MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Ryszard Rozborski
Wykonywanie deskowań i form 712[01].Z2.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Swietłana Koniuszewska
mgr inż. Ewa Szablewska
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Marzena Rozborska
Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[01].Z2.02
,,Wykonywanie deskowań i form  zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu
betoniarz - zbrojarz.
Wydawca,
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 10
5.1. Deskowania ciesielskie 10
5.1.1. Ćwiczenia 10
5.2. Deskowania przestawne, przesuwne i ślizgowe 13
5.2.1. Ćwiczenia 13
5.3. Rusztowania 15
5.3.1. Ćwiczenia 15
5.4. Formy 17
5.4.1. Ćwiczenia 17
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 19
7. Literatura 33
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela ,, Wykonywanie deskowań i form ,
który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w zawodzie betoniarz-zbrojarz
712[01].
W poradniku zamieszczono:
- wymagania wstępne,
- wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
- wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze
szczególnym uwzględnieniem:
- pokazu z objaśnieniem,
- ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych.
W tym rozdziale podano również:
- plan testu w formie tabelarycznej,
- punktację zadań ,
- propozycje norm wymagań,
- instrukcję dla nauczyciela,
- instrukcję dla ucznia,
- kartę odpowiedzi,
- zestaw zadań testowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
712[01].Z2
Technologia robót betoniarskich
712[01].Z2.01
Organizowanie stanowiska pracy
712[01].Z2.02
Wykonywanie deskowań i form
712[01].Z2.03
Wykonywanie mieszanek betonowych i zapraw budowlanych
712[01].Z2.04
Układanie i zagęszczanie mieszanki betonowej, pielęgnacja
świeżego betonu
712[01].Z2.05
Wykonywanie elementów monolitycznych
712[01].Z2.06
Wykonywanie elementów prefabrykowanych
712[01].Z2.07
Wykonywanie remontów i napraw konstrukcji betonowych
Schemat jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- stosować terminologię budowlaną,
- odróżniać technologie wykonania budynku,
- przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
- stosować procedury udzielania pierwszej pomocy,
- rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
- odczytywać i interpretować rysunek budowlany,
- posługiwać się dokumentacją budowlaną,
- wykonywać przedmiary i obmiary robót,
- wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
- organizować stanowisko składowania i magazynowania,
- transportować materiały budowlane.
- dobrać odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej do realizacji zadań,
- dobrać i zastosować materiały pomiarowe,
- zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej,
- zagospodarować odpady,
- porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:
zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowiska prac betoniarskich, zgodnie
z zasadami organizacji pracy, wymaganiami technologicznymi, przepisami bhp, zasadami
ergonomii i ochrony środowiska,
dobrać narzędzia i sprzęt do realizacji określonych zadań,
dobrać i zastosować materiały pomocnicze,
wykonać i zdemontować proste indywidualne deskowania elementów,
wykonać i zdemontować deskowania przestawne,
wykonać i zdemontować stemplowania deskowań,
wykonać proste formy drewniane,
przygotować formy stalowe do betonowania,
wykonać obmiar i przedmiar robót,
ocenić jakość wykonanej pracy, usunąć usterki,
dobrać, odpowiednią do realizowanych zadań, odzież ochronną i sprzęt ochrony osobistej,
dobrać i zastosować narzędzia pomiarowe,
zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej,
zagospodarować odpady,
porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami,
wykorzystać dokumentację techniczną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Betoniarz-zbrojarz712[01]
Moduł: Technologia robót betoniarskich 712[01].Z2
Jednostka modułowa: Wykonywanie deskowań i form 712[01].Z2.02
Temat: Deskowania ciesielskie ław fundamentowych.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności charakteryzowania oraz wykonania deskowania
ław fundamentowych
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- scharakteryzować deskowanie niskiej ławy fundamentowej,
- podać elementy deskowania niskiej ławy fundamentowej,
- scharakteryzować deskowanie wysokiej ławy fundamentowej,
- podać elementy deskowania wysokiej ławy fundamentowej,
- podać kolejność czynności przy wykonywaniu deskowania ławy fundamentowej.
Metody nauczania:
- pokaz z objaśnieniem.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- zespołowa.
Czas: 90 min.
