MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Małgorzata Kuc
Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta
322[15].O2.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Ewa Goliszek
mgr Lilia Kimber-Dziwisz
Opracowanie redakcyjne:
mgr Małgorzata Kuc
Konsultacja:
mgr inż. Teresa Jaszczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 322[15].O2.02
 Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta , zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu terapeuta zajęciowy.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Materiał nauczania 11
5.1. Człowiek i jego środowisko 11
5.1.1.Ćwiczenia 11
5.2. Czynniki tworzące warunki życia 13
5.2.1.Ćwiczenia 13
5.3. y
ródła i mechanizmy powstawania problemów społecznych 15
5.3.1.Ćwiczenia 15
5.4. Patologie społeczne 17
5.4.1.Ćwiczenia 17
5.5. Potrzeby i ich rola motywacyjna 19
5.5.1. Ćwiczenia 19
5.6. Diagnozowanie warunków życia pacjenta 21
5.6.1. Ćwiczenia 21
5.7. Metody diagnozowania sytuacji pacjenta 23
5.7.1. Ćwiczenia 23
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 25
7. Literatura 34
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie terapeuta zajęciowy.
W poradniku zamieszczono:
wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,
cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,
przykładowe scenariusze zajęć,
ćwiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami
nauczania-uczenia się oraz środkami dydaktycznymi,
ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,
literaturę uzupełniającą.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. burzy mózgów, metody
projektu, przewodniego tekstu.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
322[15].O2
Rozwój osobowy i biologiczny człowieka
322[15].O2.01
322[15].O2.02
Analizowanie
Diagnozowanie problemów
psychospołecznych aspektów
i potrzeb pacjenta
rozwoju człowieka
322[15].O2.03
Badanie funkcji organizmu
zdrowego człowieka
322[15].O2.04
Rozróżnianie procesów
patologicznych
w obrębie układów
i narządów
322[15].O2.05
Rozpoznawanie objawów
niepełnosprawności
podopiecznego
Schemat układu jednostek modułowych
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- rozpoznawać potrzeby osób niepełnosprawnych,
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- stosować umiejętności komunikacji interpersonalnej,
- korzystać z różnych metod pracy z podopiecznymi,
- współpracować w grupie.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- wyjaśnić wpływ warunków życia na sytuację zdrowotną pacjenta,
- określić kategorie problemów mających znaczenie dla jakości życia pacjenta,
- określić z
ródła i mechanizmy powstawania problemów społecznych,
- rozpoznać patologie społeczne i ich z
ródła,
- opisać istotę problemów społecznych, ich przejawy oraz wpływ na funkcjonowanie
jednostki,
- scharakteryzować potrzeby i ich rolę w aktywności człowieka,
- scharakteryzować metody służące zbieraniu informacji o warunkach życia problemach
i potrzebach pacjenta,
- określić wpływ warunków życia i problemów na hierarchię potrzeb pacjenta,
- zdiagnozować warunki życia, problemy i potrzeby pacjenta.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15]
Moduł: Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2
Jednostka modułowa: Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta
322[15].O2.02
Temat: Rodzaje metod pracy socjalnej. Praca z indywidualnym przypadkiem.
Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności praktycznego zastosowania metody indywidualnego
przypadku w pracy terapeuty zajęciowego z podopiecznym.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 zidentyfikować problem podopiecznego,
 dobrać odpowiednią metodę pracy,
 zaproponować odpowiednią formę pomocy.
Metody nauczania uczenia się:
 wykład,
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
 grupowa.
Czas: 4 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
 literatura z rozdziału 7 dotycząca metod pracy z podopiecznym,
 papier,
 mazaki,
 tablica.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Podanie tematu lekcji.
Faza właściwa
1. Nauczyciel przeprowadza wykład wprowadzający na temat metod pracy socjalnej.
2. Nauczyciel zapoznaje uczniów z metodą pracy z indywidualnym przypadkiem.
3. Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia 1 zamieszczoną w rozdziale 4.7.3.
w poradniku dla ucznia.
