BHP i ochrona środowiska
 wykład 1
mgr in\
. Joanna Izdebska
[e-mail]
Program zajęć
Wprowadzenie - podstawowe pojęcia, definicje
Ergonomia
Akty prawne, regulacje dotyczące BHP
obowiązki pracodawcy w zakresie BHP
obowiązki pracownika w zakresie BHP
Ocena ryzyka zawodowego, wypadki przy pracy, choroby zawodowe
Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy
ró\
ne podejścia do BHP
Normalizacja
Certyfikacja maszyn
Charakterystyka niebezpiecznych, szkodliwych i ucią\
liwych czynników mogących występować
na poszczególnych stanowiskach pracy
czynniki mechaniczne
elektryczność
hałas
drgania mechaniczne
pola elektromagnetyczne
promieniowanie optyczne
promieniowanie widzialne
pyły
czynniki biologiczne
Aspekty środowiskowe istotne dla przemysłu oraz wpływ na środowisko
Podstawowe pojęcia z zakresu ochrony środowiska
Charakterystyka zanieczyszczeń i metody postępowania z nimi
Literatura
Bagiński J., Górska E.: Zintegrowane systemy zarządzania, jakość, środowisko, bezpieczeństwo,
ergonomia, Preskrypt, Warszawa 1999
Campbell B.: Ekologia człowieka, PWN, Warszawa 1995
Górska E.: Diagnoza ergonomiczna stanowisk pracy, OWPW, Warszawa 1998
Górska E.: Ergonomia: projektowanie, diagnoza, eksperymenty, OWPW, Warszawa 2002
Hansen A: Kompleksowa ocena poziomu bezpieczeństwa i higieny pracy, CRZZ, Warszawa 1983
Nauka o pracy - bezpieczeństwo, higiena i ergonomia, CIOP, Warszawa 2006
Czasopismo Atest
Czasopismo Środowisko
Olszewski J.: Podstawy ergonomii i fizjologia pracy, PWN, Warszawa 1998
Rączkowski B.: BHP w praktyce, ODDK, Gdańsk 1996
Uzarczyk A., Zabiegała W.: Charakterystyka czynników szkodliwych i niebezpiecznych w
środowisku pracy, ODDK, Gdańsk 1998
Anders D., Wojaczek L.: Ochrona środowiska - ochrona wód, PARP, Warszawa 2003
Bartkiewicz B.: Oczyszczanie ścieków przemysłowych, PWN, Warszawa 2002
Hartmann L.: Biologiczne oczyszczanie ścieków, Instalator Polski, Warszawa 1996
Kumider J.: Utylizacja odpadów przemysłu rolno-spo\
ywczego. Aspekty towaroznawcze i
ekologiczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1996
Miksch K.: Biotechnologia środowiskowa, część I, Fundacja Ekologiczna "Silesia", Katowice 1995
Wladarz M.: Gospodarka odpadami. Poradnik przedsiębiorcy, PARP, Warszawa 2003
Zasady zaliczenia
2 kolokwia zaliczeniowe  1 na 8 zajęciach (21.11.2011), 2 na 15
zajęciach (23.01.2011)
czas trwania kolokwium  45 min.