Środki dydaktyczne:
- elementy deskowania ławy fundamentowej,
- plansze z deskowaniem ław fundamentowych.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Omówienie tematu i celów zajęć.
Faza właściwa:
3. Realizacja tematu:
- charakterystyka deskowania niskiej ławy fundamentowej,
- podanie nazw i funkcji elementów deskowania niskiej ławy fundamentowej,
- charakterystyka deskowania wysokiej ławy fundamentowej,
- podanie nazw i funkcji elementów deskowania wysokiej ławy fundamentowej,
- wybrani uczniowie nazywają i charakteryzują elementy deskowania.
Faza kończąca
4. Uporządkowanie klasopracowni.
Praca domowa.
Znajdz
informacje na temat deskowania stóp fundamentowych.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Modułowy program nauczania: Betoniarz-zbrojarz712[01]
Moduł: Technologia robót betoniarskich 712[01].Z2
Jednostka modułowa: Wykonywanie deskowań i form 712[01].Z2.02
Temat: Wykonanie deskowania belki nadproża nad otworem drzwiowym.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania deskowania belek.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
- przygotować stanowisko do wykonania deskowania belki,
- dobrać środki ochrony osobistej,
- dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania deskowania,
- rozrysować deskowanie na podstawie rysunku konstrukcyjnego i wykonać tarcze
deskowania,
- zmontować ściany deskowania i sprawdzić poprawność jego wykonania.
Metody nauczania:
- ćwiczenie praktyczne,
Formy organizacyjne pracy uczniów:
- praca w grupach.
Czas: 135min.
Środki dydaktyczne:
 zestaw materiałów tartych: tarcica, łaty, listwy,
 zestaw narzędzi do trasowania: ołówek ciesielski, miarka składana, stalowa miarka
zwijana, płócienna miarka zwijana, liniał, cyrkiel nastawny, kątownik prostokątny,
kątownik przylgowy, kątownik nastawny,
 zestaw pił: poprzecznica, grzbietnica, płatnica, otwornica,
 młotek, cęgi,
 poziomica,
 wiertarka mechaniczna,
 kołki, śruby, gwoz
dzie
 zestaw środków ochrony osobistej.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Omówienie tematu i celów zajęć.
Faza właściwa:
3. Realizacja tematu:
- podział uczniów na dwuosobowe grupy,
- rozdanie tematów ćwiczeń zawierających rysunki robocze deskowania.
4. Nauczyciel na bieżąco kontroluje pracę uczniów.
5. Uczniowie montują deskowanie.
6. Każda grupa prezentuje wykonane ćwiczenie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Faza kończąca
7. Uporządkowanie stanowisk pracy i klasopracowni.
Praca domowa.
Przygotować informacje na temat deskowania ślizgowego.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
- anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
5. ĆWICZENIA
5.1. Deskowania ciesielskie
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj deskowanie stopy fundamentowej o wysokości 30 cm i wymiarach w rzucie
poziomym 60 x 80 cm.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) dobrać materiały do wykonania tarcz deskowania,
3) wykonać cztery tarcze,
4) wykonać rozpórki i nakładki odpowiedniej wielkości,
5) wstawić tarcze w wyznaczonym miejscu,
6) zmontować rozpórki i ściągi,
7) sprawdzić sztywność konstrukcji,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
 deski, krawędziaki, drut, gwoz
dzie,
 piła, siekiera ciesielska, młotek,
 taśma miernicza, przymiar metrowy,
 poziomnica,
 apteczka,
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Wykonaj deskowanie belki nadproża nad otworem drzwiowym szerokości 1,00m.
