MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Grzegorz Pośpiech
Przygotowanie zbrojenia
712[01].Z1.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Swietłana Koniuszewska
mgr inż. Ewa Szablewska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marzena Rozborska
Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[01].Z1.02
,,Przygotowanie zbrojenia  zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu
betoniarz- zbrojarz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Czyszczenie i prostowanie stali zbrojeniowej. 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 13
4.2. Pomiar i cięcie zbrojenia. 14
4.2.1. Materiał nauczania 14
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 17
4.2.3. Ćwiczenia 17
4.2.4. Sprawdzian postępów 20
4.3. Gięcie zbrojenia. 21
4.3.1. Materiał nauczania 21
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 26
4.3.3. Ćwiczenia 26
4.3.4. Sprawdzian postępów 29
5. Sprawdzian osiągnięć 30
6. Literatura 35
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat przygotowania
zbrojenia, zapoznasz się ze sposobami przygotowania prętów zbrojenia do łączenia ich
w szkielety zbrojeniowe.
Poradnik zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
posiadać, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej ,,Przygotowanie zbrojenia  .
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturÄ™ oraz inne z
ródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:
- pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
- polecenie i sposób wykonania ćwiczenia,
- wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,
- sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu
ćwiczeń.
4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie
powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian
osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przyswojeniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Jednostka modułowa: ,,Przygotowanie zbrojenia  , której treść teraz poznasz jest
konieczna do zapoznania się z procesem wykonywania elementów żelbetowych zarówno
monolitycznych jak i prefabrykowanych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
712[01].Z1
Technologia robót zbrojarskich
712[01].Z1.01
Organizowanie stanowiska pracy
712[01].Z1.02
Przygotowanie zbrojenia
712[01].Z1.03
Montaż i układanie zbrojenia w deskowaniach i formach
Schemat układu jednostek modułowych w module
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
stosować terminologię budowlaną,
odróżniać technologie wykonania budynku,
przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
posługiwać się dokumentacją budowlaną,
organizować stanowisko składowania i magazynowania,
transportować materiały budowlane,
przygotować miejsca składowania stali i elementów zbrojenia,
organizować stanowisko pracy zbrojarza,
dobierać i stosować maszyny, urządzenia i sprzęt do robót zbrojarskich,
stosować przepisy bhp, dobierać odzież ochronną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowiska prac zbrojarskich, zgodnie
z zasadami organizacji pracy, wymaganiami technologicznymi, przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy, zasadami ergonomii i ochrony środowiska,
- odczytać rysunki zbrojeniowe elementów budowlanych,
- dobrać odpowiednie pręty zbrojenia,
- dobrać odpowiednią ilość prętów zbrojeniowych,
- przygotować i zastosować materiały pomocnicze,
- obsłużyć maszyny i urządzenia, zastosować sprzęt, posłużyć się narzędziami,
- usunąć różne zanieczyszczenia stali zbrojeniowej,
- wykonać prostowanie stali zbrojeniowej o małych średnicach,
- wykonać prostowanie, cięcie i gięcie prętów zbrojenia, zgodnie z rysunkami
konstrukcyjnymi,
- zmierzyć długość odcinanych prętów,
- wykonać obmiar i przedmiar robót,
- ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć usterki,
- dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej do wykonywanej pracy,
- dobrać i zastosować narzędzia pomiarowe,
- zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej,
- zagospodarować odpady,
- zmontować, użytkować i rozebrać pomosty montażowe do wykonania zbrojenia
w elementach wysokich,
- porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Czyszczenie i prostowanie stali zbrojeniowej
4.1.1. Materiał nauczania
Warunkiem właściwej współpracy zbrojenia z betonem jest przyczepność betonu na całej
długości i obwodzie prętów stalowych. Zanieczyszczenia stali mogą uniemożliwić lub
zmniejszyć przyczepność betonu do stali. Najbardziej szkodliwe są zanieczyszczenia
tłuszczami różnego rodzaj gdyż zmniejszają przyczepność. Tak zabrudzoną stal należy
oczyścić preparatami rozpuszczającymi tłuszcz, a następnie wytrzeć do sucha. Można także
opalać stal lampami spirytusowymi lub benzynowymi, należy potem wytrzeć powstałą sadzę.
Pręty pokryte łuszczącą się rdzą albo zgorzeliną również wymagają czyszczenia. Czyści
się je ręcznie szczotkami stalowymi lub mechanicznie szczotkami osadzonymi na giętkim
wale szlifierki (rys.1). Stanowisko po oczyszczeniu prętów należy posprzątać, a odpady
umieścić w wyznaczonym miejscu.
Rys.1. Urządzenie do czyszczenia prętów zbrojenia z rdzy: [7]
a) szczotki mechaniczne na giętkim wale, b) szczotka na wale sztywnym, c) bęben obrotowy:
l  silnik elektryczny, 2 - wyłącznik. 3 - wał giętki. 4 - szczotka druciana. 5 - wózek. 6 - czyszczony pręt.
7- rolki prowadzące. 8 - tuleja. 9 - tarcze ściskające. 10  obudowa ochronna. 11 - podstawa. 12 - bęben
obrotowy
Duże ilości stali czyści się z rdzy przez piaskowanie (rys.2). Specjalne urządzenia za
pomocą sprężonego powietrza wyrzucają strumień piasku, który czyści pręty stalowe z rdzy.
Czyszczenie stali piaskownicą może odbywać się tylko na otwartej przestrzeni lub
w pomieszczeniach dobrze wentylowanych ze względu na dużą ilości kurzu szkodliwego dla
zdrowia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys.2. Czyszczenie przez piaskowanie [7]
Pręty zbrojeniowe pokryte lekkim nalotem rdzy można użyć do konstrukcji żelbetowych
bez oczyszczenia. Czynnik ten wpływa pozytywnie na przyczepność. Stal zbrojeniową
zanieczyszczoną błotem można czyścić szczotką stalową lub silnym strumieniem wody. Pręty
zbrojenia, które są oblodzone odmraża się ciepłym powietrzem z nagrzewnicy.
