GOSPODARKA SUROWCAMI MINERALNYMI
Tom 24 2008 Zeszyt 3/3
MONIKA MAŁOPOLSKA*, KATARZYNA ZARĘBSKA**
Problematyka emisji ditlenku węgla w Polsce
Wprowadzenie
W ostatnich latach dużą uwagę poS
więca się tematyce związanej z ochroną S
rodowiska,
a gwałtowny rozwój S
wiadomoS
ci społecznej o stan S
rodowiska, zarówno lokalnego jak
i globalnego jest spowodowany jego postępującą degradacją. W myS
l polskiego prawa
zanieczyszczenie to emisja, czyli wprowadzanie bezpoS
rednio lub poS
rednio, w wyniku
działalnoS
ci człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: substancji bądx
energii takich
jak ciepło, hałas, wibracje lub pole elektromagnetyczne. Zanieczyszczenia powietrza, ze
względu na ich łatwoS
ć rozprzestrzeniania się w tej częS
ci S
rodowiska są problemem glo-
balnym. Wiele substancji szkodliwych, zwłaszcza o dużych rozmiarach cząstek (> 10 m),
pozostaje w warstwie granicznej, ale gazy i aerozole o małych cząstkach (< 5 m) są
przenoszone do warstwy troposfery. Przenoszenie substancji szkodliwych w atmosferze
zależy od wysokoS
ci, którą osiągają, rozmiaru ich cząstek i czynników klimatycznych.
Ditlenek węgla przez wiele lat uznawany był za gaz neutralny, gdyż stanowi naturalny
składnik powietrza atmosferycznego i ważne ogniwo w obiegu węgla w przyrodzie. Pow-
staje on we wszystkich procesach spalania (Karaczun, Indeka 1999). Dopiero gwałtowny
wzrost jego stężenia w atmosferze spowodował zmianę tego poglądu. Obecnie traktowany
jest na równi z innymi zanieczyszczeniami powietrza i uważany za najważniejszy z tzw.
gazów cieplarnianych.
* Mgr, ** Dr, Wydział Paliw i Energii AGH, Kraków; e-mail: [e-mail]
188
1. ródła emisji CO2 wPolsce
Udział całkowitej emisji CO2 w Polsce zmniejszył się z 494 885,88 Gg w 1988 r. do
326 510 Gg w 2005 r. Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych związane jest z ogra-
niczeniem zużycia energii w gospodarce krajowej oraz zmianami struktury zużycia paliw
(Molenda 2001, KCIE 2008). Porównanie wielkoS
ci emisji CO2 w Polsce z ostatniego
stulecia wskazuje, że wielkoS
ć emisji ditlenku węgla w Polsce w latach 1900 1940 była na
stałym poziomie. W czasie II wojny S
wiatowej notuje się jej dwukrotny wzrost, trwający aż
do lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku, spowodowany przede wszystkim spalaniem paliw
kopalnych w celu zaspokojenia rosnących potrzeb energetycznych. Od roku 1988 ciąg
emisji CO2 ma tendencję spadkową. Największe zmiany można zaobserwować w latach
1988 1990. Zjawisko to jest spowodowane spadkiem aktywnoS
ci przemysłowej. Tendencja
spadkowa w dalszych latach wynika ze zmiany jakoS
ci stosowanych paliw oraz modernizacji
i restrukturyzacji przemysłu (rys. 1). Emisja pochodząca z paliw stałych naS
laduje generalny
trend, emisja ze spalania paliw płynnych i gazowych jest niewielka (Tarkowski 2005).
Przyczynę zmniejszenia emisji CO2 w roku 2003 względem roku 1988 tłumaczy fakt, że
zużycie energii chemicznej paliw w 2003 roku stanowi około 74% zużycia z roku 1988.
