BEZPIECZEŃSTWO W TRANSPORCIE

Notatki z wykładu 2011

Wprowadzenie do zagadnień bezpieczeństwa i ryzyka. Aparat pojęciowy.

-

Środowisko – sprzyja życiu człowieka posiada również elementy niepożądane takie jak huragany, trzęsienie Ziemi, wybuchy wulkanów, skażenia, tsunami, itp.

-

Człowiek – Negatywne aspekty działalności to: formy utraty wydolności fizycznej i psychicznej

-

Technika – Tworzona przez człowieka ułatwiająca mu życie i przynosząca korzyści, podlega uszkodzeniom na skutek czynników szkodliwych wywołanych warunkami pracy z powyższymi elementami schematu

Przedmiotem zainteresowania problematyki bezpieczeństwa są takie oddziaływania środowiska, techniki, i człowieka, które stwarzają sytuacje wymagające dodatkowego wysiłku ludzi (np. operatora) lub techniki, aby zapobiec powstawaniu szkody.

Ogólna koncepcja zarządzania bezpieczeństwem:

-

Potencjał bezpieczeństwa

-

Potencjał zagrożeń

-

Zdolność do przewidywania strat

-

Zdolność do zapobiegania stratom

Zarządzanie według filozofii TQM

Krok 1

Identyfikacja kluczowych zagrożeń firmy oraz wyznaczanie celów i standardów jakości tych działań.

Krok 2

Dobór metod do realizacji celów według określonych standardów oraz podjęcie działań Krok 3

Mierzenie osiągnięć

Krok 4

Ocena podejmowanie działań korekcyjnych

Planowanie – Wykonanie – Kontrola - Działanie

Definicja bezpieczeństwa

-

To stan nie zagrożenia spokoju pewności to brak ryzyka lub ochrona przed ryzykiem

-

To możliwość nie pojawienia się strat dóbr szczególnie chronionych w wyniku funkcjonowania określonego fragmentu schematu M-T-E w zadanym czasie.

Bezpieczeństwo systemu to jego odporność na czynniki powodujące występowanie następujących zagrożeń lub ich kombinacji

-

śmierć lub kalectwo człowieka

-

Zniszczenie części technicznej

-

Zniszczenie systemów współistniejących

-

Zniszczenie środowiska

1

Definicja zagrożenia

-

źródło potencjalnej szkody lub okoliczności potencjalnie szkodliwej

-

To warunkowa możliwość powstawania strat, pojawia się w wyniku zajścia pojedynczego zdarzenia niepożądanego.

-

Stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę.

Aktywizacją zagrożenia jest powstawanie zdarzeń niepożądanych np.: katastrofa, poważny wypadek, wypadek, incydent.

Definicja Ryzyka

-

Jest kombinacją prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia niepożądanego, i jego skutków lub konsekwencji.

-

Jest iloczynem strat i prawdopodobieństwa, w którym się one pojawiają

-

Jest możliwością:

a) Wystąpienia zdarzeń niepożądanych

b) Powstawania strat

-

Jest potencjałem do realizacji niechcianej negatywnej konsekwencji zdarzenia.

Zagrożenie a Ryzyko

Ogólny algorytm zarządzania ryzykiem

Analiza ryzyka

-

Opis obiektu

-

Rozpoznawanie zagrożeń

-

Ocena ryzyka

Wartościowanie ryzyka

(czy ryzyko można zaakceptować)

Tak

Nie

Ryzyko akceptowalne

Ryzyko nie akceptowalne

o Określenie działań do ograniczenia ryzyka

o Realizacja działań

o Wprowadzenie zmian do systemu

o Ponowne dokonanie analizy ryzyka

Przestrzeń rozpoznawania zagrożeń

M-T-E

Źródła (czynniki) zagrożenia.

-

Fizyczne.

-

Chemiczne.

Rozpoznawanie zagrożenia

Zagrożenie

-

Biologiczne.

-

Psychofizyczne.

