PODZIAŁY ZNIECZULENIA OGÓLNEGO

1. ze względu na drogę wprowadzenia środka ogólnie znieczulającego

 znieczulenie wziewne

 znieczulenie infuzyjne

2. ze względu na możliwość pogłębienia lub spłycenia znieczulenia

 znieczulenie sterowane (wziewne)

 znieczulenie nie sterowane (poza płucne)

 znieczulenie względnie sterowane

ZNIECZULENIE WZIEWNE (STEROWANE)

- anestetyk działa na zasadzie dyfuzji. Z pęcherzyków płucnych przedostaje się do krwi; z krwią do mózgu i tak osiąga się znieczulenie.

- znieczulenie to można uznać za kontrolowane, bo w momencie kłopotów odcina się dostęp anestetyku i po czasie ten z organizmu też drogą dyfuzji wydostaje się na zewnątrz.

ZNIECZULENIE NIESTEROWANE

- podawanie anestetyku drogą iniekcji (i.m.); doustnie, doodbytniczo, dootrzewnowo.

- po podaniu środka nie ma już nad nim kontroli- trzeba opierać się na doświadczeniu i ulotkach.

ZNIECZULENIE WZGLĘDNIE STEROWANE

- podanie środka dożylnie

KETAMINA

- środek znieczulający

- może być stosowana u większości gatunków

- można podać i.m. i i.v. (jedyny taki lek znieczulający)- barbiturany tylko i.v.

- brak depresji ukł krążenia

- stosowana też do premedykacji

Działanie dysocjacyjne:

 P. ból

 Ograniczenie świadomości

 Utrata czucia powierzchownego (skóra, t. podskórna, mm)

 Niepełne zniesienie czucia trzewnego- duża wada! Można operować brzuch, ale musi być premedykacja butyrofenonem lub alfa2-agonistami

 Zachowanie lub nawet wzrost napięcia mm

 Stan pobudzenia czuciowego i ruchowego drgawki

Są 2 odmiany:

 S-ketamina: silna

L-ketamina: możliwe stosowanie mniejszych dawek, ale jeszcze nie stosowana

- zsyntetyzowana w latach 70tych

- należy do grupy cykloheksylaminy- blokuje układ wzgórzowo- korowy

- hamuje mózg głownie w obrębie płatów czołowych, hamuje bodźce bólowe do jąder wzgórza środmózgowia- ogranicza świadomość i utrata czucia

- pole wzrokowe i słuchowe + ukł limbiczny- pobudzenie

- zachowanie napięcia mm i pobudzenie- znieczulenie zdysocjowane (jedne ośrodki hamuje a inne pobudza)

- depresja układu oddechowego:

 Spadek obj oddechowej początkowo wzrost objętości oddechowej, potem spadek

 Zaburzenia RKZ (pH, pCo2)

 Hipoksemia

 Bługi okres bezdechu po wdechu (bezdech na wdechu bezpieczniejszy niż na wydechu)

 Nieregularne i spłycone oddechy przy dużych dawkach („oddech ketaminowy”)

 Drożność dróg oddechowych zachowana

 Odruch gardłowy i krtaniowy zachowane/ wzmożone; powiekowy i rogówkowy zachowane)- problemy z intubacją (daj diazepam lub midazolam)

- ukł krążenia

 Wzrost liczby tętna

 Wzrost ciśnienia- o 10-30% max po 20min, później wraca do normy

 Wzrost V wyrzutowej serca

 Może być tachykardia (zależy od gatunku)

 Działa stymulująco na serce

- działanie pobudzające na krążenie znoszą alfa2-agoniści, pochodne benzodiazepiny i fenotiazyny. Nie wywołuje dodatkowej arytmi serca może być stosowany po wstrząsie i urazach.

- nie upośledza nerek i wątroby- bo nie podnosi ciśnienia

- wzrost wydzielania gr ślinowych i śluzowych tchawicy i oskrzeli (może powodować niedrożność)

- nie hamuje perystaltyki żołądka i jelit!