4. Nauczyciel dzieli uczniów na czteroosobowe grupy.
5. Uczniowie diagnozują problem i dobierają metodę pracy.
6. Nauczyciel służy pomocą udzielając uczniom wskazówek i wyjaśnień.
7. Uczniowie zapisują wyniki swojej pracy na arkuszu papieru.
8. Wybrani uczniowie prezentują wyniki pracy na forum grupy.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Zakończenie zajęć
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują cechy metody pracy z indywidualnym
przypadkiem uzasadniając wybór tej metody do rozwiązania problemu podanego
w ćwiczeniu.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Modułowy program nauczania: Terapeuta zajęciowy 322[15]
Moduł: Rozwój osobowy i biologiczny człowieka 322[15].O2
Jednostka modułowa: Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta
322[15].O2.02
Temat: Wpływ środowiska lokalnego na jednostkę.
Cel ogólny: Poznanie siły oddziaływania grupy rówieśniczej na jednostkę.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
 wymienić cechy środowiska lokalnego,
 scharakteryzować środowisko lokalne,
 wymienić czynniki wpływające na głównego bohatera,
Metody nauczania uczenia się:
 wykład,
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- grupowa.
Czas: 4 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
 telewizor,
 odtwarzacz DVD,
 płyta DVD,
 literatura za rozdziału 7 dotycząca wpływu środowiska na jednostkę.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Czynności organizacyjno-porządkowe.
2. Podanie tematu zajęć.
3. Zainstalowanie stanowiska projekcyjnego.
Faza właściwa
1. Nauczyciel przeprowadza wykład wprowadzający na temat czynników tworzących
warunki życia.
2. Zapoznaje uczniów z charakterystyką środowiska lokalnego, czym się wyróżnia, jakich
skupia członków.
3. Wyjaśnia stosunki społeczne panujące w środowisku lokalnym.
4. Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia 1 zamieszczoną w rozdziale 4.1.3.
w poradniku dla ucznia.
5. Uczniowie oglądają film  Przystanek Alaska .
6. Po obejrzeniu filmu uczniowie diagnozują środowisko lokalne i czynniki tworzące
warunki życia.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
7. W formie panelu dyskusyjnego wyrażają swoje spostrzeżenia na temat wpływu
środowiska na głównego bohatera.
8. Wymieniają czynniki tworzące warunki życia przedstawione w filmie.
9. Zastanawiają się nad wpływem środowiska lokalnego na życie głównego bohatera.
Zakończenie zajęć:
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują czynniki tworzące warunki życia głównego
bohatera.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach.
 anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Człowiek i jego środowisko
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na kartonie wypisz jakie znasz rodzaje środowisk. Wypisz czynniki wpływające na
poszczególne środowiska, pogrupuj wyniki.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić cechy wybranych środowisk,
2) zapisać czynniki środowisk na kartonie,
3) przeanalizować i pogrupować otrzymane wyniki,
4) zaprezentować pracę.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku.
Środki dydaktyczne:
- arkusz papieru,
- pisaki,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca środowiska życia człowieka.
Ćwiczenie 2
Obejrzyj odcinek nr 4 pt.  Pierwsza noc serialu  Alternatywy 4 i przygotuj się do
dyskusji w grupie. Jaki wpływ na postępowanie mieszkańców bloku miało otaczające ich
środowisko, a jakie otoczenie?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć film,
2) określić cechy środowiska,
3) określić cechy otoczenia,
4) zapisać cechy zbiorowości na brystolu,
5) przeanalizować i pogrupować otrzymane wyniki,
6) wziąć udział w dyskusji, zaprezentować swoje spostrzeżenia.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 ćwiczenia.
Środki dydaktyczne:
 telewizor,
 odtwarzacz DVD,
 płyta z filmem,
 brystol,
 pisaki.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Czynniki tworzące warunki życia
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Jesteś członkiem społeczności. Dokonaj analizy, jakie środowisko miało na Ciebie
największy wpływ (lokalne, okolica, domowe), a następnie zapisz na kartonie i przedstaw
swoje spostrzeżenia na forum grupy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przeanalizować swoje życie,
2) wypisać na kartonie czynniki mające wpływ na swoją postawę,
3) przyczepić przygotowany karton,
4) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 przewodniego tekstu,
 dyskusja frontalna.