Zgodnie z warunkami wykonania i odbioru robót zbrojarskich pręty stosowane do
wyrobu zbrojenia powinny być proste. Dopuszczalne miejscowe wykrzywienie nie może
przekraczać 4mm w stosunku do osi pręta na długości l m.
Stal zbrojeniową dostarczaną na budowę w kręgach zawsze należy prostować
w warsztatach zbrojarskich. Długie pręty dostarczane do zbrojarni wymagają prostowania
w razie ich pogięcia podczas niewłaściwego transportu lub załadunku.
Stal dostarczaną w kręgach prostuje się: wciągarką ręczną, wciągarką mechaniczną,
prościarką (prostownicą) mechaniczną. Najprostszym urządzeniem do prostowania stali jest
wciągarka ręczna nazywana również kozłową (rys.3) .
Rys. 3. Prostowanie pręta z kręgu za pomocą wyciągarki kozłowej[2, s.209]
Składa się z kołowrotu, na który nakłada się krąg zbrojenia, oraz wciągarki. Kołowrót
o pionowej osi obrotu jest umieszczony obok wciągarki. Wciągarkę obsługują dwaj
robotnicy. W odległości nie przekraczającej 50 m od wciągarki robotnik wbija w grunt,
zwykle ukośnie, odpowiedni pal, do którego przymocowuje prostowany pręt. Następnie
chwyta koniec pręta kręgu, rozwija go, idąc w kierunku wbitego pala i zakłada zagięty koniec
w otwór specjalnego płaskownika przymocowanego liną do pala. W tym czasie drugi
robotnik obcina pręt od kręgu i koniec pręta przymocowuje do takiego samego płaskownika
umocowanego do liny wciągarki. Następnie obaj robotnicy kręcą korbami wciągarki,
naciągając i prostując pręt. Po zwolnieniu naciągu liny wciągarki robotnik wyjmuje pręt
z płaskowników i ucina go nożycami.
Podczas prostowania stali wciągarką ręczną należy zwróć szczególną uwagę na:
cofanie korby wciągarki po wyprostowaniu drutu; korbę należy trzymać mocno w ręku,
ponieważ naprężony drut może gwałtownie ruszyć korbę, stwarza to niebezpieczeństwo
dla obsługującego robotnika,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
 otwory w płaskownikach, w które wkłada się zagięte końce prętów, należy dokładnie
dopasować do średnicy prostowanych prętów, w przeciwnym razie podczas naciągania
koniec pręta może się wysunąć z płaskownika,
zakaz przebywania osób postronnych w pobliżu prostowanego pręta, zerwanie się drutu,
liny albo wyrwanie się końca pręta z płaskownika stanowi niebezpieczeństwo.
Prostowanie za pomocą wciągarki jest mało wydajne. Można je usprawnić przez
ustawienie dodatkowych kołowrotów obok wciągarki i przy punkcie oporowym. Należy
jednak stwierdzić, że to urządzenie stosuje się je obecnie tylko w niewielkich warsztatach
zbrojarskich.
Rys.4. Schemat urządzenia do rozciągania prętów na zimno [7]:
1 - wciągarka dwubębnowa, 2 - rozciągany pręt, 3 - uchwyty, 4 - krążek ze sprzęgłem, 5 - wielokrążek,
6  balast obciążający, 7 - siłomierz sprężysty
Wciągarka mechaniczna działa na podobnej zasadzie jak wciągarka ręczna. Urządzenie
składa się z wciągarki używanej do wyciągów szybowych, systemu zakotwień, lin i blach do
zaczepiania stali zbrojenia oraz czterech kołowrotów do nakładania kręgów stali
zbrojeniowej. W ten sposób można jednocześnie prostować i ciąć pręty zbrojenia z czterech
kręgów przez brygadę trzyosobową.
Prościarki mechaniczne stosuje się w zbrojeniach centralnych oraz w wytwórniach
prefabrykatów. Działanie prościarek mechanicznych polega na przejściu prostowanego pręta
przez bęben prostujący lub zespół wałków prostujących. Za pomocą tych urządzeń można nie
tylko prostować, ale jednocześnie ciąć rozwijaną stal na wymaganą długość.
Rys.5. Schemat prostowania drutów z kręgów[7]:
a) obrotowy bęben prostujący, b) rolki prostujące; 1 - bęben obrotowy, 2 - nagwintowane otwory,
3 - wkładki prostujące, 4  rolki prostujące, 5 - prostowany drut, 6 - rolki ciągnące
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Przy prostowaniu mechanicznym stali pracownik obsługujący prościarkę oraz inni
pracownicy nie powinni znajdować się blisko bębna na kręgi stali i na odcinku między
bębnem i prościarką, gdyż istnieje niebezpieczeństwo zerwania pręta zbrojeniowego.
Pręty zbrojenia do średnicy 20mm prostuje się ręcznie. Pręty grubsze należy prostować
w giętarkach mechanicznych.
Najprostszym urządzeniem do ręcznego prostowania stali zbrojeniowej jest płytka
stalowa z osadzonymi na niej bolcami wraz z kompletem kluczy zbrojarskich (rys.6). Wcięcia
w kluczach dostosowane są do średnicy prostowanych prętów.
Rys. 6. Narzędzia do ręcznego prostowania prętów zbrojenia [2, s. 211]
a) płytka stalowa, b) klucze zbrojarskie, c) schemat gięcia na płytce stalowej
Dwie płytki o wymiarach 450 x 350 x 15mm są osadzone na przeciwległych narożnikach
płyty stołu zbrojarskiego. Płytki z bolcami służą do unieruchomienia pręta i stanowią jego
oparcie w czasie prostowania.
