WYŻSZA SZKOA
A
FINANSÓW I ZARZ
DZANIA
ZarzÄ…dzanie ryzykiem
ZarzÄ…dzanie ryzykiem
Kontrakty terminowe
Wykład IV
D R R A F A A
K U S Y
Kontrakt terminowy to...
umowne zobowiązanie do dokonania lub przyjęcia w
oznaczonym terminie w przyszłości dostawy określonego
instrumentu bazowego po cenie określonej w chwili
zawarcia umowy lub zobowiÄ…zanie do dokonania
rozliczenia pieniężnego
Przedmiot kontraktu (instrument bazowy): akcje, indeksy,
Przedmiot kontraktu (instrument bazowy): akcje, indeksy,
waluty
" Obie strony kontraktu terminowego majÄ… obowiÄ…zek
dokonać transakcji w dniu wygaśnięcia kontraktu, po
cenie określonej w dniu zawarcia kontraktu
2
Kontrakt terminowy - pojęcia
" Cena spot (S) = cena aktywów bazowych
"
"
"
na rynku natychmiastowym.
" Cena forward / futures (F) = cena, po
której nastąpi dostawa aktywów w ramach
kontraktu forward albo kontraktu futures
" Wartość kontraktu  ilości aktywów jakiej dotyczy
" Wartość kontraktu  ilości aktywów jakiej dotyczy
jeden kontrakt
"
" Sposób rozliczenia  pieniężnie lub z fizyczną
dostawą aktywów
"
" Data dostawy / wygaśnięcia kontraktu
"
" Warunki dostawy  w przypadku fizycznej dostawy
3
Kontrakt terminowy
pozycja długa i krótka
" kupowanie kontraktu futures/forward zajęcie długiej
pozycji
(long futures/forward) zobowiązać się
do nabycia aktywów bazowych w
przyszłości.
" sprzedawanie kontraktu futures/forward  zajęcie krótkiej
" sprzedawanie kontraktu futures/forward  zajęcie krótkiej
pozycji
(short futures/forward) zobowiązać się
do dostawy aktywów bazowych w
przyszłości.
" zamknięcie pozycji zawarcie transakcji przeciwnej -
pozycję długą zamyka się poprzez sprzedaż takiego
samego kontraktu, pozycję krótką poprzez jego kupno.
4
Kontrakt Terminowy
pozycja długa i krótka
60,0
40,0
20,0
0,0
-20,0
-40,0
-60,0
60.0
40.0
20.0
0.0
-20.0
-40.0
-60.0
5
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
Kontrakty Futures
" futures (czytaj: fjuczers) od słowa future czyli przyszłość;
" Zobowiązanie do kupna lub sprzedaży określonego dobra
(pszenicy, waluty obcej) z dostawą i zapłatą w przyszłości
po cenie ustalonej z góry, w momencie zawarcia
transakcji terminowej;
" prawami tymi można handlować na giełdach
terminowych;
" Każdy kontrakt futures charakteryzują następujące
" Każdy kontrakt futures charakteryzują następujące
wystandaryzowane elementy:
towar (instrument bazowy) na jaki opiewa kontrakt
wielkość kontraktu
data realizacji kontraktu
inne standaryzujące parametry ustalane przez Giełdę
(jakość, minimalna zmiana ceny)
Jedynym parametrem negocjowanym jest cena kontraktu futures.
6
TrochÄ™ historii o kontraktach futures
" "
" " Początki obrotu kontraktami futures w formie zbliżonej do współczesnej, zbiegają
się w czasie z otwarciem wielkich giełd towarowych głównie w Chicago;
" "
" " Na utworzonej w 1848 roku Chicago Board of Trade (CBOT) zaczęto zawierać
transakcje futures na towary w 1859 roku;
" "
" " Chicago amerykańskie centrum transportu kolejowego i centrum handlu
żywnością z dobrymi połączeniami morskimi. W latach 60 - tych XIX wieku
niekwestionowane centrum handlu mięsem, zbożem i innymi produktami rolnymi
" "
" " Znaczący wzrost obrotów i popularności miał miejsce w latach 70-tych;
W o lu m e n o b r o t u p o s z c z e g ó ln y c h g r u p f u t u r e s n a C B O T
1 8 0 0 0 0 0 0 0
1 6 0 0 0 0 0 0 0
P ro d u k ty r o ln e
1 4 0 0 0 0 0 0 0
1 2 0 0 0 0 0 0 0 M e ta le
1 0 0 0 0 0 0 0 0
8 0 0 0 0 0 0 0 In s tru m e n ty
fin a n s o w e
6 0 0 0 0 0 0 0
In d e k s y a k c ji
4 0 0 0 0 0 0 0
2 0 0 0 0 0 0 0
0
1 9 1 9 1 9 2 9 1 9 3 9 1 9 4 9 1 9 5 9 1 9 6 9 1 9 7 9 1 9 8 9 1 9 9 9
7
Kontrakt Futures - pojęcia
Instrument bazowy
towar bÄ…dz
inne dobro na jaki opiewa kontrakt
futures (waluta obca, metale, ropa itd.) i głownie te,
których rynek gotówkowy charakteryzuje się
wysokim stopniem płynności.