JednoczeS
nie zmieniła się struktura paliw, tj.: udział paliw węglowych zmniejszył się z 78,7%
(1988 r.) do 61,8% (2003 r.), paliw ciekłych wzrósł z 12,5 do 22,6%, paliw gazowych wzrósł
z 7,5 do 11,0%, łącznie udział paliw węglowodorowych wzrósł z 20,0 do 33,6%, udział bio-
masy wzrósł z 1,3 do 4,6%. Wzrost udziału paliw węglowodorowych o znacząco mniejszych
Rys. 1. Zmiany emisji CO2 z głównych sektorów w latach 1988 2005 (KCIE 2008)
Fig. 1. CO2 emission changes in main sectors in1988 2005
189
wartoS
ciach współczynników emisji w stosunku do paliw węglowych, miał wpływ na zmniej-
szenie emisji CO2 w roku 2003 w porównaniu z rokiem 1988 (KCIE 2008).
2. Główne x
ródła emisji ditlenku węgla w Polsce
Głównym x
ródłem emisji dużych iloS
ci ditlenku węgla w Polsce jest energetyka oraz
przemysł. W 2003 r. sumaryczna emisja CO2 wyniosła 319 082,4 Gg, energetyka była
x
ródłem 96,2% emisji, a na emisję z procesów przemysłowych przypadło 3,6%. Wiązanie
ditlenku węgla przez zmiany użytkowania terenów i leS
nictwo stanowiło 8,1% całkowitej
emisji. Oszacowano również emisję CO2 ze spalania odpadów komunalnych oraz po raz
pierwszy z zastosowania rozpuszczalników i innych produktów  łącznie 0,16%. Strukturę
emisji CO2 w Polsce w 2003 r. przedstawiono na rysunku 2.
Rys. 2. Struktura emisji CO2 w Polsce w 2003 r. [Gg] (KCIE 2008)
Fig. 2. CO2 emission structure in Poland in 2003 [Gg]
3. Energia
Spalanie paliw kopalnych odpowiada za zdecydowaną większoS
ć emisji antropoge-
nicznego ditlenku węgla. WartoS
ć opałowa i iloS
ć emitowanego ditlenku węgla zależy od
rodzaju użytego paliwa. Aby uzyskać ten sam efekt cieplny przy spalaniu węgla kamiennego
wydziela się dwa razy więcej CO2 niż w przypadku gazu ziemnego. Zgodnie z klasyfikacją
IPCC do kategorii emisji energia zalicza się dwie grupy (KCIE 2008):
 spalanie paliw  306 887,06 Gg CO2 (99,93%) obejmujące emisję z produkcji energii
elektrycznej i ciepła (58%), przemysłu wytwórczego i budownictwa (15%), trans-
portu (10%), innych działów (17%);
 emisja lotna z paliw  212,73 Gg CO2 co stanowi jedynie 0,07%.
190
Produkcja energii elektrycznej i ciepła w 2003 r. była odpowiedzialna za emisję 167 000 Gg
ditlenku węgla, co stanowiło 50% emisji w ramach kategorii Energia. Ze spalania paliw
stałych pochodziło 98% tej emisji, 2% natomiast z paliw ciekłych i gazowych. Gospodarka
polska opiera się na wykorzystaniu węgla kamiennego i brunatnego. Spalanie tych paliw
odpowiedzialne było za 45% całkowitej emisji CO2, przy czym udział węgla kamiennego
wyniósł 56%, a węgla brunatnego 44%.Udział emisji CO2 powstałej w wyniku spalania
paliw kopalnych w sektorze Przemysł wytwórczy i budownictwo wskazuje na największy
udział Przemysłu żelaza i stali  5,3% (Uliasz-Bocheńczyk, Mokrzycki 2003).
4. Procesy przemysłowe
Ditlenek węgla stanowi produkt uboczny powstający w procesach przemysłowych,
a jego iloS
ć jest różna i zależy od procesu w jakim te gazy powstają. W obrębie kategorii
Procesy przemysłowe zaliczamy następujące grupy: produkty mineralne  73,8% emisji,
przemysł chemiczny  20,5%, produkcja metali  5,7% (KCIE 2008). Strukturę emisji
ditlenku węgla w obrębie kategorii Procesy przemysłowe przedstawiono na rysunku 3.