pytania testowe wielokrotnego wyboru
średnia ocen uzyskanych z kolokwiów zaliczeniowych jest oceną
końcową  warunkiem koniecznym zaliczenia przedmiotu jest obecność
i zaliczenie obu kolokwiów
Punktacja z kolokwium Ocena
91-100% 5,0
81-90% 4,5
71-80% 4,0
61-70% 3,5
51-60% 3,0
poni\
ej 50% 2,0
Materiały z wykładów
dostępne na stronie Zakładu Technologii Poligraficznych, Instytutu
Mechaniki i Poligrafii:
http://ip.wip.pw.edu.pl/
zakładka: dla studentów studia dzienne BHP i ochrona
środowiska
Definicja - BHP
Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP) - powszechnie u\
ywana
nazwa określająca zarówno zbiór zasad dotyczących bezpiecznego
i higienicznego wykonywania pracy, jak równie\
osobna dziedzina
wiedzy zajmująca się kształtowaniem właściwych warunków pracy
wchodzi w zakres zainteresowań ergonomii, medycyny pracy,
ekonomiki pracy i innych
 zespół minimalnych warunków określanych przepisami prawnymi,
mającymi na celu zabezpieczenie pracowników przed zagro\
eniami
dla ich \
ycia lub zdrowia, występującymi podczas pracy
Definicje - ergonomia
 Nazwiskiem Ergonomji, wziętem od wyrazu greckiego ergon (��łż�) praca
i nomos (�ż�żś) prawo, zasada, oznaczamy Naukę o Pracy, czyli o
u\
ywaniu nadanych człowiekowi od Stwórcy siły i zdolności
Wojciech B. Jastrzębski, 1857
 Ergonomia jest to nauka stosowana, zmierzająca do optymalnego
dostosowania narzędzi, maszyn, urządzeń, technologii, organizacji i
materialnego środowiska pracy oraz przedmiotów powszechnego u\
ytku do
wymagań i potrzeb fizjologicznych, psychicznych i społecznych człowieka
Statut Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego, 1983 (Rozdz. II ż11)
 Ergonomia zajmuje się związkami zachodzącymi pomiędzy człowiekiem a
jego zajęciem, sprzętem i otoczeniem (materialnym) w najszerszym
znaczeniu, włączając w to pracę, wypoczynek, sytuację w domu i w
podró\
y
Statut Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomicznego (IEA), 1967
Definicje  ergonomia cd.
"...łączne zastosowanie niektórych nauk biologicznych i technicznych dla
zapewnienia, w stosunkach pomiędzy człowiekiem a pracą, optymalizacji
warunków wzajemnego dostosowania, w celu zwiększenia wydajności
pracy i przyczynienia się do pomyślności pracownika
Międzynarodowe Biuro Pracy (ILO), 1961
 ...zadaniem ergonomii jest optymalne dostosowanie wytworów
materialnych człowieka i warunków ich u\
ytkowania do właściwości
psychicznych i fizjologicznych człowieka, uwzględniając czynniki
środowiska materialnego oraz środowiska społecznego. Celem ergonomii
jest zapewnienie dobrostanu człowieka (zadowolenia, dobrego
samopoczucia, satysfakcji, poczucia komfortu) w systemie człowiek
technika zarówno w działalności zawodowej, jak i pozazawodowej
Komitet Ergonomii Polskiej Akademii Nauk, 1982
Wspólne elementy definicji ergonomii
jest to nauka stosowana
charakteryzuje się humanocentryzmem
akcentowana jest konieczność harmonijnego, efektywnego
współdziałania człowieka i środków technicznych - określony system
działania zło\
ony z podsystemu ludzkiego i podsystemu
technicznego
zainteresowania ergonomii obejmują wszystkie przejawy kontaktów
człowieka ze środkami technicznymi (podczas pracy, nauki,
rekreacji, sportu, podró\
y, zajęć domowych, leczenia, rehabilitacji,
wspomagania niepełnosprawności, itd.)
Cele i przyczyny
działań ergonomicznych
zwiększenie efektywności działań ludzkich, w tym pracy zawodowej,
ale nie kosztem zwiększonego wysiłku czy innych obcią\
eń
zbyt niski poziom ergonomicznej jakości obiektów technicznych jest
z
ródłem wielu dodatkowych kosztów i strat  zarówno
ekonomicznych jak i społecznych
Wzrost wynalazczości
na przestrzeni wieków
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Sposób produkcji
era produkcji rzemieślniczej  do końca XIX wieku
pojęcie  właściwego czasu
wyrób wykonany od początku do końca przez tę samą grupę osób
indywidualne znamiona produktu
era produkcji przemysłowej
zapoczątkowana rozwojem handlu z koloniami
znaczenie produktywności
wzrost zapotrzebowania na techniczne środki wytwarzania: narzędzia,
maszyny i inne urządzenia technologiczne
