Med uzdr Seminarium 3


Materiały do seminarium 3. z Medycyny uzdrowiskowej
Kuracja pitna
" Większość uzdrowisk, w których leczy się chorych z zaburzeniami układu
trawienia i układu moczowego, prowadzi zorganizowaną kurację
pitnÄ….
" W uzdrowiskach tych chorzy na indywidualne zlecenie lekarskie
otrzymują wodę mineralną prosto ze zródła.
" Poza tym w większości innych uzdrowisk są małe pijalnie, gdzie można kupić
produkowaną w tym uzdrowisku wodę mineralną lub stołową oraz wody
butelkowane z innych uzdrowisk.
" W tych uzdrowiskach pacjent, po uzgodnieniu z lekarzem, może również
prowadzić kurację pitną.
Zorganizowana kuracja pitna jest prowadzona w następujących uzdrowiskach:
Duszniki Krynica
Inowrocław Polanica
Iwonicz Szczawno
Żegiestów
Ponadto z pitnych wód mineralnych można korzystać w następujących uzdrowiskach:
" Busko " Ciechocinek,
" Kudowa " Cieplice,
" LÄ…dek " Czerniawa,
" Nałęczów " Długopole,
" Połczyn " Goczałkowice,
" Rabka " Horyniec,
" Rymanów " Kołobrzeg
" Szczawnica
" Świeradów
Do leczenia pitnego stosuje się w Polsce następujące rodzaje wód:
" wody chlorkowo-sodowe (zwane też solankami, wodami słonymi i chlorkowo-
sodowo-jodkowymi),
" wody alkaliczne
" szczawy nisko zmineralizowane (hipotoniczne) i szczawy żelaziste,
" wody siarczkowo-siarkowodorowe.
" Najpowszechniej występują w Polsce wody chlorkowo-sodowe.
" Głównym ich składnikiem jest chlorek sodu.
" Jeżeli stężenie wody mineralnej wynosi co najmniej 1,5%, to nazywa się ją
solanką, a niżej procentową - wodą słoną.
" Wody chlorkowo-sodowe zawierają oprócz NaCl przeważnie jodki, bromki
oraz rzadziej inne składniki, jak związki siarki i żelaza.
" yródła wód mineralnych chlorkowo-sodowych występują w następujących
uzdrowiskach: Busko, Ciechocinek, Goczałkowice, Iwonicz, Jastrzębie,
Kamień Pomorski, Kołobrzeg, Połczyn, Rabka, Solec, Świnoujście, Ustroń.
" Wody wodorowęglanowe zawierają naturalny dwutlenek węgla wolny i
związany, wodorowęglany sodu, wapnia, magnezu i inne.
" Woda, która zawiera powyżej 1000 mg wolnego naturalnego CO2 w litrze,
nazywana jest szczawÄ….
" Szczawy występują w następujących uzdrowiskach: Duszniki, Długopole,
Kudowa, Polanica, Szczawno, Szczawnica, Wysowa.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 1
" Przy wypływie szczaw na powierzchnię ziemi wydzielają się często znaczne
ilości dwutlenku węgla, dzieje się tak np. w Dusznikach i Krynicy.
" Gaz ten zbiera się z powierzchni wody i wykorzystuje do wypełniania kąpieli
gazowych.
" Naturalny dwutlenek węgla wykorzystuje się do gazowych kąpieli całkowitych i
częściowych w Dusznikach, Kudowie, Długopolu i Krynicy.
" Najwięcej wartości mają wody pitne bezpośrednio ze zródła, gdyż w czasie
przechowywania, a zwłaszcza butelkowania, zachodzą zmiany w ich składzie
chemicznym.
" Pomimo prób laboratoryjnego wytworzenia wód mineralnych (ze składem
rzekomo identycznym z występującym naturalnie), nie uzyskano podobnego
efektu leczniczego.
Wody słone
" Są to solanki rozcieńczone, których głównym składnikiem jest sól kuchenna.
" Do kuracji pitnej stosuje się wody mało zmineralizowane (0,3-1,5%).
" Działanie miejscowe wód o większym (1,0-1,5%) i mniejszym (0,3-0,5%)
stężeniu jest nieco inne.
" Wody wyżej stężone (hiperosmotyczne) powodują zwiększenie perystaltyki
jelit, wzmagają wydzielanie soku żołądkowego i zwiększają jego kwasotę,
wzmagają wydzielanie śluzu.
" Działanie pobudzające tych wód jest jeszcze większe, gdy są gazowane.
" Podane przed jedzeniem mają zastosowanie w niedokwasocie żołądka.
" Wody słone zawierające związki magnezu i siarczany działają wypróżniająco,
stosuje siÄ™ je w zaparciach.
" Wody słone o niskim stężeniu (0,3%), ciepłe działają łagodząco w zapaleniach
śluzówki jelit.
" Wody słone, zwłaszcza gazowane, nie są wskazane dla chorych z
owrzodzeniem żołądka, dwunastnicy i jelit.