Rys. 3. Struktura emisji CO2 w kategorii Procesy przemysłowe w Polsce w 2003 r. [Gg] (KCIE 2008)
Fig. 3. CO2 emission structure in category of industrial processes in Poland in 2003
W zakładach przemysłu chemicznego znaczne iloS
ci ditlenku węgla emitowane są do
atmosfery w zakładach produkujących nawozy azotowe. Gaz ten emitowany jest w kilku
procesach technologicznych, głównie przy produkcji gazu syntezowego. Powstający w tym
procesie CO2 wykorzystywany jest do produkcji mocznika oraz ciekłego CO2, pozostała
częS
ć jest bezpoS
rednio emitowana do atmosfery. Są też zakłady, gdzie ditlenek węgla
pochodzący z produkcji gazu syntezowego w całoS
ci emitowany jest do atmosfery. Emi-
towany przy produkcji żelaza i stali ditlenek węgla pochodzi ze spalania paliw oraz z pro-
cesów przemysłowych. Gaz ten jest emitowany w trakcie produkcji: koksu, spieku, stali
konwertorowej, spustu z wielkich pieców, stali elektrycznej, w mniejszych iloS
ciach przy
produkcji stali martenowskiej i odlewów żeliwnych. Największe iloS
ci CO2 powstają w in-
stalacjach do produkcji surówki i stali. W urządzeniach do ciągłego odlewania emisja CO2
pochodzi z następujących x
ródeł: z surowców do produkcji, z paliw konwencjonalnych, ze
191
S
rodków redukujących, z gazów technologicznych, ze zużycia elektrod grafitowych,
z innych paliw. Powstający w procesie konwertorowym gaz konwertorowy zawiera około
90% CO i 10% CO2. Spaliny z krajowych pieców martenowskich zawierają 14 18% CO2,
2 5% O2, zawartoS
ć CO i SO2 dochodzi do 0,5%, zawartoS
ć wody do 25%. Należy
podkreS
lić, że nowe technologie produkcji żelaza i stali, wprowadzane również w Polsce,
wpływają znacząco na zmniejszenie emisji CO2 z tych procesów (Tarkowski 2005).
W cementowniach emisja CO2 pochodzi z następujących x
ródeł: z kalcynowania wa-
pienia występującego w surowcach, ze spalania paliw konwencjonalnych, paliw alterna-
tywnych, z biomasy oraz paliw nie stosowanych w piecach. Procesem technologicznym
w przemyS
le cementowym, w którym powstaje najwięcej ditlenku węgla jest proces kon-
wersji (dekarbonizacji) węglanu wapnia CaCO3.
Tradycyjnym, podstawowym noS
nikiem energii stosowanym w przemyS
le cementowym
jest węgiel kamienny. Stosowane są również inne paliwa, takie jak: koks naftowy, gaz
ziemny, olej opałowy, jak również różne rodzaje paliw alternatywnych. Ze spalania 1 kg
węgla kamiennego emisja tlenków węgla wynosi 84,6 94,6 kg/GJ (Uliasz-Misiak, Tar-
kowski 2005).
5. WielkoS
ć emisji CO2 w Polsce w latach 2002 2005
Emisja CO2 była wyższa w 2003 roku, w porównaniu z emisją z roku 2002 o 33%.
Wzrost całkowitej krajowej emisji tego gazu wynikał ze zwiększenia o 2,8% emisji
w sektorze spalanie paliwa oraz w podkategorii przemysł chemiczny o 198%. W przypadku
przemysłu energetycznego decydujące znaczenie we wzroS
cie emisji miała produkcja
energii elektrycznej w elektrowniach zawodowych. W ramach tej podkategorii emisja CO2
wzrosła o prawie 6500 Gg w stosunku do roku 2002. Ta zmiana wynika ze wzrostu iloS
ci
spalonego węgla kamiennego i brunatnego w tym podsektorze. Przyczyną wzrostu emisji
z transportu był głównie wzrost zużycia w transporcie drogowym oleju napędowego i LPG.