Depozyt poczÄ…tkowy
niewielki % wartości kontraktu
uzupełniany na bieżąco w przypadku niekorzystnego
uzupełniany na bieżąco w przypadku niekorzystnego
dla inwestora ruchu cen
działanie dz
wigni finansowej:
" w skrajnym przypadku można w ciągu jednego
dnia stracić nawet cały zainwestowany depozyt
" w przypadku korzystnego ruchu cen zyski mogÄ…
być bardzo duże
8
TrochÄ™ historii o kontraktach futures
" Pierwsze transakcje => realizacja natychmiastowÄ…
jak i w przyszłości;
" Od poczÄ…tku: odsprzedawanie zakupionych
kontraktów przed terminem dostawy;
" Cel zawierania transakcji nie jest fizyczne
dostarczenie towarów a jedynie bieżąca gra
kontraktami futures (w niektórych przypadkach
fizyczne dostarczenie towaru jest nawet niemożliwe
fizyczne dostarczenie towaru jest nawet niemożliwe
np: indeksy giełdowe).
" Stosunek ilości zawieranych transakcji do
dokonywanych dostaw rósł lawinowo;
" Na początku na giełdach handlowano przede
wszystkim towarami rolnymi, póz
niej metalami, ropÄ…;
" Dopiero w latach 70-tych XX wieku pojawiły się
transakcje terminowe na instrumenty finansowe:
waluty, stopy procentowe a w latach 80-tych na
9
indeksy Giełdowe.
Efekt dz
wigni i zasada mark-to-market
"
" Na rynku giełdowym partnerzy transakcji nie znają się.
" Rolę gwaranta wywiązania się przez strony z warunków
kontraktów pełni tu Izba Rozliczeniowa, która staje się
dla każdej ze stron partnerem transakcji.
" Zajęcie pozycji w kontrakcie futures wiąże się jedynie z
koniecznością wpłacenia depozytu zabezpieczającego,
a nie całej wartości kontraktu.
a nie całej wartości kontraktu.
" m
" możliwość skorzystania z dz
wigni finansowej, równej
proporcji - wartość kontraktu / wartość depozytu.
" k
" Zasada mark-to-market każdego dnia dokonywana
jest wycena wartości naszej pozycji w stosunku do
depozytu początkowego a do wyceny tej używana jest
cena zamknięcia ustalana przez Giełdę na zakończenie
sesji.
10
Depozyty zabezpieczajÄ…ce
Depozyt poczÄ…tkowy vs. depozyt minimalny.
"
" Jeżeli ceny zmieniły się
" na naszą niekorzyść odpowiednia kwota zostanie
pobrana z naszego depozytu poczÄ…tkowego a
następnie wezwani zostaniemy do uzupełnienia
depozytu do pełnej wartości
" na naszą korzyść wówczas w zależności od
" na naszą korzyść wówczas w zależności od
umowy jakÄ… mamy podpisanÄ… z biurem maklerskim
wypłaci nam ono zyski natychmiast bądz
dopiero
wtedy kiedy zamkniemy pozycjÄ™ (zawsze na konto
osiągniętych, nawet nie wypłaconych jeszcze
zysków można otworzyć nowe pozycje bez
konieczności wpłacania nowego depozytu
poczÄ…tkowego).
