Metody oceny

zdolności kredytowej i

Monitoring kredytowy

Podział ryzyka bankowego

RYZYKO BANKOWE

STRATEGICZNE

OPERACYJNE

W OBSZARZE

W OBSZARZE TECHNICZNO-

FINANSOWYM

ORGANIZACYJNYM

PŁYNNOŚCI

WYNIKU

Rodzaje ryzyka bankowego

RYZYKO BANKOWE

PŁYNNOŚCI

WALUTOWE

KREDYTOWE

STOPY PROCENTOWEJ

Proces zarządzania ryzykiem

Identyfikacja i kwantyfikacja ryzyka

Sterowanie ryzykiem

STEROWANIE RYZYKIEM

Przedsięwzięcia aktywne:

Przedsięwzięcia pasywne:

• unikanie ryzyka (limity),

• zwiększanie kapitału,

• zmniejszanie wielkości ryzyka,

• rezerwy,

• przenoszenie ryzyka na inne

• przynależność do systemy

podmioty,

ograniczania ryzyka,

• dywersyfikacja ryzyka,

• hedging,

Kontrola

Rodzaje ryzyka kredytowego

RYZYKO KREDYTOWE

PORTFELOWE

INDYWIDUALNE

FINANSOWE

DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Czynniki wpływające na poziom

ryzyka kredytowego

UTRUDNIENIA ZEWNĘTRZNE

generalny wzrost ryzyka finansowego w gospodarce, rosnący wzrost zapotrzebowania na kapitał ze strony małych i średnich firm o niestabilnej pozycji finansowej i małym majątku,

szybkie

zmiany

w

gospodarce

będące

następstwem

reorganizacji niektórych segmentów lub całej gospodarki, rosnąca liczba bankrutujących przedsiębiorstw, pogorszenie

się

w

gospodarce

współczynników

rotacji

zobowiązań, przedsiębiorstwa nie spłacają kredytów bo ich wierzyciele nie spłacają na czas zobowiązań,

rosnące ryzyko w obrotach z zagranicą,

rosnąca na rynku konkurencja w sektorze bankowym zmniejszająca możliwość wyboru klienta przez poszczególne jednostki,

Czynniki wpływające na poziom

ryzyka kredytowego

UTRUDNIENIA WEWNĘTRZNE

brak właściwej strategii działalności banku,

brak zasad polityki kredytowej,

powierzchowna analiza zdolności kredytowej,

mało wiarygodna i rzadko przedkładana przez klienta sprawozdawczość finansowa,

niekompletna dokumentacja kredytowa,

brak doświadczonych inspektorów kredytowych i sprawnej kadry kierowniczej,

niewłaściwy przegląd portfela kredytowego,

spóźnione reakcje na zaistniałą sytuacje,

nadmierne zaufanie do pewnych form zabezpieczenia kredytu,

niewłaściwa kontrola wew. (korupcja),

Zdolność kredytowa

Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.

Osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, o ile posiada zdolność prawną, które nie mają zdolności kredytowej, bank może udzielić kredytu pod warunkiem:

1)

ustanowienia

szczególnego

sposobu

zabezpieczenia

spłaty

kredytu,

2) przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu programu naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni - według oceny banku - uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie.

(art. 70)

Zdolność kredytowa

Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności.

Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

(art. 70)

W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany przedstawić - na żądanie banku - informacje i dokumenty niezbędne do oceny jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.

(art. 74)

Zdolność kredytowa

W

przypadku

niedotrzymania

przez

kredytobiorcę

warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu.

Termin wypowiedzenia, o którym mowa, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni.

Wypowiedzenie umowy kredytu z powodu utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub zagrożenia jego upadłością nie może nastąpić, jeżeli bank zgodził się na realizację przez kredytobiorcę programu naprawczego.

(art. 75)

Metoda opisowa

Metody opisowe polegają na ocenie zdolności

kredytowej klienta na podstawie informacji o

jego sytuacji ekonomiczno – finansowej. Na

podstawie

przedkładanej

dokumentacji

i

sprawozdawczości

finansowej

i

przy

wykorzystaniu całej gamy wskaźników ocenia

się

w

jakim

stopniu

sytuacja

klienta

gwarantuje spłatę zobowiązań.

Metoda opisowa

Najprostsza ocena wiarygodności polega na ustaleniu i ocenie

całej

gamy

wskaźników

mierzalnych

i

niemierzalnych. Wśród tych pierwszych wyróżnia się: wskaźniki rentowności, np. ROA, ROE, ROI,

wskaźniki płynności, np. wskaźnik płynności bieżącej, wskaźnik płynności szybki,

wskaźniki sprawności działania, np. rotacji należności i obrotu zapasami,

wskaźniki zadłużenia, np. pokrycia obsługi długu, pokrycia majątku kapitałem własnym,

wskaźniki struktury majątku i kapitału.

