CYKLE KONIUNKTURALNE, PRZEBIEG
CYKLE KONIUNKTURALNE, PRZEBIEG
I PRZYCZYNY POWSTAWANIA
I PRZYCZYNY POWSTAWANIA
Cykl koniunkturalny
Cykl koniunkturalny
" W gospodarce rynkowej takie agregatowe wielkości jak:
" W gospodarce rynkowej takie agregatowe wielkości jak:
- dochód narodowy, produkcja, konsumpcja, zatrudnienie, akumulacja i inwestycje,
- dochód narodowy, produkcja, konsumpcja, zatrudnienie, akumulacja i inwestycje,
nie rosną równomiernie, ich tempo charakteryzuje się okresowymi wahaniami.
nie rosną równomiernie, ich tempo charakteryzuje się okresowymi wahaniami.
" Te okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej nazywamy cyklem koniunkturalnym.
" Te okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej nazywamy cyklem koniunkturalnym.
" Klasyczne cykle (XIX w. i XX w. do lat 30-tych) wyró\
niały się występowaniem czterech faz:
" Klasyczne cykle (XIX w. i XX w. do lat 30-tych) wyró\
niały się występowaniem czterech faz:
- kryzysu, depresji, o\
ywienia, rozkwitu.
- kryzysu, depresji, o\
ywienia, rozkwitu.
" Przebieg cyklów był nieregularny, a poszczególne fazy ró\
niły się długością i amplitudą wahań.
" Przebieg cyklów był nieregularny, a poszczególne fazy ró\
niły się długością i amplitudą wahań.
" Współcześnie zamiast wy\
ej wymienionych czterech faz wyodrębnia się dwie fazy:
" Współcześnie zamiast wy\
ej wymienionych czterech faz wyodrębnia się dwie fazy:
- fazę spadkową - stagnacji określaną jako fazę recesji, które łączy fazy kryzysu i depresji,
- fazę spadkową - stagnacji określaną jako fazę recesji, które łączy fazy kryzysu i depresji,
- fazę wzrostową  ekspansji odpowiadającą o\
ywieniu i rozkwitowi.
- fazę wzrostową  ekspansji odpowiadającą o\
ywieniu i rozkwitowi.
" Modyfikacja przebiegu cyklu jest skutkiem interwencjonizmu państwowego, który ma na celu
" Modyfikacja przebiegu cyklu jest skutkiem interwencjonizmu państwowego, który ma na celu
oddziaływanie stabilizacyjne na gospodarkę przez zmniejszenie amplitudy wahań,
oddziaływanie stabilizacyjne na gospodarkę przez zmniejszenie amplitudy wahań,
przedłu\
enie faz spadkowych, przy zmniejszeniu ich głębokości.
przedłu\
enie faz spadkowych, przy zmniejszeniu ich głębokości.
" Kryzys przedłu\
a się zmniejszając jego głębokość  przestaje pełnić rolę swoistego katharsis.
" Kryzys przedłu\
a się zmniejszając jego głębokość  przestaje pełnić rolę swoistego katharsis.
Cykl koniunkturalny
Cykl koniunkturalny
PNB (dochód narodowy)
PNB (dochód narodowy)
Recesja gospodarcza:
Recesja gospodarcza:
AB  faza kryzysu
AB  faza kryzysu
BC  faza depresji
BC  faza depresji
Ekspansja gospodarcza:
Ekspansja gospodarcza:
CD  faza o\
ywienia (poprawy)
CD  faza o\
ywienia (poprawy)
DE  faza rozkwitu (prosperity)
DE  faza rozkwitu (prosperity)
czas
czas
A B C D E
A B C D E
Modyfikacja cyklu koniunkturalnego
Modyfikacja cyklu koniunkturalnego
PNB (dochód narodowy)
PNB (dochód narodowy)
B C
B C
Faza recesji Faza ekspansji
Faza recesji Faza ekspansji
A
A
czas
czas
Rodzaje wahań cyklicznych
Rodzaje wahań cyklicznych
" W literaturze ekonomicznej, najczęściej wyró\
nia się trzy rodzaje wahań
" W literaturze ekonomicznej, najczęściej wyró\
nia się trzy rodzaje wahań
cyklicznych:
cyklicznych:
- cykle Kitchina trwające około 3,5 roku,
- cykle Kitchina trwające około 3,5 roku,
- cykle Juglara (8  12 lat)  cykle średnie,
- cykle Juglara (8  12 lat)  cykle średnie,
- cykle Kondriatiewa (50  60 lat).