Źródła zagrożenia związane z przemieszczającymi się środkami transportu Metody analizy ryzyka

-

Jakościowe

-

Ilościowe

2

-

Jakościowo – ilościowe

Hierarchia stosowanych środków ograniczających ryzyka zagrożeń

1. Środki techniczne eliminujące lub ograniczające ryzyko u źródła 2. Środki ochrony zbiorowej

3. Środki organizacyjne i proceduralne

4. Środki ochrony indywidualnej

Skuteczność sposobów ograniczania ryzyka zagrożeń

a) Całkowita eliminacja ryzyka

b) Wycofanie ludzi ze strefy zagrożenia

c) Izolowanie zagrożenia

d) Pisemne ostrzeżenia

e) Informacje ustne

Najczęściej stosowane w praktyce są metody jakościowe, ponieważ są łatwiejsze do stosowania.

3

o

Duże

stw

1- Ryzyko pomijalnie małe

2

ień

2- Ryzyko umiarkowane

Ś

b

rednie

od

3- Ryzyko duże

o

1

p

o

Małe

d

rawP

Małe

Średnie

Duże

Skutek

Do najczęściej stosowanych jakościowych metod analizy i oceny ryzyka

-

Przeglądy bezpieczeństwa.

-

Listy kontrolne.

-

Ranking zagrożeń.

-

Metody matrycowe.

-

Wstępna analiza zagrożeń PHA.

-

Risc Score.

-

Five Steps.

3

Metody matrycowe

W metodzie analizy ryzyka trójstopniowej

o

Duże

Średnie

Duże

Duże

stw

ień

Ś

b

rednie

Małe

Średnie

Duże

od

op

o

Małe

Małe

Małe

Średnie

d

rawP

Małe

Średnie

Duże

Skutek

W metodzie pięciostopniowej

o

Bardzo

Duże

Średnie

Duże

stw

Duże

ień

bod

o

Średnie

Małe

Średnie

Duże

po

d

raw

Bardzo

P

Małe

Małe

Średnie

Małe

Ciężkość następstw

Wstępna analiza zagrożeń PHA

1. Charakterystyka obszaru występowania zagrożeń dla którego

prowadzona jest analiza ryzyka

2. Sporządzenie listy rozpoznawania zagrożeń

3. Oszacowanie ryzyka na podstawie zależności

S – Poziom stopnia szkód

R = S ⋅ P

P – Poziom prawdopodobieństwa pojawienia się szkody

Wartościowanie ryzyka

Odbywa się w skali sześciostopniowej

Metoda Pięciu kroków „Five Steps”

S – Poziom stopnia szkód generowanych prze zagrożenie

E – Poziom ekspansji na zagrożenie (częstotliwość narażenia)

P – Poziom prawdopodobieństwa pojawienia się szkody

R = S ⋅ E ⋅ P ⋅ I

I – Poziom liczby osób narażonych

Five steps jest metodą w której określone w definicjach ryzyka prawdopodobieństwa skutków zdarzenie niepożądanego jest uszczegółowione i przedstawione przez trzy zmienne decyzyjne (parametry) ryzyka to jest częstotliwość narażenia, ekspozycję liczbę narażonych osób i prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia.

4

Schemat wartościowania poziomów S – stopnia szkód generowanych przez zdarzenie w metodzie Five Steps:

Poziom S

Charakterystyka

0,1

Zadrapania, siniaki

0,5

Skaleczenia łagodne obrażenia

2,0

Lekka choroba, proste złamania

4,0

Skomplikowane złamania

6,0

Utrata słuchu

10,0

Utrata kończyn, oka

15,0

Śmierć

Poziom E

Charakterystyka

0,5

Raz na rok

1,0

Raz na miesiąc

1,5

Raz na tydzień

2,5

Raz dziennie

4,0

Co godzinę

6,0

Nieustannie

Poziom I

Charakterystyka

1

1 – 2 osób

2

3 – 7 osób

4

8 – 15 osób

12

16 – 50 osób

Schemat wartościowania pomiarów R

0 - 5

Ryzyko pomijalne

5 – 50

Niskie ale istotne

50 - 500

Wysokie

500 - ∞

Ryzyko nie do przyjęcia

Metoda „Risc Score” metoda wskaźnika ryzyka

S – Poziom stopnia szkód

E – Poziom ekspansji

R = S ⋅ E ⋅ P

P – Poziom prawdopodobieństwa

Podstawowe czynniki wpływające na wybór metody:

