Rachunek Kosztów (W1)
Zagadnienia organizacyjne
Materiały obowiązkowe: dostępne na stronie przed zajęciami:
Rachunek kosztów
http://akson.sgh.waw.pl/~mpiela
Wykład nr 1
Literatura uzupełniająca:
G.K. Świderska (red.), Controlling kosztów i rachunkowość zarządcza,
MAC/DIFIN, 2010
Konsultacje:
Poniedziałki, 15.30-16.30, pokój 329A
Marcin Pielaszek
Zaliczenie:
Egzamin testowy + zadania (100%)
Rachunek kosztów
Wykład 1
2
Roboczy plan zajęć Plan
Wykład Ćwiczenia
1. Wprowadzenie, sprawozdawczy rachunek Wprowadzenie, sprawozdawczy rachunek
kosztów kosztów
1. Podstawowe definicje
2. Rachunek kosztów normalnych, rachunek Studium przypadku  Motoparts  przepływy
kosztów standardowych kosztów w firmie produkcyjnej, kalkulacja
2. Cele rachunku kosztów
doliczeniowa
3. Rachunek kosztów standardowych, koszty Studium przypadku  Motoparts c.d.
3. Sprawozdawczy rachunek kosztów
produkcji pomocniczej Kalkulacja podziałowa
4. Przyczyny zmian w systemach rachunku Rentowność produktów  studium przypadku
kosztów, wprowadzenie do rachunku (firma farmaceutyczna)
a) Prezentacja informacji o kosztach w sprawozdaniu finansowym
koszów działań
5. Zarządzanie kosztami na bazie rachunku Zarządzanie działaniami i zasobami  studium
kosztów działań (ABM) przypadku (firma farmaceutyczna)
b) Etapy sprawozdawczego rachunku kosztów
6. Rachunek kosztów w zarządzaniu Zarządzanie rentownością klienta studium
strategicznym przypadku (firma farmaceutyczna)
7. Rachunek kosztów zmiennych oraz jego Rachunek kosztów docelowych (Target
c) Wprowadzenie do tematu kalkulacji kosztów
wykorzystanie w zarzÄ…dzaniu costing) (firma farmaceutyczna)
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
3 4
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 1
Rachunek Kosztów (W1)
Miejsce rachunku kosztów w systemie informacyjnym
Definicja rachunku kosztów organizacji
Rachunek kosztów dostarcza informacji zarówno dla potrzeb sporządzenia
sprawozdania finansowego jak też podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie
Rachunek kosztów
Proces identyfikowania, gromadzenia, przetwarzania, prezentacji i
interpretacji informacji o kosztach dla dokonywania ocen i decyzji przez
Rachunek
użytkowników tych informacji
kosztów
Systematyczny rachunek kosztów
Rachunek kosztów Rachunek kosztów dla
W przypadku gdy wymieniony proces rachunku kosztów powtarza się
regularnie, można mówić o systematycznym rachunku kosztów sprawozdawczy celów zarządzania
" Dostarczenie danych do " Dostarczenie danych do
Decyzyjny rachunek kosztów
ustalenia wyniku finansowego ustalenia rentowności produktów i
klientów przedsiębiorstwa
W przypadku gdy wymieniony proces rachunku kosztów odbywa się dla
" Wycena produktów
potrzeb podjęcia konkretnej decyzji, można mówić o decyzyjnym rachunku
" Dostarczanie danych do oceny
kosztów
efektywności procesów i zasobów
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
5 6
Prezentacja informacji o kosztach w sprawozdaniu
Koszty w sprawozdaniu finansowym finansowym
Rachunek kosztów zajmuje się przede wszystkim kosztami działalności
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT (fragment)
operacyjnej Wersja kalkulacyjna Wersja porównawcza
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi
B. Koszty sprzedanych produktów I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
Koszty podstawowej C. Zysk brutto ze sprzedaży (A-B) II. Zmiana stanu produktów
Koszty
D. Koszty sprzedaży III. Koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby
działalności operacyjnej
E. Koszty ogólnego zarządu B. Koszty działalności operacyjnej
F. Zysk ze sprzedaży (C-D-E) 1. Amortyzacja
2. Materiały
Pozostałe koszty
3. Usługi obce
operacyjne
4. Wynagrodzenia
5. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
6. Pozostałe
C. Zysk ze sprzedaży (A-B)
Koszty finansowe
BILANS (fragment)
Aktywa Pasywa
. .
