W. 5. Ekonomiczne aspekty rozmieszczenia funkcji w mieście
T.5.1. Korzyści aglomeracji
Duże miasta są węzłowymi ośrodkami przestrzeni gospodarczej.
•
Efektywność rośnie bardziej niż proporcjonalnie wraz ze wzrostem potencjału (wielkości) miast.
•
Zależności te mają charakter nieliniowy.
•
Efekt korzyści aglomeracyjnych.
KORZYŚCI AGLOMERACJI to korzyści wynikające z koncentracji funkcji i ludności w obszarze miasta.
•
KORZYŚCI SKALI - wewnętrzne względem przedsiębiorstwa
•
KORZYŚCI LOKALIZACJI - zewnętrzne względem przedsiębiorstwa
•
KORZYŚCI URBANIZACJI - zewnętrzne względem przedsiębiorstwa Korzyści lokalizacji ⇒ gdy przedsiębiorstwa prowadzące tę samą lub podobną działalność lokalizowane są blisko siebie. Polegają one na:
1. korzystaniu z wykształconego już rynku pracy (wyspecjalizowanej w danej dziedzinie działalności wykwalifikowanej siły roboczej);
2. podziale pracy i współdziałaniu przedsiębiorstw w wytwarzaniu jednego wyrobu lub jednej grupy wyrobów; 3. innowacyjności przedsiębiorstw tej samej gałęzi konkurujących między sobą [„uczenie się”]; 4. specjalizacji w ramach określonej działalności przedsiębiorstw obsługowych (zakładów naprawczych, ośrodków badawczych, firm transportowych, banków, firm ubezpieczeniowych itp. …).
Korzyści urbanizacji ⇒ gdy przedsiębiorstwa (prowadzące różnorodną działalność) zlokalizowane blisko siebie i instytucji, są powiązane między sobą oraz gospodarką lokalną wielkiego miasta. Polegają na: 1. możliwościach korzystania z istniejącej już infrastruktury technicznej i społecznej stworzonej przez gospod. lokalną,
2. zmniejszeniu kosztów budowy nowego zakładu, o koszty tworzenia całej infrastruktury od podstaw; 3. istnieniu zróżnicowanego i zasobnego rynku pracy;
4. udogodnieniach transportowych i redukcji kosztów transportu
5. dużej dostępności do informacji i innowacji (istnienie w dużych miastach ośrodków badawczo-rozwojowych, firm doradczych, informacyjnych, wdrożeniowych itp.).
Ograniczenia powodujące niekorzyści aglomeracyjne mogą przyjmować różnorodny charakter: 1. fizyczne, 2.infrastrukturalne, 3.społeczne,4.demograficzne, 5.funkcjonalne, 6.ekonomiczne,7środowiskowe.
Znoszenie pozytywnych efektów zewnętrznych sprzyja dekoncentracji ludności i działalności gospodarczej. Podejmowane są działania na rzecz deglomeracji ( rozpraszania osadnictwa) - tzn. planowej działalności urbanistycznej, mającej na celu przeciwdziałanie rozrastaniu się wielkich aglomeracji miejskich.
SIECI WSPÓŁPRACY PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH
KLASTRY ( Clusters & Networks) – geograficzna koncentracja wzajemnie powiązanych ze sobą p-stw (głównie małych i średnich [MŚP]) i instytucji danego obszaru zajmujących się określoną dziedziną, które jednocześnie współpracują, wspierają się i konkurują ze sobą [uzupełniają się]. Sieci powiązań pomiędzy podmiotami klastrów przyczyniają się do przyspieszenia rozwoju danego terytorium. Są potencjalnym źródłem efektów mnożnikowych i z tego względu powinny zastępować tradycyjne formy wspierania rozwoju regionalnego. Wyróżnia się sieci sektorowe (oparte na MŚP
działających w tym samym sektorze), sieci horyzontalne (różne formy współpracy zainteresowanych, równych podmiotów) i sieci wertykalne (współpraca np. dostawców, firm zaopatrzeniowych dla globalnego odbiorcy).
Inne określenia: grona, wiązki przemysłowe, lokalne systemy produkcyjne (fr.)
Cechy charakterystyczne w większości definicji:
• Powiązania;
• Wspólna trajektoria rozwoju;
• Konkurencja i kooperacja.
Czynniki świadczące o istnieniu klastra:
• Wspólna baza naukowa (wzmacniana nieformalnymi kontaktami pomiędzy przedsiębiorcami a pracownikami naukowymi),
• Sposób powstawania nowych firm (tzw. firmy odpryskowe),
• Powiązania z kooperantami (długookresowe kontakty, niekiedy nieformalne).
Słabe strony klastra (w PL):
Słabe formalne powiązania m. p-stwami,
Słaba współpraca w zakresie B+R m. p-stwami,
Słaba infrastruktura okołobiznesowa,
Słaba współpraca z władzami lokalnymi.
Przykłady w Polsce:
High-tech- farmaceutyczno - kosmetyczne w Warszawie, Łodzi;
Tradycyjne- meblarska Poznań, tekstylne Bielsko-Biała, budowlany reg. Świętokrzyski.
T.5.2. Infrastruktura techniczna
Infrastruktura – ( infra – pod; struktura – układ, budowa) urządzenia i instytucje niezbędne do prowadzenia działalności produkcyjno-usługowej i zapewniające odpowiednie warunki życia ludności.
Infrastruktura techniczna (ekonomiczna)
•
stwarza warunki oraz ułatwia prowadzenie i rozwój działalności produkcyjnej (przedsiębiorstw),
•
jest też ważnym składnikiem warunków życia ludności,
•
świadczy usługi materialne (transport, łączność, energetyka, urządzenia hydrotechniczne, ochrona środowiska),
•
charakter liniowy,
•
dynamizuje przestrzeń.
Infrastruktura społeczna
•
urządzenia + instytucje niezbędne do funkcjonowania życia społecznego i obsługi ludności,
•
świadczy usługi niematerialne (ochrona zdrowia, oświata, wychowanie, kultura i sztuka, kultura fizyczna i rekreacja, administracja, straż pożarna, instytucje porządku, policja),
•
charakter punktowy.
S
ystemy infrastrukturalne ze względu na zasięg przestrzenny:
•
zasięg lokalny (np. transport miejski, wodociągi i kanalizacja, zakłady cieplne);
•
zasięg regionalny (np. drogi wojewódzkie, szpitale wojewódzkie);
•
zasięg krajowy (np. sieć dróg krajowych, krajową sieć łączności, system elektro-energetyczny, koleje, szpitale kliniczne, ośrodki naukowe).