-

Cel: podjęcie działań oceny ryzyka

-

Forma wyników analizy

-

Rodzaj dostępnych informacji

-

Charakter analizowanego systemu

-

Świadomość ryzyka związanego z analizowanym systemem obiektów

-

Dostępność środków na przeprowadzenie analizy oraz preferencje zarówno zespołu badającego ryzyko jak i kierownictwa systemu obiektu

Najbardziej znanymi metodami ilościowymi analizy ryzyka są:

5

-

Analiza drzewa błędów FTA (dedukcyjna) Fault tree analysis

-

Analiza drzewa zdarzeń ETA (indukcyjna) Event tree analisys Analiza drzewa błędów FTA

„Analiza FTA jest techniką, która może być albo jakościową albo ilościową, za pomocą, której drogą dedukcji są identyfikowane, organizowane w logiczny sposób i przedstawiane poglądowo warunki i czynniki przyczyniające się do określonego zdarzenia niepożądanego (nazywanego zdarzeniem szczytowym). Niezdatności zidentyfikowane w drzewie mogą być zdarzeniami, które odnoszą się do odpowiednich niezdatności elementów składowych sprzętu, błędów ludzkich lub wszystkich innych zdarzeń związanych, mogących prowadzić do niepożądanego zdarzenia. Poczynając od szczytowego zdarzenia, identyfikowane są możliwe przyczyny lub rodzaje niezdatności na następnym niższym poziomie funkcjonalnym systemu. Wykonywanie kolejnych kroków identyfikacji niepożądanego działania systemu prowadzi do osiągnięcia pożądanego poziomu, którym zazwyczaj jest rodzaj niezdatności elementu składowego.” (notatka internetowa) W metodzie FTA najpierw rozpoznaje się zagrożenia lub szczególnie ważne, zdarzenia szczytowe. Następnie wykazuje się bezpośrednie przyczyny takiego zdarzenia.

Mogą to być błędy, rodzaje błędów lub zdarzenia na bezpośrednio niższym poziomie kompozycji drzewa. Drzewo ma swoje korzenia tzw. Zdarzenia bazowe lub zdarzenia nierozwijalne, są to takie zdarzenia, w których przyczyny z założenia – nie wnika się.

Drzewo błędów jest to sposób kombinacji pewnych zdarzeń jako przyczyny rozpatrywanego zdarzenia Przedstawia stany elementów systemu i połączeń między nimi. Blokowy schemat przyczynowo - skutkowy zdarzeń.

Drzewo błędów konstruuje się przy użyciu różnych symboli zdarzeń i operacji logicznych.

Symbol zdarzenia lub stanu – pole informacyjne przeznaczone do opisu zdazrenia szczytowego, wynikowego lub stanu

Bramka „i” – Zdarzenie powyżej bramki zachodzi jeżeli zajdą wszystkie zdarzenia wejściowe

Bramka „lub” - Zdarzenie powyżej bramki zachodzi jeżeli zajdzie dowolne zdarzenie wejściowe

Zdarzenie bazowe – Zdarzenie dalej nierozwijalne, stanowi źródło zagrożenia lub inicjuje sekwencję zdarzeń mogących prowadzić do zagrożenia.