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru,
 flamastry.
Ćwiczenie 2
Dokonaj identyfikacji środowiska społecznego w jakim żyją bohaterowie filmu
 Przystanek Alaska . Jakie czynniki socjalizacji zaszły w postawie głównego bohatera?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć film,
2) zidentyfikować środowisko bohaterów,
3) określić proces socjalizacji społecznej głównego bohatera,
4) określić bodziec środowiskowy bohaterów,
5) uzasadnić wybór czynników socjalizacji na forum grupy.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 metoda projektu,
 dyskusja.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Środki dydaktyczne:
 telewizor,
 odtwarzacz, płyta z nagranym filmem,
 arkusz papieru,
 pisaki.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. y
ródła i mechanizmy powstania problemów społecznych
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ czy w Twoim otoczeniu znajdują się osoby niedostosowane społecznie. Wymień
ich cechy i przedstaw je na forum grupy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zdefiniować nieprzystosowanie społeczne,
2) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) określić cechy charakteryzujące osoby niedostosowane społecznie,
4) scharakteryzować problem osób nieprzystosowanych społecznie z najbliższego
otoczenia,
5) zaplanować, w jaki sposób można je zresocjalizować,
6) wyniki swojej pracy porównać z wynikami innych i wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja frontalna.
Środki dydaktyczne:
- papier,
- pisaki,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca mechanizmów powstawania problemów społecznych.
Ćwiczenie 2
Dokonaj analizy problemów społecznych wynikających z nieprzystosowania społecznego
nowych mieszkańców w Domu Pomocy Społecznej w filmie dokumentalnym  Moje drugie
życie .
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia. Ćwiczenie powinno być wykonywane w grupach
3 osobowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić problemy osób niepełnosprawnych,
2) dokonać analizy postępowania bohaterów filmu,
3) pracując w grupie, określić problem niedostosowania społecznego,
4) zanalizować środowisko Domu Pomocy Społecznej,
5) wnioski zapisać na kartkach i przyczepić do tablicy,
6) wziąć udział w dyskusji i porównać wyniki swojej grupy z innymi.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 metoda przewodniego tekstu.
Środki dydaktyczne:
 telewizor,
 kaseta video z filmem,
 magnetowid,
 papier,
 flamastry,
 tablica korkowa.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.4. Patologie społeczne
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Pani Maria jest bita przez swojego męża alkoholika. Zastanów się jaki rodzaj przemocy
panuje w tej rodzinie i do jakich instytucji może zgłosić się w celu uzyskania pomocy.
Instytucje wyszukaj w najbliższej okolicy i środowisku zamieszkania. Listę instytucji poszerz
o wiadomości uzyskane w Internecie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić rodzaje patologii,
2) zastanowić się nad problemem występującym w rodzinie,
3) znalez
ć w Internecie instytucje służące pomocą ofiarom przemocy,
4) przygotować się do dyskusji odpowiadając na pytania:
- czy problemem w rodzinie jest alkoholizm?
- jaką rolę odgrywa przemoc w życiu rodziny?
5) wyniki pracy zapisać na małych kartkach,
6) przedstawić instytucje znalezione w Internecie służące pomocą,
7) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
- dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 arkusz papieru,
 pisaki,
 małe kolorowe kartki,
 stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
 drukarka.
Ćwiczenie 2
Na dobrowolnie wybranym przez Ciebie DPS-ie, uwzględniając jego specyfikę
i charakter, zastanów się, ofiarą jakiej patologii został poddany nowy mieszkaniec Domu
Pomocy Społecznej względem, którego używano przemocy psychicznej i fizycznej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) określić charakter i specyfikę Domu Pomocy Społecznej,
2) sklasyfikować rodzaje przemocy,
3) zaplanować, jako terapeuta pomoc podopiecznemu,
4) wyniki pracy zapisać i zaprezentować na form grupy.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 papier,
 pisaki.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.5. Potrzeby i ich rola motywacyjna
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Jesteś członkiem grupy społecznej. Określ swoje potrzeby i zapisz je, a następnie
przedstaw na forum grupy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonywania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) określić hierarchię potrzeb,
2) zidentyfikować własne potrzeby,
3) zapisać wyniki pracy,
4) zaprezentować wyniki na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 papier,
 pisaki.