11
Rozliczanie kontraktu futures mark-to-market
Operacja Cena Zysk / Wysokość Wpłata Końcowa
futures strata depozytu (--) wysokość
depozytu
na WIG20 (1800 Wypłata
poczÄ…tkowy) (+)
(1500 minimalny)
Kupno 1 1800 1800 -1800 1800
kontraktu
1820 +200 2000 +200 1800
1790 -300 1500 0 1500
1780 -100 1400 -400 1800
Sprzedaż 1 1770 -100 1700 +1700 0
kontraktu
Razem - 300 -300
Założenia:
Wartość depozytu = wartość stała
Istnieje zasada depozytu minimalnego
12
Kontrakty Futures vs. Forward
"
" Futures i Forward - umowa kupna / sprzedaży
określonych aktywów (bazowych), zawarta na określony
moment w przyszłości, po określonej z góry cenie.
"
" Obie strony kontraktu futures / forward majÄ… obowiÄ…zek
dokonać transakcji w dniu wygaśnięcia kontraktu, po cenie
określonej w dniu zawarcia kontraktu.
"
"
" Inaczej kontrakty futures / forward nazywa siÄ™ kontraktami
" Inaczej kontrakty futures / forward nazywa siÄ™ kontraktami
terminowymi
"
" Podstawowa różnicę pomiędzy forward a futures;
forward są bardzo szczegółowo negocjowane;
futures sÄ… wystandaryzowane a negocjuje siÄ™ tylko cenÄ™.
13
Kontrakty Futures vs. Forward
"
" Konstrukcja finansowa obu instrumentów jest zasadniczo
jednakowa
" Jednak kontrakty futures sÄ… przedmiotem obrotu
giełdowego.
muszą być to umowy wystandaryzowane.
"
" Ich rozliczanie odbywa siÄ™ w systemie marking to market, a
nad obrotem czuwa izba rozliczeniowa.
nad obrotem czuwa izba rozliczeniowa.
"
" Natomiast kontrakty forward sÄ… zawierane na rynku
pozagiełdowym między dwiema stronami  zwykle między
bankiem i klientem lub między dwoma bankami.
i
ich warunki mogą być każdorazowo indywidualnie ustalane.
14
Rynek Futures a rynek gotówkowy
Wielu ekspertów rynkowych prowadziło analizy trafności
prognoz cen opartych o ceny futures (często lepsze,
obarczone były mniejszym błędem niż prognozy
profesjonalnych instytucji prognostycznych).
" Czynnik mający wpływ na prognozy przyszłych cen
poziom dzisiejszych cen gotówkowych instrumentu
bazowego.
" Zmiany cen na rynku terminowym odzwierciedlały zmiany
" Zmiany cen na rynku terminowym odzwierciedlały zmiany
cen na rynku gotówkowym w trakcie czasu  życia
kontraktu.
Powód bez ścisłego związku cen futures i cen rynku
gotówkowego, kontrakty terminowe nie mogłyby być
wykorzystywane w swym podstawowym zastosowaniu, jako
narzędzia zabezpieczania pozycji na rynku gotówkowym.
15
Rynek Futures a rynek gotówkowy
Związek cen futures z cenami z rynku gotówkowego jest utrzymywany przede
wszystkim dzięki możliwości dokonania dostawy towaru lub rozliczenia wg. ceny
z rynku gotówkowego w terminie realizacji kontraktów. Kontrakty futures
wymagają od wszystkich uczestników rynku posiadających otwarte pozycje w
terminie realizacji dokonania lub odbioru dostawy instrumentu bazowego.
Zobowiązanie takie sprawia, że na skutek działania bodz
ców ekonomicznych
wraz ze zbliżającym się terminem dostawy ceny futures przybliżają się do
aktualnego poziomu cen na rynku gotówkowym.
Cena
Cena futures
Cena futures
Cena z rynku
Cena z rynku
gotówkowego
gotówkowego
Czas
16
Dostawa
Możliwości wykorzystania kontraktów futures
" alternatywa dla krótkiej sprzedaży;
" hedging - zabezpieczanie portfela
instrumentów podstawowych;
" spekulacja na wzrost, spadek kursu
instrumentu bazowego;
instrumentu bazowego;
" arbitraż
17
Uczestnicy rynku terminowego
Spekulanci
" Spekulanci to ludzie którzy analizują rynek, starają się
przewidzieć ruchy cen kontraktów terminowych i handlują
nimi w celu osiągnięcia zysku.
" InwestujÄ…c swoje pieniÄ…dze wystawieni sÄ… na bardzo
wysokie ryzyko ponieważ mogą stracić całe zainwestowane
pieniÄ…dze.