Rys. 7. Stanowisko do ręcznego prostowania prętów zbrojenia [2, s. 212]
Rozstaw bolców na płytce dostosowuje się do największej średnicy prostowanych
prętów. Pręty mniejszej średnicy prostuje się przy zastosowaniu odpowiednich nakładek
i tulei na bolce płytek.
Stanowisko do ręcznego prostowania prętów składa się ze stołu zbrojarskiego
z umocowanymi płytkami stalowymi i dwóch rzędów kozłów. Z jednej strony stołu ustawia
się kozły do składowania prętów, które wymagają prostowania. Z drugiej ustawione są kozły,
na których układa się pręty wyprostowane, te kozły są niższe. Prostowanie ręczne wykonują
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
dwaj zbrojarze. Ustawieni na przeciwległych końcach stołu biorą pręt z kozłów położonych
wyżej, zakładają między bolce na płytkach stalowych i prostują wyginając pręt w stronę
przeciwną do wykrzywienia. Wyprostowane pręty są zsuwane po pochylni na kozły położone
niżej skąd zabiera się je do dalszej obróbki.
4.1.2.Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany wykonania ćwiczeń.
1. Jakie nieprawidłowości w konstrukcjach żelbetowych może spowodować
zanieczyszczona stal?
2. Jak likwidujemy zanieczyszczenia stali farbami olejnymi i smarami?
3. Jak likwidujemy zanieczyszczenia stali rdzÄ… lub zgorzelinÄ…?
4. Kiedy i w jakich warunkach stosujemy piaskowanie?
5. Jakie są metody oczyszczenia stali pokrytej błotem lub oblodzonej?
6. Na co należy zwrócić uwagę podczas prostowania stali wyciągarką ręczną?
7. Kiedy stosujemy prościarki mechaniczne?
8. Pręty o jakich średnicach prostujemy ręcznie?
9. Jakie narzędzia stosujemy do ręcznego prostowania stali?
10. Jakie środki ostrożności należy zachować przy ręcznym prostowaniu prętów zbrojenia?
4.1.3.Ćwiczenia.
Ćwiczenie 1
Oczyścić pręty stalowe zabrudzone farbą olejną i smarem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dokonać dokładnych oględzin podanych próbek stali,
2) zapoznać się z informacjami dotyczącymi zasad stosowania preparatu odtłuszczającego,
3) wykonać czyszczenie,
4) wytrzeć do sucha pręty zbrojenia,
5) posprzątać stanowisko pracy,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
zestaw próbek stali zbrojeniowej,
preparaty odtłuszczające,
materiały do oczyszczenia i osuszenia
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ćwiczenie 2
Oczyścić sposobem ręcznym pręty stalowe zabrudzone rdzą i błotem.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dokonać dokładnych oględzin podanych próbek stali,
2) wybrać szczotkę drucianą,
3) wykonać czyszczenie,
4) posprzątać stanowisko pracy,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
zestaw próbek stali zbrojeniowej,
szczotki druciane,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj prostowanie sposobem rÄ™cznym prÄ™tów zbrojenia Å›rednicy 10÷12mm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) dokonać oględzin stali,
3) dobrać odpowiedni zestaw kluczy zbrojarskich,
4) przygotować pręty w kolejności zaplanowanego ćwiczenia,
5) wykonać prostowanie prętów zaczynając od najbardziej prostych,
6) posprzątać stanowisko pracy,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
zestaw stali zbrojeniowej różnych średnic,
stół roboczy z płytą stalową,
klucze zbrojarskie,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie4
Wykonaj prostowanie sposobem rÄ™cznym prÄ™tów zbrojenia Å›rednicy 16÷20mm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) dokonać oględzin stali,
3) dobrać odpowiedni zestaw kluczy zbrojarskich,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4) przygotować pręty w kolejności zaplanowanego ćwiczenia,
5) wykonać prostowanie prętów zaczynając od najbardziej prostych,
6) posprzątać stanowisko pracy,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
zestaw stali zbrojeniowej różnych średnic,
stół roboczy z płytą stalowa,
klucze zbrojarskie,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) oczyścić pręty stalowe z rdzy?
ðð ðð
2) usunąć błoto z prętów stalowych?
ðð ðð
3) usunąć smary z prętów zbrojenia?
ðð ðð
4) oczyścić pręty stalowe pokryte farbą olejną?
ðð ðð
5) zorganizować stanowisko do prostowania stali zbrojeniowej?
ðð ðð
6) wykonać prostowanie stali zbrojeniowej sposobem ręcznym?
ðð ðð
7) wykonać prostowanie stali zbrojeniowej sposobem ręcznym
ðð ðð
w zespole?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.2. Pomiar i cięcie zbrojenia
4.2.1. Materiał nauczania
Przed przystąpieniem do cięcia prętów zbrojenia należy ustalić właściwą ich długość.
Podczas odmierzania długości prętów dąży się do ograniczania ilości odpadów. Odpady
powstałe podczas cięcia stali zbrojeniowej należy składować w miejscu do tego celu
przeznaczonym.
Na rysunkach roboczych oraz w wykazie stali zbrojeniowej są podane długości
poszczególnych prętów, bez uwzględnienia wydłużenia stali zbrojeniowej wskutek
wyginania prętów. Jeżeli pręt ma kilka odgięć, to należy uwzględnić te wydłużenia.
Tabela.1. Wydłużenie prętów stalowych wskutek gięcia [cm]
Średnica pręty w
Kąt odgięcia
[mm]
180° 135° 90° 45°
6 1,0 1,0 0,5 -
8 1,0 1,0 1,0 -
10 1,5 10 1,0 0,5
12 1,5 1,5 1,0 0,5
14 2,0 2,0 1,5 0,5
16 2,5 2,0 1,5 0,5
20 3,0 2,0 1,5 1,0
22 4,0 3,0 2,0 1,0
25 4,5 3,5 2,5 1,5
27 5,0 4,0 3,0 2,0
30 6,0 5,0 3,5 2,5
Przykład:
Pręt zbrojeniowy o kształcie i wymiarach jak na rysunku i średnicy16mm. Oblicz długość
rzeczywistÄ… korzystajÄ…c z tabeli.
