OCENA STANU POSZKODOWANEGO (rozmowa)
1. stan przytomności
2. tętno i oddech
3. odcinek szyjny kręgosłupa
4. głowa (czaszka, wycieki)
5. obręcz barkowa, obojczyk i mostek
6. klatka piersiowa
7. odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa (polecenie „rozsuń nogi”) 8. brzuch (LD, LG, PG, PD)
9. obręcz biodrowa
10. kończyny (ruch posuwisty, przytrzymując stawy; najpierw po stronie dalszej, tylko w przypadku otyłych od bliższej – konieczność położenia się na pacjencie) („zegnij nogę w kolanie”, „poruszaj stopą”, „zegnij rękę w łokciu”,
„zaciśnij moją dłoń”)
Najczęściej do obrażeń kręgosłupa szyjnego dochodzi:
- na skutek wypadków komunikacyjnych
- podczas skoków na główkę do płytkiej wody
- w razie upadków z wysokości
- w czasie eksplozji
Od sprawnego i fachowego postępowania osoby udzielającej pomocy zależy zdrowie poszkodowanego oraz uchronienie go przed ewentualnymi powikłaniami lub kalectwem.
Uraz kręgosłupa można podejrzewać, gdy u poszkodowanego zauważymy następujące objawy:
•
widoczne na zewnątrz obrażenia kręgów
•
opasujący ból lub przymusowe ułożenie szyi
•
krwiaki, otarcia, stłuczenia, przesunięcia kręgów wyczuwalne pod palcami w badaniu urazowym
•
uskoki, garby, ból wyrostków kolczystych, zmiany odstępu pomiędzy wyrostkami kolczystymi
•
niedowład (całkowity, połowiczy), zaburzenia czucia
•
samoistne oddanie kału, moczu u mężczyzn priapizm (bolesny wzwód prącia)
•
zaburzenia oddychania
•
zaburzenia termoregulacji
Postępowanie w przypadku urazu kręgosłupa:
1. Wezwać pomoc.
2. Dokonać podstawowej oceny stanu poszkodowanego oraz mechanizmów zdarzenia.
3. Poszkodowanego zostawić w pozycji pourazowej i w miejscu, gdzie doszło do urazu. Tylko w stanie wyższej konieczności (brak oznak życia, niebezpieczeństwo w miejscu zdarzenia) zmienić pozycję lub ewakuować z miejsca zdarzenia.
4. Zabezpieczyć odcinek szyjny kręgosłupa: założyć kołnierz ortopedyczny lub obłożyć głowę kocem, kurtką.
5. Okolicę lędźwi, kolan i kostek wypełnić miękkimi tkaninami. W celu stabilizacji tułowia ułożyć zrolowane koce, kurtki lub inne przedmiotu wzdłuż ciała.
6. Zabezpieczyć poszkodowanego termicznie.
7. Kontrolować czynności życiowe.
Sposoby ręcznej stabilizacji kręgosłupa szyjnego:
•
od boku – podparcie jedną ręką potylicy, a drugą kości jarzmowych (kciuk, wskaziciel) lub żuchwy (dłonią); podparcie kości jarzmowych zmniejsza ryzyko upośledzenia oddychania na czas stosowania zabiegu, może być jednak niewskazane w przypadku złamań twarzoczaszki
•
od tyłu – kciuki pod potylicę, wskaziciele na kości jarzmowej, małe palce pod żuchwę
•
od przodu – kciuki pod kości jarzmowe, pozostałe palce pod potylicę
•
(pacjent leżący) ratownik klęczy w siadzie za głową poszkodowanego, obiema rękami chwyta głowę po obu stronach twarzy na wysokości uszu, ręce opiera o własne kolana, kciuki na kościach jarzmowych, pozostałe palce podtrzymują żuchwę
•
(pacjent leżący) ratownik leży na ziemi za poszkodowanym, chwyta głowę j.w. a łokcie opiera o podłoże