Zdarzenie nierozwijalne (ZN) nie jest badane z braku informacji, nieznacznych skutków lub jest nieistotne

Przeniesienie – zdarzenie które jest wynikiem analizy na niższym poziomie jest przenoszone na wyższy poziom drzewa błędów

6

Jeżeli poszczególnym zdarzeniom bazowym lub nierozwijalny zastaną przypisane prawdopodobieństwa wystąpienia metoda FTA może być użyta do ilościowej analizy ryzyka.

W analizie ilościowej drzewa błędów dokonuje się szacowania prawdopodobieństwa zajścia zdarzeń bazowych nierozwijalnych a następnie za pomocą odpowiednich wyrażeń arytmetycznych oblicza się prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia szczytowego.

Zasady

1. Prawdopodobieństwo „q” zajścia zdarzenia „w” będącego będącego iloczynem zdarzeń niezależnych (bramka „i”) jest równe iloczynowi prawdopodobieństwa qi tych zdarzeń.

q = q

1 ⋅ q 2 ⋅ q

⋅...

3

⋅ qn

q − = 1− 1− q ⋅ 1− q

1

w

2

( 1) (

2 )

Prawdopodobieństwo „q” zajścia zdarzenia „w”, będącego

Zwykle prawdopodobieństwo q zdarzeń niepożądanych (błędów) wyróżnionych w drzewie są funkcjami czasu i są równe

q ( t) = 1 − R ( t)

i

t

Dla iloczynu zdarzeń i dla sumy zdarzeń \, można określić prawdopodobieństwo zdarzenia umieszczonego na szczycie dowolnego drzewa błędów.

q − = 1− 1− q ⋅ 1− q

1

w

2

( 1) (

2 )

q

q

q

w

=

⋅

1−2−3

3

1

w −2

2. Procedura metody analizy drzewa błędów FTA

-

Zdefiniowanie problemu i ograniczeń (określenie granic obiektu systemu dla którego wykonywana jest ocena ryzyka)

-

Wskazanie i określenie zdarzenia szczytowego

-

Konstrukcja struktury drzewa błędów

-

Jakościowa i ilościowa analiza ryzyka

Analiza wybranych źródeł zagrożeń w systemie transportowym

Główne przyczyny wypadku spowodowanego przez kierujących pojazdami:

-

niedostosowanie prędkości do panujących warunków ruchu 11840 wypadków

-

nie ustąpienie pierwszeństwa przejazdu

-

nieprawidłowe zachowanie wobec pieszych

7

-

nieprawidłowe wyprzedzanie

Główne przyczyny wypadku spowodowanego w lotnictwie

-

wpływ działania obsługi

-

niedoszkolenie

-

niepożądane cechy osobiste

-

złe podjęcie decyzji

-

niewłaściwa motywacja działania

-

zbyt długi czas podejmowania decyzji

-

słaba odporność emocjonalna

Główne przyczyny wypadków w sektorze transportu szynowego

-

zły stan techniczny infrastruktury, nawierzchni

-

zły stan techniczny pojazdu

„Człowiek ma decydujący wpływ na bezpieczeństwo systemu Człowiek – Technika –

Środowisko w transporcie”

Analiza źródeł zagrożeń

Klasyfikacja zagrożeń zawodowych

-

wypadki fizyczne

-

chemiczne

-

biologiczne

-

psychofizyczne

-

uwzględniające uwarunkowania organizację pracy

-

uwzględniające wady osobiste

Jako źródło zagrorzeń generowanych przez człowieka w sysytemie M-T-E można wymienić

-

stres

-

Formy

utraty

-

środki odurzające

wydolności

Zagrożenie

-

czas pracy

fizycznej,

psychofizycznej

-

Błędy w działaniu

Metody szacowania stężenia alkoholu w organizmie człowieka – operatora środków transportu

8

Działanie alkoholu na organizm człowieka:

Ryzyko zagrożenia wypadku w zależności od stopnia stężenia alkoholu we krwi zwiększa się następująco:

7-krotnie

Dla stężenia 0,5-1‰

31-krotnie

Dla stężenia 1-1,5‰

128-krotnie

Dla stężenia powyżej 1,5‰

Zawartość użytego alkoholu etylowego w napojach alkoholowych jest liczona w gramach i przeliczana na porcje standardowe. 10g alkoholu etylowego odpowiada jednej porcji standardowej.

