodatkowo należy podkreślić, że w celu
z objawami niedożywienia można stwier- pu. Gdy balonik cewnika znajdzie się zapobiegania zwężeniu przełyku u psów
dzić obniżenie stężenia glukozy, białka w miejscu zwężenia, należy go napom- i kotów w praktyce lekarsko-weteryna-
całkowitego i albumin. pować do momentu mechanicznego ro- ryjnej trzeba unikać sytuacji predyspo-
zerwania zwężenia i utrzymać w takim nujących do występowania tej choroby,
Badania radiologiczne położeniu przez okres 1-2 minut. Powyż- takich jak np. nieodpowiednia pozycja
W badaniu radiologicznym przeglądo- szą procedurę należy powtórzyć 3-10 razy zwierzęcia podczas zabiegu chirurgicz-
wym można uwidocznić zmiany, które (średnio 4) w odstępach 3-5-dniowych nego czy stosowanie nieodpowiednich
uciskając od zewnątrz na przełyk, powo- (10, 11). Skuteczność tej procedury wy- leków. q�
dują zwężenie jego światła (np.: ropnie, nosi ok. 85% (12). Dodatkowo, w celu le-
Piśmiennictwo
ziarniniaki, guzy nowotworowe). Badanie czenia zapalenia błony śluzowej przełyku,
1. Gualtieri M.: Esophageal strictures of dog
radiologiczne bez użycia kontrastu umoż- występującego w okolicy zwężenia, nale-
and cat: diagnosis and treatment. Proceeding
liwia również uwidocznienie cieniujących ży przeprowadzić terapię farmakologicz-
of 30 World Congress of WSAVA, Mexico
ciał obcych tkwiących w przełyku, takich ną następującymi lekami: leki powleka-
City 2005.
jak: fragmenty kości, piłeczki gumowe, pi- jące błonę śluzową  sukralfat w dawce
2. Moses L., Hapster N.K., Beck K.A., Hart-
łeczki wypełnione powietrzem, kamienie, 0,5-1,0 g/zwierzę, p.o., 3 x dziennie; leki
zband L.: Esophageal motility dysfunction
przedmioty metalowe, np. igły. Natomiast obniżające wydzielniczość żołądka: blo-
in cats: a study of 44 cases.  J. Am. Anim. Hosp.
w badaniu radiologicznym kontrastowym kery receptora H2  cymetydyna w dawce
Assoc. , 2000, 36, 309-312.
można rozpoznać miejsce zwężenia prze- 5-10 mg/kg m.c., p.o. lub i.v. 3-4 x dzien-
3. Sellon R.K., Willard M.D.: Esophagitis and
łyku, jego stopień oraz rozległość (4). nie, ranitydyna 1-2 mg/kg m.c., p.o. lub
esophageal strictures.  Vet. Clin. North Am.
i.v. 2-3 x dziennie; inhibitory pompy pro-
Small. Anim. Pract. , 2003, 33, 945-67.
Badanie ultrasonograficzne tonowej  omeprazol w dawce 0,5-2 mg/
4. Washabau R.J.: Swallowing disorders. [W:]
Badanie ultrasonograficzne, podobnie jak kg m.c. p.o. 1 x dziennie. Niektórzy autorzy, Manual of canine and feline gastroenterology.
badanie radiologiczne przeglądowe, umoż- w celu zapobiegania powstawania zwłók- BSAVA, Shurdington 1996, 80-81.
5. McGrotty Y.L., Knottenbelt C.M.: Oesopha-
liwia rozpoznawanie zmian, które powodu- nień zwężających światło przełyku, zaleca-
geal stricture in a cat due to oral administration
ją ucisk przełyku od zewnątrz. ją stosowanie kortykosterydów (np. pred-
of tetracyclines.  J. Small Anim. Pract. , 2002,
nizon w dawce 0,25-0,5 mg/kg m.c., p.o.,
43, 221-223.
Badanie endoskopowe 2 x dziennie) (7).
6. German A.J., Cannon M.J., Dye C., Booth
Badanie endoskopowe, podobnie jak ba- Leczenie chirurgiczne zwężenia prze-
M.J., Pearson G.R., Reay C.A., Gruffydd-
danie radiologiczne kontrastowe, umoż- łyku polega na usunięciu części narządu
Jones T.J.: Oesophageal strictures in cats asso-
liwia określenie miejsca zwężenia prze- objętej zmianami. Należy jednak podkre-
ciated with doxycycline therapy.  J. Feline Med.
łyku oraz ocenę jego stopnia i rozległości. ślić, że ta metoda leczenia jest rzadko sto-
Surg. , 2005, 1, 33-41.
