doc. Stanisław Popławski
Konsultacje: ul. Strzelecka, p. 310
• poniedziałek - 1200-1330
• piątek – 1145 - 1315
4 marca 2010
PROGRAM ZAJĘĆ:
1. Komunikowanie się w strukturze zarządzania,
2. Język, jako nośnik informacji, narzędzie opisu i komunikowania się (struktura, funkcje, definicja),
3. Struktura i uwarunkowania komunikacji.
4. Czynniki zmniejszające sprawność komunikacji, bariery komunikacyjne. Ogólne zasady komunikacji werbalnej,
5. Podstawowe umiejętności w komunikowaniu się. Słuchanie, jako istotna umiejętność komunikacyjna,
6. Rodzaje wypowiedzi słownych, przemawianie, krytyka, prezentacja, 7. Tekst, jako zdarzenie komunikacyjne – typy tekstów, ich struktura i funkcje. Redagowanie tekstów,
8. Komunikacja niewerbalna – niewerbalne komponenty komunikacji. Funkcje komunikacji niewerbalnej,
9. Komunikowanie się w organizacji – właściwości, uwarunkowania i funkcje, 10. Systemy komunikacyjne w przedsiębiorstwie – struktura organizacyjna i sieci komunikacyjne.
Literatura:
1. J. Bralczyk, Język nas sprzedaż. , Warszawa 1996;
2. Z. Nęcki, Komunikacja międzyludzka. , Kraków 2000;
3. H. Mruk, redaktor naukowy, Komunikowanie się w biznesie., Poznań 2002; 4. Z. Brześkiewicz, Supersłuchanie. Jak słuchać i być słuchanym? , Warszawa 1995; 5. J. Stankiewicz, Komunikowanie się w organizacji.,
6. T. Warner, Umiejętności w komunikowaniu się. Na przykładzie formy., Wrocław 1999; 7. G. Łasiński, Sztuka prezentacji., Poznań 2000.
str. 1
KOMUNIKOWANIE SIĘ W STRUKTURZE ZARZĄDZANIA
• zarządzanie – to zestaw działań (obejmujący planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, przewodzenie – tj. kontrolowanie ludźmi i kontrolowanie skierowanych na zasoby organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i informacyjne) i wykonywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny i skuteczny.
ZASOBY ORGANIZACJI
miękkie
twarde
• wiedza i umiejętności, kompetencje,
• rzeczowe,
• umiejętności interpersonalne,
• techniczne,
• podstawy i wartości,
• finansowe,
• normy i wzory zachowań,
• zasoby ludzkie.
• typy relacji międzyludzkich, style
kierowania,
• systemy komunikowania się.
FUNKCJE ZARZĄDZANIA:
• planowanie – programowanie celów i efektów,
• organizowanie – określanie zasobów realizacji celów i zakładania efektów,
• motywowanie – kształtowanie postaw zaangażowania w realizowaniu planów,
• kontrolowanie – porównywanie rzeczywistej efektywności z założonymi standardami, bieżąca rejestracja rezultatów działań.
PODSTAWOWE ROLE MENADŻERÓW:
• decyzyjna,
• informacyjna,
• interpersonalna.
KOMUNIKACJA
• komunikacja (od łac. comunicate) – doniesienie, uczynić wspólnym, mieć coś wspólnego z kimś.
• komunikacja, komunikowanie się = przekazywanie wiadomości, porozumiewanie się.
KOMUNIKACJA:
interpersonalna,
masowa,
publiczna,
organizacyjna.
str. 2
• komunikacja interpersonalna – proces wysyłania i odbierania informacji w formie symbolicznej, który dochodzi do skutku ze względu na udział predyspozycji i umiejętności pozwalających porozumiewać się z innymi.
FUNKCJE KOMUNIKACJI INTERPERSONALNEJ:
przełamywanie barier własnej nieufności,
stworzenie klimatu współpracy i dyskusji,
zwiększenie wzajemnej akceptacji członków zespołu,
lepsze zrozumienie ról pełnionych w zespole i wzajemnej odporności na ustalenia i realizację celów,
zwiększenie skuteczności i efektywności działań jednostek i zespołów,
kształtowanie wzorów przekazywania informacji.
TYPY KOMUNIKACJI
werbalna
niewerbalna
JĘZYK
o język – złożony (dwuklasowy: wyrazy i zdania) system konwencjonalnych znaków fonicznych i pisemnych służących m.in. do porozumiewania się ludzi między sobą w celu przekazywania informacji.