Przekrój poprzeczny belki ma wymiary 20 x 25cm.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Uczeń powinien:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) rozrysować deskowanie na podstawie podanych wymiarów,
4) wykonać tarcze boczne i dolną,
5) zamontować deski wspornikowe,
6) zmontować ściany deskowania,
7) zamontować konstrukcję na deskach wspornikowych,
8) sprawdzić rozpórki,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
 deski, krawędziaki, gwoz
dzie,
 piła, siekiera ciesielska, młotek,
 taśma miernicza, przymiar metrowy,
 poziomnica,
 apteczka,
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 3
Wykonaj deskowanie słupa o przekroju prostokątnym i wymiarach 20x30cm oraz
wysokości 250cm wraz z zabezpieczeniem i usztywnieniem.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) rozrysować deskowanie na podstawie podanych wymiarów słupa,
4) wykonać tarcze wewnętrzne i zewnętrzne,
5) wykonać ramkę stabilizacyjną,
6) wykonać jarzma,
7) wykonać montaż całej konstrukcji,
8) sprawdzić pion wykonanego deskowania,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Środki dydaktyczne:
 odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
 deski, krawędziaki, drut, gwoz
dzie,
 piła, siekiera ciesielska, młotek,
 taśma miernicza, przymiar metrowy,
 poziomnica,
 apteczka,
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 4
Wykonaj deskowanie wieńca żelbetowego na ścianie zewnętrznej wykonanej, z cegły
ceramicznej pełnej. Wysokość wieńca wynosi 25cm. Deskowanie należy wykonać na
długości 2m.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) rozrysować deskowanie na podstawie rysunku konstrukcyjnego,
4) wykonać tarcze z desek,
5) osadzić listwy podporowe,
6) wykonać osadzanie tarczy z jednoczesnym montażem wspornika,
7) wykonać ściągi,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
 deski, krawędziaki, drut, gwoz
dzie,
 piła, siekiera ciesielska, młotek,
 taśma miernicza, przymiar metrowy,
 poziomnica,
 apteczka,
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
5.2. Deskowania przestawne, przesuwne i ślizgowe
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj deskowanie stopy fundamentowej o przekroju prostokątnym według rysunku
roboczego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) zapoznać się z instrukcją montażu deskowania,
5) ustawić tarcze w wyznaczonym miejscu,
6) zmontować tarcze zgodnie z instrukcją,
7) sprawdzić sztywność konstrukcji,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
 zestaw deskowań systemowych,
 taśma miernicza, przymiar metrowy,
 poziomnica,
 apteczka,
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Wykonaj demontaż deskowania stopy fundamentowej prostokątnej z elementów
drobnowymiarowych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
3) określić kolejność czynności podczas demontażu deskowania,
4) rozpiąć złącza tarcz,
5) zdemontować tarcze,
6) ułożyć elementy deskowania w miejscu składowania,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
 odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
 zmontowane deskowanie drobnowymiarowe stopy fundamentowej,
 apteczka,
 literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.3. Rusztowania
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj montaż jednego segmentu rusztowania ramowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować elementy rusztowania,
2) przygotować miejsce w którym zostanie ustawione rusztowanie,
3) ustawić podstawy,
4) nałożyć ramy,
5) zainstalować krzyżulce,
6) nałożyć podest,
7) sprawdzić poziom podestu,
8) sprawdzić stabilność rusztowania,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
elementy rusztowania ramowego,
 przymiar metrowy,
 poziomnica,
apteczka,
literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Wykonaj montaż rusztowania typu ,,Warszawa na wysokość 3,5 m. Rusztowanie ma
służyć do robót elewacyjnych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać elementy rusztowania,
2) przygotować miejsce, w którym zostanie ustawione rusztowanie,
3) ustawić dwa pierwsze segmenty ,
4) sprawdzić stabilność rusztowania,
5) sprawdzić pion rusztowania,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
6) kontynuować montaż z jednoczesną kontrolą stabilności,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
ramy rusztowania typu ,,Warszawa ,
drabinki, pomosty,
stężenia przekątne,
podstawki śrubowe,
podkłady drewniane,
 przymiar metrowy,
 poziomnica,
apteczka,
literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.4. Formy
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj formę drewnianą płyty chodnikowej prostokątnej o wysokości 7cm, szerokości
25cm i długości 50cm.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) rozrysować elementy formy na podstawie podanych wymiarów,
4) wykonać tarcze,
5) zamontować formę w postaci skrzyni,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 pokaz z objaśnieniem,
 ćwiczenie praktyczne
Środki dydaktyczne:
 odzież ochronna i środki ochrony osobistej,
 deski, krawędziaki, gwoz
dzie,
 piła, siekiera ciesielska, młotek,
 taśma miernicza, przymiar metrowy,
 poziomnica,
apteczka,
literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
Ćwiczenie 2
Wykonaj montaż formy metalowej i przygotuj ją do wykonania betonowego trylinka
drogowego.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiednie narzędzia,
3) zapoznać się z instrukcją montażu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
4) wykonać montaż formy,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania  uczenia się:
 ćwiczenia praktyczne.