Straty nadzwyczajne B. Aktywa obrotowe B. ZobowiÄ…zania i rezerwy na zobowiÄ…zania
I. Zapasy 2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne
2. Półprodukty i produkty w toku - długoterminowa
3. Produkty gotowe - krótkoterminowa
Podatek dochodowy . .
IV. Rozliczenia międzyokresowe (czynne) IV. Rozliczenia międzyokresowe (bierne)
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
7 8
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 2
Rachunek Kosztów (W1)
Etapy sprawozdawczego rachunku kosztów Pomiar i rejestracja kosztów w układzie rodzajowym
1. Pomiar i rejestracja: Rejestracja kosztów w układzie rodzajowym odbywa się w oparciu o
Ustalenie, jakie koszty według rodzaju i w jakiej wysokości zostały poniesione dokumenty z
ródłowe
w okresie objętym sprawozdaniem
Koszty według rodzaju
Tabele amortyzacyjne
2. Rozliczenie:
Przypisanie kosztów według rodzaju na 3 podstawowe procesy: wytwarzanie I. Amortyzacja
wyrobów lub świadczenie usług, sprzedaż i ogólny zarząd
II. Zużycie materiałów i energii
Dokumenty magazynowe
III. Usługi obce
3. Kalkulacja:
Skalkulowanie kosztów wytworzenia produktów (wyrobów gotowych i/lub
IV. Podatki i opłaty, w tym:
usług) oraz produkcji w toku
V. Wynagrodzenia
Listy płac
4. Dostarczenie danych do sporządzenia sprawozdania finansowego: VI. Ubezpieczenia społeczne i
Ustalenie, które koszty powinny być aktywowane (wykazane w bilansie), a które inne świadczenia
potraktowane jako koszt okresu (wykazane w odpowiednich pozycjach RZiS)
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
Faktury, rachunki, inne
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
9 10
Rozliczenie kosztów na układ kalkulacyjny (funkcjonalny, Podstawy do rozliczenia kosztów z układu rodzajowego
podmiotowy) na układ kalkulacyjny
W układzie kalkulacyjnym powinny być wydzielone co najmniej koszty Rozliczenie układu rodzajowego na układ kalkulacyjny odbywa się w oparciu o
wytworzenia, koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu dokumenty z
ródłowe lub klucze podziałowe
Układ kalkulacyjny Układ kalkulacyjny
Koszty według rodzaju Koszty według rodzaju
kosztów kosztów
I. Amortyzacja I. Amortyzacja
Dokumenty
z
ródłowe
Koszty wytworzenia Koszty wytworzenia
II. Zużycie materiałów i energii II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty, w tym: IV. Podatki i opłaty, w tym:
Koszty sprzedaży Koszty sprzedaży
V. Wynagrodzenia V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i VI. Ubezpieczenia społeczne i
Klucze
Koszty ogólnego Koszty ogólnego
inne świadczenia inne świadczenia
podziałowe
zarzÄ…du zarzÄ…du
VII. Pozostałe koszty rodzajowe VII. Pozostałe koszty rodzajowe
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
11 12
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 3
Rachunek Kosztów (W1)
Przepływy kosztów z działalności produkcyjnej Przepływy kosztów z działalności usługowej
Rachunek Rachunek
Koszty Bilans Koszty Bilans
zysków i strat zysków i strat
Koszt Koszt
Rozliczenia międzyokresowe
Koszty Koszty
Produkcja Wyroby
wytworzenia z tytułu usług realizowanych wytworzenia
wytworzenia wytworzenia
w toku gotowe
na przełomie okresu
sprzedanych sprzedanych
sprawozdawczego
produktów produktów
Koszty Koszty
Koszty Koszty
sprzedaży sprzedaży
sprzedaży sprzedaży
Koszty Koszty
Koszty Koszty
ogólnego ogólnego
ogólnego zarządu ogólnego zarządu
zarzÄ…du zarzÄ…du
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
13 14
Przepływy kosztów z działalności handlowej Przełożenie na rachunek zysków i strat
W wersji kalkulacyjnej wykazywane są wyłącznie koszty współmierne do
Rachunek
Koszty Bilans
osiąganych przychodów
zysków i strat
Wartość nabytych
Wartość Wersja kalkulacyjna
Towary
towarów
sprzedanych
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
towarów
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
Koszty
Koszty
sprzedaży II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
sprzedaży
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży
Koszty
E. Koszty ogólnego zarządu
Koszty
ogólnego
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
ogólnego zarządu
zarzÄ…du
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
15 16
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 4
Rachunek Kosztów (W1)
Podstawowa korekta dotyczy zmiany stanu wyrobów
Metody sporządzania rachunku zysków i strat gotowych i produkcji w toku
W wersji porównawczej koszty poniesione korygowane są w celu spełnienia
1. Przychody ze sprzedaży wyniosły 1.000.000 zł
zasady współmierności przychodów i kosztów
2. Poniesiono koszty wytworzenia 500.000, koszty sprzedaży 100.000, koszty
Wersja porównawcza
Korekty ogólnego zarządu 100.000
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
3. Wyprodukowano 100.000 szt. jednorodnego produktu, z czego sprzedano
II. Zmiana stanu produktów
80.000 szt.