Ilość napojów alkoholowych odpowiadająca 1 porcji standardowej

100g wina 10%

200g piwa 5%

25g wódki 40%

Rodzaj alkoholu

Objętość [l]

Zawartość alkoholu [%]

Liczba porcji standardowych

Puszka piwa

0,33l

4,4

1,45

0,33l

5,8

1,9

0,33l

8,1

2,67

Kieliszek

0,1

9÷12

0,75÷9

szampana

Cząstki alkoholu zawarte w piwie, winie, wódce nie wymagają trawienia. Alkohol będący roztworem wodnym często przenika przez ściany jelita wprost do krwioobiegu Alkohol jest substancją obcą dla organizmu człowieka. Usypianie mózgu jest stopniowe i zaczyna się od ośrodka sprawowania kontroli.

Prowadzenie pojazdu wymaga przede wszystkim świetnej koordynacji wzrokowo ruchowej, ponieważ 90% informacji docierających do kierowcy to informacje wzrokowe, które alkohol zaburza najszybciej.

Stężenie alkoholu [‰]

Nazwa fazy

objawy

0-0,02

Trzeźwość

Brak widocznych objawów,

badany może być bardziej

gadatliwy i wykazywać dobre

samopoczucie

0,2815-0,5

Euforia

Nadmierna pewność siebie

osłabienie samokontroli i

koncentracji, zachwianie

koordynacji ruchowej

0,4-1,0

Pobudzenie

Nietykalność

0,7-1,2

Dezoriętacja

Chaos myślowy zawrót

głowy, wyolbrzymiony strach

1,1-1,6

Osłabienie

1,5-2,0

Śpiączka

9

Porcja

Wydalanie z

wypitego

oddychaniem 1-2%

alkoholu

Metabolizm w

Dystrybucj

wątrobie 96 – 98%

żołądek

a środkami

wodnymi

Wydalenie

organizmu

z potem

Jelito

cienkie

1-2% wydalanie

z moczem

i

rw 12

ke

10

w

I.

Faza – wchłanianie

lu

8

oh

(0,5-1,5h)

6

olk 4

II.

Faza wyrównania

aien 2

stężenia (ok. 20min)

eż 0

III.

Faza eliminacji

tęs

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

Czas

Współczynnik spalania lub eliminacji.

Wartość spadków stężenia w fazie eliminacji określona jest jako współczynnik spadku lub eliminacji (β) oznacza on spadek stężenia alkoholu we krwi przez jedną godzinę. 0,07 ÷

0,28‰, przeciętnie 0,1 ÷ 0,6‰; Spalanie lub eliminacji można także przedstawić masowo: 0,1÷0,12g czystego alkoholu etylowego na każdy kilogram masy ciała w ciągu godziny.

Współczynnik rozmieszczenia. Do oceny przebiegu „krzywej alkoholowej”

wprowadzamy także współczynnik rozmieszczenia „r” który określa stosunek pomiędzy średnim stężeniem alkoholu w tkankach a stężeniem alkoholu we krwi.

0,68 ÷ 0,7 dla mężczyzn

0,58 ÷ 0,6 dla kobiet

10

Algorytm obliczeń oceny retrospektywnej

1. Obliczyć masę płynów ustrojowych w organizmie posługując się poniższym schematem.

Masa ciała [kg] · Współczynnik rozmieszczenia = Masa płynów

m ⋅ r = m

m = 50 kg ⋅ 5

,

0 9 = 29 5

, kg

c

p

p

2. Obliczyć stężenie alkoholu we krwi.

Masa spożytego alkoholu[g]/masa płynów[kg] = Stężenie alkoholu[‰]

m

10 g

A = C

= 3

,

0 3‰

m

29 5

, kg

p

0,001(Objętość napoju [g/ml] · zawartość alkoholu[%]) = liczba porcji standardowych Analiza źródeł zagrożeń