- cykle Kondriatiewa (50  60 lat).
 wahania sezonowe odnoszące się do poszczególnych gałęzi np.
 wahania sezonowe odnoszące się do poszczególnych gałęzi np.
budownictwie, przemyśle, rolnictwie (cykl świński).
budownictwie, przemyśle, rolnictwie (cykl świński).
" Teorie wahań cyklicznych:
" Teorie wahań cyklicznych:
- określenie z
ródeł cyklicznego rozwoju jest bardzo trudne większość teorii
- określenie z
ródeł cyklicznego rozwoju jest bardzo trudne większość teorii
wskazuje na wahania popytu inwestycyjnego jako przyczynę generującą
wskazuje na wahania popytu inwestycyjnego jako przyczynę generującą
cykliczny charakter wzrostu gospodarczego,
cykliczny charakter wzrostu gospodarczego,
- natomiast ró\
ne są wskazania przyczyn tych fluktuacji popytu inwestycyjnego,
- natomiast ró\
ne są wskazania przyczyn tych fluktuacji popytu inwestycyjnego,
- wyró\
nia się dwa nurty: TEORI
NEOKLASYCZN
i KEYNESISTOWSK
,
- wyró\
nia się dwa nurty: TEORI
NEOKLASYCZN
i KEYNESISTOWSK
,
" Teorie neoklasyczne  wynikają z zało\
enia, \
e system gospodarczy cechuje
" Teorie neoklasyczne  wynikają z zało\
enia, \
e system gospodarczy cechuje
stabilność tzn. po ka\
dym zakłóceniu gospodarka powraca do stanu równowagi.
stabilność tzn. po ka\
dym zakłóceniu gospodarka powraca do stanu równowagi.
Zwolennicy uwa\
ają, \
e czynniki zakłócające równowagę maja charakter
Zwolennicy uwa\
ają, \
e czynniki zakłócające równowagę maja charakter
egzogeniczny w stosunku do mechanizmów gospodarczych. Zachwianie
egzogeniczny w stosunku do mechanizmów gospodarczych. Zachwianie
równowagi uruchamia mechanizmy endogeniczne (tkwiące wewnątrz sytemu).
równowagi uruchamia mechanizmy endogeniczne (tkwiące wewnątrz sytemu).
Cykl koniunkturalny
Cykl koniunkturalny
" Czynniki zewnętrzne pochodzą z poza ekonomicznego systemu gospodarczego.
" Czynniki zewnętrzne pochodzą z poza ekonomicznego systemu gospodarczego.
Mo\
na tu wymienić: wojny, rewolucje i inne wydarzenia polityczne, odkrycia
Mo\
na tu wymienić: wojny, rewolucje i inne wydarzenia polityczne, odkrycia
nowych złó\
, zasobów, zmiany demograficzne, innowacje techniczne, a nawet
nowych złó\
, zasobów, zmiany demograficzne, innowacje techniczne, a nawet
zjawiska przyrodnicze.
zjawiska przyrodnicze.
Teoria plam na Słońcu  autorem W. S. Jevons w latach 1835  1882, plamy na
Teoria plam na Słońcu  autorem W. S. Jevons w latach 1835  1882, plamy na
słońcu jego zdaniem powodują okresy nieurodzaju, periodyczne zmiany produkcji
słońcu jego zdaniem powodują okresy nieurodzaju, periodyczne zmiany produkcji
rolnej oraz zmiany w rytmie produkcji.
rolnej oraz zmiany w rytmie produkcji.
" Teoria innowacji  falowe pojawienie się innowacji organizacyjno technicznych
" Teoria innowacji  falowe pojawienie się innowacji organizacyjno technicznych
" Teoria innowacji  falowe pojawienie się innowacji organizacyjno technicznych
" Teoria innowacji  falowe pojawienie się innowacji organizacyjno technicznych
(teoria J. Schumpetera, lata 1883  1950). Rozprzestrzenianie się innowacji
(teoria J. Schumpetera, lata 1883  1950). Rozprzestrzenianie się innowacji
(dyfuzja techniki), sprawiają falę wzmo\
onych inwestycji i wzrostu produkcji.
(dyfuzja techniki), sprawiają falę wzmo\
onych inwestycji i wzrostu produkcji.
