INTERWENCJONIZM PAC
STWOWY
Wszystkie kraje świata stoją przed wspólnym problemem ekonomicznym. Problem ten
wynika z posiadania niewystarczającej ilości zasobów potrzebnych do zrealizowania
wszystkich planów, zamiarów, czy chęci. Występuje ograniczona podaż zarówno
zasobów naturalnych, jak i kapitału oraz wykwalifikowanej siły roboczej. Ilość dóbr i
usług, jaka może być wyprodukowana w oparciu o posiadane przez dany kraj zasoby jest
niewystarczająca dla zaspokojenia popytu. Rządy chciałyby swoim obywatelom zapewnić
wysoki poziom życia. Próbują one osiągnąć te cele poprzez rozwój gospodarczy.
Kto jednak powinien decydować o wykorzystaniu zasobów. Aby odpowiedzieć na to
pytanie, należałoby się zastanowić nad dwiema przeciwstawnymi metodami
dokonywania takich wyborów  system scentralizowany i system rynkowy.
W gospodarce centralnie planowanej decyzje o wykorzystaniu zasobów podejmowane są
wyłącznie przez państwo.
W gospodarce rynkowej natomiast o tym, co jest produkowane decydują konsumenci
poprzez sposób, w jaki wydają one swoje dochody, czyli przedsiębiorcy dowiadują się o
decyzjach konsumentów dzięki istnieniu mechanizmu cenowego.
Oba te systemy stanowią swoje skrajne przeciwieństwa. W rzeczywistości nie istnieje
gospodarka, która wykorzystywałaby wyłącznie jedną z metod. Na ogół gospodarki
krajów świata są kombinacjami tych dwóch systemów, ale stopień tego połączenia może
znacznie się różnić.
Zarówno system rynkowy, jak i centralnie planowany mają swoje zalety i wady.
Zalety systemu gospodarki centralnie planowanej:
- możliwość nadania przez władzę priorytetu konkretnej sprawie (np. zapewnienie
podstawowych potrzeb ludności: żywność, mieszkanie, odzież
- posiadanie całkowitych danych odnośnie wykorzystania zasobów
- zapobieganie niepotrzebnemu dublowaniu tej samej produkcji przez kilka
przedsiębiorstw.
Wady systemu gospodarki centralnie planowanej:
Ze względu na konieczność wykonywania planów może wystąpić:
- nadprodukcja niektórych dóbr ,
- braki rynkowe,
- zaniedbanie jakości produktów
- brak zgodności z wymaganiami konsumentów.
Zalety systemu rynkowego:
- wykorzystanie czynników produkcyjnych zgodnie z życzeniami konsumentów
Wady systemu rynkowego:
- nierówny podział dochodu  życzenia bogatszej części społeczeństwa mają większe
szanse być spełnione niż potrzeby biedniejszych warstw społeczeństwa.
- brak mobilności zasobów  pracownicy mogą nie być w stanie przemieszczać się z
jednego do drugiego miejsca pracy, wyposażenie użytkowane w jednym rodzaju
produkcji nie może być łatwo przestawione na produkcję czegoś innego, niższy popyt
na dane dobra może spowodować bezrobocie, jeżeli czynniki produkcji nie zostaną
zaangażowane w produkcję innych dóbr.
- monopoliści ze względu na swoją pozycję mogą nie reagować na wyższy popyt
zwiększeniem produkcji , lecz tylko podniesieniem cen.
Ze względu zarówno na zalety, jak i wady obu systemów różne kraje wykorzystują różne
kombinacje tych systemów.
Zależy to w pewnej mierze od zamożności danej gospodarki.
Planowanie centralne występuje przeważnie w biednej gospodarce, natomiast kraje
wysoko rozwinięte charakteryzuje na ogół przewaga systemu rynkowego.
W ciągu XX w. znacznie wzrósł stopień ingerencji rządowej w gospodarkę. Przyczynę tej
ingerencji stanowi niezadowolenie z rezultatów funkcjonowania nieregulowanych sił
rynkowych.
Rząd powinien podejmować pewne działania, by osiągnąć cele gospodarcze, niemożliwe
do uzyskania w przypadku funkcjonowania tylko gospodarki rynkowej.
Podstawowymi celami gospodarczymi, jakie chciałby osiągnąć rząd każdego
państwa jest:
- wzrost gospodarczy,
- pełne zatrudnienie,
- stabilizacja cen.
Działalność rządu możemy podzielić na następujące funkcje:
- funkcję alokacyjną  polegającą na lepszej alokacji dóbr i usług, niż mógłby to zrobić
mechanizm rynkowy
Dzięki tej działalności społeczeństwo otrzymuje nieodpłatnie dobra publiczne, takie,
jak: obrona narodowa, służba zdrowia czy szkolnictwo,
- funkcję dystrybucyjną  polegającą na sprawiedliwszym podziale dochodu i bogactwa
niż osiągnięto by to dzięki mechanizmowi rynkowemu,
- funkcję stabilizacyjną  działalność rządu, która ma na celu osiągnięcie pełnego
zatrudnienia, stabilizacji cen i wzrost gospodarczy  system rynkowy nie może tego
zapewnić.
Aby te cele osiągnąć rząd wykorzystuje następujące narzędzia polityki fiskalnej:
1) Wydatki rządowe  dzięki nim rząd może mieć wpływ na zmiany zagregowanego
popytu w gospodarce. O tym natomiast, czy narzędzie to powinno być
wykorzystywane w danym momencie decyduje to, w jakim miejscu cyklu
koniunkturalnego państwo się znajduje.
a) Jeżeli gospodarka znajduje się w depresji, to znajduje się w niej bardzo wiele
niezatrudnionych czynników wytwórczych. Jeżeli rząd zwiększy wydatki rządowe, to
nastąpi zwiększenie produkcji oraz wzrost zatrudnienia
120
100
80
Ado
60
AD1
40 AS
20
http://notatek.pl/interwencjonizm-panstwowy?notatka
0
r- PNB
b) Jeżeli gospodarka znajduje się w stanie pełnego zatrudnienia  wzrost wydatków
rządowych spowoduje tylko wzrost cen, ponieważ wszystkie czynniki wytwórcze są
zatrudnione i nie może nastąpić wzrost produkcji
100
80
Ado
60
AD1
40
AS
20
0
r-PNB
c) Najczęściej spotyka się jednak gospodarkę z pewnym zatrudnieniem. W takiej
gospodarce
znajduje się pewna ilość niezatrudnionych czynników wytwórczych. W wyniku
wzrostu
wydatków rządowych następuje zarówno wzrost cen, jak i wzrost produkcji
poziom cen
poziom cen