Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Istota i charakterystyka organizacji
Istota zarządzania
Wykład 1
Podstawy zarządzania
1
Dr inż. Anna Zarębska
Definicja organizacji
Organizacja to grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby
osiągnąć pewien zestaw celów, np.: zysk, odkrycia
naukowe, obrona narodowa, działania charytatywne,
społeczne zadowolenie (klub dyskusyjny).
ZATEM
Organizacja jest to całość, której składniki współprzyczyniają się do powodzenia całość
(def. wg. J. Zieleniewskiego)
Podstawy zarządzania
2
Dr inż. Anna Zarębska
1
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Cechy organizacji
1.
Podział pracy, władzy i przepływ informacji, które nie są przypadkowe, ale rozmyślnie zaplanowane tak, aby realizować określone cele (konkretny sposób
zorganizowania i celowość).
2.
Obecność jednego lub więcej ośrodków władzy, które kontrolują zgodne wysiłki organizacji.
3.
Substytucyjność personelu (zwolnienia, awanse, przesunięcia).
4.
Wyodrębnienie z otoczenia, a jednocześnie powiązanie z nim.
Podstawy zarządzania
3
Dr inż. Anna Zarębska
Otoczenie organizacji
Wymiar
Wymiar
ekonomiczny
międzynarodowy
Właściciele
Konkurenci
Związki
Organizacja:
zawodowe
Klienci
- Zarząd
- Pracownicy
Wymiar
Wymiar
technolo-
Regulatorzy
prawno-
giczny
Dostawcy
polityczny
Sojusznicy
strategiczni
Wymiar
socjokulturowy
Podstawy zarządzania
4
Dr inż. Anna Zarębska
2
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Zasoby organizacji
• Zasoby rzeczowe
• Zasoby ludzkie
• Zasoby finansowe
• Zasoby informacyjne
Podstawy zarządzania
5
Dr inż. Anna Zarębska
Cele organizacji
Celem uniwersalnym działalności dowolnej organizacji jest dążenie do maksymalnego powodzenia. Działanie zorganizowanie jest niewątpliwie bardziej opłacalne niż
indywidualne dzięki uzyskaniu efektu synergicznego.
Synergia - zjawisko polegające na tym, że dwa współpracujące ze sobą podsystemu są w stanie wyprodukować więcej, niż
suma produkcji każdego z nich, gdyby pracowały osobno.
Aby organizacja odniosła sukces, cele do jakich dąży powinny częściowo lub całkowicie pokrywać się z celami, do których dążą poszczególni uczestnicy organizacji.
Podstawy zarządzania
6
Dr inż. Anna Zarębska
3
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Dokumenty organizacyjne
•
Akt założycielski i/lub statut
•
Regulamin organizacyjny
•
Schemat organizacyjny
•
Obieg dokumentów
•
Regulamin pracy
•
Księga jakości
•
Instrukcje organizacyjne
Podstawy zarządzania
7
Dr inż. Anna Zarębska
Podstawowe definicje
• Kierowanie
• Zarządzanie
• Administrowanie
• Rządzenie
Podstawy zarządzania
8
Dr inż. Anna Zarębska
4
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Definicja kierowania
Kierowanie polega na takim
oddziaływaniu podmiotu kierowania na
obiekt kierowany, aby obiekt ten
zachowywał się, działał czy funkcjonował
w kierunku osiągnięcie postawionych
celów, w szczególnym przypadku -
jednego celu.
Podstawy zarządzania
9
Dr inż. Anna Zarębska
Definicja zarządzania (Stoner i Wankel)
Zarządzanie jest to wysoko wykwalifikowana działalność kierownicza posługująca się
bieżącym i strategicznym planowaniem,
odpowiednią strukturą organizacyjną,
rozwiniętym, a nawet wyrafinowanym
motywowaniem, a także niezbędnym minimum
kontroli.
James A. F. Stoner, Charles Wankel
Podstawy zarządzania
10
Dr inż. Anna Zarębska
5
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Definicja administrowania
•
Administrowanie jako działalność kierownicza
wykrystalizowało się wcześniej niż zarządzanie.
•
Administrowanie ogranicza się głównie do
organizowania wykorzystując tylko niektóre elementy motywowania i formalnej kontroli.
•
Administrowanie jest to częściowe, niepełne zarządzanie, oparte na podległości i wydawanych przez instytucję zwierzchnią dyrektywach (instrukcjach), z reguły sformalizowanych.
Podstawy zarządzania
11
Dr inż. Anna Zarębska
Definicja rządzenia
• Rządzenie odnosi się przede wszystkim do organów wykonawczych władzy państwowej, stanowi domenę
działalności rządu.
• Rządzenie charakteryzuje się znacznym, większym niż
zarządzanie stopniem uregulowania prawnego.
• W państwie aspirującym do demokratycznych zasad
sprawowania władzy rządzenie, będąc procesem jej sprawowania, musi oznaczać prowadzenie i realizowanie polityki państwa.
Podstawy zarządzania
12
Dr inż. Anna Zarębska
6
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Definicja zarządzania (Griffin)
Zarządzanie jest zestawem działań (obejmującym planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie,
przewodzenie, tj. kierowanie ludźmi i
kontrolowanie) skierowanych na zasoby
organizacji (ludzkie, finansowe, rzeczowe i
informacyjne) i wykonywanych z zamiarem
osiągnięcia celów organizacji w sposób sprawny (wykorzystujące zasoby mądrze i bez zbędnego
marnotrawstwa) i skuteczny (działający z
powodzeniem).