Technika – probabilistyczne metody właściwe badania niezawodności obiektów technicznych

Człowiek – próba zastosowania

Analiza niezawodności człowieka realizowane są w ramach metodyki HRA (Human Reliability Assesment)

Celem metodyki jest określenie prawdopodobieństwa popełnienia błędu przez operatora, dominujących czynników stanowiących źródła zagrożenia oraz okoliczności sprzyjające w podejmowaniu błędnych decyzji.

Działania Niebezpieczne

Zamierzone

Niezamierzone

Błąd

Naruszenie

Pomyłka

Zapomnienie

-

Pominięcie

-

Pominięcie

-

Pominięcie

-

Pominięcie

-

Popełnienie

-

Popełnienie

-

Popełnienie

-

Popełnienie

a) Łamanie zasad

a) Błędy oparte

a) Błędy

b) Sabotaż

na wprawie

wynikające z

c) Terror

braku wiedzy

Pomyłka – Mylne zrealizowanie intencji przez nieuwagę, brak koncentracji. Nie zamierzone działanie.

Zapomnienie – Chwilowe zaniki pamięci, nie pamiętanie procedur.

Błąd – niewłaściwe zaplanowanie ciągów zdarzeń podjęcie niewłaściwej decyzji Naruszenie – Zamierzone złamanie zasad, przepisów, norm itd.

11

Metoda statystycznego retrospektywnego przeglądu działania operatora Liczba błędów jest funkcją czasu pracy operatora. Praca operatora mierzona jest wskaźnikiem intensywności pracy (WIP). Wskaźnik intensywności pracy „x” to stosunek pracy do czasu uznawanego za optymalny. Wskaźnik wypadkowości określa zagrożenia spowodowane błędem operatora w systemie M-T-E. Wskaźnik wypadkowości „y” to liczba błędów względem czasu przyjętego np. 100h pracy operatora.

Dla każdego pracownika zbierzemy n – par liczb (xi;yi), {i = 1,2,3,...,n}.

Pary liczb poddaje się badaniom statystycznym, wyznacza się liczbę regresji obrazującej zależność pomiędzy wskaźnikiem wypadkowości od wskaźnika intensywności pracy.

Indywidualna statystyczna parabola regresji

50

ściow 40

ok

ad 30

py

w 20

iknźa 10

sk

W

0

0

1

2

3

4

5

6

Współczynnik intensywności

W przeważającej liczbie operatorów zauważa się dużą liczbę błędów przy małym wskaźniku intensywności pracy ze względu na utratę nawyków. Przy dużym WIP wzrasta wskaźnik wypadkowości z powodu przemęczenia. Równaniem regresji jest funkcja wykładnicza stopnia drugiego (parabola).

y = A ⋅ x 2 + B ⋅ x + C

j

j

Indywidualna statystyczna parabola jest to zdolność do utrzymania stanu bezpieczeństwa i prognozowania narażenia systemy M-T-E z winy j-tego operatora Wskaźnik zagrożenia

Równanie regresji:

y r = A ⋅ x r 2 + B ⋅ x r + C

j

j

j

y – wektor wypadkowości

x – wektor intensywności

y – kolumnowy wektor zawierający n – obserwacji

a – kolumnowy wektor zawierający m – niewiadomych współczynników zależnych od k –

zmiennych.

y r = a ⋅ F ( x , x ,..., x ) + .... + a F ( x , x ,..., x ) 1

1

1

2

k

m

m

1

2

n

12

F 1( x 1), F1( x 2) x 2 F 2( x 1) x F 3( x 1,...) wyraz wolny F 1( x) – współczynnik kierunkowy paraboli