Rozwiązanie: długość pręta 5+124+23+10+ 4= 166cm
odgiÄ™cia na haki pod kÄ…tem 135°: 2 x 2,0 = 4cm
odgiÄ™cia pod kÄ…tem 45°: 1 x 0,5 = 0,5cm
odgiÄ™cia pod kÄ…tem 90°: 1 x 1,5 = 1,5cm
Razem 6,0cm
Odpowiedz
: Powinno się zatem obcinać pręt nie długości podanej w zestawieniu stali
(166cm), lecz długości 166  6 = 160cm.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
W celu usprawnienia pracy najlepiej obliczyć właściwe długości wszystkich prętów
i wpisać je do zestawienia stali na rysunku roboczym.
Przed przystąpieniem do przecinania pręta należy zmierzyć jego długość i obliczyć, ile
potrzebnych prętów określonej długości można z niego uzyskać. Dotyczy to szczególnie stali
dostarczonej na budowę w prętach. W przypadku stali dostarczanej w kręgach w czasie
prostowania na wciągarkach należy tak dobierać długości prostowanych odcinków, aby były
wielokrotnością długości potrzebnego zbrojenia. Prościarki mechaniczne są wyposażone
w urządzenia tnące, obcinające pręty żądanej długości.
Stal zbrojeniową tnie się ręcznie, jeżeli jej ilość jest niewielka, a średnica nie przekracza
32mm.
Rys. 8. Nożyce ręczne do cięcia stali zbrojeniowej Rys. 9. Nożyce ręczne do cięcia stali zbrojeniowej
dwuręczne [3, s.234] jednoręczne [3, s.234]
Nożyce powinny być zamocowane na płycie stalowej lub na fundamencie betonowym.
Przez obrót dz
wigni noże zbliżają się do siebie i przecinają pręt. Przecinane pręty należy
ustawiać prostopadle do płaszczyzny noży. Zbrojarz przytrzymujący pręt powinien mieć ręce
w odległości co najmniej 15cm od nożyc.
Do mierzenia długości prętów zbrojenia podczas cięcia nożycami ręcznymi służy
specjalne urządzenie. Pionowy zderzak (odbój) przesuwa się po listwie pomiarowej
odpowiednio do żądanej długości prętów.
Rys. 10. Urządzenie do mierzenia długości odcinka [2, s.215]
Do przecinania dużej ilości stali zbrojeniowej średnicy do 40mm używa się nożyc
mechanicznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Rys.11. Zasada działania urządzeń do cięcia drutów:
a) nożyce obrotowe, b) nożyce gilotynowe; 1 - cięty pręt, 2 - rolki podające, 3 - noże obrotowe, 4 - nóż
nieruchomy, 5  nóż ruchomy [7]
Zasada działania nożyc obrotowych (rys.11a) polega na tym, że prędkość noży
zamocowanych na obracających się w przeciwnych kierunkach tarczach jest równa prędkości
liniowej przesuwającego się drutu. Znajdujący się między tymi tarczami drut zostaje więc
w określonym momencie przecięty. Cięcie drutu odbywa się podczas jego ruchu. Działanie
nożyc gilotynowych (rys.11b) polega na przesunięciu się ostrza noża ruchomego w stosunku
do noża nieruchomego. Znajdujący się między tymi ostrzami pręt zostaje przecięty. Nożyce
gilotynowe mogą pracować jako nożyce nieruchome i wówczas podczas cięcia przecinany
drut musi być zatrzymywany lub jako nożyce ruchome poruszające się z prędkością równą
prędkości przesuwającego się drutu. W tym przypadku następuje cięcie drutu w czasie jego
ruchu.
W dużych zakładach zbrojarskich prostowanie i cięcie wykonuje się jednocześnie
(rys.12)
Rys.12. Zasady działania maszyn prostująco-tnących:
a) urządzenie z bębnem prostującym, ciągłym podawaniem i nożami obrotowymi, b) z wałkami
prostującymi, podawaniem okresowym i nożycami gilotynowymi, c) z bębnem prostującym, podawaniem
okresowym i nożycami gilotynowymi: 1 - urządzenie prostujące, 2 - urządzenie podające, 3 - mechanizm tnący,
4 - rynna prowadząca, 5 - wyłącznik działający pod naciskiem pręta, 6 - pręt o zmiennej długości dostosowanej
do położenia wyłącznika elektrycznego, 7  styczniki elektryczne, 8 -- przewód doprowadzający prąd do
urządzenia tnącego, 9 - rynna odbiorcza, 10 - silnik elektryczny, 11 - kołowrót z kręgiem stali, 12 - ucięte pręty
zbrojenia [7]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Nożycami tymi można przecinać jednocześnie kilka prętów, zależnie od ich średnicy.
Podczas cięcia nożycami mechanicznymi również stosuje się urządzenia do odmierzania
długości ciętych prętów.
Tabela.2. Liczba jednocześnie przecinanych prętów w wiązce
Średnica prętów 6-8 9-13 14-18 19-22 24
[mm]
Liczba prętów 6 5 3 2 1
Cięcie stali zbrojeniowej na odcinki prętów o długości mniejszej niż 30 cm nożycami
mechanicznymi jest zabronione. Przy przecinaniu stali należy uważać na odpryski , jakie
mogą powstać w wyniku wykruszenia się nożyc lub przecinanych prętów. Podczas
przecinania pracownicy powinni mieć okulary ochronne przeciwodpryskowe.