Każdy język posiada:
1) słownik – właściwy sobie zasób, co do brzmienia i pisania wyrazów i wyrażeń, 2) gramatyka – zasady i reguły precyzujące sposób konstruowania znaków złożonych ze znaków prostych,
3) systematyka – dyrektywy znaczeniowe przypisujące znakom językowym określone treści, sposoby ich zrozumienia.
JĘZYK:
• naturalny – sztuczny,
• przedmiotowy – meta przedmiotowy.
FUNKCJE JĘZYKA:
• przedstawieniowa (opisowa, denotatywna),
• ekspresywna (emotywna),
• impresywna,
• fatyczna,
• performatywna (stanowiąca, sprzeczna),
• metajęzykowa.
str. 3
Zdanie w sensie gramatycznym – wypowiedź zespół wyrazów powiązanych merytorycznie i według reguł gramatyki.
Zdanie w sensie logicznym – zdanie oznajmujące, podlegające ocenie w kategorii prawdy lub fałszu ( posiada wartość logiczną),
• pojęcie – znaczenie nawy, treść nazwy,
• nazwy – wyrażenia, które w zdaniu o strukturze: „S jest P” , mogą odgrywać rolę podmiotu,
• desygnat – przedmiot oznaczany przez daną nazwę,
• zakres nazwy – zbiór wszystkich desygnatów nazwy stanowi jej zakres.
KLASYFIKACJA NAZW:
ogólne,
jednostkowe,
puste.
KLASYFIKACJA NAZW WEDŁUG KRYTERIUM: DO CZEGO NAZWY SIĘ ODNOSZĄ:
konkretne – są znakami rzeczy, osób,
abstrakcyjne – są znakami cech, zdarzeń, stanów rzeczy, relacji (śmiech, spokój, przyjaźń).
WŁAŚCIWOŚCI JĘZYKA, JAKO ŹRÓDŁA NIEPOROZUMIEŃ:
o wieloznaczność,
o aktualny i potencjalny sens wyrażeń czasownikowych,
o okazjonalność,
o znaczenie dosłowne i niedosłowne,
o nieostrość zdarzeń.
str. 4
1) definicja – neutralizuje części języka, które utrudniają czytelność; wypowiedź językowa objaśniająca treść jakiegoś słowa bądź podająca najważniejsze informacje o pewnych przedmiotach.
STRUKTURA DEFINICJI
definindium
Spójnik definiujący
definiens
(człon definiowany)
(„jest to”, „to tyle co”)
(człon definiujący)
2) definicja realna a definicja nominalna
RODZAJE DEFINICJI ZE WZGLĘDU NA ICH BUDOWĘ:
definicja równościowa; człon definiowany pokrywa się z członem definiującym co do treści albo co do zakresu np. kwadrat to figura geometryczna o równych bokach i kątach ostrych.
Ogólna zasada: „Wyraz A znaczy tyle, co wyrażenie B, mające cechę C”. Definicja polega na podaniu rodzaju najbliższego i różnicy gatunkowej (definicja równościowa klasyczna).
Definicja równościowa może mieć również inną formę, w której nazwy użyte w definiensie równoważą zakres nazwy definiowanej np. „Zbożem, w rozumieniu ustawy, jest owies, pszenica, proso.” (definicja równościowa nieklasyczna).
definicja kontekstowa.
RODZAJE DEFINICJI ZE WZGLĘDU NA ICH ZADANIA:
definicje sprawozdawcze,
definicje projektujące.
ZAKRESY MIĘDZY NAZWAMI:
• równoważność,
• nadrzędność,
• podrzędność,
• krzyżowanie,
• wykluczenie.
STRUKTURA KOMUNIKACJI
nadawca
odbiorca
środki przekazu
• intencja
• odbiór wiadomości,
(zamiar, myśl, uczucie),
reakcja na sygnały,
Informacja przekazana
• kodowanie
• odkodowanie
w postaci sygnałów
(przekład zamiaru,
(nadawanie znaczenia
werbalnych lub niewerbalnych.
myśli na informację),
odebranej wiadomości).
• wiadomość.
str. 5
PODSTAWOWE UMIEJĘTNOŚCI W KOMUNIKOWANIU SIĘ:
zdolność wyrażania własnych myśli,
umiejętność słuchania,
umiejętność rozumienia czytanego tekstu,
umiejętność pisania sprawozdań, raportów, referatów,
umiejętność wysyłania i interpretacji sygnałów niewerbalnych.
Słowa i czyny mają określone znaczenie w określonym kontekście.
• kontekst – czynniki, od których uzależnione jest właściwe rozumienie treści komunikatu.