F 3( x) – wyraz wolny

r

y = a ⋅ F ( x , x ,..., x ) + .... + a F ( x , x ,..., x ) 1

1

1

2

k

m

m

1

2

n

y r = A ⋅ x r 2 + B ⋅ x r + C

j

j

j

Tabela pomiarów

Lp.

x

y

1

x1

y1

2

x2

y2

...

x...

y...

n

xn

yn

X = [ 2

x

x

]1

X – macierz prostokątna o n – wierszach i m – kolumnach zawierająca wartości poszczególnych funkcji wchodzących w skład poszukiwanego modelu obliczeń dla poszczególnych wartości k - zmiennych

y( x)

2

= a

x

a

x

a

j ⋅

+

j ⋅

+ j ⋅1

1

2

3

2

y( x) = a ⋅ x + a ⋅ x + a ⋅1

11

21

31

y( x)

2

= a ⋅ x + a ⋅ x + a ⋅1

12

22

32

2

y x = a

x

a

x

a

n ⋅

+ n ⋅ + n ⋅

( )

1

1

2

3

a = [ a , a , a ]

1

2

3

Pod x wstawiamy wartości z tabelki

2

x

x

1

2

x

x

1

1

1

2

x

x

1

2

2

Otrzymujemy współczynniki równania kwadratowego

a

( XT 1−

=

X ) X T y

1

−

1

X

=

( ) T

D

X

det X

13

Współczynnik zagrożenia bezpieczeństwa W0

Tzad

W 0 = y 0 ⋅ θ

Tzad – Planowany czas zadania

Określenie wskaźnika intensywności pracy X0 za ostatni miesiąc

Wyznaczenie indywidualnego strategicznego wskaźnika wypadkowości Y0 za ostatni miesiąc Y

0 = A

⋅ X 20 + B ⋅ X 0 + C

j

j

j

Wyznaczenie bieżącej wartości wskaźnika zagrożenia bezpieczeństwa W0 systemu M-T-E

przy j-tym operatorze

Tzad

W 0 = y 0 ⋅ θ

Stres

Stres czasowy

TC

S =

TD

TC- czas trwania sytuacji stresującej

TD – czas dyspozycyjny ( czas w którym daną operacja stresująca może się odbyć) 1

⇒

T

Zmienne losowe są statystycznie niezależne

D >> T

S

C

<1

2

1 ≤ S < M

Mobilizacja operatora

3

M +1 ≥ S ≥ M

Demobilizacja operatora

4

S ≥ M +1

Operator odmawia wykonania zadania

Prędkość pojazdów jako źródło zagrożenia w ruchu drogowym

Prędkość odbywa główną rolę w 30% wszystkich wypadków

-

Identyfikacja zagrożeń generowanych nadmierną prędkością pojazdu

-

Analiza składowych ryzyka wybranych zagrożeń

a)

prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń niepożądanych

b)

szkody (straty) spowodowane

Zagrożenie – potencjalne źródło zdarzenia niepożądanego

14

Korzyści: skrócenie czasu podróży, mniejsze zmęczenie kierowcy, większa liczba przewiezionych ludzi i towarów przy użyciu mniejszej liczby pojazdów.

Zdarzenie niepożądane: zdarzenie, które powoduje stratę (szkodę)

⇒

⇒

Ź

Zdarzenie

ródła zagrożenia

Rozpoznanie

Aktywizacja

niepożądane

zagrożenia

zagrożenia

Łańcuch identyfikacji zagrożeń

Źródło zagrożenia

-

Zagrożenie wypadkami drogowymi

-

Zagrożenie emisją związków toksycznych

-

Zagrożenie hałasem drogowym

-

Zagrożenie zużyciem paliwa

ść

ZWD dla uczestników

o

ZWD operatorów

k

ruchu

d

środków

rę

u

Zagrożenie

ZWD dla środowiska

transportu

a p

wypadkiem

jazd

ZWD pieszych

o

naturalnego

drogowym

iern

p

m

ZWD dla elementów

ZWD pasażerów

ad

technicznych

N

Lista zagrożeń

Lista zagrożeń

-

Wypadkami drogowymi

-

utrata zdrowia operatora,

-

Emisją związków toksycznych

środka transportu w wyniku

-

Hałasem drogowym

wypadku drogowego

-

Zużyciem paliwa

-

Zagrożenie 22

-

Zagrożenie 23

Potencjał źródła zagrożenia

2

mV

E

=

- energia zderzenia

K

2

-

czas dyspozycyjny – czas w którym człowiek ma możliwość przeciwdziałania sytuacji niepożądanej