Środki dydaktyczne:
elementy formy metalowej,
 przymiar metrowy,
 młotek,
apteczka,
literatura z rozdziału 7 poradnika dla nauczyciela.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,, Wykonywanie deskowań
i form  .
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1 - 14 są z poziomu podstawowego,
- zadania 15 - 20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry - za rozwiązanie 13 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry - za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. b, 4. b, 5. c, 6. b, 7. c, 8. d, 9. d, 10. a, 11. a,
12. a, 13. c, 14. b, 15. a, 16. b, 17. c, 18. a, 19. c, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Wyjaśnić pojęcie deskowania B P d
2. Scharakteryzować deskowanie ław
C P a
fundamentowych
3. Scharakteryzować deskowanie stopy
C P b
fundamentowej
4. Analizować deskowanie ścian D P b
5. Rozpoznać elementy deskowania B P c
6. Scharakteryzować deskowanie słupów C P b
7. Określić warunki deskowania nadproży C P c
8. Określić warunki deskowania stropu C P d
9. Określić funkcję deskowania przestawnego C P d
10. Określić zastosowanie deskowania
C P a
tunelowego
11. Wskazać zastosowanie deskowania
A P a
ślizgowego
12. Rozpoznać rodzaj formy B P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
13. Określić zastosowanie formy bateryjnej C P c
14. Podać podział form pod względem
A P b
konstrukcyjnym
15. Określić zakres stosowania rusztowań
C PP a
stojakowych
16. Analizować kolejność montażu rusztowania
D PP b
ramowego
17. Określić rodzaj rusztowania C PP c
18. Scharakteryzować podział form pod
C PP a
względem technologii wykonania
19. Określić warunki stosowania form C PP c
20. Określić sposób zwiększania dokładności
C PP a
form drewnianych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej
jednotygodniowym wyprzedzeniem.
2. Omówić z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznać uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadzić z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omówić z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnić uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdać uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podać czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego
(rozładować niepokój, zachęcić do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnieć uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zebrać karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdzić wyniki i wpisać do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadzić analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybrać te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustalić przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracować wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania deskowań i form.
Zarówno w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się zadania
wielokrotnego wyboru (jedna odpowiedz
jest prawidłowa).
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedz

zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Deskowanie jest to:
a) tymczasowa konstrukcja służąca do nadania wymaganego kształtu mieszance
betonowej, podtrzymania zbrojenia w czasie betonowania i utrzymania konstrukcji
w niezmienionej postaci w pierwszej fazie betonowania.
b) stała konstrukcja służąca do nadania wymaganego kształtu mieszance betonowej
i podtrzymania zbrojenia w czasie betonowania.
c) stała konstrukcja służąca do nadania wymaganego kształtu mieszance betonowej
oraz podtrzymania jej przy betonowaniu.
d) tymczasowa konstrukcja służąca do nadania wymaganego kształtu mieszance
betonowej, podtrzymania zbrojenia w czasie betonowania i utrzymania konstrukcji
w niezmienionej postaci do czasu uzyskania przez beton niezbędnej wytrzymałości.
2. Deskowanie ławy fundamentowej można wykonać z pojedynczej deski jeżeli wysokość
ławy nie przekracza:
a) 30cm.
b) 15cm.
c) 40cm.
d) 50cm.
3. Deskowanie stopy fundamentowej trapezowej składa się z:
a) skrzyni dolnej trapezowej oraz górnej złożonej z dwóch tarcz prostokątnych.
b) skrzyni dolnej oraz górnej złożonej z dwóch tarcz prostokątnych i dwóch
trapezowych.
c) skrzyni dolnej oraz górnej złożonej z czterech tarcz prostokątnych.
d) skrzyni dolnej trapezowej oraz górnej złożonej z dwóch tarcz trapezowych.
4. W deskowaniu ścian o dużej krzywiz
nie :
a) poziome deski wygina się na słupach.
b) deski przybija się pionowo do krążyn poziomych.
c) deski przybija się poziomo do krążyn pionowych.
d) poziome deski wygina się na słupach.