Wyliczone wskaźniki porównuje się z wielkościami za lata ubiegłe,

wynikami

innych

przedsiębiorstw,

wartościami granicznymi. Pod uwagę brane są także uwarunkowania zewnętrzne.

Metoda opisowa – 5C

Character – charakter kredytobiorcy, skłonność do spłaty zobowiązań,

osobowość,

zarządzanie

w

przedsiębiorstwie

Capacity – sprawność firmy, wydajność,

możliwości

wynikające

z

bieżącej

sytuacji,

możliwości

generowania zysku w przyszłości, siła firmy (teraz i w przyszłości), rentowność

Capital

–

posiadany

majątek,

struktura

majątkowa,

płynność

Collateral – zabezpieczenia spłaty kredytu, ich wartość, płynność, bezpieczeństwo

Condition – sytuacja w branży, możliwość rozwoju branży, pozycja w branży (teraz i w przyszłości)

Metoda punktowa

METODA PUNKTOWA jest rozwinięciem analizy

opisowej. Polega na przypisaniu danym

wielkościom wskaźników określonej wartości

punktów. Składa się z trzech etapów:

wybór kryteriów opisujących sytuację

dłużnika,

przypisanie wielkościom wskaźników

określonych punktów i ustalenie wielkości

granicznych,

sumowanie punktów w celu dokonania łącznej

oceny

Metoda punktowa – przykład dla JST

Nazwa

Charakterystyka wskaźnika

Wartość

Punktacja

wskaźnika

wskaźnika

WSKAŹNIKI ILOŚCIOWE

Całkowity

Proporcja

pomiędzy

X < 10%

6

poziom

poziomem zadłużenia a

10% ≤ X < 20%

5

zadłużenia

poziomem

dochodów

20% ≤ X < 30%

4

jako

ogółem.

30% ≤ X < 40%

3

procent

40% ≤ X < 50%

2

dochodów

50% ≤ X < 55%

1

ogółem

X ≥ 55%

0

WSKAŹNIKI JAKOŚCIOWE

Historia

Ocena

zakłóceń

w

Bardzo pozytywna

5

funkcjonowa

funkcjonowaniu gospodarki

Pozytywna

3-4

nia jednostki

budżetowej oraz gospodarki

finansowej

jednostki

na

Średnia

1-2

podstawie wyników kontroli

Negatywna albo

0

NIK, Prezesa RM oraz RIO.

brak informacji

Metoda punktowa – przykład dla JST

Nazwa wskaźnika (wskaźniki ilościowe)

Punktacja

WSKAŹNIKI ZADŁUŻENIA (MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW = 30) Całkowity poziom zadłużenia jako procent dochodów ogółem 0-6

Całkowity poziom zadłużenia jako procent wolnych środków 0-6

Obsługa długu w danym roku jako procent dochodów ogółem 0-6

Obsługa długu w danym roku jako procent wolnych środków 0-6

Obsługa długu w danym roku jako procent dochodów własnych 0-6

WSKAŹNIKI BUDŻETOWE (MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW = 18) Wolne środki jako procent dochodów ogółem

0-6

Dochody własne ogółem jako procent dochodów ogółem 0-6

Nadwyżka albo deficyt jako procent dochodów ogółem 0-6

WSKAŹNIKI INWESTYCYJNE (MAKS. LICZBA PUNKTÓW = 12) Wydatki majątkowe jako procent wydatków ogółem

0-6

Nadwyżka albo deficyt jako procent wydatków majątkowych 0-6

Metoda punktowa – przykład dla JST

Nazwa wskaźnika (wskaźniki jakościowe)

Punktacja

WIARYGODNOŚĆ JEDNOSTKI (MAKS. LICZBA PUNKTÓW = 15) Historia funkcjonowania jednostki

0-5

Powiązania kapitałowe i organizacyjne z innymi podmiotami 0-5

Jakość współpracy z bankami

0-5

JAKOŚĆ ZARZĄDZANIA (MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW = 10) Kwalifikacje rady albo sejmiku

0-5

Kwalifikacje zarządu albo wójta (burmistrza, prezydenta) 0-5

WARUNKI WPŁYWAJĄCE NA POTENCJAŁ ROZWOJOWY

JEDNOSTKI (MAKSYMALNA LICZBA PUNKTÓW = 15)

Majątek rzeczowy i finansowy

0-4

Infrastruktura komunalno-gospodarcza (techniczna) i społeczna 0-4

Przedsiębiorcy funkcjonujący na terenie jednostki 0-4

Specyficzne uwarunkowania

0-3

Analiza dyskryminacyjna

Do oceny zdolności kredytowej mogą być wykorzystywane metody statystyczno – matematyczne, np. metoda dyskryminacyjna.