- uczulenia bardzo rzadko

- brak nudności i wymiotów

- brak zwiotczenia mm, spastyczne skurcze, drgawki (słabo wtedy oddycha- patrzeć na bł

śluzowe)

- napięcie mm, wydawanie głosu, niezborność ruchowa, wzrost aktywności ruchowej

- przechodzi przez łożysko, ale brak negatywnego działania na płód.

- midazolam, diazepam, propofol, barbiturany iv znoszą negatywne działanie

- powieki otwarte

- spadek temp ciała, depresja ośrodka termoregulacyjnego

- może powodoać wzrost temperatury ciała przez drgawki

- może być stosowana z większością anestetyków

- odruch powiekowy może być zniesiony przy wysokich dawkach

- mało toksyczny, demetylacja w wątrobie

- 4 metabolity, wydalany przez nerki i z kałem, mało w stanie niezmienionym

- T1/2 40-60’ konie; 2-6h ludzie

- atropina (podawanie dyskusyjne bo może hamować pobudzenie na krążenie

- iv działanie zaczyna się 30-90sek po podaniu trwa do 10min

- po im działa po 2-5min, max działanie po 10-15min trwa u psów 20-30min, koty 30-60min

Zalety:

 Szybkie działanie

 Przeciwbólowe

 Mniejsze działanie negatywne na ukł oddechowy niż barbiturany czy propofol

 Stymuluje współczulny układ- wzrost liczby tętna i ciśnienia

 Rozszerza oskrzela, można stosować w astmie

 Możliwość podania im

 Możliwość stosowania u różnych gatunków

Wady:

 Napięcie mm

 Drgawki

 Pobudzenie

 Wzrost ciśnienia śródgałkowego

 Wysycha rogówka przy otwartych powiekach- może doprowadzić do owrzodzeń

 Wybudzenie- częsta ekscytacja, hipertermia

 Długi czas powrotu do świadomości psów i kotów (do 24h po podaniu im

 Bolesność po im

Dawki

 Psy, koty 5-30mg/kg im, iv

 Koń, krowa 2,2mg/kg iv

 Cielaki 2-5mg/kg im 10mg/kg

BARBITURANY

- wynalezione w latach 20tych

- podział:

 Długo działające (6-12h): fenobarbital (działanie nasenne i p. drgawkowe)

 Średniodługo działające (2-6h)

 Krótko działające (45-90’): pentobarbital

 Ultrakrótko działające (5-15’)

tiopental

- kontrola głębokości znieczulenia

1. stopień

a) utrata świadomości czyli sen podstawowy

- odruch powiekowy i rogówkowy zachowany

- regularne oddychanie

- odruch krtaniowy zachowany lub wzmożony

b) okres tolerancji chirurgicznej

- osłabienie odruchu powiekowego

- spadek napięcia mięśni

- odruchy z pola operacyjnego częściowo zachowane- wzrost liczby oddechów pod wpływem bodźców bólowych

2. stopień

- brak odruchów obwodowych

- oddech spłycony i rzadki – rozszerzenie źrenic pod wpływem silnych bólów 3. stopień

- gdy na niego wchodzi trzeba się liczyć z możliwością intubacji

- rozszerzenie źrenic

- brak odruchu powiekowego i rogówkowego

4. stopień

- nie należy do niego dopuścić

- porażenie oddychania i zatrzymanie pracy serca

- silne działanie nasenne i słabe p. bólowe barbituranów

- dla uzyskania bezbolesności potrzebne 2x większe dawki niż do utraty świadomości

dawki analgetyczne są toksyczne dla wątroby+ depresja oddychani8a i krążenia (niebezpieczne, nie stosować)

- konieczna premedykacja pochodnymi fenotiazyny, alfa2-agonistami, opioidami

- nigdy jako monoanestetyk!