Ćwiczenie 2
Byłeś na praktykach w WTZ i zapoznałeś się z pracą terapeuty. Zastanów się jaki model
motywacji w pracy będzie Ci najbliższy gdy podejmiesz pracę w takiej placówce i dlaczego?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Uczeń powinien:
1) zanalizować sytuacje w otoczeniu,
2) zidentyfikować modele motywacji,
3) opisać wybrany model motywacji swojej pracy,
4) zapisać wyniki pracy na kartce papieru,
5) zaprezentować wyniki na forum grupy,
6) wziąć udział w dyskusji.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 papier,
 pisaki.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.6. Diagnozowanie warunków życia pacjenta
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nowy mieszkaniec z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym został
przyjęty do Domu Pomocy Społecznej. Jest osobą zagubioną i wystraszoną, ponieważ nie
przebywał nigdy w dużym skupisku ludzi. Zdiagnozuj jego aktualne potrzeby.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy potrzeb pacjenta,
2) aktywnie współpracować w przygotowaniu stanowiska grupy,
3) zapisać uzgodnione w grupie wnioski,
4) zaprezentować pracę,
5) przedyskutować pozostałe propozycje.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- papier,
- pisaki,
 literatura z rozdziału 7 dotycząca określania potrzeb pacjenta.
Ćwiczenie 2
Janek ma 52 lata, jest osobą samotną, leżącą, z niedowładami kończyn dolnych i górnych,
cierpiącą na samotność - brak kontaktów z rodziną. W codziennym funkcjonowaniu wymaga
opieki osób drugich. Wcześniej prowadził aktywny tryb życia, był ratownikiem. Uległ
wypadkowi i trafił do domu pomocy społecznej. Zdiagnozuj jego potrzeby i zapisz
w odpowiednich dokumentach terapeuty.
Wskazówki do realizacji.
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonywania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy potrzeb pacjenta,
2) zapisać zdiagnozowane potrzeby,
3) wypełnić odpowiednie dokumenty,
4) zastanowić się i wskazać do kogo można zwrócić się o pomoc,
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
5) zaprezentować swoją pracę, pomysły,
6) przedyskutować pozostałe propozycje.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 burza mózgów,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
- symulowana dokumentacja podopiecznego,
- literatura z rozdziału 7 dotycząca określania potrzeb pacjenta,
- plan wsparcia mieszkańca  wzór,
- pisaki.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5.7. Metody diagnozowania sytuacji pacjenta
5.7.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zaplanuj, ułóż proste ćwiczenia ruchowe, które można wykorzystać w gimnastyce
porannej z podopiecznymi Domu Pomocy Społecznej niepełnosprawnymi intelektualnie
a sprawnymi ruchowo w wieku 35-45 lat.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonywania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy metod pracy z podopiecznym,
2) ułożyć proste ćwiczenia analizując potrzeby podopiecznego,
3) zaprezentować swoją pracę, pomysły,
4) przedyskutować pozostałe propozycje.
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 piłki,
 maty,
 skakanka,
 odtwarzacz CD,
 płyty CD z muzyką.
Ćwiczenie 2
Pani Krystyna interesuje się folklorem. Uczestnicząc często w zajęciach lubi haftować
i wyszywać serwetki. Jest osobą w wieku 65 lat, sprawną ruchowo i intelektualnie. Zaplanuj
interesującą wycieczkę dla Pani Krysi w wybrane miejsce uwzględniając jej zainteresowania.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia.
Sposób wykonywania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokonać analizy metod pracy z podopiecznym,
2) wypisać znane miejsca odpoczynku,
3) wyszukać z myślą o podopiecznym najbardziej odpowiedni kontakt z otoczeniem,
4) zaplanować przebieg wycieczki,
5) zaprezentować swoją pracę, pomysły,
6) przedyskutować pozostałe propozycje.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Zalecane metody nauczania-uczenia się:
 analiza przypadku,
 dyskusja.