Poda\
y nie towarzyszy odpowiedni wzrost popytu, prowadzi to do zni\
ki cen
Poda\
y nie towarzyszy odpowiedni wzrost popytu, prowadzi to do zni\
ki cen
i spadku stopy zysku, w efekcie maleje popyt inwestycyjny i gospodarka wchodzi
i spadku stopy zysku, w efekcie maleje popyt inwestycyjny i gospodarka wchodzi
w fazę kryzysu. Zmniejszająca się stopa zysku staje się impulsem do
w fazę kryzysu. Zmniejszająca się stopa zysku staje się impulsem do
wprowadzania nowych technik wytwarzania. Impuls innowacyjny, jego
wprowadzania nowych technik wytwarzania. Impuls innowacyjny, jego
rozpowszechnianie wprowadza gospodarkę w fazę o\
ywienia. Zdaniem
rozpowszechnianie wprowadza gospodarkę w fazę o\
ywienia. Zdaniem
Schumpetera wprowadzanie i rozpowszechnianie innowacji warunkuje nie tylko
Schumpetera wprowadzanie i rozpowszechnianie innowacji warunkuje nie tylko
rozwój gospodarczy ale równie\
cykliczny przebieg tego rozwoju. Autor ten
rozwój gospodarczy ale równie\
cykliczny przebieg tego rozwoju. Autor ten
wyró\
nia innowacje, których skutki powodują cykle Juglara (średnie) oraz
wyró\
nia innowacje, których skutki powodują cykle Juglara (średnie) oraz
innowacje epokowe warunkujące cykle Kondratiewa (długie fale).
innowacje epokowe warunkujące cykle Kondratiewa (długie fale).
Cykl koniunkturalny
Cykl koniunkturalny
" Pierwsza długa fala przypadała na lata 1787  1842, przebiegała pod znakiem
" Pierwsza długa fala przypadała na lata 1787  1842, przebiegała pod znakiem
maszyny parowej i związanej z tym wynalazkiem rewolucji przemysłowej.
maszyny parowej i związanej z tym wynalazkiem rewolucji przemysłowej.
" Druga fala (1843 -1897) zapoczątkowana budowa kolei \
elaznej, zaś trzecia
" Druga fala (1843 -1897) zapoczątkowana budowa kolei \
elaznej, zaś trzecia
(1998  1945) z zastosowaniem elektryczności i wynalazków z dziedziny chemii.
(1998  1945) z zastosowaniem elektryczności i wynalazków z dziedziny chemii.
" Czwarta fala (1946  II połowy lat 70-tych) spowodowana rozwojem motoryzacji,
" Czwarta fala (1946  II połowy lat 70-tych) spowodowana rozwojem motoryzacji,
budownictwa.
budownictwa.
" Piąta fala występująca obecnie spowodowana m. in. rozwojem elektrotechniki,
" Piąta fala występująca obecnie spowodowana m. in. rozwojem elektrotechniki,
mikroelektroniki, informatyki, liberalizacją polityki światowej.
mikroelektroniki, informatyki, liberalizacją polityki światowej.
" Teoria cyklu politycznego  tłumaczy rozwój zmiana priorytetów ekonomicznych
" Teoria cyklu politycznego  tłumaczy rozwój zmiana priorytetów ekonomicznych
władzy, poprzedzających wybory, prze ekspansywna politykę fiskalną
władzy, poprzedzających wybory, prze ekspansywna politykę fiskalną
i monetarną. Władza gospodarcza doprowadza do o\
ywienia gospodarczego
i monetarną. Władza gospodarcza doprowadza do o\
ywienia gospodarczego
spadku bezrobocia przed wyborami.
spadku bezrobocia przed wyborami.
" Teorie Keynesistowskie  z kolei wyjaśniają cykliczny rozwój uwarunkowaniami
" Teorie Keynesistowskie  z kolei wyjaśniają cykliczny rozwój uwarunkowaniami
i manętnie związanymi z systemem gospodarczym.
i manętnie związanymi z systemem gospodarczym.