Dodatkowo pozwala na makroskopo- sowana ze względu na trudności w prze-
7. Nieradka R., Depta A., Rychlik A., Kander
wą ocenę stanu błony śluzowej przeły- prowadzeniu zabiegu (szczególnie, gdy
M., Sarti K., Chrząstowska M.: Zwężenia
ku (1, 4, 9). zwężenie przełyku znajduje się w części
przełyku u kotów. Gastroenterologia małych
piersiowej tego narządu) oraz z tej przy- zwierząt. XIV Kongres PSLWMZ Kardio-
ROZPOZNANIE RÓŻNICOWE czyny, że w miejscu zespolenia odcin- logiczno-Gastroenterologiczny, Wrocław
2006.
ZW
ŻENIA PRZEA
YKU ków przełyku powstaje blizna zwężająca
8. Sapierzyński R.: Rozpoznawania chorób prze-
W rozpoznaniu różnicowym zwężenia światło przełyku. Ponadto chirurgiczne
łyku.  Magazyn Wet. , 2008, 17, 1122-1124.
przełyku należy uwzględnić: zapalenie usuwanie części narządu objętego zmia-
9. Gualtieri M.: Esophagoscopy. Proceeding
przełyku (oesophagitis), przełyk olbrzy- nami nie jest polecane z powodu trudno-
of 30 World Congress of WSAVA, Mexico
mi (megaesophagus), przepuklinę rozwo- ści w przeprowadzeniu zabiegu (plasty-
City 2005.
ru przełykowego, nowotwory przeły- ka przełyku, anastomozy naczyniowe)
10. Willard M.D.: Rozszerzenie zwężeń przełyku.
ku oraz wszelakiego typu zmiany, które i możliwe komplikacje (perforacja, po-
[W:] Choroby przewodu pokarmowego psów
zwężają światło przełyku poprzez ucisk nowne gojenie przez zwłóknienie) (4).
i kotów. Galaktyka, A
ódz
2009, 81-82.
od zewnątrz (np.: nieprawidłowy prze- W postępowaniu terapeutycznym zwę-
11. Gualtieri M.: Esophageal strictures of the dog
bieg naczyń  tzw. pierścienie naczynio- żenia przełyku ważną rolę odgrywa-
and cat: diagnosis and treatment. Proceedings
we, nowotwory okołoprzełykowe, ropnie ją odpowiednie zalecenia dietetyczne.
of 30 World Congress of WSAVA, Mexico
okołoprzełykowe, ziarniniaki okołoprze- W przypadkach ostrych zwężeń przeły- City 2005.
łykowe) (4). ku, zalecane jest odstawienie pokarmu 12. Adamama-Moraiton K.K., Rallis T.S., Pra-
podawanego doustnie. W tych okolicz- ssinas N.N., Galatos A.D.: Benign esophageal
stricture in dog and cat: A retrospective study
LECZENIE ZW
ŻENIA PRZEA
YKU nościach stosowany jest zgłębnik dożo-
of 20 cases.  Can. J. Vet. Res. , 2002, 66(1),
Leczenie zwężenia przełyku może być łądkowy, w celu ciągłej podaży pokarmu.
55-59.
przeprowadzone dwiema metodami: za- Zaletą tego jest umożliwienie sztucznego
13. Glaus T.: Metody doustnego, dojelitowego
chowawczą i chirurgiczną. Metoda zacho- karmienia przez wiele tygodni (13).
i pozajelitowego odżywiania psów z brakiem
wawcza polega na mechanicznym rozsze-
łaknienia. [W:] Praktyka kliniczna: psy. Ga-
rzeniu zwężonego odcinka przełyku, przy PODSUMOWANIE
laktyka, A
ódz
2006, 193-194.
pomocy specjalnego cewnika balonowe- Przy ulewaniu się treści pokarmowej
go (balonik takiego cewnika jest wydłu- u psów i kotów w diagnostyce różnico- lek. wet. Maciej Grzegory
żony, przez co możliwe jest jego precyzyj- wej zawsze powinno się brać pod uwagę Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką
ne wprowadzenie do miejsca zwężenia). zwężenie przełyku, mimo że ta jednost- Koni, Psów i Kotów
Zabieg ten przeprowadzany jest w znie- ka chorobowa występuje stosunkowo Wydział Medycyny Weterynaryjnej
czuleniu ogólnym, pod kontrolą endo- rzadko. Natomiast najlepszymi metodami Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
skopii (10). Cewnik balonowy do miejsca rozpoznawania tej choroby są: badanie 50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 47
PAy
DZIERNIK " 10/2010
41
www.weterynaria.elamed.pl