Wzrosty emisji wystąpiły też w podkategoriach: emisja lotna z systemu ropy naftowej i gazu
(o 3,9%), przemysł mineralny (o 3,3%), produkcja metali (49,5%) i spalanie odpadów (o po-
nad 163%). Chociaż procentowa zmiana emisji w niektórych z wymienionych podkategoriii
jest znacząca, nie miało to tak istotnego wpływu na zmianę całkowitej krajowej emisji CO2,
ze względu na zdecydowanie niższy udział tych podkategorii w emisji globalnej (Olen-
drzyński i in. 2005). Emisję CO2 w 2005 roku oszacowano na 326,5 milionów ton. Jest to
wartoS
ć o 34% mniejsza w porównaniu z rokiem bazowym (1988). Emisja CO2 stanowiła
81,8% całkowitej emisji gazów cieplarnianych w Polsce w roku 2005. Głównym x
ródłem
emisji CO2 jest podkategoria spalanie paliw. Udział tego sektora stanowił 94,9% w cał-
kowitej emisji CO2 w roku 2005, a udziały głównych podkategorii były następujące:
przemysł energetyczny  55,3%, przemysł wytwórczy i budownictwo  11,4%, transport 
10,8%, inne sektory  15,4%. Dla procesów przesyłowych udział w całkowitej emisji CO2
w 2005 roku wyniósł 4,7%. W tym sektorze głównym x
ródłem emisji są produkty mineralne.
192
Emisję i pochłanianie CO2 w sektorze zmiana użytkowania gruntów i leS
nictwo oszacowano
na około 32,1 milionów ton. Oznacza to, że około 8,8% całkowitej emisji CO2 jest po-
chłaniane przez lasy. W okresie od 2004 do 2005 roku emisja CO2 wzrosła o 0,3%. Zarówno
w podsektorze Spalanie paliw, jak i Procesy przemysłowe, emisja wzrosła również o 0,3%,
natomiast w sektorze Odpady emisja wzrosła o 85,5% (Olendrzyński i in. 2007). Zmiany
emisji CO2 w głównych sektorach zestawiono w tabeli 1.
Zebrano informacje dotyczące emisji CO2 w Polsce za 2004 rok z zakładów emitujących
powyżej 100 000 ton/rok. Przy emisji CO2 w Polsce w roku 2004 wynoszącej 314,169 Gg,
emisja z rozważanych zakładów stanowiła około 60% całkowitej emisji tego gazu w Polsce.
Na 161 analizowanych zakładów 96 to zakłady energetyczne (emisja 151,86 Gg), 4  ra-
finerie ropy (6,53 Gg), 9  koksownie (2,49 Gg), 11  huty metali (4,04 Gg), 11  cemen-
townie (8,32 Gg), 5  zakłady wapiennicze (1,48 Gg), 5  zakłady papiernicze (3,46 Gg)
TABELA 1
Udział poszczególnych sektorów w całkowitej emisji CO2 w Polsce w latach 2002 2003
(Olendrzyński i in. 2007)
TABLE 1
The role of individual sectors in global CO2 emission in Poland in 2002 2003
CO2 [Gg]
ródła emisji CO2
2002 r. 2003 r. 2004 r. 2005 r.