Cechy charakteryzujące cykl koniunkturalny oraz arytmię
w gospodarce socjalistycznej
" Gospodarka rynkowa: " Po stronie poda\
owej:
" Gospodarka rynkowa: " Po stronie poda\
owej:
- wahania dość regularne, - wahania mało regularne,
- wahania dość regularne, - wahania mało regularne,
- uwarunkowania popytowe, - uwarunkowania poda\
owe,
- uwarunkowania popytowe, - uwarunkowania poda\
owe,
- kryzysy nadprodukcji, - nasilające się niedobory,
- kryzysy nadprodukcji, - nasilające się niedobory,
- mechanizmy endogeniczne są - brak takich mechanizmów,
- mechanizmy endogeniczne są - brak takich mechanizmów,
w stanie wyprowadzić gospodarkę
w stanie wyprowadzić gospodarkę
- bardzo du\
a rola czynników społeczno -
- bardzo du\
a rola czynników społeczno -
z kryzysu, politycznych w wywołaniu arytmii
z kryzysu, politycznych w wywołaniu arytmii
i kryzysów
i kryzysów
i kryzysów
i kryzysów
- stosunkowo mała rola uwarunkowań
- stosunkowo mała rola uwarunkowań
- stosunkowo mała rola uwarunkowań
- stosunkowo mała rola uwarunkowań
społeczno  politycznych
społeczno  politycznych
w cyklicznym przebiegu gospodarki
w cyklicznym przebiegu gospodarki
" Wa\
niejsze czynniki wywołujące arytmię i stany kryzysowe w gospodarce
" Wa\
niejsze czynniki wywołujące arytmię i stany kryzysowe w gospodarce
socjalistycznej:
socjalistycznej:
- nierynkowa alokacja zasobów,
- nierynkowa alokacja zasobów,
- ekstensywny system gospodarowania, którego cechą było rozszerzanie
- ekstensywny system gospodarowania, którego cechą było rozszerzanie
działalności produkcyjnej, a tym samym rosnący popyt przedsiębiorstw na czynniki wytwórcze,
działalności produkcyjnej, a tym samym rosnący popyt przedsiębiorstw na czynniki wytwórcze,
- chroniczne braki pewnych dóbr inwestycyjnych,
- chroniczne braki pewnych dóbr inwestycyjnych,
- inwestycje w dziedzinie dóbr konsumpcyjnych traktowano jako nie priorytetowe,
- inwestycje w dziedzinie dóbr konsumpcyjnych traktowano jako nie priorytetowe,
- zwiększenie rozwarcia między popytem, a poda\
ą dóbr konsumpcyjnych (luka inflacyjna),
- zwiększenie rozwarcia między popytem, a poda\
ą dóbr konsumpcyjnych (luka inflacyjna),
- wewnętrzna niespójność planu inwestycyjnego,
- wewnętrzna niespójność planu inwestycyjnego,
- przedsiębiorstwa minimalizowały ryzyko niewykonania zadań planowych.
- przedsiębiorstwa minimalizowały ryzyko niewykonania zadań planowych.
BEZROBOCIE
" Bezrobocie - jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, \
e część
" Bezrobocie - jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, \
e część
ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje
ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje
faktycznego zatrudnienia z ró\
nych powodów.
faktycznego zatrudnienia z ró\
nych powodów.
Ludność
Ludność
w wieku
w wieku
produkcyjnym
produkcyjnym
produkcyjnym
produkcyjnym
Aktywni zawodowo
Aktywni zawodowo
Bierni zawodowo
Bierni zawodowo
(zasoby siły roboczej)
(zasoby siły roboczej)
NSr
NSr
Sr
Sr
" Rozmiary bezrobocia:
" Rozmiary bezrobocia:
B = Sr - Z
B = Sr - Z
Zatrudnieni Bezrobotni
Zatrudnieni Bezrobotni
" Wskaz
nik stopy bezrobocia =
" Wskaz
nik stopy bezrobocia =
(Z) (B)
(Z) (B)
= (B/Sr) x 100%
= (B/Sr) x 100%
BEZROBOCIE
" Stopa bezrobocia  to stosunek liczby ludzi uznanych za bezrobotnych do
" Stopa bezrobocia  to stosunek liczby ludzi uznanych za bezrobotnych do
liczby ludzi wchodzących w skład siły roboczej w procentach.
liczby ludzi wchodzących w skład siły roboczej w procentach.
" Naturalna stopa bezrobocia  minimalny procent siły roboczej, który nie
" Naturalna stopa bezrobocia  minimalny procent siły roboczej, który nie
znajduje zatrudnienia z powodu strukturalnych problemów gospodarki
znajduje zatrudnienia z powodu strukturalnych problemów gospodarki
i przechodzenia pomiędzy poszczególnymi miejscami pracy.
i przechodzenia pomiędzy poszczególnymi miejscami pracy.