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
Jednostkowy koszt wytworzenia = 500.000 / 100.000 = 5 zł
II. Zużycie materiałów i energii
Koszt sprzedanych produktów = 80.000 x 5 = 400.000 zł
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty, w tym:
Zmiana stanu produktów = + 20.000 x 5 zł = 100.000 zł
Koszty
V. Wynagrodzenia
poniesione
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
17 18
Podstawowa korekta dotyczy zmiany stanu wyrobów Podstawowa korekta dotyczy zmiany stanu wyrobów
gotowych i produkcji w toku gotowych i produkcji w toku
Wersja kalkulacyjna
Wersja porównawcza
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 1.000.000
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi 1.100.000
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 1.000.000
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów 1.000.000
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
II. Zmiana stanu produktów 100.000
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów 400.000
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów 400.000
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej 700.000
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B) 600.000
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B) 400.000
D. Koszty sprzedaży 100.000
E. Koszty ogólnego zarządu 100.000
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E) 400.000
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
19 20
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 5
Rachunek Kosztów (W1)
W jaki sposób rozlicza się koszty w tradycyjnych
Kalkulacja kosztów rozwiązaniach rachunku kosztów
Kalkulacja jest to proces ustalania kosztu określonego obiektu, np. kosztu W tradycyjnych rozwiązaniach rachunku kosztów koszty dzieli się na koszty,
wytworzenia konkretnego produktu które można bezpośrednio powiązać z produktem oraz koszty wspólne
produkcji wielu produktów (pośrednie).
Koszty
wytworzenia
Koszty
wytworzenia
? ? ?
Koszty Koszty
Koszty wytworzenia
Koszt wytworzenia Nieuzasadniona część
poszczególnych
bezpośrednie pośrednie
produkcji w toku kosztów pośrednich
produktów
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
21 22
Metody kalkulacji stosowane w tradycyjnych Podstawowe równanie stosowane przy kalkulacji
rozwiązaniach rachunku kosztów podziałowej
W zależności od typu produkcji (masowa, seryjna, jednostkowa) oraz jej
organizacji (potokowa, niepotokowa) stosowane są różne metody kalkulacji
Metody kalkulacji
Koszty
Koszt na jednostkÄ™
=
kalkulacyjnÄ…
Liczba jednostek kalkulacyjnych
Kalkulacja Kalkulacja
doliczeniowa podziałowa
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
23 24
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 6
Rachunek Kosztów (W1)
Odmiany kalkulacji podziałowej Kalkulacja podziałowa prosta
+ =
1. Kalkulacja podziałowa prosta
Dwie jednostki Dwie jednostki Trzy jednostki
2. Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami
zakończone przetworzone w 50% przeliczeniowe
3. Kalkulacja fazowa (procesowa)
Koszty
Koszt na jednostkÄ™
=
przeliczeniowÄ…
Liczba jednostek przeliczeniowych
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
25 26
Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami Kalkulacja podziałowa fazowa
Koszty każdej fazy uwzględniane są oddzielnie
Koszty
Koszty
przerobu
+ = przerobu
w fazie I
w fazie II
Dwie jednostki Dwie jednostki Trzy jednostki
A B współczynnikowe