Pręty stalowe średnicy powyżej 40mm tnie się palnikiem acetylenowym.
W dużych zbrojarniach stosuje się najczęściej maszyny służące jednocześnie do
prostowania i cięcia stali.
Pocięte pręty zbrojenia można od razu przenosić na stanowisko gięcia lub przez pewien
czas magazynować. Magazynując zbrojenie pocięte należy pamiętać o zasadach
przechowywania stali zbrojeniowej oraz o układaniu prętów zależnie od średnic, długości
oraz przeznaczenia.
4.2.2.Pytania sprawdzajÄ…ce.
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany wykonania ćwiczeń.
1. Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas cięcia stali zbrojeniowej?
2. Jak dokonujemy pomiaru długości prętów?
3. Jak obliczamy rzeczywistą długość prętów?
4. Jakich narzędzi użyjesz do cięcia prętów zbrojeniowych?
5. Jakie urządzenia stosujemy do cięcia prętów zbrojeniowych?
6. Jak przepisy bhp należy stosować przy cięciu ręcznym stali zbrojeniowej?
7. Jak przepisy bhp należy stosować przy cięciu mechanicznym stali zbrojeniowej?
4.2.3.Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz rzeczywistą długość pręta zbrojeniowego o średnicy 12 mm podanego na rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować przykład obliczeniowy z materiału nauczania,
2) obliczyć długość teoretyczną,
3) obliczyć zmiany długości wynikające z rodzaju zagięć i średnicy pręta [tabela 1],
4) zaprezentować przeprowadzone obliczenia,
5) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Wyposażenie stanowiska pracy:
papier kancelaryjny,
ołówek, długopis,
kalkulator,
tabela 1 poradnika dla ucznia,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj cięcie sposobem ręcznym prętów o średnicy 10mm na odcinki długości 2,5m.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sprawdzić jaki sprzęt i urządzenia masz do dyspozycji na stanowisku pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odmierzyć żądaną długość pręta zbrojeniowego,
4) wybrać urządzenie do cięcia stali,
5) wykonać cięcie pręta zbrojeniowego,
6) posprzątać stanowisko pracy,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
stal zbrojeniowa Å‚10,
nożyce ręczne,
taśma miernicza, przymiar metrowy,
apteczka,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj cięcie sposobem ręcznym prętów o średnicy 16mm na odcinki długości 3,0m.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sprawdzić jaki sprzęt i urządzenia masz do dyspozycji na stanowisku pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) odmierzyć żądaną długość pręta zbrojeniowego,
4) wybrać urządzenie do cięcia stali,
5) wykonać cięcie pręta zbrojeniowego,
6) posprzątać stanowisko pracy,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
 stal zbrojeniowa Å‚16,
 nożyce ręczne,
 taśma miernicza, przymiar metrowy,
 apteczka,
 literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Ćwiczenie 4
Dobierz sprzÄ™t do ciÄ™cia prÄ™tów zbrojenia o Å›rednicy 32÷40mm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sprawdzić jaki sprzęt i urządzenia masz do dyspozycji na stanowisku pracy,
2) zastanowić się czy potrzebny jest sprzęt mechaniczny czy wystarczy ręczny,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) wybrać urządzenie do cięcia stali,
5) zaprezentować efekty swojej pracy,
6) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
nożyce ręczne,
nożyce mechaniczne,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Wykonaj cięcie prętów stalowych, przeznaczonych do wykonania szkieletu
zbrojeniowego belki pokazanej na rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek i ustalić, jakie pręty i w jakiej liczbie należy wykonać, obliczyć
długość prętów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
2) sprawdzić jaki sprzęt i urządzenia masz do dyspozycji na stanowisku pracy,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) odmierzyć żądaną długość poszczególnych prętów zbrojeniowych,
5) wybrać urządzenie do cięcia stali,
6) wykonać cięcie prętów zbrojeniowych,
7) ułożyć pręty na stanowisku magazynowania,
8) zagospodarować odpady,
9) posprzątać stanowisko pracy,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
stal zbrojeniowa Å‚8, Å‚10, Å‚20,
stół zbrojarski,
kozły drewniane,
nożyce ręczne,
nożyce mechaniczne,
taśma miernicza, przymiar metrowy,
apteczka,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) dokonać prawidłowego pomiaru stali zbrojeniowej?
ðð ðð
2) zorganizować stanowisko do cięcia stali zbrojeniowej?
ðð ðð
3) oznaczyć prawidłowo pręty zbrojenia w miejscach planowanych cięć?
ðð ðð
4) dobrać odpowiedni sprzęt do cięcia stali zbrojeniowej zależenie od
ðð ðð
średnicy?
5) zachować bezpieczeństwo podczas wykonywania cięcia ręcznego?
ðð ðð
6) wykonać cięcie ręczne stali zbrojeniowej ?
ðð ðð
7) wykonać cięcie mechaniczne stali zbrojeniowej ?
ðð ðð
8) zachować bezpieczeństwo podczas wykonywania cięcia
ðð ðð
mechanicznego?
9) przygotować miejsce składowania ciętych prętów zbrojenia?
ðð ðð
10) przygotować miejsce na odpadki powstałe podczas cięcia?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.3. Gięcie zbrojenia
4.3.1.Materiał nauczania
Celem gięcia stali zbrojeniowej jest nadanie jej kształtu potrzebnego do pracy zbrojenia
w konstrukcji. Rozróżnia się: gięcie ręczne za pomocą kluczy zbrojarskich i giętarek ręcznych
oraz gięcie mechaniczne wykonywane na giętarkach mechanicznych.