Charakterystyka ogólna:

a. działanie p.drgawkowe

b. przenikają przez łożysko- śmerć płodu

c. spadek czynności nerek

d. krótkie i ultrakrótkie czasy działania- szybkie osiągnięcie max stężenia w OUN (30-40s po podaniu)

e. rozpuszczalne w tłuszczach- redystrybucja do tkanki tłuszczowej i mięśni f. łączą się z białkami- frakcje nieczynne farmakologicznie tiopental 75%

pentobarbital 40%

fentobarbital 20%

g. czas eliminacji wydłużony u zwierząt otyłych, wybudzanie wydłużone też u chudych i umięśnionych

h. metabolizowane w wątrobie i wydalane przez nerki.

i. Toksyczne na wątrobę

j. Spadek perystaltyki jelit

k. Wchłanianie z przewodu pokarmowego

l. Spadek perfuzji nerek

m. Spadek temperatury ciała- podgrzewać

n. Działanie na oddechowy

- spadek liczby oddechów

- Spadek objętości oddechowej

- skurcz krtani

- kwasica oddechowa

- hipoksja

- bezdech (krótki)

- wzrost wydzielania śliny i śluzu w drogach oddechowych (atropina do premedykacji) o. Działanie na krążenie

- rozszerzenie naczyń krwionośnych obwodowych- spadek oporu, zaleganie krwi

- spadek ciśnienia

- tachykardia

- w większych dawkach bradykardia

- spadek przepływu krwi w naczyniach wieńcowych

- skurcz

- arytmie

- skurcze komorowe dodatkowe

p. Nie dawać zwierzętom z chorymi nerkami, wątrobą, sercem q. Pentobarbital znieczula po 20-30s i trwa 3-4h

r. Tiopental działa po 15-20s, trwa 5-20min

s. Podawać iv, inaczej działa zapalnie

t. Inne drogi podania : doopłucnowo, dosercowo, dojądrowo niewskazane przy kastracji

u. Dawki frakcjonowane wg efektu 1/3 dawki na początek, resztę wg efektu działania badając odruchy

v. 5-30mg/ kg iv

PROPOFOL

- lata 90te

- działa od razu i ultrakrótko

- brak kumulacji w organizmie

- może być podawany z większością leków

- po iv łączy się w 97% z białkami

- szybko rozprowadzany w organizmie

 Najpierw do OUN i tk tłuszczowej, potem do wątroby i innych

- T1/2 1-5min

- eliminacja z kw glukuronowym w 60% przez nerki a w 30% z kałem.

- nie drażni gdy nie trafi się w żyłę

- podawanie wyłącznie iv (emulsja, pożywka dla bakterii- podać od razu, resztę wyrzucić!)

- działanie nasenne, p. drgawkowe, miorelaksacyjne

- zastosowanie:

 Krótkie znieczulenia

 Długie znieczulenia we wlewie ciągłym lub w frakcjonowanych dawkach

 Do indukcji znieczulenia ogólnego

- metabolity nie aktywne, po 20min mniej niż 20% dawki niezmetabolizowane

- brak toksycznego działania na wątrobę (chyba że w niewydolności)

- wpływ na oddech:

 Depresja zależna od dawki

 Spadek liczby oddechów

 Spadek objętości oddechowej

 Kwasica oddechowa

 Bezdech do 2min (po 1min można zacząć się niepokoić)

- wpływ na krążenie:

 Spadek ciśnienia

 Spadek obj wyrzutowej

 Spadek kurczliwości serca

 Rozszerzenie naczyń krwionośnych

 przemijający wpływ na oddech i krążenie; kolejne dawki nie kumulują się w organizmie

- dla psów i kotów 2-6mg/kg do premedykacji

- psy do 20min działania a koty do 30 (realnie 5-6min)

