Stosunki prawne

PPwG

Stosunki prawne

• Stosunek prawny - stosunek społeczny uregulowany prawem

• Art. 3531 Kodeksu cywilnego

– Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

• Fakty prawne – jako przyczyna powstania, zmiany oraz wygaśnięcia stosunku prawnego

– z reguły przewidziane w hipotezie normy prawnej

– wielość klasyfikacji, typologii

Struktura stosunku prawnego

Stosunek prawny sprzedaży

Treść stosunku prawnego

Obowiązek wydania rzeczy Prawo żądania rzeczy Prawo żądania zapłaty Obowiązek zapłaty Podmiot B

Podmiot A

np. J. Kowalski

np. gmina

Przedmiot stosunku prawnego

np. pies, gazeta, nieruchomość

Typologia faktów prawnych

Zależne

Niezależne

(zachowania faktyczne

(zdarzenia)

i prawne)

Zgodne

Niezgodne

przestępstwa

Stanowienie

Stosowanie prawa

prawa

delikty

wykroczenia

Akty dwu- i

Akty

wielostronne

jednostronne

Podmioty stosunku prawnego –

osoby fizyczne

•

Osoby fizyczne:

– zdolność prawna – możność uczestnictwa w stosunkach prawnych, posiadania praw i obowiązków

• nabycie i utrata zdolności prawnej

– zdolność do czynności prawnych – zdolność do samodzielnego (własnymi oświadczeniami woli) nabywania praw i obowiązków

• nabycie i utrata zdolności do czynności prawnych (osiągnięcie pełnoletności, zawarcie związku małżeńskiego, możliwość pełnego lub częściowego ograniczenia zdolności do czynności prawnych)

• ograniczona zdolność do czynności prawnych (od 13 lat, ograniczenie zdolności), dysponowanie zarobkiem, przedmiotami oddanymi do wyłącznego użytku, umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, wymóg potwierdzenia innej umowy przez przedstawiciela ustawowego

• osoby niezdolne do czynności prawnych - umowy w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, nie prowadzące do rażącego pokrzywdzenia osoby niezdolnej do czynności prawnych

Podmioty stosunku prawnego –

osoby prawne (1)

• Osoby prawne: jednostki, którym przepisy przyznają osobowość prawną (związki ludzi i środków materialnych powołane do realizacji określonych zadań)

• Kategorie osób prawnych:

– podmioty gospodarcze: spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, spółdzielnia, jednostka badawczo-rozwojowa, przedsiębiorstwo państwowe

– podmioty publiczne: Skarb Państwa, gmina, powiat, województwo

– podmioty usług społecznych: szkoły wyższe, publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury

– podmioty zrzeszeniowe: partie polityczne, stowarzyszenia, związki zawodowe, kościoły i ich jednostki organizacyjne, fundacje, związki zawodowe, izby gospodarcze

Podmioty stosunku prawnego –

osoby prawne (2)

Osoby prawne:

– Podstawy działania - ustawa i statut

– Rozstrzygnięcia ustawowe:

- tworzenie (umowa, jednostronne oświadczenie woli, ustawa)

- zakres działania (rodzaj dozwolonej działalności)

- organy (organ reprezentujący uczestników, zarząd, organ

nadzoru)

- znoszenie (likwidacja, upadłość)

– Nabycie osobowości prawnej (wpis do rejestru, z mocy prawa)

– Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób

prawnych

– Wyłączenie odpowiedzialności innych osób za zobowiązania osoby prawnej

Podmioty stosunku prawnego –

ułomne osoby prawne

• Jednostki organizacyjne niebędące osobami

prawnymi posiadające zdolność prawną (ułomne

osoby prawne)

– spółki osobowe – jawna, partnerska, komandytowa,

komandytowo-akcyjna

– wspólnoty mieszkaniowe, stowarzyszenia zwykłe

– odpowiednie stosowanie przepisów o osobach prawnych

– we własnym imieniu nabywają prawa, zaciągają zobowiązania i występują w sprawach sądowych

– w razie niewypłacalności stosuje się subsydiarną

odpowiedzialność uczestników

Przedmiot i treść stosunku prawnego

• Przedmiot stosunku prawnego – dobro lub

zachowania służące celom lub interesom

stron stosunku

– np. rzeczy, świadczenia niematerialne, prawa

osobiste

• Treść stosunku prawnego – prawa i

obowiązki stron stosunku wynikające z

czynności prawnych lub ustawy

– np. prawa i obowiązki stron umowy sprzedaży

Rodzaje stosunków prawnych

•

Stosunki cywilne – równorzędność stron, dobrowolność nawiązania stosunku, swobodne określanie treści, sankcja egzekucyjna, nieważności

•

Stosunki administracyjne – jedną stroną stosunku organ publiczny, nierównorzędność stron, stosunki nawiązywane za zgodą obu stron lub jednostronnie, treść stosunku ustalona normami bezwzględnie obowiązującymi lub rozstrzygnięciem organu, sankcja egzekucyjna

•

Stosunki prawnokarne – nawiązywane w wyniku popełnienia czynu zabronionego, pomiędzy państwem, sprawcą i pokrzywdzonym,

bezwzględnie obowiązujące normy, sankcje karne

•

Stosunki dwustronne (umowa sprzedaży) i wielostronne (umowa spółki)