" Spekulant zyskuje kiedy kupi kontrakt tanio i sprzeda drogo
bÄ…dz
gdy najpierw sprzeda drogo a odkupi tanio.
Spekulacja => nie jest to działalność społecznie użyteczna.
ALE => płynność jaką spekulanci stwarzają dzięki olbrzymiej
ilości zawieranych przez nich transakcji.
" Dzięki spekulantom chcący zabezpieczyć się producenci,
eksporterzy, importerzy zawierajÄ… transakcje, gdzie ryzyko
cenowe ich funkcjonowania przenosi siÄ™ na spekulanta.18
Spekulanci
Osiągnięcie zysku ze zmian cen kontraktów,
powiększonego działaniem dz
wigni
finansowej.
wzrost kursu instrumentu bazowego - kupno
wzrost kursu instrumentu bazowego - kupno
kontraktu (rynek byka)
spadek kursu instrumentu bazowego - sprzedaż
kontraktu (rynek niedz
wiedzia)
19
Spekulanci
Spekulanci wykorzystują krótkoterminowe trendy cenowe na kontraktach
do osiągania zysku przy dużym ryzyku:
- Scalpers;
- Position traders;
- Daytraders
- Daytraders
Do podejmowania ryzyka spekulacji zachęca niewielka wielkość
depozytu zabezpieczającego w stosunku do wielkości kontraktu
terminowego (dz
wignia finansowa)
20
Spekulanci
2 marca spekulant kupuje czerwcowy kontrakt futures na USD (wielkość
kontraktu 10 000 USD) w cenie 4,0 zł płacąc depozyt gwarancyjny w
wysokości 500 zł co stanowi niecałe 1,5% wartości kontraktu
(500/(10000*4,00)). 1 maja czerwcowy USD kosztuje 4,07 zł co stanowi
wzrost w stosunku do ceny z marca o 2%. Inwestor decyduje siÄ™
zamknąć pozycję (zawierając transakcję odwrotną) realizując łączny
zysk w wysokości 10 000 *(4,0000-4,0700) = 700 zł. W stosunku do
zainwestowanego kapitału (500 zł) stanowi to 140 % stopę zwrotu.
Z ys k
Z ys k
Z ys k 0 ,0 7 00 z Å‚
C e n a
0
fu tu r e s
k u p n o s p rz e d a \

4 ,0 0 0 0 z ł 4 ,0 7 0 0 zł
S tr a ta
21
Spekulanci
" Wpłacając niewielki depozyt, spekulant ma jednocześnie prawo do
zysków wynikających ze wzrostu wartości całego kontraktu.
" Futures możliwość wysokich zysków ale równie wysokich strat.
" Gdyby cena USD w przykładzie spadła do 3,95 a więc o zaledwie 1.25%
spekulant straciłby całą zainwestowaną kwotę.
" W odróżnieniu od giełd papierów wartościowych gdzie w czasie hossy
zyskują wszyscy (przynajmniej na papierze) na giełdach terminowych
każdy dzienny (lub chwilowy) zysk jest jednocześnie stratą kogoś
innego.
innego.
" Zawsze istnieje druga strona, przeciwna do zawartej przez nas
transakcji.
" Rynek terminowy jest miejscem spotkania tych, którzy chcą się przed
ryzykiem ustrzec z tymi, którzy poszukują ryzyka co prowadzi nas do
konkluzji, że bez względu na towar na jakim oparty jest kontrakt futures
prawdziwym przedmiotem obrotu jest ryzyko.
22
Uczestnicy rynku terminowego
Arbitrażyści
Niespekulacyjny transfer kapitału z jednego rynku
na drugi, wykorzystujący różnice cenowe w
określonym momencie między odpowiednimi
instrumentami na tych rynkach;
Jednoczesny zakup lub sprzedaż identycznych lub
zbliżonych instrumentów finansowych według
zbliżonych instrumentów finansowych według
różnych cen w celu osiągnięcia zysku z jak
najmniejszym ryzykiem;
Ich realizacja nie jest zwiÄ…zana z ryzykiem
niekorzystnych zmian cen przedmiotów kontraktu.
najczęściej zakup po niższej cenie instrumentu na
jednym rynku i jego sprzedaż na innym rynku
osiÄ…gajÄ…c przy tym zysk.
