U podstaw dzisiejszych rozwiązań sytuujących Radę Europejską tkwi konferencja
szefów państw i rządów państw członków EWG zorganizowana po raz pierwszy w Paryżu w
1961 r. Praktyka zwoływania takich konferencji została utrzymana, chociaż w okresie 1961-
1969 były to spotkania (szczyty) dość nieregularne. Od 1969 r. następuje pewna formalizacja
prac a od 1974 r. także od „szczytu” w Paryżu zdecydowano, że spotkania będą odbywały się
sukcesywnie i regularnie. Na tym spotkaniu przyjęto nazwę organu „Rada Europejska”.
Kolejnym krokiem w formalizacji spotkań na szczycie była Deklaracja Londyńska przyjęta
podczas obrad Rady Europejskiej w 1977 roku. Określono wtedy m.in. liczebność delegacji
towarzyszących głowom państw lub rządów, sposób wydawania oficjalnych komunikatów i
przygotowywania porządku dziennego obrad.
Przyjęta w Stuttgarcie w 1983 r. przez głowy państw i szefów rządów
Uroczysta Deklaracja w sprawie Unii Europejskiej określiła główny obszar zainteresowań
Rady Europejskiej, a to:
•
określanie kierunków rozwojowych budowli europejskiej,
•
przygotowywanie dyrektyw w sprawie wspólnych akcji i kooperacji
politycznej,
•
otwieranie nowych sektorów kooperacji,
•
wyrażanie wspólnego stanowiska w sprawach stosunków z zagranicą..
Po raz pierwszy, w sensie prawnym, pozycja Rady Europejskiej została ujęta w
Jednolitym Akcie Europejskim przyjętym w 1986 r., w którym ustalony został skład i rytm
spotkań (dwa razy w ciągu roku). Traktat z Maastricht konkretyzuje funkcje i pozycję
instytucjonalną Rady Europejskiej.
Główne obszary działalności to polityka zagraniczna i bezpieczeństwa,
rozszerzenie oraz reformy instytucjonalne.
Polityka zagraniczna i bezpieczeństwo jest od 1990 r. jedną z głównych
dziedzin zainteresowania Rady Europejskiej. Obejmuje takie kwestie jak: bezpieczeństwo
wewnętrzne i rozbrojenie; stosunki transatlantyckie; stosunki z Rosją; stosunki a Ameryką
Łacińską; Azją, państwami śródziemnomorskimi; rozwiązywanie konfliktów w byłej
Jugosławii i na Bliskim Wschodzie.
Rada Europejska nadaje polityczny impuls dla każdej serii rozszerzania Unii.
W 1992 r. na szczycie w Edynburgu postanowiono podjąć negocjacje dotyczące przyjęcia
różnych państw EFTA, w Kopenhadze w 1993 r. przyjęto założenia do nowej fali rozszerzeń,
które to założenia były rozwijane na kolejnych „szczytach”. W 1997 r. W Luksemburgu Rada
Europejska podjęła decyzje umożliwiające zapoczątkowanie negocjacji adhezyjnych z
państwami Europy Centralnej i Wschodniej oraz Cypru, a na szczycie w Helsinkach w
grudniu 1999 r. dotyczące rozszerzenia grupy o państwa bałkańskie, (Bułgarię i Rumunię),
nadbałtyckie i Maltę. W sumie, na początku 2000 r. negocjacje obejmowały: Bułgarię,
Czechy, Estonię, Litwę, Łotwę, Polskę, Rumunię, Słowację i Słowenię, Węgry, oraz Cypr,
Maltę i Turcję.
Przyjęcie
orientacji
Unii
Ekonomicznej
i
Monetarnej
implikowało
odpowiednie dostosowania zadań i struktur organów do nowych funkcji. Problem reform
instytucjonalnych podejmowany był na „szczytach” w Madrycie (czerwiec 1989 r.),
Strasburgu (grudzień 1989 r.), Dublinie (kwiecień 1990 r.) i Dublinie II (czerwiec 1990 r.). W
ramach tej serii spotkań przygotowywano decyzje dotyczące Unii Europejskiej. Nowa fala
rozpoczęła się nadzwyczajnym spotkaniem w marcu 1996 r. w Turynie, gdzie otwarto
oficjalnie Konferencję Międzygubernamentalną, której efektem stał się przyjęty przez Radę
Europejską w czerwcu 1997 r. Traktat Amsterdamski. W latach 2000-2003 głównym
problemem jest dostosowanie składu i kompetencji organów Unii do wyzwań procesu
rozszerzenia, wyzwanie to zostało podniesione a perspektywy nakreślone w Traktacie
Nicejskim z grudnia 2000 r.