Razem (bez sektora 5) 308 818 319 083 325 381 326 510
1. Energia 298 834 307 100 309 119 309 955
A. Spalanie paliw 298 834 306 887 308 873 309 720
A.  przemysł energetyczny 175 250 182 213 183 794 180 615
A.  przemysł wytwórczy i budownictwo 44 577 43 189 38 950 37 258
A.  transport 29 553 30 490 33 841 35 390
A.  inne sektory 48 263 48 872 46 784 50 175
A.  inne 988 2 123 5 504 6 282
B. Emisja lotna z paliw 205 213 246 234
A.  ropa naftowa i gaz ziemny 205 213 246 234
2. Procesy przemysłowe 9 432 11 480 15 389 15 431
A. Produkty mineralne 8 218 8 492 7 176 7 514
B. Przemysł chemiczny 790 2 354 3 643 3 806
C. Produkcja metali 424 634 4 570 3 158
A.  użytkowanie rozpuszcz. i innych produktów 541 474 581 582
A.  zmiana użytkowania gruntów i leS
nictwo  38 611  25 905  26 727  32 108
A.  odpady 11 29 292 543
193
13  zakłady chemiczne i azotowe (8,023 Gg), 4  zakłady ceramiczne i szklarskie (0,48 Gg)
i 8 inne zakłady (1,57 Gg) (Uliasz-Misiak, Tarkowski 2007).
Na liS
cie największych emitentów CO2 pierwsze osiem to zakłady energetyczne; ich
wielkoS
ć emisji wynosi do 31 mln ton CO2 /rok. Kolejno są to: BOT  Elektrownia
Bełchatów S.A., BOT  Elektrownia Turów S.A., Elektrownia Rybnik S.A., Elektrownia
Kozienice S.A., BOT  Elektrownia Opole S.A., Zespół Elektrowni PAK S.A., Elektrownia
Połaniec S.A.  Grupa Electrabel, PKE S.A.
Interesujących informacji dostarcza zestawienie emisji CO2 z zakładów emitujących
powyżej 100 tys. ton CO2/rok z poszczególnych sektorów przemysłu (rys. 4). Wpro-
wadzono podział na następujące sektory: zakłady energetyczne, rafinerie ropy, koksownie,
cementownie, zakłady wapiennicze, zakłady ceramiczne i szklarskie, zakłady papiernicze,
zakłady chemiczne i azotowe, cukrownie i inne (Szczepaniec-Cięciak, KoS
cielniak 1999;
Uliasz-Misiak, Tarkowski 2007).
Rys. 4. WielkoS
ć emisji CO2 z zakładów emitujących powyżej 100 000 CO2/rok w poszczególnych
województwach w 2004 r. w Polsce (Uliasz-Misiak, Tarkowski 2007)
Fig. 4. The number of plants from individual sectors emitting over 100000 tones CO2 per year in 2004
in Poland
6. Handel emisjami
Handel uprawnieniami do emisji  potocznie handel emisjami  jest jednym z narzędzi uży-
wanych do wspomagania osiągania sumarycznych krajowych, regionalnych, czy sektorowych
limitów emisji różnych zanieczyszczeń (Jaworski 2006). W Polsce podstawę do wdrożenia
194
systemu handlu emisjami stanowi ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz. U. Nr 281 poz. 2784.)
