Ćwiczenia z prawa cywilnego, cz. 2
Katarzyna Pałka (katarzyna.palka@uj.edu.pl)
Michał Kućka (m.kucka@uj.edu.pl)
Wybrane zagadnienia z prawa rodzinnego (pochodzenie dziecka, stosunki między
rodzicami i dziećmi, przysposobienie)12
1. Małoletni Piotr, pozostający pod władzą rodzicielską swoich rodziców: Tadeusza i Elżbiety, kupił
od swojego ojca (Tadeusza) nieruchomość. Sprzedającym był Tadeusz, kupującym małoletni Piotr,
reprezentowany przez matkę Elżbietę. Rodzice małoletniego uzyskali zezwolenie sądu
opiekuńczego na "kupienie dla małoletniego" przedmiotowej nieruchomości. Oceń
ważność/skuteczność zawartej umowy.
2. Anna – matka małoletniego Jana – złożyła w formie aktu notarialnego w imieniu swojego syna
oświadczenie o przyjęciu darowizny nieruchomości wolnej od obciążeń. Ojciec chłopca Andrzej
podważa jednak skuteczność tej umowy, twierdząc, że jest nieważna z dwóch przyczyn, tj. braku
zgody sądu opiekuńczego i braku zgody drugiego rodzica. Oceń zasadność twierdzeń Andrzeja.
3. Sąd ustalił ojcostwo Antoniego w stosunku do małoletniego Łukasza. Z żądaniem takiego
ustalenia wystąpiła Teresa, uważająca się za matkę dziecka. Jednakże w osobnym postępowaniu
doszło do zaprzeczenia macierzyństwa Teresy. Czy może to mieć wpływ na stan cywilny
Antoniego? Zob. orzeczenie SN z dnia 2 marca 1966 r., OSN 1966, poz. 198.
4. Sąd ustalił macierzyństwo Anny w stosunku do małoletniego Franciszka. Anna pozostaje w
związku małżeńskim z Jakubem. Czy takie ustalenie może mieć wpływ na stan cywilny Jakuba?
5. Anna pozostaje w związku małżeńskim z Krzysztofem. W trakcie wakacji poznała Jana. Jesienią
Anna stwierdziła, że jest w ciąży. Gdy powiedziała o tym Janowi, ten oświadczył, że chce uznać
dziecko jeszcze przed jego urodzeniem. Czy Jan może to uczynić?
6. Juliusz został uznany za zmarłego. Jego żona Barbara po upływie dwóch lat od uznania męża
za zmarłego urodziła dziecko. Ojcem był Kazimierz, który uznał dziecko. Okazało się jednak, że
Juliusz żyje. Kto jest prawnym ojcem dziecka?
7. Mateusz i Dorota zawierając związek małżeński przed duchownym złożyli oświadczenia woli
jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu cywilnemu. Następnie kierownik
u.s.c. sporządził akt małżeństwa. Pół roku później Dorota urodziła córkę Elżbietę. Z czasem
okazało się, że duchowny, przed którym złożono oświadczenia o wstąpieniu w związek
małżeński, nie był upoważniony do przyjęcia tych oświadczeń. Czy okoliczność ta może mieć jakiś
wpływa na stan cywilny Mateusza i Doroty?
1 Kazusy nr 3-5 pochodzą z J. Pisuliński (red.), Zbiór kazusów z prawa cywilnego, Kraków 1993.
2 Autorem kazusów nr 6-13 jest dr Bartłomiej Swaczyna (kazusy omawiane na zajęciach w roku akademickim
2005/2006).
8. Przemysław i Renata żyli w konkubinacie, w którym przyszedł na świat Aleksander. Kiedy
dziecko miało rok, rodzice pobrali się. Czy miało to jakiś wpływ na stan cywilny Aleksandra?
9. Feliks zamierzał poślubić Cecylię, która przyrzekła mu wyjść za niego za mąż, jeśli uzna on jej
dziecko. Feliks rzeczywiście uznał dziecko w zaufaniu, że Cecylia wywiąże się z obietnicy.
Jednakże nic takiego się nie stało. Czy Feliks wobec odmowy ze strony Cecylii wstąpienia z nim w
związek małżeński może żądać unieważnienia uznania dziecka? Por. wyrok SN z dnia 15 stycznia
1970 r., OSN 1970, nr 12, poz. 225.
10. Anna, kiedy miała piętnaście lat, urodziła córkę Lucynę. Sąd ustalił, że ojcem dziecka jest Kamil.
Obecnie Lucyna ma dwa lata. Małżonkowie Olga i Robert chcieliby przysposobić Lucynę. Czyja
zgoda jest potrzebna do przysposobienia?
11. Stanisława i Henryk żyli w konkubinacie. Stanisława miała pozamałżeńskiego syna Nikodema z
poprzedniego związku. Nikodem był bardzo związany emocjonalnie z Henrykiem i uważał się za
jego syna. Kiedy Nikodem miał osiem lat, został przysposobiony przez Henryka. Nikodem ma
obecnie trzynaście lat, interesuje się koszykówką i chciałby uczęszczać do gimnazjum o profilu
sportowym. Henryk aprobuje ten zamiar. Stanisława jest jednak zdania, że dziecko w takiej szkole
się zmarnuje i kategorycznie sprzeciwia się posłaniu Nikodema do sportowego gimnazjum. Jak z
punktu widzenia prawa rodzinnego powinien być rozstrzygnięty konflikt miedzy Stanisławą a
Henrykiem? Zob. postanowienie SN z dnia 25 października 1983 r., OSN 1984, nr 8, poz. 135 z glosą
T. Smyczyńskiego (OSP 1985, nr 7–8, poz. 134).
12. Rodzice dziecka wyrazili zgodę na przysposobienie przed sądem opiekuńczym bez wskazania
osoby przysposabiającego. Po kilku miesiącach postanowili cofnąć zgodę na przysposobienie.
Sprawa została już wszczęta. Czy w takiej sytuacji możliwe jest cofnięcie zgody?
13. Małżonkowie Antoni i Barbara przysposobili dziewięcioletniego Wojtka, którego naturalni
rodzice wyrazili zgodę na przysposobienie bez wskazania przysposabiających. Brat naturalnego
ojca dziecka, Dominik chciałby ponownie przysposobić Wojtka. Antoni i Barbara wyrażają na to
zgodę. Czy ponowne przysposobienie w takiej sytuacji jest dopuszczalne?