Ricky W. Griffin
Podstawy zarządzania
13
Dr inż. Anna Zarębska
Definicja zarządzania (Griffin), c.d.
Planowanie
Organi-
i podejmo-
zowanie
wanie decyzji
Nakłady z otoczenia
- zasoby ludzkie
Cele osiągnięte
- zasoby finansowe
- sprawnie
- zasoby rzeczowe
- skutecznie
- zasoby informacyjne
Kontrolo-
Motywo-
wanie
wanie
Podstawy zarządzania
14
Dr inż. Anna Zarębska
7
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Proces zarządzania
Proces zarządzania może być postrzegany z dwóch różnych płaszczyzn. Są to:
• Płaszczyzna strukturalna (odnosząca się do uczestników tego procesu);
• Płaszczyzna funkcjonalna (odnosząca się do działań zarządczych podejmowanych przez kierujących ze względu na cele, jakie mają być osiągnięte w organizacji).
Podstawy zarządzania
15
Dr inż. Anna Zarębska
Strukturalne ujęcie procesu zarządzania
• Podmiot zarządzający
• Podmiot zarządzany
• Informacyjno-decyzyjne sprzężenia zwrotne
Podstawy zarządzania
16
Dr inż. Anna Zarębska
8
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Funkcjonalne ujęcie procesu zarządzania
FUNKCJE RZECZOWE
zaopatrzenie
produkcja
zbyt
planowanie
organizowanie
FUNKCJE
ZARZĄDZANIA
motywowanie
kontrola
Podstawy zarządzania
17
Dr inż. Anna Zarębska
Funkcje zarządzania
Planowanie jest to wytyczanie celów organizacji i określanie sposobu najlepszej ich realizacji.
Organizowanie jest to logiczne grupowanie działań i zasobów.
Motywowanie to takie oddziaływanie w procesie zarządzania na pracowników, aby ukierunkować ich działania na
realizację celów organizacji.
Kontrolowanie polega na porównaniu stanu rzeczywistego z zaprojektowanym wzorcem oraz ustaleniu odchyleń od
wzorca i ich przyczyny.
Podstawy zarządzania
18
Dr inż. Anna Zarębska
9
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Szczeble zarządzania i umiejętności kierownicze
Szczeble zarządzania są to poziomy organizacyjne, wg których klasyfikujemy menadżerów: menadżerowie szczebla najwyższego, średniego lub pierwszej linii.
Umiejętności techniczne to zdolność posługiwania się narzędziami, metodami i technologią w określonej specjalności.
Umiejętności społeczne to zdolność współpracowania z innymi ludźmi, rozumienia ich i motywowania, zarówno poszczególnych osób, jak i grup.
Umiejętności koncepcyjne to umysłowa zdolność koordynacji oraz integrowania wszystkich interesów i działalności organizacji. Jest to umiejętność postrzegania organizacji jako całości i współzależności jej części, a także zrozumienia, w jaki sposób zmiana w dowolnej części organizacji wpłynie na całość.
Podstawy zarządzania
19
Dr inż. Anna Zarębska
Umiejętności kierownicze wg. Roberta Katz’a
NIśSZY
ŚREDNIE
NACZELNE
DOZÓR
KIEROWNICTWO
KIEROWNICTWO
Koncepcyjne
Koncepcyjne
Koncepcyjne
Społeczne
Społeczne
Społeczne
Techniczne
Techniczne
Techniczne
Podstawy zarządzania
20
Dr inż. Anna Zarębska
10
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Role kierownicze wg Henry’ego Mintzberga
Role interpersonalne
przewidują kontakty z ludźmi
Role informacyjne
wymagają przetwarzania informacji
Role decyzyjne
odnoszą się do decyzji, które trzeba podjąć
Podstawy zarządzania
21
Dr inż. Anna Zarębska
Role interpersonalne kierownika
Reprezentant
(udział w uroczystym zebraniu)
Przywódca
(zachęcanie pracowników do zwiększonej wydajności)
Łącznik
(koordynacja działań dwóch grup projektowych)
Podstawy zarządzania
22
Dr inż. Anna Zarębska
11
Istota i charakterystyka organizacji oraz zarządzania
Role informacyjne kierownika
Obserwator
(śledzenie sprawozdań branżowych w celu nadążenia za rozwojem wydarzeń)
Propagator
(wysyłanie notatek prezentujących nowe inicjatywy w organizacji)
Rzecznik
(wygłaszanie przemówienia omawiającego plany rozwoju) Podstawy zarządzania
23
Dr inż. Anna Zarębska
Role decyzyjne kierownika
Przedsiębiorca
(opracowywanie nowych pomysłów innowacyjnych)
Przeciwdziałający zakłóceniom
(rozwiązywanie konfliktów pomiędzy podwładnymi)
Dysponent zasobów
(dokonywanie przeglądów i rewizji wniosków budżetowych) Negocjator
(negocjowanie porozumienia z kluczowym dostawcą lub ze związkami zawodowymi)
Podstawy zarządzania
24
Dr inż. Anna Zarębska
12