o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji,
która weszła w życie od 1 stycznia 2005 r. Z punktu widzenia interesów krajowych przedsię-
biorców, uczestniczących w systemie handlu emisjami szczególnie istotne znaczenie miało
wydanie rozporządzenia Rady Ministrów, ustanawiające Krajowy Plan Rozdziału Uprawnień
do emisji CO2 (KPRU). Jego wydanie oznacza uwłaszczenie z mocy prawa każdego przed-
siębiorcy na nowym zasobie, którego wartoS
ć rynkowa okreS
lana będzie z iloczynu: przyz-
nanej liczby uprawnień do emisji CO2 oraz odpowiedniej ceny rynkowej uprawnienia (1 tona
CO2). Istota działania systemu handlu emisjami polega na tym, że instalacje objęte systemem
mogą wyemitować w okreS
lonym przedziale czasu (rok, kilka lat) jedynie taką iloS
ć za-
nieczyszczeń, która zostanie pokryta posiadanymi uprawnieniami do emisji. Posiadane
uprawnienia wyznaczają limit emisji. Wyemitowanie większej iloS
ci zanieczyszczeń wymaga
dokupienia uprawnień od innego uczestnika systemu, gdyż przekroczenie limitu równego
sumie posiadanych uprawnień spowoduje koniecznoS
ć zapłacenia kary. Przeciwny kierunek
działań polega na inwestowaniu w przedsięwzięcia redukcji emisji. W efekcie spadku emisji
powstaje nadwyżka uprawnień, którą można korzystnie sprzedać. Mechanizm ten zachęca
do podejmowania działań ograniczających emisje tam, gdzie koszty redukcji są najniższe
(Parczewski 2006). Kwoty emisji CO2 przydzielone poszczególnym krajom i instalacjom
z jednej strony mogą przynieS
ć pozytywne efekty, wynikające przykładowo z wymuszenia
modernizacji technologii, a jednoczeS
nie mogą prowadzić do wzrostu kosztów produkcji
w różnych dziedzinach przemysłu lub jej ograniczenia (Małecki 2007).
Podsumowanie
Problem emisji gazów cieplarnianych, a przede wszystkim ditlenku węgla i możliwoS
ci jej
ograniczenia oraz sposoby utylizacji gazu już wyemitowanego są jednym z najważniejszych
zagadnień związanych z ochroną S
rodowiska. W wielu krajach prowadzone są od lat działania
związane z ograniczeniem emisji gazów cieplarnianych, przede wszystkim ditlenku węgla,
oraz działania związane z jego sekwestracją (Uliasz-Bochenczyk, Mokrzycki 2005). Aby
uniknąć grox
nych konsekwencji dalszego ocieplenia klimatu, ludzkoS
ć musi obniżyć emisję
ditlenku węgla. WS
ród możliwych działań mających na celu redukcję stężenia CO2 watmo-
sferze wymienić można: intensyfikację procesów naturalnego pochłaniania CO2 z atmosfery
przez roS
linnoS
ć, glebę oraz oceany, obniżenie zapotrzebowania na energię, poprawę spraw-
noS
ci konwersji i wykorzystania energii elektrycznej, wykorzystanie na większą skalę energii
odnawialnej oraz jądrowej, wydzielanie CO2 z gazów spalinowych, sekwestrację CO2 z pro-
cesów spalania paliw kopalnych (Mazur 2004; Bachu, Adams 2003). Sekwestracja może
odbywać się na drodze: fizycznej (np. składowanie geologiczne), chemicznej (np. mineralna
karbonatyzacja) lub biologicznej (np. zalesianie).
Pracę wykonano w ramach Badań Statutowych WPiE AGH, umowa nr 11.11.210.124
195
LITERATURA
B a c h u S., A d a m s J. J., 2003  Sequestration of CO2 in geological media in response to climate change: capacity
of deep saline aquifers to sequester CO2 in solution. Energy Conversion and Management 44.
J a w o r s k i W., 2006  Handel emisjami  jak jest dziS
oceniane to narzędzie ochrony powietrza. Polityka
Energetyczna, Zeszyt specjalny.
Kar aczun Z., Indeka L., 1999  Ochrona S
rodowiska, ARIES, Warszawa.
KCIE 2008. Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji. Baza danych o polskich emisjach do powietrza. Polski
Instytut Ochrony R
rodowiska, Warszawa.
M a ł e c k i A., 2007  Globalne ocieplenie a emisja gazów cieplarnianych przez kraje Unii Europejskiej. Cement,
Wapno, Beton nr 1.
M a z u r M., 2004  Systemy ochrony powietrza. AGH Uczelniane Wydawnictwo Naukowo-Dydaktyczne,
Kraków.
M o l e n d a J., 2001  Ograniczenie antropogenicznej emisji gazów cieplarnianych. CzęS
ć I. Dwutlenek węgla.