- 6-10mg/ kg – indukcja bez premedykacji

- 0,3-0,8 (0,2-0,4) mg/kg/ min w ciągłym wlewie

- głównie łączy się z alfa2-agonistami

Zalety:

 Szybkie działanie

 Szybki powrót do świadomości

 Brak kumulacji w organizmie

 Brak działania drażniącego na tkanki

 Można dawać w niewydolności nerek i jaskrze

Wady:

 Bezdech i jego konsekwencje (sinica, zaburzenia RKZ)

 Drgawki gdy brak premedykacji (rzadko)

 Spadek ciśnienia i obj minutowej

ZNIECZULENIE OGÓLNE

- znosi czucie bólu w całym organizmie

- powoduje:

 Utratę świadomości (anestezja)

 Wyłączenie bólu (analgezja)

 Zniesienie odruchów z pola operacyjnego (arefleksio)

 Częściowe/ całkowite relaksacja mm (relaksatio)

Podział:

1. na sposób wprowadzenia

- wziewny

- iniekcyjny

2. na możliwość pogłębienia lub spłycenia

- sterowane wziewnie

- nie sterowane poza płucne (każda inna droga niż wziewna)

- względnie sterowane (iv- bo można podać antagonistę)

Wziewne:

Aparat tchawica z rurką intubacyjną pęcherzyki płucne krew narządy, OUN-szczególnie wrażliwe najlepiej ukrwione

Metoda

- wziewna z oddechem bezzwrotnym

 układ otwarty (raczej nie stosowany), półotwarty

- z oddechem zwrotnym

 układ półzamknięty i zamknięty

- otwarty

- wdech z atmosfery

- wydech z atmosfery

3 Metody:

 kroplowa: najprostsza maska ustno-nosowa (potrzebna u ludzi

 do maski gazę (5-10x zwinięta) a w niej wkropiony środek znieczulający

 Trudno kontrolować głębokość znieczulenia (tylko po odruchach)

 Jeśli problemy to sztuczne oddychanie

 Insuflacyjna

 j/w ale brak maski wężyk do jamy ustnej/ nosowej

 Inhalacyjna

 brak kontroli- pojemnik na pysk lub całe zwierze do środka (wacik ze środkiem w środku)

 zasypia po ok. 15min

 nie stosowane

półotwarty- wdech z aparatu, wydech do atmosfery

Metody

- półotwarta bezzastawkowa Ayer’a z rurką T

- półotwarta Kuhna

- półotwarta zastawkowa

Ayer’a: butla z tlenem, parownik miesza się tlen ze środkiem znieczulającym

- w % podaje się stężenie: 1ml w 100ml O2 1% ml leku

- wymaga intubacji (rurka T lub Y) gdy za długa rurka to zwierze oddycha zużytym powietrzem u umiera, powinna mieć 1/3 poj płuc.

Kuchna: j/w + do ramienia wydechowego jest dokręcany dziurawy worek oddechowy

łatwiej kontrolować zwierze, przy wydechu worek się rusza Z zastawką: w ramieniu wydechowym podczas wydechu unosi się, CO2 się nie cofa Półzamknięty:

- wdech z aparatu, wydech też wraca

- polega na częściowym oddychaniu zwrotnym z pochłanianiem CO2

- podaż O2 wyższa niż zużycie minutowe przez organizm

- nadmiar gazów może wydostawać się przy wydechu przez zastawkę (natychmiastowy spust z worka oddechowego)

- półzamknięta bo w każdej chwili można opróżnić worek z gazów i wypełnić czystym O2

szybka reanimacja

Zamknięty

- wdech i wydech z aparatu

- powietrze wydychane przez pacjenta oczyszcza się całkowicie z CO2 w pochłaniaczu, potem gromadzi się w worku oddechowym skąd przy wdechu powraca do płuc Zamknięty/ półzamknięty

- metoda okrężna zastawkowa

- metoda wahadłowa (tam i z powrotem)