23
JAK SI
KUPUJE I SPRZEDAJE FUTURES NA GIEA
DZIE ?
" Kontrakty futures są przedmiotem obrotu na giełdzie tak jak inne aktywa, np. akcje. Można je
"
nabyć poprzez złożenie zlecenia w biurze maklerskim, określając ilość kontraktów i limit ceny.
" Kontrakt futures można kupić i sprzedać wielokrotnie w okresie jego trwania, nawet w
"
trakcie tej samej sesji.
" Kontrakt można najpierw sprzedać, a potem odkupić lub najpierw kupić, a potem sprzedać. W obu
"
przypadkach zawarcie dwóch przeciwnych transakcji powoduje, że zamyka się pozycję, którą
posiadało się w kontraktach.
posiadało się w kontraktach.
" Większość kontraktów jest zamykana przed terminem wygaśnięcia.
"
" Wolumen obrotu na jednej sesji (ilość kontraktów kupionych, lub ilość kontraktów sprzedanych)
"
może przekraczać liczbę otwartych pozycji (ilość kontraktów, które istnieją).
24
Uczestnicy rynku terminowego
Hedgers - ZabezpieczajÄ…cy siÄ™ przed ryzykiem
" Firmy, osoby które prowadzą działalność gospodarczą:
produkcyjną, handlową i w związku z nią narażone są na
ryzyko cenowe.
" Producent pszenicy narażony jest na ryzyko spadku jej cen
- mniej pieniędzy dostanie za swoją pszenicę.
" Producent białka roślinnego wytwarzanego z pszenicy
narażony jest na ryzyko wzrostu cen - będzie musiał za nią
narażony jest na ryzyko wzrostu cen - będzie musiał za nią
więcej zapłacić.
" Eksporter - ryzyko wzrostu ceny złotówki - za każdego
otrzymanego dolara dostanie mniej złotówek.
" Importer - ryzyko spadku ceny złotówki - będzie musiał
zapłacić więcej złotówek za każdego dolara.
" Wszyscy oni mogą wykorzystać rynek terminowy aby
zabezpieczyć się przed niekorzystnymi dla siebie zmianami
cen.
25
Hedgers
Eksporter, który sprzedał właśnie swoje produkty do USA za kwotę 10 tys.
USD. Jednak płatność nastąpi dopiero za dwa miesiące. Do tego czasu
eksporter narażony jest na ryzyko: jeśli w ciągu tych dwóch miesięcy
cena USD (w PLN) spadnie za otrzymane 10 tys. USD będzie mógł on
kupić zdecydowanie mniej złotówek niż dziś. Eksporter wie, że aby
uzyskać zakładaną marżę zysku na sprzedaży swoich produktów w dniu
otrzymania zapłaty dolar kosztować musi przynajmniej 4,0 PLN.
Rysunek przedstawia jego pozycję na rynku gotówkowym:
Z y s k
C e n a
d o la r a w
0
z Å‚o t y c h
4 ,0 z Å‚
S t r a t a
26
Hedgers
Im tańszy będzie USD tym większe straty poniesie eksporter.
Chcąc się zabezpieczyć, może on dokonać transakcji sprzedaży
kontraktu futures już dziś. Załóżmy więc, ze eksporter sprzedał
jeden kontrakt futures o wartości 10 tys. USD w cenie 4,0 zł za
dolara. Pozycja na rynku futures.
Zysk
Cena
0
futures
4,0 zł
Strata
27
Hedgers
Eksporter zabezpieczył się więc na wypadek spadku ceny USD.
Eksporter wyeliminował swoje ryzyko związane z pozycją walutową - bez
względu na sytuację na rynku walutowym nie poniesie on z tego tytułu
żadnych strat.
Koszt rezygnacja z ew. zysków z tytułu zmian cen na gotówkowym rynku
walutowym.
Jeżeli cena USD rośnie to pozycja na rynku gotówkowym -> zyski, natychmiast
 zjadane przez straty z rynku futures. Gdyby eksporter nie zawarł transakcji
na rynku futures byłby bogatszy o zyski z rynku gotówkowego.
Główną działalnością eksportera jest sprzedaż towarów a nie spekulacja
Główną działalnością eksportera jest sprzedaż towarów a nie spekulacja
walutowa a zawierając transakcję futures pozbył się ryzyka.
