SOCJOLOGIA GLOBALNYCH
PROCESÓW SPOA
ECZNYCH
Wykład 4
KONFLIKT CYWILIZACJI
Samuel Huntington
SAMUEL HUNTINGON
 ZDERZENIE CYWILIZACJI , 1993, 1997
Ur. 1927 r., amerykański profesor
Uniwersytetu Eaton,
prezes Amerykańskiego
Towarzystwa Nauk Politycznych
koordynator planowania w Radzie
Bezpieczeństwa Narodowego USA
(1977-1987)
redaktor naczelny miesięcznika
Foreign Policy
dyrektor Centrum Spraw
Międzynarodowych im. Johna Olina
Uniwersytetu Harvardzkiego
CYWILIZACJA
CYWILIZACJA
 najwyższy i najszerszy poziom tożsamości kulturowej.
Składają się na nią:
elementy obiektywne
elementy obiektywne takie jak historia, religia, zwyczaje
czy instytucje
czy instytucje
element subiektywny
element subiektywny - samoidentyfikacja.
Główną osią konfliktu w rzeczywistości
międzynarodowej nie będą konflikty ekonomiczne
czy ideologiczne, a podziały o charakterze
kulturowym/religijnym.
Podmiotami przyszłych konfliktów stanie
się 8-9 współczesnych cywilizacji:
1. zachodnia
2. Konfucjańska (sinic)
3. japońska
4. islamska
5. (h)induska
5. (h)induska
6. prawosławna
7. latynoamerykańska
8. afrykańska
9. buddyjska
Różnice pomiędzy cywilizacjami:
Różnice pomiędzy cywilizacjami:
historia, język, kultura, tradycja, a przede wszystkim
historia, język, kultura, tradycja, a przede wszystkim
religia.
religia.
fundamentalne dla sfery socjo-politycznej różnice w postrzeganiu
fundamentalne dla sfery socjo-politycznej różnice w postrzeganiu
relacji, trwalsze niż odmienności ideologiczne czy ustrojowe :
relacji, trwalsze niż odmienności ideologiczne czy ustrojowe :
Bóg  człowiek
jednostka-zbiorowość
obywatel  państwo
obywatel  państwo
rodzice  dzieci
mąż  żona
prawa  obowiązki
wolności  władza
równość  hierarchia
SCHARAKTERYZUJMY KILKA GA
ÓWNYCH
CYWILIZACJI
CYWILIZACJA ZACHODNIA
CYWILIZACJA ZACHODNIA
oddzielenie władzy świeckiej i religijnej
rola prawa stanowionego
szczególna pozycja jednostki
racjonalizm (odczarowanie świata  przypomnijcie sobie pierwszy wykład i
racjonalizm (odczarowanie świata  przypomnijcie sobie pierwszy wykład i
koncepcje Maxa Webera)
greckie polis, antyczne forum, świątynia jerozolimska  trzy z
ródła kultury
europejskiej: kultura antyczna (grecka i rzymska) oraz kultura żydowska, o
czym nie należy zapominać
Uwaga: Huntington często jest krytykowany za brak wyważonego
stosunku do cywilizacji zachodniej  wynosi ją wyżej nad inne cywilizacje
CYWILIZACJA MUZUA
MAC
SKA
CYWILIZACJA MUZUA
MAC
SKA
Kraje arabskie + Pakistan, Afganistan, Iran, Turcja,
Indonezja, Malezja
Mahomet (+ 632 n.e.)
rola jednostki: podporządkowanie Bogu; nierówny
rola jednostki: podporządkowanie Bogu; nierówny
status kobiety i mężczyzny
prawo stanowione niższe wobec szariatu
brak rozdziału między państwem a religią
rola dżihadu
Rozmieszczenie muzułmanów na świecie
CYWILIZACJA KONFUCJAC
SKA
CYWILIZACJA KONFUCJAC
SKA
wspólnota ważniejsza niż jednostka
hierarchiczność
obowiązki ważniejsze niż prawa
Jednostka
Jednostka
silnie włączona do wspólnoty
Koncepcja jednostki
w cywilizacji
zachodniej
Koncepcja jednostki
Jednostka ostro oddzielona od wspólnoty
w cywilizacji konfucjańskiej
CYWILIZACJA PRAWOSA
AWNA
CYWILIZACJA PRAWOSA
AWNA
Rosja, części Białorusi i Ukrainy, Rumunii, Bułgarii,
Grecji, Serbii.