5. Jarzmo jest elementem deskowania:
a) belki.
b) płyty.
c) słupa.
d) schodów.
6. Tradycyjne deskowanie słupa o przekroju okrągłym zastępuje się deskowaniem z :
a) dwuteowników.
b) rur stalowych.
c) blach.
d) okrąglaków.
7. Tarcze deskowania podpiera się słupkami, jeżeli szerokość otworu w świetle ścian
przekracza:
a) 2,0m.
b) 2,5m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
c) 1,5m.
d) 3,0m.
8. Deskowanie stropu podwiesza się do belek w przypadku:
a) stropu na belkach drewnianych.
b) stropu na belkach żelbetowych.
c) stropu płytowego.
d) stropu na belkach stalowych.
9. Deskowania przestawne drobnowymiarowe służą do wykonania :
a) fragmentów lub całości ścian o wysokości dwóch kondygnacji.
b) fragmentów lub całości stropów.
c) fragmentów lub całości słupów o wysokości jednej kondygnacji.
d) fragmentów lub całości ścian o wysokości jednej kondygnacji.
10. Przy zastosowaniu deskowań tunelowych betonuje się jednocześnie:
a) ściany i strop kondygnacji.
b) ściany i słupy kondygnacji.
c) strop i słupy kondygnacji.
d) ławy fundamentowe.
11. Deskowanie ślizgowe stosuje się do wykonania:
a) wysokich ścian o jednakowej grubości.
b) wysokich ścian o różnej grubości.
c) wysokich ścian o bardzo zróżnicowanej grubości.
d) niskich ścian o małej grubości.
12. Na rysunku przedstawiona jest forma:
a) drewniana do produkcji stopni schodowych.
b) metalowa do produkcji stopni schodowych.
c) drewniana do produkcji belek nadprożowych.
d) metalowa do produkcji belek nadprożowych.
13. Formy bateryjne stosuje się przede wszystkim do produkcji elementów:
a) masywnych o kształcie okrągłym.
b) wydłużonych, o znacznej masie.
c) wydłużonych, o niewielkiej masie.
d) masywnych o kształcie walca.
14. Ze względu na konstrukcję formy dzielimy na:
a) poziome, drewniane i betonowe.
b) poziome, pionowe i uchylne.
c) metalowe, drewniane i betonowe.
d) bateryjne, metalowe i drewniane.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
15. Rusztowania stojakowe można stosować do wysokości:
a) 20m.
b) 30m.
c) 40m.
d) 25m.
16. Montaż rusztowania ramowego rozpoczyna się od:
a) ustawienia ram pionowych.
b) ustawienia podstawek regulacyjnych.
c) ustawienia podestów.
d) zamontowania słupków i barierek.
17. Na rysunku przedstawione jest rusztowanie:
a) ślizgowe.
b) stolikowe.
c) przejezdne.
d) kozłowe.
18. Ze względu na technologię produkcji formy dzielimy na:
a) przenośne, stałe i do produkcji taśmowej.
b) poziome, przenośne i do produkcji taśmowej.
c) metalowe, drewniane i do produkcji stałej.
d) bateryjne, metalowe i do produkcji stałej.
19. Jeżeli jest wymagana duża dokładność wykonania elementu to stosuje się formy:
a) drewniane.
b) betonowe.
c) stalowe.
d) drewniane obite blachą.
20. Aby zwiększyć dokładność form drewnianych:
a) obija się je blachą.
b) pokrywa warstwą zaprawy.
c) maluje farbą olejną.
d) obija sklejką.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykonywanie deskowań i form
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
TEST II
Test dwustopniowy do jednostki modułowej ,, Wykonywanie deskowań
i form
Test składa się z 20 zadań, z których:
- zadania 1-14 są z poziomu podstawowego,
- zadania 15-20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedz
uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedz
lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
- dopuszczający - za rozwiązanie co najmniej 6 zadań z poziomu podstawowego,
- dostateczny - za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,
- dobry - za rozwiązanie 13 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry - za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego,
Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. b, 4. b, 5. d, 6. a, 7. d, 8. a, 9. d, 10. a, 11. a,
12. d, 13. a, 14. a, 15. a, 16. b, 17. a, 18. c, 19. b, 20. a.