Formy organizacji pracy
na początku XX wieku
specjalizacja zadań (F. Taylor, 1856-1915)
uwzględnienie zasad ekonomiki ruchów (F. Gilbreth, 1868-1924)
zastosowanie środków motywujących, początek technik human
relations (E. Mayo, 1880-1949)
wprowadzenie zasad racjonalizacji pracy kierowniczej (H. Fayol,
1841-1925)
harmonizacja prac (K. Adamiecki, 1866-1933)
partycypacyjne formy organizacji pracy: grupy autonomiczne, koła
jakości
Ergonomia 
wiedza interdyscyplinarna
systematyczne badania ergonomiczne  USA, Wielka Brytania
(okres II Wojny Światowej)
nowe, trudne zadania  człowiek jako operator skomplikowanych
urządzeń
środowisko pracy  obcią\
enia psychiczne, ekstremalne
przecią\
enia fizyczne i ucią\
liwości pochodzące od czynników
środowiskowych
powołanie grupy specjalistów (głównie psychologów i fizjologów)
wyniki badań  jedyną drogą podwy\
szenia niezawodności systemu
człowiek-urządzenie techniczne jest uwzględnienie mo\
liwości i
ograniczeń człowieka przy projektowaniu tych urządzeń
Korzyści uzyskiwane dzięki wysokiej
jakości ergonomicznej urządzeń
lepsza i wydajniejsza praca
zmniejszenie biologicznych kosztów pracy
zmniejszenie liczby oraz kosztów braków i błędów popełnianych w
pracy
zwiększenie bezpieczeństwa pracy
eliminacja chorób zawodowych
ograniczenie absencji chorobowej
lepsze wykorzystanie czasu pracy
zwiększenie satysfakcji z pracy oraz motywacji
odczucie zadowolenia z faktu eksploatacji urządzeń
Straty spowodowane niską jakością
ergonomiczną urządzeń
straty ekonomiczne bezpośrednie  wielkość mo\
liwa do
oszacowania, np.:
mała wydajność i produkcja braków spowodowana przemęczeniem, nadmiernym
hałasem, złym oświetleniem, wysoką temperaturą
skutki wypadków przy pracy
choroby zawodowe
zwolnienia lekarskie
straty ekonomiczne pośrednie  nie mo\
na oszacować w prosty
sposób ich wielkości, np.:
utrata zdrowia
du\
a płynność kadry
niszczenie materiałów, narzędzi i maszyn w skutek niedbalstwa i braku satysfakcji z
pracy
straty moralne  nie poddające się ekonomicznej wycenie, np.:
cierpienie
złe samopoczucie spowodowane przemęczeniem
niski etos pracy
wzrost bierności i apatii
zanik potrzeby wartości wy\
szych
Nauki współtworzące ergonomię
nauki o człowieku:
fizjologia pracy
psychologia pracy
antropometria
nauki medyczne
nauki techniczno-organizacyjne:
technika i technologia
organizacja pracy
ekonomika pracy
nauka o jakości
Ergonomia 
grupa nauk ergologicznych
zajmują się pracą ludzką w ró\
nych aspektach
Ochrona pracy  zespół środków i metod zawartych w aktach
prawnych nakładających na zakład pracy obowiązek kształtowania
warunków pracy, które by zabezpieczały pracowników przed
zagro\
eniami dla ich \
ycia lub zdrowia oraz umo\
liwiały
regenerację utraconych sił biologicznych równie\
poza pracą
Bezpieczeństwo i higiena pracy  zespół minimalnych warunków
określonych przepisami prawnymi, mających na celu
zabezpieczenie pracowników przed zagro\
eniami dla ich \
ycia lub
zdrowia, występującymi podczas pracy
Organizacja pracy - suma działań technicznych, ekonomicznych i
organizacyjnych, skierowanych na stworzenie optymalnego
połączenia siły roboczej i środków produkcji (przedmiotów i środków
pracy) oraz zapewnienia człowiekowi właściwych warunków pracy
Współczesna ergonomia
wszelkie przejawy działalności ludzkiej wspomaganej środkami
technicznymi
ergonomia zbli\
a się do problematyki prakseologii (nauka o
sprawnym działaniu), jednak operuje sprecyzowanym systemem
wartości humanocentrycznych
dwa główne nurty ergonomii:
ergonomia warunków pracy
ergonomia wyrobu
Zadania ergonomii warunków pracy
badanie wpływu na człowieka oraz odpowiednie kształtowanie
zewnętrznych warunków pracy
Zewnętrzne warunki pracy tworzą czynniki:
materialnego środowiska pracy:
drgania mechaniczne
hałasy: infradz
więkowe, słyszalne, ultradz
więkowe
mikroklimat (temperatura, wilgotność i ruch powietrza oraz promieniowanie cieplne)
emisja energii szkodliwej (promieniowanie elektromagnetyczne, przenikliwe)
oświetlenie
zanieczyszczenia powietrza (gazowe, cieczowe i pyłowe)
kontakt z substancjami agresywnymi, chorobotwórczymi, nieprzyjemnymi itp.