W skład Rady Europejskiej wchodzą głowy państw lub szefowie rządów Państw
Członkowskich i Przewodniczący Komisji. Towarzyszą im ministrowie spraw zagranicznych
Państw Członkowskich i jeden członek Komisji.
Rada Europejska zbiera się co najmniej dwa razy w roku, pod przewodnictwem
głowy państwa lub szefa rządu Państwa Członkowskiego, które sprawuje przewodnictwo w
Radzie, a decyzje są podejmowane jednomyślnie.
Rada Europejska podejmuje swoje decyzje całkowicie niezależnie od innych
organów Unii. Istnieje jednak pewne powiązanie Rady z Komisją Europejską, jako, że w
składzie Rady Europejskiej znajduje się Przewodniczący Komisji i jeden jej członek. W miarę
potrzeby Komisja przygotowuje i przedstawia Radzie Europejskiej informacje na zadany
temat.
Rada Europejska składa Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie po
każdym swoim posiedzeniu i roczne, pisemne sprawozdanie o postępie osiągniętym przez
Unię. Parlament Europejski może mieć wpływ nieformalny na stanowisko Rady Europejskiej
poprzez zwyczajowe uczestnictwo Przewodniczącego Parlamentu w obradach Rady, jak też
przez stanowisko dotyczące sprawozdania Rady Europejskiej przedkładanego na forum
Parlamentu.
Rada Europejska - to organ Unii Europejskiej mający za zadanie wyznaczenie
ogólnych kierunków rozwoju Unii. Rada Europejska pozostaje poza kontrolą Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości. Po każdym szczycie przewodniczący Rady składa sprawozdanie
Parlamentowi Europejskiemu, a raz w roku przedkłada raport na temat postępów w integracji.
Rada Europejska zbiera się średnio 3-4 (co najmniej 2) razy w roku, na krótkich,
zwykle dwudniowych spotkaniach. Zgodnie z Traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia
Unii 1 maja 2004 roku wszystkie spotkania Rady odbywają się w Brukseli. Wcześniej
szefowie państw i rządów spotykali się w różnych miastach państwa, które akurat
przewodniczyło Unii Europejskiej.
Skład
Mianem Rady Europejskiej określa się spotkania głów państw lub szefów rządów
państw członkowskich (w przypadku Francji i Finlandii) są to prezydenci. W obradach biorą
też udział ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich, a także jeden z członków
Komisji.
Przewodniczącym Rady jest przedstawiciel państwa sprawującego w danym
momencie przewodnictwo Unii, który zmienia się co pół roku. Konstytucja dla Europy
podpisana 29 października 2004 r. przewiduje, że przewodniczący Rady ma być wybierany
przez wszystkie państwa członkowskie na 2,5 roku.
Zadania:
określenie politycznych wytycznych dla rozwoju Wspólnej Polityki
Zagranicznej i Bezpieczeństwa,
stworzenie linii kierunkowych w polityce społecznej i kwestiach
gospodarczych,
zajmowanie oficjalnego stanowiska w sytuacjach kryzysowych (np. w
przypadku ataków terrorystycznych),
podczas spotkań Rady m.in. są opracowywane i podpisywane ostateczne teksty
unijnych traktatów
Rada jest zobowiązana do przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu
szczegółowy raport z jej obrad.
“Zgodnie z traktatem z Maastricht Rada Europejska ma planować kierunki rozwoju
Unii i koordynować współpracę w jej ramach”.
Rada Europejska spełnia również funkcje instancji apelacyjnej, czyli sądu
polubownego stosowanego w przypadku weta w procedurze ścisłej współpracy lub przy
rozstrzygnięciach większościowych w zakresie Wspólnej Polityki Zagranicznej i
Bezpieczeństwa. Podejmuje też ostateczne decyzje o rozszerzeniu Unii.
Spotkania RE odbywają się w Brukseli co najmniej 2 razy w roku pod
przewodnictwem szefa państwa lub rządu państwa członkowskiego, które przewodniczy
Radzie. Spotkania przygotowują:
•
organy krajowe państwa przewodniczącego
•
Rada UE
•
COREPER
•
KE
•
Sekretariat Rady
•
Komitet Polityczny
RE obraduje w dwóch gremiach:
1.
w składzie szefów państw lub rządów państw członkowskich oraz
przewodniczącego KE
2.
w składzie ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich i członka
KE
Dodatkowo w obradach RE biorą udział: Sekretarz Generalny Rady, urzędnicy
Sekretariatu Rady, sekretarz Generalny KE, przedstawiciele państw członkowskich
akredytowani przy siedzibie wspólnot, przedstawiciele krajowych ministerstw spraw
zagranicznych, gospodarki i finansów.
