renesans056aangelsa

Temat: "Krótka rozprawa..." Reja a "Żeńcy" Szymonowica.

Oba utwory reprezentują niezmiernie popularny w renesansie gatunek dialogu, choć
"Żeńcy" uznawane są przede wszystkim za sielankę. Dialogi te nie są dramatami,
nie mają wyraźnej zdarzeniowej akcji i nie są pisane z myślą o widowisku
scenicznym. Jednakże można w nich odnaleźć znamiona swoistej teatralizacji,
wynikającej z samej natury prezentowanej dyskusji między Panem, Wójtem a
Plebanem i rozmowy między Pietruchą, Oluchną i Starostą.
W "Krótkiej rozprawie..." uwidocznia się antyklerykalne nastawienie autora,
wynikające z troski o lepszy, nowy kształt instytucji kościelnej. Tzw.
powiadacze nie żałują sobie wzajemnych wypominków, a zakres poruszanych przez
Pana, Wójta i Plebana problemów znacznie wykracza poza kwesie związane tylko z
ich stanem i profesją. Rozmowa toczy się m. in. wokół sądownictwa, starostw,
myt, żup solnych, sejmu, finansów wojennych, pospolitego ruszenia, dworskich
zbytków, hazardu i rozrzutności w jadle i w trunkach. W "Krótkiej rozprawie..."
sumuje się wszystko to, co obchodziło wówczas opinię publiczną i stanowiło treść
średnioszlacheckiego ruchu, walczącego z różnymi nadużyciami i niedostatkami.
"Żeńcy" Szymonowica są wyrazem bacznej obserwacji otaczającej poetę
rzeczywistości i wyrazem jego moralistycznej postawy wobec świata. Teoretycznie
w typowej renesansowej sielance mamy do czynienia z uznaniem harmonijnego
porządku natury i z pogodną afirmacją rzeczywistości. Tu natomiast autor
uwypukla ujemne cechy ludzi, obyczajów, życia społecznego i politycznego,
szczególną uwagę zwracając na niedolę chłopską. Ukazał ją poeta poprzez opisanie
konfliktu między ekonomem a robotnikami folwarcznymi. Ostrość obrazu,
zarysowanego w dialogu Oluchny i Pietruchy, łagodzi wiara w możliwość zmiany
obyczajów Starosty.