techniczno organizacyjne:
pozycja ciała przy pracy (uwarunkowana wymiarami urządzenia technicznego i
sposobami pracy)
rytm (powtarzalność) i tempo (szybkość ruchów) pracy
przerwy w pracy
metody pracy
Zakres zadań ergonomii
warunków pracy
wykonywanie pomiarów oraz określenie dopuszczalnych wartości
(norm) intensywności czynników tworzących fizyczne, chemiczne i
biologiczne środowisko pracy
określanie wpływu tych czynników na człowieka, zarówno podczas
badań diagnostycznych (określanie stanu istniejącego), jak i
prospektywnych (prognozowanie skutków w procesie projektowania
systemu)
określanie sposobów eliminacji ucią\
liwości i zagro\
eń
powodowanych przez czynniki środowiskowe oraz realizacja
projektów korygujących warunki pracy
Zadania ergonomii wyrobów
dostosowanie obiektów technicznych do wymiarów i kształtów ciała
człowieka
zapewnienie funkcjonalności obiektu technicznego (np.
sprawnością, odpowiedniością formy i funkcji, niezawodnością,
podatnością na regulacje i naprawy, łatwością likwidowania po
zu\
yciu)
zapewnienie bezpieczeństwa i komfortu u\
ytkowania obiektu
technicznego
dbałość o estetykę kształtów i barw obiektu technicznego
eliminowanie negatywnego wpływu wyrobu na warunki środowiska
naturalnego
Inne strefy działań ergonomicznych
ergonomia mieszkania
ergonomia czasu wolnego, rekreacji i sportu
ergonomia dla ludzi starszych i niepełnosprawnych
ergonomia prac biurowych (w tym stanowisk komputerowych)
ergonomia świata dziecięcego
ergonomia prac ekstremalnych (np. na du\
ych wysokościach, pod
wodą, w kosmosie, w ratownictwie przemysłowym, górnictwie)
ergonomia prac operatorskich, zautomatyzowanych i zrobotyzowanych
ergonomia systemów zło\
onych
ergonomia bran\
owa, np. budownictwa, budowy maszyn, rolnictwa,
transportu, itp.
Makroergonomia  nurt scalający dorobek teoretyczny i
wypracowywanie zasad ergonomii dotyczących zło\
onych systemów:
ludzie-technika, w powiązaniu z dorobkiem naukowym teorii organizacji,
zarządzania, ekonomii, socjologii, polityki gospodarczej
Metody badawcze ergonomii
diagnozowanie ergonomiczne  postępowanie badawcze mające na
celu rozpoznanie zakresu i przyczyn ucią\
liwości, szkodliwości i
zagro\
eń dla człowieka ze strony techniki, technologii i rozwiązań
organizatorskich
metodologia projektowania ergonomicznego
Nurty działań ergonomicznych
Ergonomia koncepcyjna  wprowadzenie
zasad ergonomii w trakcie formułowania
zało\
eń i projektowania systemów
Ergonomia korekcyjna  zajmuje się korektą
warunków pracy na drodze modernizacji
istniejących oraz pracujących maszyn i
urządzeń oraz wprowadzeniem elementów
zabezpieczających ludzi przed
niekorzystnymi wpływami środowiska pracy
Ergonomia w pracy konstruktora,
projektanta
wyodrębnienie parametrów charakteryzujących
przyszłą konstrukcję
dalsze etapy projektowania  pojawienie się aspektu
 człowieka  ograniczenie swobody projektowania,
konieczność uwzględnienia np. wymogów
bezpieczeństwa i wygody pracy
projektowanie systemu zło\
onego z człowieka i
obiektu technicznego
próba stworzenia specyficznych metod
projektowania ergonomicznego
Ergonomia w pracy kierownika procesu
produkcyjnego
najszerszy zakres zagadnień ergonomicznych
występujące problemy ergonomiczne:
kontakt człowieka z maszyną, narzędziem, przyrządem,
materiałem obrabianym
wpływ na człowieka czynników środowiska pracy: drgań
mechanicznych, hałasu, temperatury, wilgotności i ruchu
powietrza, promieniowania cieplnego, oświetlenia,
zanieczyszczeń powietrza i innych
wpływ na człowieka określonych rozwiązań
organizatorskich: wymaganego tempa pracy, stresu
psychicznego, monotonii, wysiłku fizycznego, czasu pracy,
rozło\
enia przerw w pracy, zasad współdziałania z innymi
pracownikami
szeroki zakres wymagający naukowego wsparcia