Gaz, Woda i Technika Sanitarna nr 9.
Ol endr zyński K., Kar gul ewi cz I., SkoS
ki ewi cz J., Dębski B., Ci eS
l i nska J., Ol ecka A.,
K a n a f a M., K a n i a K., 2005  Inwentaryzacja emisji gazów cieplarnianych i ich prekursorów w roku
2003. Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji, Warszawa.
Ol endr zyński K., Kar gul ewi cz I., SkoS
ki ewi cz J., Dębski B., Ci eS
l i nska J., Ol ecka A.,
K a n a f a M., K a n i a K., 2007  Krajowa inwentaryzacja emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych.
Krajowe Centrum Inwentaryzacji Emisji, Warszawa.
Par czewski Z., 2006  Wpływ handlu emisjami CO2 na procesy restrukturyzacji i koszty S
rodowiskowe
przedsiębiorstwa energetycznego. Polityka Energetyczna nr 2.
Polityka Klimatyczna Polski 2003. Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020.
Ministerstwo R
rodowiska, Warszawa.
Prawo Ochrony R
rodowiska. Dziennik Ustaw nr 62, poz.627 z dnia 20 czerwca 2001, Ustawa z dnia 27 kwietnia
2001.
Rozporządzenie Ministra R
rodowiska z dnia 12 stycznia 2006 w sprawie sposobu monitorowania wielkoS
ci emisji
substancji objętych wspólnotowym systemem handlu uprawnieniami do emisji. Dziennik Ustaw nr 16, poz
124 z dnia 31 stycznia 2006.
Szczepani ec-Ci ęci ak E., KoS
ci el ni ak P., 1999  Chemia S
rodowiska. Ćwiczenia i seminaria. Wy-
dawnictwo UJ, Kraków.
T a r k o w s k i R., 2005  Podziemne składowanie CO2 w Polsce w głębokich strukturach geologicznych
(ropo-, gazo- i wodonoS
nych), Wydawnictwo Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN,
Kraków 2005.
Ul i asz-Bocheńczyk A., Mokr zycki E., 2003  Emisja dwutlenku węgla w przemyS
le cementowym.
Polityka Energetyczna, Zeszyt specjalny.
U l i a s z -B o c h e ń c z y k A., M o k r z y c k i E., 2005  Przegląd możliwoS
ci utylizacji ditlenku węgla. Wiert-
nictwo Nafta i Gaz, nr 1.
U l i a s z -M i s i a k B., T a r k o w s k i R., 2005  ródła dwutlenku węgla w Polsce dla zaawansowanych technik
wydobycia ropy naftowej. Wiertnictwo Nafta i Gaz nr 1.
Ul i asz-Mi si ak B., Tar kowski R., 2007  Emisja CO2 w Polsce w 2004r. w aspekcie podziemnego
składowania. Gospodarka Surowcami Mineralnymi nr 2.
PROBLEMATYKA EMISJI DITLENKU WĘGLA W POLSCE
Sł owa kl uczowe
Emisja, ditlenek węgla, ochrona S
rodowiska, gazy cieplarniane
196
St reszczeni e
Ocieplenie klimatu w ciągu ostatniego stulecia stało się faktem i mimo braku jednoznacznego wskazania
przyczyny tego stanu rzeczy, na całym S
wiecie podejmowane są wysiłki zmierzające do ograniczenia emisji gazów
cieplarnianych. Znaczący wkład do tzw. efektu cieplarnianego ma emitowany do atmosfery ditlenek węgla. Skala
emisji zanieczyszczeń, złożonoS
ć i stopień trudnoS
ci ograniczania zanieczyszczeń sprawiają, że ochrona po-
wietrza, a przez to człowieka i całej biosfery wymaga szerokiego zaangażowania społeczeństwa w ramach
prawnych i organizacyjnych stworzonych przez państwo. Ochrona powietrza jest jednym z głównych zadań
polityki ekologicznej. Do jej realizacji niezbędne są struktury organizacyjne, instrumenty prawne i ekonomiczne.