Faza I Faza II
Półfabrykaty
przekazane
Koszty fazy I Koszty fazy II
Wyrób
do Fazy II
Koszty Materiały Ilość półfabrykatów I Ilość wyrobów
finalny
Koszt na jednostkÄ™
=
= Jednostkowy koszt = Jednostkowy koszt
współczynnikową
Magazyn
Liczba jednostek współczynnikowych
półfabrykatu wyrobu
półfabrykatów
Współczynniki mogą być oparte o wagę, powierzchnię, kubaturę itp. Wyróżniamy kalkulację półfabrykatową i bezpółfabrykatową
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
27 28
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 7
Rachunek Kosztów (W1)
Tradycyjnie rozliczenie odbywa siÄ™ wg kluczy opartych o
Kalkulacja doliczeniowa wielkości skorelowane z wielkością produkcji
Modele najprostsze
Koszty według
rodzaju
Jednostka Jednostka
Wspólny klucz dla
organizacyjna I organizacyjna II
wszystkich kosztów
Koszty bezpośrednio
pośrednich
przypisane do jednostek
organizacyjnych
Przykładowe klucze:
Jednostka Jednostka
organizacyjna I organizacyjna II
" wartość robocizny
" czas pracy pracowników
" wielkość produkcji
Koszty bezpośrednio
" czas pracy maszyn
przypisane do
Doliczone do kosztów " wartość materiałów
produktów
bezpośrednich w " wartość kosztów bezpośrednich
oparciu o tzw. klucze
rozliczeniowe
Produkty
Produkt 1 Produkt 2 Produkt n
...
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
29 30
Tradycyjnie rozliczenie odbywa siÄ™ wg kluczy opartych o
wielkości skorelowane z wielkością produkcji Kalkulacja doliczeniowa  prosty przykład
1. Przedsiębiorstwo wyprodukowało na specjalne zamówienie klientów dwie
Modele bardziej skomplikowane partie wyrobów A i B.
2. Dane są następujące informacje o produktach i poniesionych kosztach:
Jednostka Jednostka
Różne klucze rozliczeniowe
Produkt A Produkt B
organizacyjna I organizacyjna II
dla różnych jednostek
organizacyjnych
Koszty bezpośrednie na szt. 14,0 14,0
Produkcja (szt.) 1.000 1.000
Przykładowe klucze:
Ilość r/h na podstawie kart pracy 200 400
Ilość m/h na podstawie kart pracy 200 100
" wartość robocizny
" czas pracy pracowników
" wielkość produkcji
3. Koszty pośrednie wyniosły 18.000 i dotyczyły obydwu zleceń
" czas pracy maszyn
" wartość materiałów
" wartość kosztów bezpośrednich
4. Przy kalkulacji kosztów księgowość stosuje kalkulację doliczeniową. Koszty
pośrednie rozliczane są przy wykorzystaniu klucza opartego o ilość
Produkt 1 Produkt 2 Produkt n roboczogodzin
...
5. Z kalkulacją księgowości nie zgadzają się inżynierowie. Uważają oni, że
kluczem rozliczeniowym powinny być maszynogodziny.
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
31 32
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 8
Rachunek Kosztów (W1)
Kalkulacja doliczeniowa  rozwiązanie przykładu Kalkulacja doliczeniowa  rozwiązanie przykładu
Rozliczenie w stosunku do roboczogodzin (r/h) Rozliczenie w stosunku do maszynogodzin (m/h)
Produkt A Produkt B Produkt A Produkt B
Koszty bezpośrednie 14.000 14.000 Koszty bezpośrednie 14.000 14.000
Koszty pośrednie 18.000 Koszty pośrednie 18.000
6.000 12.000 12.000 6.000
Razem koszty 20.000 26.000 Razem koszty 26.000 20.000
Koszt jednostkowy 20,0 Koszt jednostkowy 26,0
26,0 20,0
Suma roboczogodzin: 200A × 400B = 600 r/h Suma maszynogodzin: 200A + 100B = 300 m/h
Przeciętny koszt 1 r/h: 18.000 zł / 600 r/h = 30 zł Przeciętny koszt 1 m/h: 18.000 zł / 300 m/h = 60 zł
Rachunek kosztów Rachunek kosztów
Wykład 1 Wykład 1
33 34
© Zespół Katedry RachunkowoÅ›ci Menedżerskiej SGH 9