Ergonomia w pracy organizatora pracy
wiedza o kształtowaniu związków zachodzących między ludzkimi
i technicznymi elementami systemu pracy oraz o wpływie
czynników otoczenia na działanie systemu
człowiek  podmiot w procesie pracy  najcenniejszy element
systemu pracy, gdy posiada: odpowiednie kwalifikacje,
inteligencję, umiejętności praktyczne, energię i motywację
człowiek  decyduje o wynikach pracy
nowoczesne podejście do procesu organizacji pracy 
poszukiwanie nowych, skutecznych środków zaradczych, które
umo\
liwiłyby pełniejsze przystosowanie pracy do człowieka oraz
racjonalny dobór ludzi do pracy
Proste techniki organizatorskie
rozszerzanie pracy (job enlargement)  przydzielanie
pracownikowi nowych, bardziej zło\
onych zadań, poszerzanie
zakresu czynności wykonywanych na stanowisku pracy (dodanie
operacji), umo\
liwienie wykonywania całego wyrobu lub znacznej
jego części
wzbogacanie pracy (job enrichment), czyli scalanie czynności o
ró\
nym stopniu trudności w ramach jednego zadania,
zwiększanie stopnia swobody i podejmowania decyzji w zakresie
wykonywanych przez pracownika czynności, umo\
liwienie mu
samodzielnego planowania i organizowania pracy
wymienność pracy (job rotation)  zmiana rodzaju pracy i rodzaju
czynności, polegająca na zamianie jednego wykonawcy na
innego przy danej pracy
wymienność stanowisk pracy (job switching)  zmiana miejsca
pracy w ciągu dnia, tygodnia i dłu\
szych okresów
System: człowiek-obiekt techniczny
układ człowiek-obiekt techniczny, układ/system człowiek-maszyna
typowy system działania
cechy systemu:
realizuje celowe działanie
mo\
e współpracować z innymi systemami
mo\
e składać się z innych systemów
stwarza warunki działania sobie i innym systemom, przeciwdziałając
występującym zakłóceniom
mo\
e się zmieniać i doskonalić (rozwijać się)
trwa w czasie i ma skończoną trwałość
zu\
ywa się i wymaga odnowy itd.
ma charakter dynamiczny: zmienia się w czasie, aktywnie działa na
otoczenie fizyczno chemiczno biologiczne oraz społeczne, a tak\
e
podlega działaniu tego środowiska
podczas działania wchodzi w liczne interakcje z innymi systemami, w
wyniku czego mo\
e modyfikować wcześniej ustalony plan działania
System: człowiek-obiekt techniczny
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Ró\
ne konfiguracje elementarnego
systemu człowiek-obiekt techniczny
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Wzajemne oddziaływanie otoczenia i
systemu
między systemem a otoczeniem nie występują \
adne
oddziaływania; jest to przypadek teoretycznie mo\
liwy, ale w
praktyce nie występujący
między systemem a otoczeniem występują oddziaływania
wyłącznie o charakterze losowym, przy czym wypadkowa tych
oddziaływań mo\
e być dla systemu: obojętna, sprzyjająca lub
niesprzyjająca
między systemem a otoczeniem zachodzi zorganizowana
współpraca, przy czym mo\
liwe są losowe oddziaływania o
charakterze niepo\
ądanym
między systemem a otoczeniem występuje zorganizowana walka
(system i otoczenie są z natury antagonistyczne)
Rozdział zadań w systemie
role i funkcje człowieka w systemie są zró\
nicowane w
zale\
ności od stopnia rozwoju podsystemu
stopnie rozwoju podsystemu technicznego często określa się
przez gradację mechanizacji i automatyzacji procesów
wykonawczych, przez stopniowanie "samodzielności" obiektu
technicznego
w miarę wzrostu stopnia "samodzielności" obiektów technicznych
człowiek oddaje podsystemowi technicznemu coraz więcej
zadań, polegających kolejno na:
wydatkowaniu energii
wykonywaniu zrutynizowanych i powtarzalnych ruchów
roboczych
wykonywaniu zrutynizowanych operacji kontrolnych,
korygujących i regulujących
wykonywaniu zadań związanych z ustalaniem strategii przebiegu
prac
Przewaga człowieka nad maszyną 
lista Fittsa