Polska odczuwa w poważnym stopniu skutki zanieczyszczenia powietrza spowodowane przestarzałą strukturą
gospodarczą i nadmierną materiałochłonnoS
cią i energochłonnoS
cią. W ostatniej dekadzie obserwuje się syste-
matyczny spadek emisji zanieczyszczeń i poprawę stanu czystoS
ci powietrza. Skuteczna ochrona powietrza przed
zanieczyszczeniem wymaga redukcji zanieczyszczeń u x
ródła i redukcji zanieczyszczeń poprzez techniczne
metody oczyszczania gazów odlotowych z zastosowaniem rozmaitych procesów fizykochemicznych i chemicz-
nych. Ponieważ mało realnym wydaje się być obniżenie zapotrzebowania na energię oraz zastąpienie w krótkiej
perspektywie czasu paliw kopalnych odnawialnymi x
ródłami energii, konieczne jest podejmowanie działań
mających na celu ograniczenie emisji CO2 do atmosfery. PowinniS
my ograniczać emisję ditlenku węgla (głównego
gazu cieplarnianego) do atmosfery z uwagi na jego niekorzystny wpływ na zmiany klimatyczne. Emisja antro-
pogenicznego CO2 do atmosfery oznacza przede wszystkim spalanie paliw kopalnych: węgla, ropy naftowej i jej
pochodnych oraz gazu ziemnego. Nasza cywilizacja, na obecnym etapie rozwoju, nie może obejS
ć się bez tych
surowców. Nie chodzi tylko o produkcję energii, ale o cały przemysł chemiczny związany z przeróbką ropy
naftowej i węgla kamiennego. Głównym emitentem ditlenku węgla jest energetyka (w Polsce to ponad 50%,
S
rednia w krajach rozwiniętych wynosi około 35%). Odnawialne x
ródła energii nie są w stanie zaspokoić
rosnącego zapotrzebowania na energię. Alternatywnym sposobem może być wykorzystanie energetyki jądrowej,
wpływającej na oszczędnoS
ć paliw kopalnych oraz radykalne ograniczenie emisji CO2 do atmosfery.
THE ISSUE OF CARBON DIOXIDE EMISSION IN POLAND
Key words
Emission, Carbon dioxide, environmental protection, greenhouse effect
Abst ract
Global warming in the last century has become an established fact and though no single explanation of this cause
of affairs has been offered, extensive efforts are made world-wide to reduce the emissions of greenhouse gases.
Carbon dioxide emissions seem to vastly contribute to the greenhouse effect. Because of the scale of emissions of
various pollutants, the level of complication and difficulty in their reduction, protection of atmospheric air, the
biosphere and humans require the major commitment of the communities within the legal framework created by the
state. Air protection is one of the major tasks in an environmental policy, requiring organisational structure as well as
legal and economic instruments. In Poland air pollution is also caused by old industry, where energy and material
consumption is huge. In the last decade the emission levels have decreased and air has become cleaner. Effective
air protection require the measures to be taken at source, by applying the flue gas treatment methods using
physico-chemical and chemical processes. It is unlikely that energy demand should decrease or that fossil fuels should
be replaced. However, efforts should be made to limit CO2 emissions to the atmosphere, not only because it is
responsible for climate warming. Emissions of anthropogenous CO2 involves the burning of fossil fuels: coal, oil and
its derivatives and natural gas. Our civilisation now cannot do without those fuels, not only for generation of
electricity but also in the chemical sector processing oil and coal. The power generation sector is responsible for the
largest emissions of CO2 in Poland (50%), whilst in developed countries this proportion is only 35%. Renewable
sources of energy are not able to meet the growing energy demand. An alternative solution is to resort to nuclear
power to conserve fossil fuels and radically limit CO2 emissions to the atmosphere.