Wody słone stosuje się w następujących schorzeniach:
" przewlekłe nieżyty żołądka z niedokwasotą,
" zaparcia,
" niedoczynność tarczycy,
" skaza moczanowa oraz zatrucia metalami, alkoholem i nikotynÄ….
W towarzystwie soli kuchennej często występuje jod
" Wody z zawartością jodu mają zastosowanie w leczeniu niektórych chorób:
" tarczycy,
" nadciśnieniu,
" miażdżycy.
" Pamiętać jednak trzeba o przeciwwskazaniach do wprowadzenia nadmiaru
chlorku sodu w kuracji pitnej.
Wody alkaliczne
" Zawierają wodorowęglany sodu i wapnia, powodują alkalizację kwaśnego
soku żołądkowego, alkalizacja ta, niestety, trwa bardzo krótko, zaledwie 15-20
minut po wypiciu wody.
" Proces ten można nieco przedłużyć, jeżeli wodę pije się wolno, małymi łykami
i na czczo.
" Ponadto powolne picie wody w mniejszym stopniu obciąża układ krążenia.
" Wody alkaliczne są zwykle gazowane dwutlenkiem węgla, który pobudza
wydzielanie soku żołądkowego, zwiększając kwasotę żołądka.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 2
" Można jednak uzyskać efekt alkalizujący wody gazowanej, jeżeli pije się ją
podgrzaną i w ten sposób usuwa nadmiar wolnego C02.
" Ogrzewanie wody nie powinno być jednak nadmierne, gdyż tak woda gorąca,
jak i zimna powoduje zwiększenie wydzielania soku żołądkowego.
Wody alkaliczne z uwzględnieniem podanych wyżej uwag poleca się w:
" chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
" przewlekłym nieżycie żołądka z nadkwasotą,
" po operacjach żołądka i dwunastnicy z powodu owrzodzenia.
Poza tym sÄ… wskazane w:
" przewlekłym zapaleniu pęcherzyka moczowego
" po zabiegach operacyjnych na drogach żółciowych,
" w skazie moczanowej,
" cukrzycy
" kamicy nerkowej.
Wody alkaliczne zawierające siarczan magnezowy działają:
" pobudzajÄ…co na perystaltykÄ™ jelit
" zwiększają wydzielanie żółci, stąd mają zastosowanie w zaparciach i
chorobach dróg żółciowych.
" Aby uzyskać znaczące działanie wypróżniające, należy pić wodę w większych
porcjach i ochłodzoną.
" Natomiast w schorzeniach dróg żółciowych lepiej stosować wodę cieplejszą w
mniejszych porcjach.
" Wody siarczkowo-siarkowowodorowe zawierają związki siarki, jak siarkowodór
(H2S) i produkty jego jonizacji HS2, S2, wielosiarczki i siarkÄ™ koloidalnÄ….
" Wody te występują w następujących uzdrowiskach: Busko, Ciechocinek
(zródło nr 14), Duszniki, Horyniec, Kudowa, Lądek, Przerzeczyn, Swoszowice,
Wieniec, Wysowa.
Mechanizm działania kąpieli leczniczych
KPIELE PARAMETRY
LECZNICZE
TEMP 0CCzas Stężenie
(min)
KPIELE 36-37 15-20 3-4%
SOLANKOWE (CAAKOWITE,
PÓAKPIELE)
KPIELE KWASOWGLOWE 33-35 15-20 400-1000
(CAAKOWITE, PÓAKPIELE) średnio750
mg/l
KPIELE KWASOWGLOWE W 30-35 20-30 2%
DWUTLENKU WGLA
KPIELE SIARCZKOWO- 33-38 15-20 50-100
SIARKOWODOROWE (KPIELE, H2S/l
PÓAKPIELE, NASIADOWE)
KPIELE RADOCZYNNE 37 15-20 1-2 nCi
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 3
Zmiany zachodzące pod wpływem zanurzenia w wodzie
Zmiany wodno-elektrolitowe
Zmiany w wydzielaniu hormonów
obniżenie poziomu aldosteronu
obniżenie poziomu katecholamin
zwiększenie poziomu reniny
Zmiany hemodynamiczne
centralna hiperwolemia
obniżenie RR
przyspieszenie tętna
Zmiany nerkowe
zwiększenie diurezy
zwiększenie natriurezy
KÄ…piele lecznicze
" Naturalne wody lecznicze stosuje się najczęściej w formie kąpieli.
" Poza naturalnymi czasami stosuje siÄ™ kÄ…piele sztucznie przyrzÄ…dzone, np:
solankowe przez rozpuszczenie soli ciechocińskiej czy kłodawskiej
kwasowęglowe przez nasycenie wody gospodarczej dwutlenkiem węgla.
" Jednak działanie naturalnych kąpieli jest znacznie korzystniejsze.
Podczas kąpieli na organizm człowieka działa wiele czynników natury fizycznej i
chemicznej.
Najważniejsze są składniki chemiczne wody mineralnej, które przenikając przez
skórę wywierają swoje działanie specyficzne.