wykrywanie słabych sygnałów słuchowych i wzrokowych
wykrywanie sygnałów przypadkowych, pojawiających się na tle szumu
odbiór, interpretacja i scalanie informacji cząstkowej oraz uzupełnienie
brakujących informacji
wykonywanie płynnych operacji sterowanych
przechowywanie du\
ej ilości informacji przez długi okres i
wykorzystywanie ich w odpowiedniej chwili oraz umiejętność kojarzenia
ze sobą ró\
norodnych informacji
myślenie indukcyjne (wyciąganie wniosków i i formułowanie uogólnień
na podstawie dokonanych obserwacji i przesłanek stanowiących
poszczególne przypadki wniosków i uogólnień)
zmiany w zakresie wykonywanych funkcji w wyniku uczenia się
(poprawa sprawności w toku pracy)
zdolność do działania w sytuacjach nieoczekiwanych i mało
prawdopodobnych (działanie intuicyjne)
wykrywanie i poprawianie błędów, zarówno swoich jak i maszyny
Przewaga maszyny nad człowiekiem 
lista Fittsa
szybkość działania
wielkość dysponowanej siły, mocy i ich stabilność
niezmienność wykonywania stereotypowych
czynności i zadań
przechowywanie informacji w postaci skróconej i
kasowanie informacji
zdolność do wykonywania wielu operacji
równocześnie
odporność (zaprogramowana) na warunki
środowiska zewnętrznego
Humanizacja techniki
zainicjowana na początku XX wieku
główny impuls  chęć zwiększenia zysku
główna przyczyna zainicjowania badań sprawności i
efektywności systemu: człowiek obiekt techniczny 
zaobserwowanie ra\
ących dysproporcji pomiędzy mo\
liwościami
sprawnego działania środków technicznych a mo\
liwościami
człowieka pracującego w ró\
nych warunkach zewnętrznych
stwierdzono, \
e mo\
liwości efektywnego wykorzystania coraz
dro\
szych i bardziej skomplikowanych maszyn zale\
ą nie od ich
własności technicznych i eksploatacyjnych, lecz od sposobów
współdziałania człowieka z tymi środkami technicznymi oraz
od zewnętrznych warunków tego współdziałania
kształtowanie nowego paradygmatu ery postindustrialnej  nie
szkodzić człowiekowi i przyrodzie
Praktyczne zasady humanizowania
procesów pracy  praca w zespołach
zbyt głęboki podział pracy powoduje wiele ujemnych skutków ekonomicznych i
społecznych
tworzenie zespołów autonomicznych, które same organizują pracę i wspólnie
wykonują zadania ustalone dla całej grupy
zało\
enia sposobu organizacji pracy:
grupa produkuje całkowity produkt
ka\
dy członek zespołu produkuje całkowitą część
grupa liczy 4�10 osób
grupa przejmuje obowiązki, które nale\
ały do brygadzistów lub mistrzów
kierownictwo zakładu określa organizację pracy autonomicznych grup
grupa samodzielnie rozdziela pracę pomiędzy stanowiska robocze
poszczególne grupy pracują samodzielnie
grupa ma pełne uprawnienia do regulowania przepływu materiałów i części na
poszczególne stanowiska
w grupie powinna następować systematyczna rotacja prac
ka\
da grupa ma swojego przedstawiciela
wszystkie sprawy płacowe są ustalane z góry
produkt grupy powinien być specjalnie oznaczony
Praktyczne zasady humanizowania
procesów pracy  przerwy w czasie pracy
przy czynnościach wymagających skupienia i uwagi oraz przy pracy monotonnej
 częste (nawet co godzinę) przerwy 3�5-minutowe (dłu\
sza przerwa mo\
e
spowodować wypadnięcie z rytmu)
przy pracach najcię\
szych fizycznie lub wykonywanych w ucią\
liwych
warunkach środowiska  przerwy typu "1:1" (stosunek czasu pracy do czasu
przerwy)
formalny rozkład przerw: jedna przerwa 15-minutowa (między 1/2 a 2/3 czasu
trwania pracy)  przerwy dzielą dzień pracy na 2 lub 3 równe części
wyniki badań naukowych wskazują następujące zasady planowania przerw:
przerwa po okresie uzyskania maksymalnej wydajności pracy (od tego momentu
nastąpiłby jej spadek)
15-minutowa przerwa śniadaniowa oraz 7-minutowa gimnastyka, 2 � 3 razy w ciągu
dnia pracy
krótkie przerwy w okresie optymalnej dyspozycji do pracy, dłu\