W czasie gięcia prętów podstawowe znaczenie ma odmierzanie i oznaczanie miejsc
odginania; najczęściej znakuje się kredą miejsca, w których pręt należy wygiąć. Metoda ta
jest bardzo pracochłonna i niezbyt dokładna, na skutek zmiany długości prętów w czasie ich
wyginania. Prawidłowym rozwiązaniem jest zastosowanie specjalnych listew pomiarowych,
umieszczonych na stołach roboczych stojących po obu stronach maszyny. Stoły te o długości
5m i szerokości 0,4m, zaopatrzone są w przenośniki rolkowe, ułatwiające przesuwanie po
nich prętów (rys. 13).
Rys.13. Stanowisko pracy przy mechanicznym gięciu prętów [7]
Jeżeli zakres robót jest mały, to pręty gnie się ręcznie na stołach zbrojarskich. Różnego
typu giętarki ręczne lub specjalne przyrządy przymocowuje się do stołu zbrojarskiego i na
nich pojedynczo wygina się pręty lub ich wiązki.
Najprostszym urządzeniem jest płytka stalowa z trzema bolcami. Kluczem zbrojarskim
wygina się pręt żądanym kątem (rys.14). W ten sposób można wyginać pręty średnicy do
24mm. W celu ułatwienia pracy przedłuża się ramię klucza zbrojarskiego przez nałożenie
rurki stalowej. Dość często haki prętów wygina się rurką stalową nałożoną na koniec pręta.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Rys. 14. Ręczne gięcie pręta kluczem [3, s.157]
Giętarka widełkowa składa się z płyty stalowej z umocowanym sworzniem osiowym
(rys.15). Na sworzniu obraca siÄ™ ramiÄ™ dz
wigni wraz ze sworzniem gnÄ…cym. Blok oporowy
jest oporem dla wyginanego pręta. Śruba reguluje odległość między blokiem oporowym
a sworzniem osiowym w zależności od średnicy wyginanego pręta.
Najwięcej wygięć wymagają strzemiona. Ich średnica zwykle wynosi 4-6 mm, nie
przekracza natomiast 12mm. Do wyginania strzemion stosuje się giętarki widełkowe lub inne
przyrzÄ…dy indywidualne wprowadzone do stosowania przez zbrojarzy.
Rys. 15. Ręczna giętarka widełkowa widok Rys. 16. Ręczna giętarka widełkowa schemat gięcia
1-płytka stalowa mocowana do stołu zbrojarskiego, 1-płytka stalowa mocowana do stołu zbrojarskiego,
2-bolec osiowy, 3-ramiÄ™ dz
wigu z bolcem, 4-element 2-bolec osiowy, 3-ramiÄ™ dz
wigu z bolcem, 4-element
oporowy ze śrubą regulacyjną [3, s.234] oporowy ze śrubą regulacyjną [3, s.234]
Widełki umocowane na łożysku kulkowym są obracane ramieniem, które można
odchylić o kÄ…t 270 º. Umożliwia to wykonanie haka i odgiÄ™cia strzemiona przy jednym
obrocie ramienia giętarki.
Giętarki mechaniczne stosuje się na dużych budowach oraz w zakładach prefabrykacji.
W większości giętarek zasadniczym elementem jest tarcza okrągła, obracająca się
w płaszczyz
nie poziomej, wyposażona w wymienne sworznie robocze (rys.17).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Rys. 17. Giętarka mechaniczna do gięcia prętów zbrojenia [2, s.234]
1-tarcza obrotowa, 2- listwa, 3-sworznie
Tarcza, oprócz sworznia osiowego, ma osiem otworów, do których wstawia się sworznie
gnące, obracające się razem z tarczą. Rozstaw wstawianych sworzni oraz ich średnica zależą
od kształtu i średnicy wyginanego pręta. Po obu stronach tarczy są przyspawane listwy
stalowe z otworami do wstawiania sworzni oporowych.
Przewidziany do wygięcia pręt wkłada się między sworzeń osiowy i gnący, opierając go
o bolec oporowy. Uruchamia się giętarkę, której tarcza obracając się wygina pręt dookoła
sworznia osiowego (rys.18).
Rys. 18. Schemat gięcia prętów na giętarkach mechanicznych [2, s.220]
Jeżeli odgięcia prętów nie są zbyt odległe, to podwójne zgięcie pręta można uzyskać
jednym ruchem tarczy obrotowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rys. 19. Ustawienie prętów do gięcia podwójnego [2, s.220]
Usuwa się wówczas sworzeń osiowy i umieszcza w przeciwległych gniazdach dwa
sworznie gnÄ…ce, a na listwach bocznych dwa sworznie oporowe. Przy obrocie tarczy roboczej
o 45° otrzymuje siÄ™ prÄ™t o dwóch odgiÄ™ciach (rys.19,20).
Rys. 20. Gięcie podwójne w giętarce mechanicznej [2, s.220]
Giętarki mechaniczne służą do gięcia prętów średnicy 6 40mm. Zastosowanie w tych
giętarkach wyższych sworzni umożliwia jednoczesne wyginanie kilku prętów, ułożonych
jeden na drugim.
Tabela.3. Liczba jednocześnie giętych prętów w giętarce mechanicznej.
Średnica prętów
[mm] 6 8 10 12 14 16÷18 20÷28 30÷40
Liczba prętów 13 12 8 6 4 3 2 1
Do jednoczesnego gięcia kilku prętów stosuje się specjalne uchwyty z płaskownika
wygiętego w kształcie litery U (rys.21).
Rys.21. Specjalne uchwyty stosowane do jednoczesnego gięcia kilku prętów [1, s.221]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Pręty zbrojeniowe nośne, w zależności od grubości betonowego elementu, mogą być
odginane w stosunku do osi prÄ™ta pod kÄ…tem 30,45,60° (rys.22,23)..
Rys.22. Zakotwienie prętów odgiętych ze stali Rys.23. Zakotwienie prętów odgiętych ze stali
gładkich [5, s.153] żebrowanych [5, s.153]
Odgięcia należy wykonywać na bolcach o średnicy równej lub większej niż 15 średnic
zginanego pręta. Nie zachowanie tego warunku może być przyczyną pękania prętów stali na
przegięciach.