Pod koniec obrad RE spotyka się na posiedzeniu plenarnym, na którym się
przyjmuje konkluzje dotyczące dalszego rozwoju i współpracy europejskiej i różnego rodzaju
deklaracje. Następnie przedstawia to do publicznej wiadomości na konferencji prasowej. Po
każdym spotkaniu RE musi zdać sprawozdanie PE. Rada także składa roczne sprawozdanie o
postępach dokonanych przez UE.
Przedmiotem obrad są kwestie, które wykraczają po za zakres I filaru i
obejmują II i III filar. Decyzje RE mają charakter ogólnych decyzji politycznych. Nie
zabrania się działać RE w charakterze RUE. Zawierać też może umowy międzynarodowe
jako gremium międzynarodowe.
RE jest najważniejszym organem decyzyjnym UE, wyznacza podstawowe
kierunki działalności UE i jej rozwoju. Kompetencje RE wynikają z TWE i TUE (art.4). Do
uprawnień RE zaliczamy między innymi:
•
określenie zasad i ogólnych wytycznych WPZiB
•
decyduje o wspólnych strategiach w dziedzinach, w których państwa
członkowskie mają ważne interesy
•
decydowanie o przyjęciu wspólnej polityki obronnej
•
podejmowanie na wniosek członków RUE decyzji w sprawie ustanowienia
wzmocnionej współpracy
•
prowadzenie dyskusji nad ogólnymi kierunkami polityk gospodarczych państw
członkowskich i Wspólnoty oraz nad stanem zatrudnienia we Wspólnocie i przyjmowanie
konkluzji w tych dziedzinach
•
przyjmowanie rocznych sprawozdań EBC z działalności ESBC i w sprawie
polityki pieniężnej za rok ubiegły i rok bieżący
•
rozstrzyganie kwestii spornych
•
podejmowanie politycznych decyzji w sprawie rozszerzenia UE
•
inicjowanie zwołania konferencji międzyrządowej, mającej na celu rewizję
traktatów
Podstawa prawna JAE
od Maastricht do Lizbony jedyny organ
nie podlega w praktyce pod ETS
• najważniejszym zadaniem jest nadawanie impulsów do integracji
• ogólne wytyczne w polityce zagranicznej
• debatuje o sprawach gospodarczych ale nie podejmuje decyzji
• ustalanie priorytetów politycznych
• forum konsultacji i rozwiązywania sporów
• podejmuje decyzje niewiążące prawnie ale polityczne
• Decyzje ze spotkań zawarte są w konkluzjach
• kompetencje szczegółowe:
• organ odwoławczy w procedurze wzmocnionej współpracy
• może wskazywać na stanowisko Wysokiego przedstawiciela ds. PZiB
szczyty zazwyczaj 4 razy do roku
Składa się szefów rządów i szefów państw
mogą im towarzyszyć ministrowie spraw zagranicznych na sali jest też
przewodniczący i członek KE (ogółem 56 osób z przewodniczącym 57)
najczęściej szczyty obywają się Brukseli
Wcześniej w mieście gdzie decydowała prezydencja
Program szczytu
•
Lunch w sobotę lub niedzielę
•
obrady plenarne - za drzwiami zamkniętymi
•
Przewodniczące PE wygłasza expose i wychodzi albo zostaje bez prawagłosu
•
W sumie przygotowanych jest 58 miejsc są też obecni tłumacze - muszą
dochowac tajemnicy
•
są protokolanci - robią notatki - na ich podstawie są spisywane konkluzje
•
po obradach kolacja przy kominku dla szefów rządów i państw
•
ministrowie idą się odstresować - cytat dosłowny nie bardzo wiem o co chodzi
;)
•
rano robią sobie zdjęcie wspólne
•
spotkanie w sprawie konkluzji - weryfikacja konkluzji
•
lunch
•
przewodniczący KE i RE ogłaszają konkluzje
•
po każdym posiedzeniu przewodniczący zdaje sprawozdanie w PE. Co roku
sprawozdanie roczne
RE pomaga rada ds ogólnych - złożona z ministrów spraw zagranicznych i będąca
częścią Rady. Radzie ds. ogólnych pomaga Komitet ds. Polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa. Zgadnij w jakich sprawach działa ;). Komitet - działający w dawnym III
filarze. oraz COREPER o którym później.
Zapisy z traktatu z lizbony:
Rada Europejska przyjmuje jednomyślnie, z inicjatywy Parlamentu Europejskiego i
po uzyskaniu jego zgody, decyzję określającą skład Parlamentu Europejskiego, z
poszanowaniem zasad, o których mowa w akapicie pierwszym.