Stopa bezrobocia = (liczba bezrobotnych / zasoby siły roboczej) x 100%
Stopa bezrobocia = (liczba bezrobotnych / zasoby siły roboczej) x 100%
Zasoby siły roboczej = liczba bezrobotnych + liczba zatrudnionych
Zasoby siły roboczej = liczba bezrobotnych + liczba zatrudnionych
" Stopa bezrobocia nigdy nie mo\
e zostać zredukowana do zera, gdy\
:
" Stopa bezrobocia nigdy nie mo\
e zostać zredukowana do zera, gdy\
:
- w gospodarce ludzie zawsze będą zmieniać pracę i mogą być klasyfikowani jako
- w gospodarce ludzie zawsze będą zmieniać pracę i mogą być klasyfikowani jako
bezrobotni,
bezrobotni,
- niektórzy mogą odmówić przyjęcia pracy w nadziei znalezienia lepszej,
- niektórzy mogą odmówić przyjęcia pracy w nadziei znalezienia lepszej,
- niektórzy mogą nie pracować, aby otrzymywać zasiłek,
- niektórzy mogą nie pracować, aby otrzymywać zasiłek,
- niektórzy mogą nie zgłaszać zatrudnienia, pracując w gospodarce podziemnej,
- niektórzy mogą nie zgłaszać zatrudnienia, pracując w gospodarce podziemnej,
tzw. szarej strefie,
tzw. szarej strefie,
- część osób nie posiada nawet minimalnych umiejętności, koniecznych do
- część osób nie posiada nawet minimalnych umiejętności, koniecznych do
uzyskania minimalnej stawki płac płatnej za najprostsze prace ręczne.
uzyskania minimalnej stawki płac płatnej za najprostsze prace ręczne.
Stopa bezrobocia w latach 1995 - 2004
25
25
25
25
20,0
20,0
19,1
19,1
17,7
17,7
20
20
17,5
17,5
13,8
13,8
15,1
15,1
18,1
18,1
14,9
14,9
15
15
13,2 13,1
13,2 13,1
11,4
11,4
10
10
10,3 10,4
10,3 10,4
5
5
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
BEZROBOCIE
BEZROBOCIE
" Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania:
" Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania:
1) Bezrobocie przejściowe (frykcyjne):
1) Bezrobocie przejściowe (frykcyjne):
- występuje, gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy na drugie,
- występuje, gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy na drugie,
wymagające podobnych kwalifikacji pracowników,
wymagające podobnych kwalifikacji pracowników,
- mo\
e być ono spowodowane zmianą zawodu, zmianą miejsca zamieszkania,
- mo\
e być ono spowodowane zmianą zawodu, zmianą miejsca zamieszkania,
zmianą kwalifikacji pracowników,
zmianą kwalifikacji pracowników,
- tworzą je osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych,
- tworzą je osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych,
- zwykle ma charakter czasowy (od kilku dni do kilku tygodni) i jest to zjawisko
- zwykle ma charakter czasowy (od kilku dni do kilku tygodni) i jest to zjawisko
normalne w gospodarce, w której struktura siły roboczej oraz liczba
normalne w gospodarce, w której struktura siły roboczej oraz liczba
oferowanych miejsc pracy zmieniają się nieustannie.
oferowanych miejsc pracy zmieniają się nieustannie.
BEZROBOCIE
" Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania:
" Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania:
2) Bezrobocie strukturalne:
2) Bezrobocie strukturalne:
- spowodowane jest potrzebą znacznych zmian kwalifikacji pracowników,
- spowodowane jest potrzebą znacznych zmian kwalifikacji pracowników,
wywołanych innowacjami technicznymi lub zmianami względnej
wywołanych innowacjami technicznymi lub zmianami względnej
konkurencyjności danej gałęzi przemysłu,
konkurencyjności danej gałęzi przemysłu,
- częstą przyczyną jest upadanie i kurczenie się danej dziedziny przemysłu, co
- częstą przyczyną jest upadanie i kurczenie się danej dziedziny przemysłu, co
- częstą przyczyną jest upadanie i kurczenie się danej dziedziny przemysłu, co
- częstą przyczyną jest upadanie i kurczenie się danej dziedziny przemysłu, co
powoduje zwalnianie pracowników, nie mogących nigdzie znalez
ć pracy,
powoduje zwalnianie pracowników, nie mogących nigdzie znalez
ć pracy,
mo\
e to być spowodowane:
mo\
e to być spowodowane:
* ogólnym niedorozwojem gospodarczym,
* ogólnym niedorozwojem gospodarczym,
* czynnikami geograficznymi i demograficznymi,
* czynnikami geograficznymi i demograficznymi,
* konkurencją zagraniczną (kurczeniem eksportu),
* konkurencją zagraniczną (kurczeniem eksportu),
- bezrobocie to mo\
e powodować tak\
e zmiana technologiczna,
- bezrobocie to mo\
e powodować tak\
e zmiana technologiczna,
- mo\
e ono trwać latami, a\
do czasu gdy robotnicy uzyskają nowe
- mo\
e ono trwać latami, a\
do czasu gdy robotnicy uzyskają nowe
kwalifikacje odpowiednie do nowych miejsc pracy,
kwalifikacje odpowiednie do nowych miejsc pracy,
- występuje ono w masowej skali w krajach rozwijających się lub w byłych
- występuje ono w masowej skali w krajach rozwijających się lub w byłych
krajach socjalistycznych.
krajach socjalistycznych.