-

czas reakcji

15

Sygnał o

Rozpoznanie Reakcja

Aktywacja

Początek

Początek

Zatrzymanie

zagrożeniu

zagrożenia

fizyczna

układu

hamowania śladu

człowieka hamulcowego

hamowania

0,48

0,45

0,19

0,05

0,17

Czas

Czas

Czas

Czas zadania

spostrzegania rozpoznania reakcji

układu

fizycznej hamulcowego

Czas zatrzymania zależy od usytuowania przeszkody

Prawdopodobieństwo zajścia zdarzenia niepożądanego

Zmienne losowe związane z zagrożeniem wypadkiem drogowym spowodowanym nadmierną prędkością pojazdu:

-

Zmienna losowa dotycząca zdarzenia przekroczenia dopuszczalnej prędkości

-

Zmienna losowa opisująca wartość przekroczenia dopuszczalnej prędkości

-

Zmienna losowa będąca czasem dyspozycyjnym

-

Zmienna losowa opisująca czas reakcji operatora

Skutki zdarzenia niepożądanego

-

1 000 000 osób rocznie ginie w wypadkach drogowych

Zgony

Kalectwo

Inne

Przed

Szpitalne

Niepełnosprawność Kalectwo

Straty społeczne i

szpitalne

ruchowa

(umysłowe)

ekonomiczne mierzone

Na miejscu

Po dotarciu

wskaźnikiem „utraconych

wypadku

do szpitala

lat pracy i życia” oraz

podczas transportu

wynikające z wysokich

Podczas hospitalizacji

odszkodowań i innych

kosztów leczenia

Najbardziej znaną miarą obrażeń ciała jakich mogą doznać ofiary wypadku drogowego jest skala AIS.

Stopień AIS Charakterystyka

1

Obrażenia lekkie, otarcia lub rany cięte, siniaki złamania kości nosowej.

2

Obrażenia średnia, Głębokie rany, wstrząśnienia mózgu, utrata przytomności na krócej niż 15min, złamanie mostka, rozległe złamania żeber.

3

Obrażenia ciężkie. Wstrząśnienia mózgu z utratą przytomności powyżej 1h złamanie barku, pęknięcie przepony

4

Obrażenia bardzo ciężkie. Udar mózgu z utratą przytomności do 24h, pęknięcie śledziony, pęknięcie żołądka, utrata nogi powyżej kolana.

5

Obrażenia krytyczne. Utrata przytomności, uszkodzenie rdzenia kręgowego.

6

Obrażenia śmiertelne. Pęknięcie czaszki, zgniecenie klatki piersiowej, pęknięcie kręgosłupa.

16

Środki redukcji ryzyka zagrożeń

1. Zmniejszenie prędkości

-

środki prawne: przepisy administracyjne, limity prędkości, pionowe znaki drogowe stanowiące o dopuszczalnej prędkości

-

Środki psychiczne: obniżenie komfortu jazdy, informacje o zagrożeniach w ruchu drogowym, oznakowanie miejsc niebezpiecznych wywołujące obawę przed karą za przekroczenie dopuszczalnej prędkości

-

Środki fizyczne: Wygięcie i załamanie osi łuku lub zmniejszenie odcinków prostych, zwężenie pasów ruchu, zmiana wysokościowo powierzchni jezdni, środki zmuszające kierowców do częstych zatrzymań lub zatrzymania pojazdy przy jeździe z nadmierną prędkością.

17