Środki dydaktyczne:
 komputer z dostępem do Internetu,
 biuletyny informacyjne,
 mapy,
 arkusze papieru,
 pisaki.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Diagnozowanie problemów
i potrzeb pacjenta
Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru z jedną możliwą odpowiedzią, z których:
- zadania 1, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 20 są poziomu podstawowego,
- zadania 2, 3, 16, 17, 18, 19 są poziomu ponad podstawowego
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający  za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny  za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry  za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponad podstawowego,
- bardzo dobry  za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu ponad
podstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. d, 4. a, 5. b, 6. b, 7. a, 8. b, 9. a, 10. d, 11. b,
12. c, 13. b, 14. a, 15. b, 16. a, 17. a, 18. c, 19. a, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1
Zidentyfikować zbiorowości lokalne. B P b
2 Dobrać dziedziny nauki nad badaniem populacji
C PP a
ludzkiej.
3
Zanalizować grupy cech w zbiorowości lokalnej. D PP d
4 Dobrać dziedziny nauki używany w integracji
C P a
społecznej.
Zanalizować wzorce cech dla osób
5 B P b
niedostosowanych społecznie.
6
Zanalizować cechy wpływające na grupę. B P b
7
Zanalizować wzorce nabyte w rodzinie. B P a
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
8
Zidentyfikować grupę rówieśniczą. B P b
9
Zidentyfikować grupę mechanizmu kontroli. B P a
10 Zanalizować zachowania człowieka w
C P d
mechanizmie oddziaływania grupy.
11 Zanalizować z
ródło pomocy grupy dla jednostki
C P b
w pracy grupowej.
12 Scharakteryzować pracę z indywidualnym
B P c
przypadkiem.
13
Zanalizować cele dla pracy grupowej. C P b
14 Dobrać metodę pracy socjalnej przy
C P a
rozwiązywaniu problemu lokalnego.
15
Zidentyfikować grupy zadaniowe. B P b
16
Dobrać metody pracy do problemu podopiecznego. D PP a
Zanalizować wzorce wpływające na zachowanie
17 D PP a
w procesie socjalizacji.
18 Zidentyfikować grupę pierwotną. B PP c
Zanalizować wzorce w mechanizmie socjalizacji
19 D PP a
jednostki.
Dobrać grupy rówieśnicze do nieformalnej
20 C P a
przynależności podopiecznego.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej
jednotygodniowym.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Rodzina jest dla człowieka środowiskiem
a) kolejnym.
b) pierwszym.
c) bez znaczenia.
d) nie dotyczącym go.
2. Kręgiem środowiskowym jest
a) środowisko miejscowe.
b) środowisko dalekie.
c) środowisko bliskie.
d) środowisko społeczne.
3. Patologia to
a) norma obyczajowa.
b) norma biologiczna.
c) norma etyczna.
d) norma zwyczajowa.
4. Do zachować patologicznych zaliczamy
a) kradzież.
b) miłość.
c) dobroć.
d) wolontariat.
5. Osoby niedostosowane społecznie charakteryzują się
a) biernością.
b) pobudliwością.
c) spokojem.
d) wycofaniem.
6. Wywiad środowiskowy sporządzany jest w formie
a) notatki.
b) kwestionariusza.
c) słownej.
d) opisowej.
7. Prostytucja to
a) patologia.
b) norma obyczajowa.
c) norma zwyczajowa.
d) norma etyczna.
8. Uprowadzenie, kazirodztwo nazywamy
a) przystosowaniem społecznym.
b) patologią.
c) socjologią.
d) demografią.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
9. Potrzeba egzystencjonalna to
a) jedzenie, sen.
b) dach nad głową.
c) rozwój osobisty.
d) miłość, przyjaz
ń.
10. Potrzeby przynależności do grupy to
a) rozwój zainteresowań.
b) szacunek dla samego siebie.
c) wynagrodzenie za pracę.
d) miłość i przyjaz
ń.
11. Grupa jest głównym z
ródłem pomocy dla jednostki w metodzie
a) praca z indywidualnym przypadkiem.
b) pracy grupowej.
c) organizacji środowiska lokalnego.
d) rehabilitacji.
12. Praca z indywidualnym przypadkiem to prace z
a) z grupą rówieśników.
b) rodziną.
c) jednostką.
d) społecznością lokalną.