BEZROBOCIE
" Przykłady powstawania bezrobocia strukturalnego:
" Przykłady powstawania bezrobocia strukturalnego:
a) przemysł mo\
e stracić rynki eksportowe na rzecz nowo powstałych gałęzi
a) przemysł mo\
e stracić rynki eksportowe na rzecz nowo powstałych gałęzi
przemysłu w innych krajach np. konkurencja ze strony Japonii, Hongkongu,
przemysłu w innych krajach np. konkurencja ze strony Japonii, Hongkongu,
Korei Południowej w elektronice, przemyśle samochodowym itd.
Korei Południowej w elektronice, przemyśle samochodowym itd.
b) powstał lepszy substytut:
b) powstał lepszy substytut:
b) powstał lepszy substytut:
b) powstał lepszy substytut:
* ropa naftowa ograniczyła popyt na węgiel,
* ropa naftowa ograniczyła popyt na węgiel,
* transport samochodowy ograniczył zapotrzebowanie na transport kolejowy,
* transport samochodowy ograniczył zapotrzebowanie na transport kolejowy,
* połączenia samolotowe ograniczyły popyt na podró\
e statkami oceanicznymi,
* połączenia samolotowe ograniczyły popyt na podró\
e statkami oceanicznymi,
c) automatyka, robotyka, komputeryzacja ograniczyła zapotrzebowanie na
c) automatyka, robotyka, komputeryzacja ograniczyła zapotrzebowanie na
pracowników niezbędnych do uzyskania danej wielkości produkcji,
pracowników niezbędnych do uzyskania danej wielkości produkcji,
d) restrukturyzacja, przekształcenia własnościowe.
d) restrukturyzacja, przekształcenia własnościowe.
BEZROBOCIE
" Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania:
" Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania:
3) Bezrobocie koniunkturalne (cykliczne)  (AD < AS):
3) Bezrobocie koniunkturalne (cykliczne)  (AD < AS):
- wynika z niedostatku globalnego popytu, a tak\
e ze spadku produkcji i
- wynika z niedostatku globalnego popytu, a tak\
e ze spadku produkcji i
zwalniania części, w szczególności mniej wykwalifikowanych pracowników,
zwalniania części, w szczególności mniej wykwalifikowanych pracowników,
- wywołane jest przez okresowe spadki koniunktury gospodarczej  tzn. przez
- wywołane jest przez okresowe spadki koniunktury gospodarczej  tzn. przez
- wywołane jest przez okresowe spadki koniunktury gospodarczej  tzn. przez
- wywołane jest przez okresowe spadki koniunktury gospodarczej  tzn. przez
szeroko zakrojoną obni\
kę ogólnego poziomu wydatków w gospodarce,
szeroko zakrojoną obni\
kę ogólnego poziomu wydatków w gospodarce,
- ten rodzaj bezrobocia istnieje wtedy, gdy całkowite wydatki w gospodarce
- ten rodzaj bezrobocia istnieje wtedy, gdy całkowite wydatki w gospodarce
są znacznie mniejsze od tych, jakie powinny być, aby zakupić wszystkie
są znacznie mniejsze od tych, jakie powinny być, aby zakupić wszystkie
dobra i usługi wyprodukowane przy pełnym zatrudnieniu siły roboczej,
dobra i usługi wyprodukowane przy pełnym zatrudnieniu siły roboczej,
- wielkość tego rodzaju bezrobocia jest płynna, gdy\
w fazie o\
ywienia
- wielkość tego rodzaju bezrobocia jest płynna, gdy\
w fazie o\
ywienia
gospodarczego, czy te\
wysokiej koniunktury ten rodzaj bezrobocia kurczy
gospodarczego, czy te\
wysokiej koniunktury ten rodzaj bezrobocia kurczy
się, a nawet mo\
e spaść do zera,
się, a nawet mo\
e spaść do zera,
- zwykle trwa ono kilka tygodni lub miesięcy, a\
do chwili, gdy wzrost
- zwykle trwa ono kilka tygodni lub miesięcy, a\
do chwili, gdy wzrost
poziomu działalności gospodarczej doprowadzi do wzrostu produkcji
poziomu działalności gospodarczej doprowadzi do wzrostu produkcji
i popytu na siłę roboczą.
i popytu na siłę roboczą.