Plan testu
Nr Cel operacyjny Kategoria Poziom Poprawna
zad. (mierzone osiągnięcia ucznia) celu wymagań odpowiedz

1. Wyjaśnić pojęcie stemplowania B P b
2. Określić warunki stabilizacji
C P a
deskowania ławy fundamentowej
3. Scharakteryzować deskowanie stopy
C P b
fundamentowej
4. Analizować deskowanie ścian D P b
5. Scharakteryzować deskowanie słupa
C P d
o przekroju okrągłym
6. Scharakteryzować deskowanie słupów C P a
7. Określić warunki deskowania
C P d
nadproży
8. Określić warunki deskowania stropu C P a
9. Określić warunki pracy deskowania C P d
10. Określić zastosowanie deskowania
C P a
tunelowego
11. Wskazać zastosowanie deskowania
A P a
ślizgowego
12. Rozpoznać rodzaj formy B P d
13. Określić zastosowanie formy
C P a
bateryjnej
14. Analizować połączenia ścian formy D P a
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
15. Określić rodzaj deskowania
C PP a
przestawnego
16. Określić warunki powlekania płyt
deskowania przestawnego preparatami C PP b
zmniejszającymi przyczepność betonu
17. Określić rodzaj deskowania C PP a
18. Określić wysokość tarcz deskowań
C PP c
ślizgowych
19. Rozróżnić element deskowania C PP b
20. Określić przyczyny ograniczenia
C PP a
stosowania form drewnianych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej
jednotygodniowym wyprzedzeniem.
2. Omówić z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznać uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadzić z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omówić z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnić uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdać uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podać czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru dydaktycznego
(rozładować niepokój, zachęcić do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnieć uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zebrać karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdzić wyniki i wpisać do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadzić analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybrać te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustalić przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracować wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie
niepowodzeń dydaktycznych  niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania deskowań i form.
5. W części podstawowej znajdują się zadania wielokrotnego wyboru (jedna odpowiedz
jest
prawidłowa) natomiast w części ponadpodstawowej zadania otwarte typu uzupełnij lukę.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedz

zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową), w zadaniach części
ponadpodstawowej uzupełnij lukę.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Deskowanie elementów o dużej rozpiętości opiera się na konstrukcji pomocniczej,
nazywanej:
a) fundamentem.
b) stemplowaniem.
c) rusztowaniem.
d) stężeniem.
2. Stabilizacja deskowania ławy fundamentowej polega na:
a) wstawieniu rozpórek między kołki i związaniu ich drutem.
b) wstawieniu rozpórek między kołki.
c) związaniu kołków drutem.
d) związaniu rozpórek drutem.
3. Deskowanie stopy fundamentowej schodkowej składa się z:
a) skrzyni dolnej trapezowej oraz górnej złożonej z dwóch tarcz prostokątnych.
b) dwóch skrzyń w kształcie prostopadłościanów nałożonych na siebie.
c) skrzyni dolnej oraz górnej złożonej z czterech tarcz prostokątnych.
d) skrzyni dolnej trapezowej oraz górnej złożonej z dwóch tarcz trapezowych.
4. Deski przybija się pionowo do krążyn poziomych w deskowaniu ścian :
a) o różnej grubości.
b) o dużej krzywiz
nie.
c) o małej krzywiz
nie.
d) o małej grubości.
5. Deskowania indywidualne słupów o przekroju okrągłym są wykonywane:
a) z desek przybijanych do jarzma w kształcie koła.
b) z listew przybijanych do jarzma w kształcie koła.
c) z listew przybijanych do jarzma w kształcie ćwiartki koła.
d) z listew przybijanych do jarzma w kształcie połowy koła.
6. Jarzma w deskowaniach inwentaryzowanych wykonuje się z :
a) płaskowników.
b) rur stalowych.
c) blach.
d) okrąglaków.
7. Jeżeli szerokość otworu w świetle ścian przekracza 1,5m to:
a) stosuje się rozpórki z drutu.
b) tarcze deskowania podpiera się belkami.
c) tarcze deskowania rozpiera się słupkami.
d) tarcze deskowania podpiera się słupkami.