1. Rada Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa ogólne
kierunki i priorytety polityczne. Rada Europejska nie pełni funkcji prawodawczej.
2. W skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw lub rządów Państw
Członkowskich, jak również jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji. W jej pracach
uczestniczy wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa.
3. Rada Europejska zbiera się dwa razy w ciągu półrocza, zwoływana przez jej
przewodniczącego. Jeżeli wymaga tego porządek obrad, członkowie Rady Europejskiej mogą
podjąć decyzję, aby każdemu z nich towarzyszył minister, a w przypadku przewodniczącego
Komisji – członek Komisji. Jeżeli sytuacja tego wymaga, przewodniczący zwołuje
nadzwyczajne posiedzenie Rady Europejskiej.
4. O ile Traktaty nie stanowią inaczej, Rada Europejska podejmuje decyzje w drodze
konsensusu.
5. Rada Europejska wybiera swojego przewodniczącego większością kwalifikowaną
na okres dwóch i pół roku; mandat przewodniczącego jest jednokrotnie odnawialny. W
przypadku przeszkody lub poważnego uchybienia Rada Europejska może pozbawić
przewodniczącego mandatu zgodnie z tą samą procedurą.
6. Przewodniczący Rady Europejskiej:
a) przewodniczy Radzie Europejskiej i prowadzi jej prace;
b) zapewnia przygotowanie i ciągłość prac Rady Europejskiej, we współpracy z
przewodniczącym
Komisji i na podstawie prac Rady do Spraw Ogólnych;
c) wspomaga osiąganie spójności i konsensusu w Radzie Europejskiej;
d) przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie z każdego posiedzenia
Rady Europejskiej.
Przewodniczący Rady Europejskiej zapewnia na swoim poziomie oraz w zakresie
swojej właściwości reprezentację Unii na zewnątrz w sprawach dotyczących wspólnej
polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, bez uszczerbku dla uprawnień wysokiego
przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Przewodniczący
Rady Europejskiej nie może sprawować krajowej funkcji publicznej. Rada Europejska,
stanowiąc większością kwalifikowaną, przedstawia Parlamentowi Europejskiemu kandydata
na funkcję przewodniczącego Komisji. Rada Europejska, stanowiąc większością
kwalifikowaną, za zgodą przewodniczącego Komisji, mianuje wysokiego przedstawiciela
Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa. Rada Europejska może zakończyć
jego kadencję zgodnie z tą samą procedurą.
Rada Europejska określa strategiczne interesy i cele Unii. Decyzje Rady Europejskiej
w sprawie strategicznych interesów i celów Unii dotyczą wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa oraz innych dziedzin dotyczących działań zewnętrznych Unii. Decyzje te
mogą dotyczyć stosunków Unii z określonym krajem lub regionem lub określonego tematu.
Określają one ich czas trwania oraz środki, które mają zostać udostępnione przez Unię i
Państwa Członkowskie. Rada Europejska stanowi jednomyślnie na zalecenie Rady
przyjmowane przez nią na warunkach przewidzianych dla każdej dziedziny. Decyzje Rady
Europejskiej są wprowadzane w życie zgodnie z procedurami przewidzianymi w Traktatach.
2. Wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, w
dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, oraz Komisja, w innych
dziedzinach działań zewnętrznych, mogą przedkładać Radzie wspólne wnioski.
RADA EUROPEJSKA
Artykuł 235
1. W przypadku głosowania każdy członek Rady Europejskiej może otrzymać
pełnomocnictwo tylko od jednego z pozostałych członków. Gdy Rada Europejska wypowiada
się w drodze głosowania, jej przewodniczący oraz przewodniczący Komisji nie biorą udziału
w głosowaniu. Wstrzymanie się od głosu przez członków obecnych lub reprezentowanych nie
stanowi przeszkody w przyjęciu uchwały Rady Europejskiej wymagającej jednomyślności.
2. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego może zostać zaproszony przez Radę
Europejską w celu jego wysłuchania.
3. Rada Europejska stanowi zwykłą większością w kwestiach proceduralnych oraz w
sprawie przyjęcia swojego regulaminu wewnętrznego.
4. Radę Europejską wspomaga Sekretariat Generalny Rady.
Artykuł 236
Rada Europejska przyjmuje większością kwalifikowaną:
a) decyzję ustanawiającą wykaz składów Rady innych niż Rady do Spraw Ogólnych
i Rady do Spraw
Zagranicznych, zgodnie z artykułem 16 ustęp 6 Traktatu o Unii Europejskiej;
b) decyzję dotyczącą prezydencji składów Rady, z wyjątkiem Rady do Spraw
Zagranicznych, zgodnie z artykułem 16 ustęp 9 Traktatu o Unii Europejskiej.