UWARUNKOWANIA KOMUNIKACJI - KONTEKST
podmiotowe
przedmiotowe
• osobowe (nadawcy i odbiorcy),
• kulturowe,
• treść komunikacji (mieć coś do
• historyczne,
zakomunikowania),
• społeczne,
• umiejętność komunikowania się.
• ekonomiczne,
• przestrzenne,
• geograficzne,
• środki komunikacji.
str. 6
ZASADY KOMUNIKACJI WERBALNEJ:
• kto jest nadawcą?,
• kto jest odbiorcą?,
• jaki jest cel?,
• treść przekazu,
• forma przekazu.
CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE KOMUNIKACJĘ:
1) psychologiczne,
2) socjologiczne,
3) językowe,
4) style komunikacji.
1) psychologiczne:
• stereotypy myślenia – utrwalone, uproszczone wzorce myślenia (kategoryzacja, polaryzacja, generalizacja, petryfikacja (nie przyjmowanie zmian),
• niezgodność systemów myślenia – indywidualne schematy myślenia i działania, których asymetria powoduje odmienną interpretację treści komunikatów,
• nieświadome zjawiska psychiczne – projekcja, represja,
projekcja – podmiot, interpretacja zachowania innych a zatem i treść ich wypowiedzi na podstawie swoich nieuświadomionych motywów i potrzeb,
represja (wyparcie) – podmiot odrzuca informację przez siebie niepożądane, negatywnie oceniające jego wyobrażenie o sobie, poglądy i przekonania,
• ograniczone zdolności odbioru – dopływ znaków informacyjnych przekracza pojemność pojedynczej chwili uwagi.
2) socjologiczne:
• biografia społeczna i indywidualna – każdy człowiek jest indywidualny w sensie psychologicznym a przynależność do określonych grup i warstw społecznych przyjmuje określony system ocen, przekonań i postaw oraz standardy zachowań,
• status społeczny – pozycja społeczna i role społeczne pełnione są przez partnerów procesu komunikacji, nierówność hierarchicznej pozycji partnerów, relacja dominacji i władzy jednego partnera wobec drugiego,
• różne systemy wartości – fundamentalizm.
STYLE KOMUNIKACJI:
• słuchanie – proces świadomego i aktywnego odbioru procesów fonicznych (słyszenie, selekcja i koncentracja, rozumienie i zapamiętywanie).
str. 7
motywacja do słuchania,
pozytywne nastawieunie do mówiącego,
obiektywizm,
cierpliwość,
wnikliwość,
dokładność,
otwartość,
wrażliwość,
wsparcie (reguła wzajemności).
TYPY SŁUCHANIA
refleksyjny
nierefleksyjny
BARIERY W SŁUCHANIU:
wynikające ze stosunku nadawcy do odbiorcy,
związane z osobą słuchacza,
związane z formą i treścią przekazu,
determinowanie warunkami w jakich przebiega proces komunikowania się.
str. 8
27.05.2010 – zaliczenie
grupy MCHT1-3 godz. 1830
grupy MCHT4 oraz MCHT5 godz. 1915
Poprawka: 10.06.2010
• krytyka – wypowiedź językowa najczęściej związana z sytuacją rozbieżności między stanem zakładanym, pożądanym, a osiągniętym. Budzi negatywne emocje (lęk, poczucie winy, krzywdy, upokorzenia), gdyż zawiera ujemne oceny osoby lub wykonywanych zadań.
FORMY KRYTYKI:
konstruktywna (rzeczowe informacje na temat osoby w związku z wykonanym zadaniem lub jego efektów),
niekonstruktywna (krytykanctwo – krytyka nierzeczowa, niesprawiedliwa, przesadne poszukiwanie błędów i negatywnych cech danej osoby).
ZASADY POPRAWNEJ KRYTYKI:
o świadomość motywów, intencji jakimi kierujemy się krytykując,
o konkretność podmiotu krytyki – używanie zwrotów typu: według mnie…, o nie uogólniać w oparciu o stereotypy,
o krytykować konkretne osoby lub konkretne efekty pracy – odróżniać osoby od efektów ich pracy,
o nie krytykować wielu elementów jednocześnie – zbyt wiele informacji negatywnych
„zamyka” odbiorcę,
o unikać krytyki mogącej naruszać poczucie godności,
o przedstawiać właściwe rozwiązania,
o krytykując wydobywać także pozytywne aspekty (nieakceptowane, lecz mające pozytywne cechy czy wartości).