8. Deskowanie stropu na belkach stalowych:
a) podwiesza się do belek.
b) podpiera się belkami.
c) jest takie jak w stropie płytowym.
d) jest takie jak w stropie płytowo - żebrowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
9. Powodem zdeformowania się deskowania może być:
a) dokładne wykonanie deskowania.
b) zbyt dokładne i za gęste stemplowanie.
c) zbyt mały rozstaw stempli i za duży przekrój desek.
d) zbyt duży rozstaw stempli i niewłaściwy przekrój desek.
10. Ściany i strop kondygnacji betonuje się jednocześnie przy zastosowaniu:
a) deskowań tunelowych.
b) deskowań przestawnych wielkowymiarowych.
c) deskowań przestawnych drobnowymiarowych.
d) deskowań ślizgowych.
11. Do wykonania wysokich ścian o jednakowej grubości stosuje się:
a) deskowanie ślizgowe.
b) deskowanie tunelowych.
c) deskowanie przestawne wielkowymiarowe.
d) deskowanie przestawne drobnowymiarowe.
12. Na rysunku przedstawiona jest forma:
a) drewniana do produkcji stopni schodowych.
b) metalowa do produkcji stopni schodowych.
c) drewniana do produkcji belek nadprożowych.
d) bateryjna do produkcji belek nadprożowych.
13. Do produkcji elementów wydłużonych, o niewielkiej masie stosuje się przede wszystkim:
a) formy bateryjne.
b) formy stałe.
c) formy przenośne.
d) formy jednorazowe.
14. Połączenia ścian formy, które zapewniają największą dokładność elementu to:
a) połączenia samozaciskowe.
b) połączenia zawiasowe.
c) złącza klinowe.
d) złącza gwoz
dziowe.
15. Deskowania przestawne przeznaczone do montażu ręcznego, to deskowania:
a) drobnowymiarowe.
b) średniowymiarowe.
c) wielkowymiarowe.
d) wielkoblokowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
16. Płyty deskowania przestawnego do wykonywania ścian, powleka się preparatami
zmniejszającymi przyczepność betonu do deskowania:
a) po wykonaniu montażu.
b) przed przystąpieniem do montażu.
c) w trakcie montażu.
d) w dowolnym momencie.
17. Na rysunku przedstawione jest deskowanie:
a) przestawne wielkowymiarowe.
b) przesuwne średniowymiarowe.
c) przestawne drobnowymiarowe.
d) ślizgowe.
18. W deskowaniach ślizgowych tarcze mają wysokość:
a) 2,5m.
b) 2,0m.
c) 1,2m.
d) 0,5m.
19. Na rysunku przedstawiony jest element deskowania:
a) ślizgowego.
b) tunelowego.
c) przesuwnego.
d) przestawnego.
20. Formy drewniane nie mogą być stosowane do produkcji elementów, których dojrzewanie
przyśpiesza się przez nagrzewanie ponieważ:
a) paczą się.
b) mogą ulec spaleniu.
c) kruszą się.
d) mają zbyt grube ścianki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykonywanie deskowań i form
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1. a b c d
2. a b c d
3. a b c d
4. a b c d
5. a b c d
6. a b c d
7. a b c d
8. a b c d
9. a b c d
10. a b c d
11. a b c d
12. a b c d
13. a b c d
14. a b c d
15. a b c d
16. a b c d
17. a b c d
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
7. LITERATURA
1. Abramowicz J M.: Roboty betoniarskie  poradnik. Arkady, Warszawa1982
2. Abramowicz J M.: Roboty betoniarskie na placu budowy  poradnik. Arkady,
Warszawa1992
3. Adamiec B, Adamiec B.: Technologia- Roboty betoniarskie i zbrojarskie. WSiP,
Warszawa 1996
4. Kettler.K. Murarstwo cz.1 REA, Warszawa 2002
5. Lenkiewicz W. , Zdziarska-Wis I. Technologia - Ciesielstwo WSiP, Warszawa 1998
6. Paprocki A., Szewczyk S.: Prefabrykacja budowlana cz. I. WSiP, Warszawa 1976
7. Nowy poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004
8. Słowiński Z.: Technologia budownictwa 2 WSiP, Warszawa 1996
9. Tauszyński K.: Budownictwo z technologią. cz. I. WSiP, Warszawa 1997
10. Wasilewski Z.: Bhp na placu budowy. Arkady, Warszawa 1989
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33