h i s t o r i a t e c h n i k i
nych rzędem robotników. Potem
W lutym 1936 roku, po siedmiu miesiącach wytężonej pracy,
sprowadzono dwie pary koników
huculskich specjalnie przygotowa-
ukończono budowę kolejki linowej z Kuz
nic na Kasprowy
nych do pracy w górach. Udało się
Wierch. Pierwszym pasażerem, który zupełnie bez obaw
zorganizować transport juczny do
przewozu potrzebnej wody i pias-
wszedł do gotowego do podróży wagonika, był pies Rebus,
ku. W pax
dzierniku powstała też
opowiada dyrektor Muzeum Kolejnictwa Janusz Sankowski.
robocza linowa kolejka z Turni na
Kasprowy. Nazwano ją trumienką,
Zadowolony pies pomachał ogonem, ośmielając tym zgroma-
bo tak na pierwszy rzut oka wyglą-
dzonych dostojników państwowych, na czele z ministrem ko-
dała. Prace budowlane były bardzo
trudne, wymagające robót miner-
munikacji inż. Andrzejem Bobkowskim do zajęcia miejsca
skich, kucia w skale i betonowania
w wagoniku i odbycia inauguracyjnej podniebnej podróży.
fundamentów podpór w warun-
Z Kuz
nic na Kasprowy Wierch
A d a m A
o wi c k i
czyli 70-lecie kolejki linowej
1
Pompa dostarczająca wodę konie-
Schemat działania kolejki czną do budowy
by się to wszystko stało, trzeba cofnąć się do li-
pca 1935 roku. Wtedy to podjęto decyzję o wyty-
Aczeniu trasy, zrobieniu pomiarów i rozpoczęciu
budowy kolejki. Firma Bleichert z Lipska oraz Stocz-
nia Gdańska opracowały projekt i złożyły ofertę na
dostawę urządzeń, konstrukcji i wagoników. Już
w sierpniu rozpoczęła się ogromna operacja. Naj-
pierw ułożono drogę z Kux
nicy na Turnie MyS
lenickie
i tą drogą samochodami można było dowozić mate-
riały. Na początku pracowało 100 robotników na dwie
zmiany. Potem zatrudnienie zwiększono do 600 osób.
Wozy konne wyładowane stalą, drewnem i cemen-
tem z trudem docierały tylko do Kotła Gąsienicowe-
go. Dalej materiały trzeba było dostarczać dosłownie
na plecach. Najłatwiej szło z deskami, które jakby Liny nośne kolejki
płynęły w górę podawane z rąk do rąk przez ustawio-
27
2
7
TEKST A
ATWY
h i s t o r i a t e c h n i k i
kowany na miejscu. Jednak S
nieg,
mróz, wiatr i krótki dzień powodo-
wały, że rezygnowali nawet najwyt-
rwalsi kamieniarze. Nieocenioną
pomocą okazali się cyganie, artyS
ci
w tłuczeniu kamienia. Pracowali
malutkimi młoteczkami, osadzony-
mi na bardzo długich giętkich prę-
tach. Osiągali trzykrotnie większą
wydajnoS
ć niż zwykli kamieniarze.
Budynek w Kux
nicach murowali ka-
mieniarze sprowadzeni aż spod
Brasławia na Wileńszczyx
nie. Liny
do kolejki wyprodukowała Fabryka
Lin i Drutów z Sosnowca.
Imponująco wyglądała ma- Modelik wagonika
szyna do skręcania liny noS
nej. Lina
Trumienka, mała kolej linowa dos-
tarczająca ludzi i materiały
kach wymagających wyszkolenia
alpinistycznego. Najtrudniejszym
zadaniem było wzniesienie budyn-
ku stacyjnego na Kasprowym. Roz-
poczęła się właS
nie wczesna zima,
a gotowe były tylko wykopy, ława
fundamentowa i częS
ć murów piw-
nic. Dla umożliwienia dalszej budo-
wy, powstał olbrzymi drewniany
barak, nazwany cieplakiem. Moco-
wał go do skały podłoża cały skom-
plikowany system lin i kotwic. To
on zabezpieczał przed wS
ciekłymi
atakami górskiego, zimowego wiat-
ru. Centralne ogrzewanie oraz pie-
ce koksowniki utrzymywały tempe-
raturę powyżej zera, co pozwalało
na betonowanie. Ludzie pracowali
na akord po 14 albo i 16 godzin na
dobę. Wytrzymywali to tylko najsil-
niejsi i najzdrowsi. W dół do rodzin
schodzili tylko raz na dwa tygodnie.
Z uwagi na warunki transportu tłu- Wagonik w podniebnej podróży
czeń do budowy musiał być produ-
Model maszyny do skręcania lin
z drutu
taka ma S
rednicę 48 milimetrów.
Skręcano je maszyną, której model
widzimy na fotografii.
Pod koniec budowy nastąpiła
poważna awaria. Stało się to pod-
czas wyciągania ostatniej, czwartej
liny. Gdy jej początek docierał już
do peronu stacyjnego na Kaspro-
wym, zerwała się lina montażowa
ciągnąca grubą i ciężką linę noS
ną.
28
2
8
Wagonik jadący z pasażerami Transport materiałów
Drewniane podpory Prace podczas budowy drogi
Dał się słyszeć gwizd rozcinanego stalą powietrza
i straszliwy bicz z liny w ciągu kilku sekund znalazł
się dwa kilometry niżej, skręcony i już nienadający
się do użytku. Na szczęS
cie obyło się bez ofiar w lu-
dziach.
Wykonano nową linę i w lutym odbyło się uro-
czyste otwarcie, a w marcu kolejka rozpoczęła regu-
larną działalnoS
ć. Łącznie długoS
ć kolei linowej na
Kasprowy Wierch wynosi 4181 metrów, a różnica wy-
sokoS
ci 935 metrów. PrędkoS
ć wagonika to 5 metrów
na sekundę i mieS
ci się w nim 36 osób.
Kolej linowa powstała w krótkim czasie sied-
miu miesięcy i umożliwia łatwe i szybkie osiągnięcie
szczytu Kasprowego Wierchu. Pomimo skończenia 70
lat pracuje do dziS
bez awarii i wypadków. Wpływa
to na ożywienie turystyki i narciarstwa. Dzięki tej in-
westycji piękno Tatr zostało zachowane, a jednoczeS
-
Transport potrzebnych elementów nie udostępniono je ludziom, bez względu na ich
kondycję fizyczną oraz uzdolnienia sportowe.
Teren budowy powstającej kolejki linowej
29
2
9