BEZROBOCIE
" Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania:
" Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania:
4) Bezrobocie sezonowe:
4) Bezrobocie sezonowe:
4) Bezrobocie sezonowe:
4) Bezrobocie sezonowe:
- niektóre gałęzie gospodarki charakteryzują się sezonowym popytem na
- niektóre gałęzie gospodarki charakteryzują się sezonowym popytem na
pracę, w okresach natę\
eń prac pojawia się dodatkowy popyt na siłę
pracę, w okresach natę\
eń prac pojawia się dodatkowy popyt na siłę
roboczą, a w okresach ich osłabienia następuje redukcja tego typu popytu
roboczą, a w okresach ich osłabienia następuje redukcja tego typu popytu
np. w rolnictwie, budownictwie, turystyce.
np. w rolnictwie, budownictwie, turystyce.
BEZROBOCIE
" Inne podziały bezrobocia:
" Inne podziały bezrobocia:
1) Bezrobocie dobrowolne:
1) Bezrobocie dobrowolne:
- występuje, jeśli ludzie posiadający zdolność wykonywania pracy nie chcą
- występuje, jeśli ludzie posiadający zdolność wykonywania pracy nie chcą
podjąć jej z powodu nieodpowiednich warunków pracy lub innych względów.
podjąć jej z powodu nieodpowiednich warunków pracy lub innych względów.
2) Bezrobocie przymusowe:
2) Bezrobocie przymusowe:
2) Bezrobocie przymusowe:
2) Bezrobocie przymusowe:
- występuje, gdy ludzie poszukują pracy chcąc pracować przy jakiejkolwiek
- występuje, gdy ludzie poszukują pracy chcąc pracować przy jakiejkolwiek
cenie siły roboczej, a nie mogą znalez
ć pracy.
cenie siły roboczej, a nie mogą znalez
ć pracy.
3) Bezrobocie ukryte:
3) Bezrobocie ukryte:
- to wę\
sze ujęcie bezrobocia przymusowego,
- to wę\
sze ujęcie bezrobocia przymusowego,
- dotyczy ono ludzi nie ujętych w statystykach, gdy\
są oni zatrudnieni
- dotyczy ono ludzi nie ujętych w statystykach, gdy\
są oni zatrudnieni
w niepełnym wymiarze lub pracują na stanowiskach nie wymagających
w niepełnym wymiarze lub pracują na stanowiskach nie wymagających
posiadanych przez nich kwalifikacji albo te\
zostali zniechęceni do
posiadanych przez nich kwalifikacji albo te\
zostali zniechęceni do
poszukiwania pracy po długim okresie bezskutecznych prób podjęcia pracy,
poszukiwania pracy po długim okresie bezskutecznych prób podjęcia pracy,
- oznacza to, i\
prawdziwe bezrobocie jest większe ni\
wskazują statystyki.
- oznacza to, i\
prawdziwe bezrobocie jest większe ni\
wskazują statystyki.
BEZROBOCIE
" Przyczyny bezrobocia
" Przyczyny bezrobocia
" Po stronie popytowej:
" Po stronie popytowej:
" Po stronie poda\
owej:
" Po stronie poda\
owej:
- spowolnienie tempa wzrostu
- spowolnienie tempa wzrostu
- nieodpowiednie kwalifikacje pracowników,
- nieodpowiednie kwalifikacje pracowników,
gospodarczego,
gospodarczego,
- wzrost zasobów pracy w efekcie wy\
u
- wzrost zasobów pracy w efekcie wy\
u
- nadwy\
ka importu nad eksportem,
- nadwy\
ka importu nad eksportem,
- nadwy\
ka importu nad eksportem,
- nadwy\
ka importu nad eksportem,
demograficznego,
demograficznego,
demograficznego,
demograficznego,
- brak silnych zachęt do inwestowania,
- brak silnych zachęt do inwestowania,
- mała mobilność zasobów pracy ze względu
- mała mobilność zasobów pracy ze względu
- wysokie obcią\
enie kosztów działalności
- wysokie obcią\
enie kosztów działalności
na ograniczoną dostępność mieszkań,
na ograniczoną dostępność mieszkań,
a nawet środków transportu,
a nawet środków transportu,
organizacji gospodarczych,
organizacji gospodarczych,
- rygorystyczne regulacje zawarte w kodeksie - zmniejszenie dyskryminacji ze względu na
- rygorystyczne regulacje zawarte w kodeksie - zmniejszenie dyskryminacji ze względu na
płeć, wiek, kalectwo itp. przy przyjmowaniu
płeć, wiek, kalectwo itp. przy przyjmowaniu
pracy, usztywniające zatrudnienie.
pracy, usztywniające zatrudnienie.
do pracy.
do pracy.