Rys.24. Kształt haka kotwiącego [5, s.153] Rys.25. Kształt haka kotwiącego[5, s.153]
Stanowisko robocze gięcia zbrojenia jest wyposażone w giętarkę oraz dwa stoły robocze
(przenośniki rolkowe) tej samej wysokości co giętarka. Powinny być one wyposażone
w obracające się rolki, ułatwiające przesuwanie prętów, oraz w listwy pomiarowe
do odmierzania i zaznaczania miejsc odgięć prętów.
Stal zbrojeniową podaje się na stół przygotowawczy a pracujący tam zbrojarz zaznacza
kredą miejsca odgięć, przygotowuje pakiety prętów, zakładając na nie uchwyty oraz
przesuwa pręty w kierunku giętarki.
Zbrojarz, pracujący na giętarce, zgodnie z rysunkami roboczymi wygina pręty i przesuwa
je na drugi stół roboczy. Pracujący przy drugim stole robotnik pomaga zbrojarzowi
na giętarce wyjmować i przesuwać pręty. Zdejmuje on uchwyty z prętów oraz zdejmuje pręty
ze stołu i układa je do dalszej obróbki.
Podczas pracy na giętarkach mechanicznych należy pamiętać, że:
zmiana sworzni oraz układanie prętów zbrojenia na giętarce może odbywać się po
zatrzymaniu maszyny,
gięcie stali kruchej należy wykonywać ze szczególną ostrożnością, ponieważ przy
pęknięciach mogą powstawać niebezpieczne odpryski.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
4.3.2.Pytania sprawdzajÄ…ce.
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na co należy zwrócić szczególną uwagę podczas gięcia stali zbrojeniowej?
2. Jak należy dokonać oznaczeń prętów przeznaczonych do gięcia?
3. Jakich narzędzi użyjesz do gięcia prętów zbrojeniowych?
4. Jakie urządzenia stosujemy do gięcia prętów zbrojeniowych?
5. Jak przepisy bhp należy stosować podczas gięcia ręcznego stali zbrojeniowej?
6. Jak przepisy bhp należy stosować podczas gięcia mechanicznego stali zbrojeniowej?
4.3.3.Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj gięcie sposobem ręcznym strzemion o średnicy 6 mm według załączonego
rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sprawdzić narzędzia jakie masz do dyspozycji na stanowisku pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wybrać urządzenie do gięcia stali zbrojeniowej,
4) zgromadzić pręty zbrojeniowe na stanowisku pracy,
5) dokonać obmiaru i zaznaczyć miejsca planowanych zgięć,
6) wykonać gięcie prętów,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
pręty zbrojenia ł6,
stół zbrojarski,
klucze zbrojarskie,
giętarka ręczna,
przymiar metrowy,
apteczka,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj gięcie prętów o średnicy 10 mm według załączonego rysunku. Kąt odgięcia
wynosi 45°.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sprawdzić sprawność sprzętu jaki masz do dyspozycji na stanowisku pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wybrać urządzenie do gięcia stali zbrojeniowej,
4) zgromadzić pręty zbrojeniowe na stanowisku pracy,
5) dokonać obmiaru i zaznaczyć miejsca planowanych zgięć,
6) wykonać gięcie prętów,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
pręty zbrojenia ł20,
stół zbrojarski,
klucze zbrojarskie,
giętarka ręczna,
giętarka mechaniczna,
przymiar metrowy,
apteczka,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj gięcie prętów o średnicy 12mm, według załączonego rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) sprawdzić sprawność sprzętu jaki masz do dyspozycji na stanowisku pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wybrać urządzenie do gięcia stali zbrojeniowej,
4) zgromadzić pręty zbrojeniowe na stanowisku pracy,
5) dokonać obmiaru i zaznaczyć miejsca planowanych zgięć,
6) wykonać gięcie prętów,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
pręty zbrojenia ł12,
stół zbrojarski,
klucze zbrojarskie,
giętarka ręczna,
giętarka mechaniczna,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
 przymiar metrowy,
apteczka,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Wykonaj gięcie prętów stalowych, przeznaczonych do wykonania szkieletu
zbrojeniowego belki pokazanej na rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) przeanalizować rysunek i ustalić, jakie pręty i w jakiej liczbie należy wykonać,
2) sprawdzić jaki sprzęt i urządzenia masz do dyspozycji na stanowisku pracy,
3) zgromadzić przycięte pręty(ćwiczenie 5 z rozdziału 4.2),
4) zorganizować stanowisko do gięcia prętów,
5) zaznaczyć miejsca odgięć na poszczególnych prętach,
6) wykonać gięcie poszczególnych grup prętów,
7) ułożyć przygotowane pręty na stanowisku magazynowania,
8) posprzątać stanowisko pracy,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać oceny wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
pręty zbrojeniowe pocięte na odpowiednie długości,
stół zbrojarski,
kozły drewniane,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
 giętarka ręczna,
giętarka mechaniczna,
taśma miernicza, przymiar metrowy,
kreda,
apteczka,
literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) odczytać prawidłowo rysunek konstrukcyjny zbrojenia?
ðð ðð
2) zorganizować stanowisko do gięcia stali zbrojeniowej?
ðð ðð
3) oznaczyć pręty zbrojenia w miejscach planowanych zgięć?
ðð ðð
4) dobrać odpowiedni sprzęt do gięcia stali zbrojeniowej zależenie od
ðð ðð
średnicy?
5) zachować bezpieczeństwo podczas wykonywanych prac na giętarce
ðð ðð
ręcznej?
6) wykonać gięcie ręczne stali zbrojeniowej ?
ðð ðð
7) wykonać gięcie mechaniczne stali zbrojeniowej ?