Pozwala ona na zaklasyfikowanie przedsiębiorstwa do grupy ryzyka

i

umożliwia

wykrycie

symptomów

zagrożenia

niewypłacalnością. Metoda nie może służyć do automatycznego podejmowania decyzji o udzieleniu lub nie udzieleniu kredytu.

Wykorzystywana funkcja dyskryminacji ma postać: Z = aX1 + bX2 + cX3 + dX4,

gdzie:

X1 –X4 – wskaźniki charakteryzujące firmę, których dobór następuje na podstawie empirycznych badań danych sprawozdawczych z dużej

liczby

przedsiębiorstw

o

zadawalającej

płynności

i

zagrożonych upadłością;

a – d – szacowane parametry modelu.

Ocena przedsięwzięcia inwestycyjnego

analiza celowości i realności projektu:

zasadność przedsięwzięcia z punktu widzenia

możliwości rynku

nowoczesność zastosowanych rozwiązań

dostępność zasobów (ludzie i surowce)

możliwość wykonania inwestycji zgodnie z przyjętym harmonogramem

dodatkowe działania marketingowe

ocena ekonomiczno-finansowa przedsięwzięcia

metody tradycyjne:

okres zwrotu nakładów

prosta stopa zwrotu

metody dynamiczne:

NPV – zaktualizowana wartość netto

IRR – wewnętrzna stopa zwrotu

Analiza credit-scoring

Metoda oceny zdolności kredytowej osoby fizycznej uzależniająca decyzję kredytową o posiadanie

specyficznych cechy przez kredytobiorcę. Wybór wskaźników oraz ich ocen wynika z analizy danych statystycznych.

sytuacja dochodowa kredytobiorcy:

stabilność (czas zatrudnienia w ostatnim miejscu) liczba miejsc pracy

wielkość dochodu

miejsce pracy

inne zobowiązania spłacane z tego dochodu

inne

Analiza credit-scoring

sytuacja majątkowa kredytobiorcy:

mieszkanie (dom, mieszkanie własnościowe, mieszkanie spółdzielcze, komunalne, dzielnica, wielkość, itp.) samochód (marka, cena, rocznik, itp.)

telefon

inne

sytuacja osobista kredytobiorcy:

wiek

płeć

stan cywilny

liczba członków rodziny

posiadanie rachunku bankowego

wielkość i rodzaj innych zobowiązań

inne

informacje o samym kredycie:

wielkość

cel(zakup samochodu, komputera, mieszkania, spłata zobowiązań i kar)

termin spłaty

zabezpieczenia

Monitoring kredytowy

Monitoring

kredytowy

jest

to

system

bieżącej

i

systemowej weryfikacji zdolności kredytowej klienta w toku funkcjonowania kredytu. Podstawowym celem tego monitoringu jest systematyczne analizowanie poszczególnych umów kredytowych, a także struktury jakościowej

portfela

kredytowego

na

szczeblu

oddziału i całego banku.

Monitoring kredytowy pełni 2 funkcje:

Funkcja informacyjna

informacje o całym portfelu kredytowym banku

monitoring poszczególnych umów kredytowych

Funkcja zabezpieczająca – Wczesne rozpoznanie przyczyn i istoty odchyleń w przebiegu procesu kredytowania pozwala na zmniejszenie strat i ograniczenie ryzyka oraz na zastosowanie środków zapobiegawczych

Monitoring kredytowy

Każdy bank, aby w jak największym stopniu ograniczyć ryzyko już udzielonych kredytów, powinien analizować sytuację każdego kredytu. Należy jednak zauważyć, że stopień dokładności i standaryzacji tego procesu będzie uzależniony od wielkości, specyfiki kredytu i kredytobiorcy oraz stopnia ryzyka kredytowego.

Zazwyczaj stosowane są dwa tryby monitorowania: zindywidualizowany, dostosowany do klientów,

automatyczny (rutynowy).

Monitoring kredytowy

Monitoring

kredytowy

obejmuje

systematyczną

obserwację rozwoju i zmian czterech zakresów:

przedsiębiorcy (klienta) – zmiany na podstawowych stanowiskach, zarząd, kwalifikacje zawodowe, stan zdrowia,

firmy (ekonomiczna zdolność kredytowania) – analiza podstawowych

wskaźników

ekonomiczno-

finansowych oraz czynników jakościowych

warunków kredytowania – przeznaczenie środków

zgodnie z celem, wysokość uruchomionego kredytu, zmiany w spłacie kredytu, itp.

zabezpieczenia

kredytowego

–

aktualna

wartość

zabezpieczeń,

wiarygodność

osób

trzecich,

stan

zastawionych rzeczy