sze w okresie
narastającego zmęczenia
ustalenie normy czasu na przerwy wypoczynkowe w zale\
ności od wydatku
energetycznego oraz warunków cieplnych otoczenia i zwiększenie czasu przerwy o
dodatki wypoczynkowe w zale\
ności od zu\
ytej energii
niezbędne przerwy w pracy z punktu widzenia fizjologii stanowią około 10% ogólnego
czasu pracy (na 8 godzin pracy  prawie 1 godzina przerw)
Ergonomia  zastosowania, przykłady
Nasadka na przyrząd do pisania (wzór u\
ytkowy nr 45689)
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Ergonomia  zastosowania, przykłady
A
y\
ka (wzór u\
ytkowy nr 44017)
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Ergonomia  zastosowania, przykłady
Sztućce dla osób niepełnosprawnych
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Ergonomia  zastosowania, przykłady
Kształt szklanki ułatwiający chwytanie
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Ergonomia  zastosowania, przykłady
Ewolucja kształtu uchwytu do teczki
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Ergonomia  zastosowania, przykłady
Kształty klamek do drzwi
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Ergonomia  zastosowania, przykłady
Usytuowanie włącznika światła
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Ergonomia  zastosowania, przykłady
Rozmieszczenie pokręteł kuchenki gazowej
y
ródło: Nauka o pracy  bezpieczeństwo, higiena i ergonomia. CIOP 2006
Czynniki wpływające na obcią\
enie układu
szkieletowo-mięśniowego
pozycja przy pracy  zale\
y od:
konstrukcji stanowiska pracy
konieczności wykonywania określonych czynności
wymiarów antropometrycznych operatora
siła zewnętrzna  zale\
y od:
czynników związanych ze środowiskiem pracy (masa,
wielkość, kształt, umiejscowienie przedmiotu)
czasu trwania i częstotliwości wywierania siły
kierunku działania siły
pozycji operatora
czynników subiektywnych związanych z operatorem (wiek,
stan zdrowia, wyszkolenie, technika pracy, itp.)
czas utrzymywania lub częstość powtórzeń
Wartość MHT utrzymywania
poszczególnych pozycji ciała
y
ródło: Materiały Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy  Przedmiot Ergonomia . CIOP 2010
Zalecane wysokości płaszczyzn pracy
y
ródło: Materiały Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy  Przedmiot Ergonomia . CIOP 2010
Wpływ pozycji ciała na wielkość nacisku
na krą\
ek między kręgami L3 i L4
y
ródło: Materiały Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy  Przedmiot Ergonomia . CIOP 2010
Praca na stanowisku komputerowym
regulacje prawne:
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dn. 01.12.1998 w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposa\
onych
w monitory ekranowe (Dz. U. nr 148, poz.973)
obwieszczenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dn.
28.08.2003 w sprawie ogłosznia jednolitego tekstu rozporządzenia
MPiPS w spawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz. U. nr 169 poz. 1650)
Wymagania odnośnie:
siedziska
podnó\
ka
kąta obserwacji pulpitu
optymalnego ustawienia monitora/stanowiska względem okna, innych
stanowisk, opraw oświetleniowych
zakresu temperatury i hałasu
Praca na stanowisku komputerowym 
wymagania odnośnie siedziska, podnó\
ka
y
ródło: Materiały Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy  Przedmiot Ergonomia . CIOP 2010
Praca na stanowisku komputerowym
y
ródło: Materiały Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy  Przedmiot Ergonomia . CIOP 2010
Praca na stanowisku komputerowym
y
ródło: Materiały Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy  Przedmiot Ergonomia . CIOP 2010
Praca na stanowisku komputerowym
y
ródło: Materiały Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy  Przedmiot Ergonomia . CIOP 2010