" Prawo Okuna:
" Prawo Okuna:
- stwierdza, \
e na ka\
de 2% spadku realnego PKB w stosunku do PKB
- stwierdza, \
e na ka\
de 2% spadku realnego PKB w stosunku do PKB
potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o 1 punkt procentowy.
potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o 1 punkt procentowy.
BEZROBOCIE
" Przeciwdziałanie powstawaniu bezrobocia:
" Przeciwdziałanie powstawaniu bezrobocia:
1) Bezrobocie frykcyjne - nie mo\
e być wyeliminowane, ale mo\
e być
1) Bezrobocie frykcyjne - nie mo\
e być wyeliminowane, ale mo\
e być
ograniczone, poprzez ulepszenie systemu informacji i porad o wolnych
ograniczone, poprzez ulepszenie systemu informacji i porad o wolnych
miejscach pracy, a tak\
e organizowanie pomocy przy podejmowaniu decyzji
miejscach pracy, a tak\
e organizowanie pomocy przy podejmowaniu decyzji
dla osób podejmujących pracę po raz pierwszy.
dla osób podejmujących pracę po raz pierwszy.
2) Bezrobocie strukturalne - mo\
na ograniczać pomagając zwalnianym
2) Bezrobocie strukturalne - mo\
na ograniczać pomagając zwalnianym
pracownikom przy przechodzeniu do innych zawodów wymagających zmiany
pracownikom przy przechodzeniu do innych zawodów wymagających zmiany
kwalifikacji (programy szkolenia zawodowego, zmiany w systemie oświaty),
kwalifikacji (programy szkolenia zawodowego, zmiany w systemie oświaty),
kwalifikacji (programy szkolenia zawodowego, zmiany w systemie oświaty),
kwalifikacji (programy szkolenia zawodowego, zmiany w systemie oświaty),
Jedną z metod za pomocą, której rząd mo\
e pomagać walczyć z tym rodzajem
Jedną z metod za pomocą, której rząd mo\
e pomagać walczyć z tym rodzajem
bezrobocia jest udzielanie subsydiów dla firm, jeśli zrezygnują one z redukcji
bezrobocia jest udzielanie subsydiów dla firm, jeśli zrezygnują one z redukcji
zatrudnienia lub stworzą nowe miejsca pracy. Inne metody to tworzenie
zatrudnienia lub stworzą nowe miejsca pracy. Inne metody to tworzenie
dodatkowych miejsc pracy, zmniejszanie czasu pracy pracowników , programy
dodatkowych miejsc pracy, zmniejszanie czasu pracy pracowników , programy
pomocy dla nowo powstałych firm, ulgi przy zatrudnianiu absolwentów.
pomocy dla nowo powstałych firm, ulgi przy zatrudnianiu absolwentów.
3) Bezrobocie koniunkturalne  rząd posiada mo\
liwości zwiększenia popytu
3) Bezrobocie koniunkturalne  rząd posiada mo\
liwości zwiększenia popytu
globalnego zwiększając poda\
pieniądza i obni\
ając stopę procentową, aby
globalnego zwiększając poda\
pieniądza i obni\
ając stopę procentową, aby
zachęcić do po\
yczek. Mo\
na realizować politykę deficytu bud\
etowego, przez
zachęcić do po\
yczek. Mo\
na realizować politykę deficytu bud\
etowego, przez
co zwiększa się wydatki na dobra i usługi w celu stworzenia większej liczby
co zwiększa się wydatki na dobra i usługi w celu stworzenia większej liczby
miejsc pracy. Mo\
na tak\
e manipulować wysokością wydatków państwowych,
miejsc pracy. Mo\
na tak\
e manipulować wysokością wydatków państwowych,
co mo\
e ograniczyć skalę wahań cykli gospodarczych.
co mo\
e ograniczyć skalę wahań cykli gospodarczych.