13. Tworzenie grupy, stabilizacja jej norm, realizacja jej celów są charakterystyczne dla
a) pracy z indywidualnym przypadkiem.
b) pracy grupowej.
c) pracy ze środowiskiem lokalnym.
d) pracy z rodziną.
14. Metoda pracy socjalnej jaką zastosujesz przy rozwiązywaniu problemu lokalnego to
a) organizacja środowiska lokalnego.
b) praca z indywidualnym przypadkiem.
c) metoda pracy grupowej.
d) metoda pracy twórczej.
15. Grupa zadaniowa to
a) społeczność o wspólnych zainteresowaniach.
b) grupa ludzi do wyznaczania zadania.
c) społeczność lokalna.
d) sekta.
16. Pani Basia cierpi na chorobę psychiczną ciężką odmianę schizofrenii, ale obecny stan jej
zdrowia pozwala jej na życie w środowisku Domu Pomocy Społecznej. Nie jest
akceptowana przez środowisko lokalne. Najodpowiedniejszą metodą pracy socjalnej
byłaby
a) praca z indywidualnym przypadkiem.
b) metoda pracy grupowej.
c) organizacja życia lokalnego.
d) dowolna metoda.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
17. Ela jest osobą upośledzoną umysłowo. Jej jedynym problemem jest chęć posiadania
wszystkiego co jej się podoba (w związku z tym liczne kradzieże w swoim środowisku).
Pracując z Elą użyjesz
a) metodę indywidualnego przypadku.
b) metodę pracy grupowej.
c) metodę środowiskową.
d) metodę pracy indywidualnej.
18. Pracą socjalną w DPS zajmuje się
a) opiekun.
b) pokojowa.
c) pracownik socjalny.
d) terapeuta.
19. Metoda terapii zajęciowej to
a) postępowanie świadome i powtarzalne.
b) zajęcia losowe.
c) tok postępowania nie ma znaczenia.
d) metoda powinna przynosić efekt.
20. Metoda organizowania środowiska to
a) metoda środowiskowa.
b) metoda indywidualnego przypadku.
c) metoda grupowa.
d) metoda pracy indywidualnej.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Test 2
Test praktyczny wysoko symulowany do jednostki modułowej
 Diagnozowanie problemów i potrzeb pacjenta
Zadanie praktyczne wymaga wykazania się przez ucznia umiejętnościami z poziomu
ponadpodstawowego.
Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:
1. Wskazanie możliwości pomocy grupie.
2. Dobranie odpowiedniej metody pracy - metoda środowiskowa.
3. Wskazanie możliwości zaangażowania instytucji znajdujących się w środowisku
lokalnym.
4. Uwzględnienie potrzeb, możliwości i ograniczeń uczestników grupy.
5. Uzasadnienie celowości zaproponowanych działań.
Sposób punktowania:
Kryteria 1-4 oceniane są w skali 3-stopniowej:
- 0  nie wykazuje umiejętności  nie udzielił odpowiedzi,
- 1  wykazuje umiejętność w ograniczonym zakresie, odpowiedz
jest niepełna lub
częściowo poprawna,
- 2  wykazuje umiejętność w pełnym zakresie - udzielił pełnej i wyczerpującej
odpowiedzi.
Kryterium 5 oceniane jest od 0 do 3 punktów:
- 0 za brak uzasadnienia lub uzasadnienie całkowicie błędne,
- 1 lub 2 punkty powinny być przyznane, jeżeli odpowiedz
jest niepełna lub obarczona
błędami.
- 3 punkty z pełną, wyczerpującą i logiczną odpowiedz
.
Proponuje się następujące normy wymagań
- dopuszczający  uczeń uzyskał co najmniej 6 punktów,
- dostateczny  uczeń uzyskał co najmniej 8 punktów,
- dobry  uczeń uzyskał co najmniej 10 punktów,
- bardzo dobry  uczeń uzyskał co najmniej 12 punktów.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podaj uczniom zasady oceniania wykonania zadania.
4. Uczniowie wykonują zadanie praktyczne indywidualnie.
5. Daj uczniowi przygotowane: instrukcję dla ucznia i treść zadania praktycznego oraz kartę
odpowiedzi.
6. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
7. Oceniaj wykonywanie zadania przez ucznia na karcie odpowiedzi, uwzględniając podane
kryteria i sposób punktowania.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z poleceniem zamieszczonym w zadaniu.
3. Przeczytaj opis sytuacji.
4. Zapoznaj się z poleceniami pomocniczymi zamieszczonymi w zadaniu do wykonania.
5. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Na wykonanie zadania masz 35 minut.
7. Jeżeli masz pytania i wątpliwości podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
8. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
9. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdz
poprawność udzielonych odpowiedzi.
10. Sprawdz
ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
11. Powodzenia.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- treść zadania praktycznego,
- karta odpowiedzi.
Zadanie praktyczne
Zaprojektuj organizację i poprowadzenie zajęć integracyjnych dla grupy podopiecznych
z niepełnosprawnością ruchową nowo przyjętych do Domu Pomocy Społecznej.
Polecenia pomocnicze
1. Wskaż możliwość utworzenia pomocy.
2. Dobierz odpowiednią metodę pracy z grupą  metoda środowiskowa.
3. Wskaż możliwość zaangażowania instytucji znajdujących się w Twoim otoczeniu do
integracji.
4. Uwzględnij potrzeby, możliwości i ograniczenia uczestników grupy.
5. Uzasadnij celowość zaproponowanych działań.
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
7. LITERATURA
1. Auleytner J.: Polityka społeczna pomiędzy ideą a działaniem. Warszawa 1994
2. Bradshaw J.: Zrozumieć rodzinę. Warszawa 1994
3. DeRobertis C., Pascal H.: Postępowanie metodyczne w pracy socjalnej z grupami
i społecznościami. Biblioteka Pracownika Socjalnego. Katowice 1999
4. Dykcik W.(red): Pedagogika specjalna. Poznań 1997
5. Dymek-Balcerek K.: Pedagogika. Radom 1995
6. Garvin C.D., Seabury B.A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej. Biblioteka
Pracownika Socjalnego. Katowice, 1998
7. Hulek A red.: Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa,1988
8. Kamiński A. Funkcje pedagogiki społecznej, Praca socjalna i kulturalna. PWN,
Warszawa 1982
9. Kiereta K.: Lokalna przestrzeń kulturowa a tożsamość. Krajobrazy Dziedzictwa
Narodowego 2002 nr 3
10. Macierz A.: Z teorii i badań społecznej integracji dzieci niepełnosprawnych. Warszawa,
1999
11. Maslow A.: Motywacja osobowości. Wydawnictwo PWN, Warszawa 2006
12. Pilch T. (red.): Encyklopedia Pedagogiczna XXI w. Wyd. Akademickie ,,Żak ,
Warszawa 2005
13. Pilch T., Lepolczyk I.: Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie.
Warszawa 1994
14. Pytka L.: Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa 2000
15. Richmond M.: Diagnoza społeczna. Warszawa 2002
16. Rychliński S.: Lustracje społeczne. Warszawa 2001
17. Strelau J., Jurkowski A., Putkiewicz Z.: Podstawy psychologii dla nauczycieli. PWN,
Warszawa 1977
18. Szacha B.: Wprowadzenie do socjologii. Warszawa 2003
19. Sztompka P.: Socjologia, analiza społeczna. Znak. Kraków 2003
20. Tokarski J.: Słownik wyrazów obcych. Warszawa 1980
21. Trawińska M.: Socjalizacja w grupie rówieśniczej a wychowanie rodzinne. Warszawa
1983
22. Urban B.: Problemy współczesnej patologii społecznej. Wydawnictwo UJ, Kraków 1998
23. Wall D.: Twórcze wychowanie w okresie dzieciństwa. Warszawa 1986
24. Wódz K.: Praca socjalna w środowisku zamieszkania. Biblioteka Pracownika Socjalnego,
Katowice, 1998
25. Zaborowski Z.: Rodzina jako grupa społeczno-wychowawcza. Warszawa 1980
26. Ziembiński Z.: Elementy socjologii. Poznań 1994
27. Znaniecki F.: Współczesne narody. Warszawa 1990
__________________________________________________________________________________________
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34