UMIEJĘTNOŚĆ PRZEMAWIANIA (zabierając głos, nie zabieraj czasu!):
1) Jak się zaprezentować?
przygotowanie merytoryczne (przejaw kompetencji i wiarygodności),
dobrze przygotowany początek (miła atmosfera i zainteresowanie),
staranny ubiór właściwy ze względu na okoliczność przemawiania,
nieco stremowany (napięcie) lecz nie spanikowany,
2) Jak mówić?
dbać o kontakt wzrokowy ze słuchaczami,
odpowiednia głośność zapewniająca swobodne słuchanie,
spójność przekazu werbalnego i niewerbalnego,
używać języka odpowiedniego dla słuchaczy,
str. 9
struktura wystąpienia (wstęp, jakie treści chcemy przekazać),
rozwinięcie – analiza wartości merytorycznej,
podsumowanie – powtórzenie najważniejszych treści (efekt świeżości),
przekazywanie treści związanych z tematem – należy utrzymać temat i tempo wypowiedzi,
nie obawiać się powtórzeń jeśli treści są ważne, zwłaszcza jeśli temat jest trudny,
obserwować reakcję słuchaczy na przekazywane treści i reagować w określony sposób (funkcjonalny w danej sytuacji),
4) Do kogo mówisz?
liczebność audytorium i miejsce,
stosunek do tematu, do występującego i okoliczności,
zainteresowanie audytorium.
KOMUNIKACJA NIEWERBALNA
Odbiór przekazu zależy:
w 7% od treści,
w 38% od formy wypowiedzi,
w 55% od „mowy ciała”,
Kanał werbalny – fakty, wnioski, opinie,
Kanał niewerbalny – nastroje i uczucia, ustala reakcję między ludźmi.
KOMUNIKOWANIE NIEWERBALNE JEST:
wielokanałowe,
zróżnicowane kulturowo,
zamierzone i spontaniczne,
ciągłe.
Zachowania niewerbalne mogą być częściowo zamierzone, sterowane, ale mają charakter nieświadomy.
Komunikacja niewerbalna oparta jest na systemie znaków „nieostrych”. Ich jednoznaczna interpretacja nie zawsze jest wiarygodna i jednoznaczna.
FUNKCJE KOMUNIKACJI NIEWERBALNEJ:
• przekazywanie znaczeń (emblematowy),
• ilustrowanie wypowiedzi (ilustratory),
• wskazywanie emocji (afektatory),
• regulacja zachowań konwersacyjnych (regulatory)
komunikaty niewerbalne wywołują efekt pierwszego wrażenia, są także wzmocnieniem informacji przekazywanych słownie.
str. 10
1) ruchy ciała – ruchy rąk, dłoni, palców, głowy, tułowia,
2) mimika twarzy – ruchy brwi, ust oczu,
3) dotyk i jego formy – grzecznościowy-rytualny, profesjonalny, przyjacielsko-koleżeński, intymny,
4) kontakt wzrokowy – kierunek i długość patrzenia,
5) dystans fizyczny między rozmówcami – odzwierciedla stan psychiczny lub pozycję rozmówców,
6) pozy ciała w trakcie rozmowy – sygnalizuje poziom napięcia lub zrelaksowania, otwartość lub zamknięcie,
7) wygląd fizyczny, sposób interpretacji,
8) organizacja środowiska – organizacja przestrzenna i jego statyka, 9) niewerbalne cechy mowy – cechy parajęzykowe typu: „eee…”, „yyy…” .
KOMUNIKACJA W ORGANIZACJI
FUNKCJE KOMUNIKACJI W ORGANIZACJI; WŁAŚCIWOŚCI KOMUNIKOWANIA ORGANIZACYJNEGO:
dotyczy członków organizacji,
pozostaje w funkcjonalnym związku ze strukturą organizacji (właściwości struktury organizacyjnej warunkują sieci komunikacyjne),
reakcje między uczestnikami mają charakter formalny,
dotyczy realizacji zadań.
KOMUNIKACJA W ORGANIZACJI
komunikacja wewnątrz organizacji
komunikacja z otoczeniem zewnętrznym
PŁASZCZYZNY KOMUNIKOWANIA ORGANIZACYJNEGO
komunikowanie interpersonalne
komunikowanie grupowe
DETERMINANTY KOMUNIKOWANIA
psychospołeczne
organizacyjne
osobowość,
postawy (wobec nadawcy, odbiorcy,
właściwości struktury organizacyjnej,
informacji),
kultura organizacyjna,
wzory społeczne i kulturowe,
konkretna sytuacja.
sposoby przekazywania.
str. 11