Podział przebiega po linii z 1500 r.
Słaby wpływ kultury Oświecenia
Słaby wpływ uprzemysłowienia i powiązanych z nim
Słaby wpływ uprzemysłowienia i powiązanych z nim
procesów
DLACZEGO KONFLIKT CYWILIZACJI?
Ró\
nice pomiędzy cywilizacjami mają charakter
fundamentalny.
Interakcje międzycywilizacyjne są częstsze i
bardziej intensywne, co zwiększa
prawdopodobieństwo konfliktu
Zyskuje na znaczeniu to\
samość i religia. A
atwiej
jest dojść do kompromisu w kwestiach
jest dojść do kompromisu w kwestiach
ekonomicznych czy politycznych ni\
kulturowych.
Próby renesansu w obrębie ró\
nych cywilizacji i
 zdetronizowania Zachodu
Pogłębia się ekonomiczny regionalizm świata, co
sprawi, \
e interesy ekonomiczne jeszcze bardziej
będą się zazębiały z cywilizacyjnymi
NIE WSZYSTKIE CYWILIZACJE S
ZE SOB
W
RÓWNYM STOPNIU SKONFLIKTOWANE.
NAJBARDZIEJ SKONFLIKTOWANA Z INNYMI JEST
CYWILIZACJA ZACHODNIA.
DLACZEGO?
Zachód obecnie deklasuje pozostałe
cywilizacje pod względem militarnym i
cywilizacje pod względem militarnym i
ekonomicznym
Zachód próbuje realizować ideę
 cywilizacji uniwersalnej .
ZDERZENIA MI
DZY CYWILIZACJAMI
Hinduska
Afrykańska
Zachodnia
Islamska
Latynoamerykańska
Chińska
Prawosławna
Japońska
Im grubsza linia, tym ostrzejszy konflikt między cywilizacjami
ZASTANÓWCIE SI
, KTÓRE KONFLIKTY NA
ŚWIECIE WPISUJ
SI
W MODEL HUNTINGTONA
Izraelsko-palestyński?
Jugosłowiański?
Indyjsko-pakistański?
Wojna z terroryzmem?
Konflikt Rosji z Czeczenią?
CO MOG
ZROBIĆ INNE CYWILIZACJE?
CO MOG
ZROBIĆ INNE CYWILIZACJE?
I. Mogą pogrążyć się w izolacji, jak
I. Mogą pogrążyć się w izolacji, jak
postąpiły Korea Północna oraz
postąpiły Korea Północna oraz
Birma/Myanmar, co niesie ze sobą
Birma/Myanmar, co niesie ze sobą
olbrzymie koszty - ODRZUCENIE
olbrzymie koszty - ODRZUCENIE
II. Mogą próbować przyjąć zachodnie
II. Mogą próbować przyjąć zachodnie
II. Mogą próbować przyjąć zachodnie
II. Mogą próbować przyjąć zachodnie
wartości, co również jest ryzykowne, a w
wartości, co również jest ryzykowne, a w
skrajnych przypadkach może przynieść
skrajnych przypadkach może przynieść
efekt odwrotny do zamierzonego (Iran) -
efekt odwrotny do zamierzonego (Iran) -
WESTERNIZACJA
WESTERNIZACJA
III. Mogą odrzucić wartości zachodnie, a
III. Mogą odrzucić wartości zachodnie, a
przyjąć modernizację (Chiny)-
przyjąć modernizację (Chiny)-
REFORMIZM
REFORMIZM
W CELU UNIKNI
CIA/ZMINIMALIZOWANIA
KONFLIKTÓW MI
DZYCYWILIZACYJNYCH
NIEZB
DNE JEST
poznanie innych cywilizacji  ich historii,
języka, a przede wszystkim
języka, a przede wszystkim
wyznawanych przez nie wartości
empatia i zrozumienie dla innych
cywilizacji na bazie ich poznania