ðð ðð
8) zachować bezpieczeństwo podczas wykonywanych prac na giętarce
ðð ðð
mechanicznej?
9) przygotować miejsce składowania giętych prętów zbrojenia?
ðð ðð
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
5.SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących przygotowania zbrojenia. Są to zadania
wielokrotnego wyboru.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedz

zaznacz znakiem X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego
rozwiązanie i wróć do niego póz
niej. Trudności mogą przysporzyć Ci pytania: 15-20,
gdyż są one na poziomie trudniejszym niż pozostałe.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Pręty zbrojenia są zabrudzone farbą olejną, aby je oczyścić należy użyć:
a) szczotki.
b) lampy benzynowej.
c) piaskownicy.
d) wody.
2. Pręty zbrojenia można prostować ręcznie jeżeli ich średnica nie przekracza:
a) 14 mm.
b) 20 mm.
c) 32 mm.
d) 40 mm.
3. Zakaz przebywania osób postronnych w pobliżu wciągarki kozłowej podczas
prostowania prętów wynika z niebezpieczeństwa, które polega na zerwaniu drutu albo:
a) wyrwaniu końca pręta z płaskownika.
b) skręceniu pręta
c) cofaniu korby wciÄ…garki
d) upadku z wysokości.
4. Pręty zbrojenia można ciąć ręcznie jeżeli ich średnica nie przekracza:
a) 12 mm.
b) 24 mm.
c) 32 mm.
d) 40 mm.
5. Pręty zbrojenia można giąć ręcznie jeżeli ich średnica nie przekracza:
a) 12 mm.
b) 24 mm.
c) 32 mm.
d) 40 mm.
6. Do prostowania stali w kręgach zastosujesz:
a) klucz zbrojarski.
b) wciągarkę ręczną.
c) płytkę zbrojarską.
d) giętarkę ręczną.
7. Pręty o średnicy 40 mm tnie się za pomocą:
a) nożyc ręcznych.
b) nożyc mechanicznych.
c) palnika acetylenowego.
d) kluczy zbrojarskich.
8. Do przecinania dużej ilości prętów zbrojenia o średnicy do 40 mm zastosujesz:
a) nożyce mechaniczne.
b) nożyce ręczne jednoręczne.
c) nożyce ręczne dwuręczne.
d) giętarkę mechaniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
9. Pręty zbrojeniowe są zatłuszczone, oczyścisz je za pomocą:
a) szczotki.
b) piaskowania.
c) wody.
d) opalania.
10. Narzędzie przedstawione na rysunku to:
a) giętarka mechaniczna.
b) nożyce ręczne jednoręczne.
c) nożyce ręczne dwuręczne.
d) nożyce mechaniczne.
11. Narzędzie przedstawione na rysunku to:
a) giętarka mechaniczna.
b) nożyce ręczne jednoręczne.
c) giętarka widełkowa.
d) nożyce ręczne dwuręczne.
12. Podczas cięcia prętów nożycami ręcznymi, przecinane pręty należy ustawiać w stosunku
do płaszczyzny noży:
a) równolegle.
b) pod kÄ…tem 45°.
c) prostopadle.
d) pod kÄ…tem 60°.
13. Ilość stali zbrojeniowej jest niewielka a jej średnica wynosi 12 mm, do cięcia zastosujesz:
a) nożyce ręczne,
b) giętarka widełkowa,
c) nożyce mechaniczne,
d) klucze zbrojarskie.
14. Klucze zbrojarskie służą do:
a) ręcznego prostowania prętów zbrojeniowych.
b) ręcznego gięcia prętów zbrojeniowych.
c) ręcznego prostowania i gięcia prętów zbrojeniowych.
d) mechanicznego gięcia prętów zbrojeniowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
15. Elementem wciągarki kozłowej, na który nakłada się krąg zbrojenia jest:
a) wciÄ…garka.
b) kołowrót.
c) krążek.
d) pal wbity w grunt.
16. Dopuszczalna krzywizna pręta zbrojeniowego wynosi:
a) 1 mm na 1 m.
b) 4 mm na 2 m.
c) 4 mm na 1 m.
d) 2 mm na 1 m.
17. Elementem prościarki mechanicznej, w którym odbywa się prostowanie prętów zbrojenia
jest bęben prostujący lub:
a) zespół wałków prostujących.
b) zespół kołowrotów.
c) krążek.
d) wciÄ…garka.
18. Ręczna giętarka widełkowa składa się z płytki stalowej mocowanej do stołu
zbrojarskiego, bolca osiowego, ramienia dz
wigu z bolcem oraz:
a) krążka.
b) tarczy okrągłej.
c) kołowrotu.
d) elementu oporowego.
19. Zasadniczym elementem giętarek mechanicznych jest tarcza okrągła obracająca się
w płaszczyz
nie poziomej, wyposażona w:
a) krążki.
b) śrubę regulacyjną.
c) chwytaki.
d) wymienne sworznie robocze.
20. Zakotwienie prętów odgiętych ze stali gładkiej w strefie rozciąganej powinno być
wielokrotnością średnic prętów nośnych, która wynosi:
a) 20.
b) 10.
c) 5.
d) 15.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Przygotowanie zbrojenia
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
6.LITERATURA
1. Abramowicz J M.: Roboty betoniarskie na placu budowy  poradnik. Arkady,
Warszawa1992
2. Adamiec B, Adamiec B.: Technologia- Roboty betoniarskie i zbrojarskie. WSiP,
Warszawa 1996
3. Nowy poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004
4. Straszak K.: Rysunek zawodowy dla betoniarza zbrojarza. WSiP, Warszawa 1985
5. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią. cz. I . WSiP, Warszawa 2006
6. Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych ITB
Warszawa 1997
7. Wasilewski Z.: Bhp na placu budowy. Arkady, Warszawa 1989
8. Katalogi firm
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35