Z ysk
W ynik złoże nia
C e na
0
future s
28
S tra ta
Rodzaje arbitrażu
Arbitrażowe transakcje relacje kursów futures do
kursów kasowych odchylają się od relacji
wynikających z oprocentowania poszczególnych
walut.
Istotne znaczenie ma koszt zamrożenia kapitału
(cost of carry).
(cost of carry).
Teoretyczna różnica między kursem futures (na
poszczególne terminy), a kursem kasowym.
Dzięki temu możemy poznać teoretyczną wartość
terminowych kursów futures.
29
Arbitraż
" Celem transakcji arbitrażowej jest osiągnięcie zysku bez ponoszenia
ryzyka dzięki jednoczesnemu zawarciu transakcji na dwóch lub więcej
rynkach. Osiągany zysk może być wyższy niż przychody osiągane
z lokaty bankowej.
" Arbitraż przy wykorzystaniu kontraktów terminowych jest możliwy
w sytuacji gdy cena rynkowa PV odchyla siÄ™ od ceny teoretycznej FV
o określony zakres.
" Teoretyczną cenę kontraktu terminowego można wyznaczyć ze wzoru:
n
n
îÅ‚ Å‚Å‚
îÅ‚1+ - g)× Å‚Å‚
(
Ffair = I(WIG20)× (r )
ïÅ‚
365śł
ðÅ‚ ûÅ‚
gdzie:
F(fair) - kurs teoretyczny kontraktu terminowego
I - wartość indeksu będącego instrumentem bazowym
r - wolna od ryzyka stopa procentowa - np. średnia ważona stopa
rentowności 13-tygodniowych bonów skarbowych
n - ilość dni do dnia wygaśnięcia kontraktu 30
g  stopa dywidendy
Arbitraż
" Jeśli F > F (fair)
=> wtedy można osiągnąć wolny od ryzyka zysk kupując
akcje wchodzące w skład indeksu i zajmując
jednocześnie krótką pozycję w kontraktach
terminowych.
" Jeśli F< F (fair)
=> wtedy należy postąpić odwrotnie, czyli dokonać
krótkiej sprzedaży koszyka akcji oraz zająć długą
pozycję w kontraktach terminowych. Ponieważ obecnie
na GPW w Warszawie nie ma krótkiej sprzedaży tej
drugiej strategii nie da się zastosować.
" Transakcję taką można zamknąć jeżeli kurs terminowy będzie równy
teoretycznemu kursowi, co nastąpi najpóz
niej w dniu wygaśnięcia
31
kontraktów.
Arbitraż
Transakcja Transakcja
Otwarcie pozycji jeśli Kup akcje wchodzące Sprzedaj kontrakty
F >F fair w skład Wig20 na Wig20
Zamknięcie pozycji jeśli Sprzedaj akcje wchodzące Kup kontrakty
F = lub Transakcja Transakcja
Transakcja Transakcja
Otwarcie pozycji jeśli Dokonaj krótkiej sprzedaży akcji Kup kontrakty
F Zamknięcie pozycji jeśli Odkup sprzedane akcje wchodzące Sprzedaj kontrakty
F = lub F > F fair w skład wig20 na Wig20
Zawieranie transakcji:
W praktyce uwzględnić nale\
y prowizje od transakcji oraz poślizgi cenowe przy
wykonywaniu zleceń które pomniejszą zyski z transakcji arbitra\
owej. Natomiast
dywidendy wypłacane przez spółki oraz prawa poboru będą powiększały zyski z takich
32
transakcji.
Zadanie
33
JAK SI
KUPUJE I SPRZEDAJE FUTURES NA GIEA
DZIE ?
" Kontrakty futures są przedmiotem obrotu na giełdzie tak jak inne aktywa, np.
"
akcje. Można je nabyć poprzez złożenie zlecenia w biurze maklerskim,
określając ilość kontraktów i limit ceny.
" Kontrakt futures można kupić i sprzedać wielokrotnie w okresie jego
"
trwania, nawet w trakcie tej samej sesji.
"
" Kontrakt można najpierw sprzedać, a potem odkupić lub najpierw kupić, a
"
" Kontrakt można najpierw sprzedać, a potem odkupić lub najpierw kupić, a
potem sprzedać. W obu przypadkach zawarcie dwóch przeciwnych
transakcji powoduje, że zamyka się pozycję, którą posiadało się w
kontraktach.
" Większość kontraktów jest zamykana przed terminem wygaśnięcia.
"
34