Najlepiej przenikają substancje rozpuszczalne w wodzie i w tłuszczach. Stwierdzono,
że najlepiej przez skórę przenikają C02, H2S, Rn.
Przez skórę przenika też woda w obie strony, zależnie od stężenia roztworu wody
kÄ…pielowej.
Niektóre substancje przenikają z organizmu w kierunku do wody kąpielowej,
przeważnie są to produkty przemiany materii.
Oprócz składników chemicznych w czasie kąpieli oddziałują na chorego czynniki
fizyczne wynikajÄ…ce z immersji wodnej oraz temperatury wody.
Stwierdzono, że całkowite zanurzenie człowieka w zwykłej, niemineralnej wodzie o
temperaturze izotermalnej wywołuje w organizmie szereg zmian typu krążeniowego,
hormonalnego, nerkowego i inne.
Działanie to jest znacznie intensywniejsze, gdy chorego zanurzy się w wodzie
mineralnej.
KÄ…piele lecznicze w uzdrowisku sÄ… stosowane jako:
" całkowite lub częściowe,
" indywidualne lub zbiorowe.
Do najczęściej stosowanych kąpieli leczniczych należą:
" kÄ…piele solankowe,
" kąpiele kwasowęglowe,
" kÄ…piele siarczkowo-siarkowodorowe,
" kÄ…piele radoczynne.
KÄ…piele solankowe
Do kÄ…pieli stosuje siÄ™ 2-3% solankÄ™ naturalnÄ… lub sztucznÄ….
Chlorek sodu w czasie kąpieli przechodzi do skóry, gdzie odkłada się w warstwie
rogowej naskórka, a częściowo wchłania bezpośrednio do krwi.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 4
Podczas kolejnych kąpieli tworzy się na skórze "płaszcz solny", który jest
odpowiedzialny przede wszystkim za działanie osmotyczne i chemiczne wody
mineralnej.
Miejscowe działanie soli powoduje rozszerzenie naczyń włosowatych i poprawę
ukrwienia skóry.
Kąpiele solankowe wpływają również na układ autonomiczny, który jak wiadomo -
reguluje funkcjonowanie wszystkich narządów.
Zabiegi te wpływają na wydzielanie hormonów tkankowych, takich jak:
" histamina,
" acetylocholina,
" adrenalina,
" serotonina,
" bradykinina,
które wywołują szereg reakcji w organizmie.
Kąpiel solankowa jest również zabiegiem przegrzewającym (stosuje się zwykle
temperatury w granicach 36-38°C), dziÄ™ki czemu uzyskuje siÄ™:
" rozluznienie mięśni,
" rozszerzenie naczyń obwodowych
" obniżenie ciśnienia tętniczego krwi.
Objawy te są znacznie wyrazniej zaznaczone w kąpieli solankowej niż w izotermalnej
kÄ…pieli z wody gospodarczej.
Stosowanie kąpieli solankowych jest wskazane w następujących chorobach:
" reumatoidalnym zapaleniu stawów,
" chorobie Bechterewa,
" chorobie zwyrodnieniowej stawów,
" w stanach pourazowych kości i stawów,
" chorobach ze zwiększonym napięciem mięśniowym,
" innych chorobach neurologicznych,
" przewlekłych chorobach dróg oddechowych,
" chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych (kąpiele o niewysokiej
temperaturze),
" nerwicach wegetatywnych.
Kąpiele solankowe stosuje się zwykle co drugi dzień lub codziennie; czas trwania
zabiegu 15-20 min., seria 14-18 zabiegów, temperatura wody 36-38°C.
Kąpiele solankowe są stosowane w następujących uzdrowiskach:
" Ciechocinek Goczałkowice
" Inowrocław Jastrzębie
" Kamień Pomorski Konstancin
" Kołobrzeg Połczyn
" Rabka Solec
" Świnoujście Ustroń
Kąpiele kwasowęglowe
" Kąpiele kwasowęglowe mogą być wykonywane przy użyciu naturalnej wody -
szczawy, nasyconej naturalnym dwutlenkiem węgla.
" Kąpiele kwasowęglowe można też uzyskać przez saturowanie wody
gospodarczej technicznym dwutlenkiem węgla.
" W kąpieli kwasowęglowej można wyeliminować działanie cieplne, gdyż
dwutlenek węgla powoduje zwiększenie pobudliwości receptorów ciepła w
skórze, a zmniejszenie pobudliwości receptorów zimna.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 5
" Dzięki temu kąpiele kwasowęglowe można stosować w temperaturach
stosunkowo niskich, tj. 32-35°C, i wtedy nie sÄ… one odczuwane jako chÅ‚odne,
co jest szczególnie ważne u chorych, u których kąpiele w wyższych
temperaturach sÄ… przeciwwskazane.
" Działanie chemiczne kąpieli kwasowęglowych związane jest z przenikaniem
C02 przez skórę i błony śluzowe dróg oddechowych.
" U chorego w czasie kąpieli występuje wyrazny, ograniczony do miejsca
zanurzenia ciała, rumień na skórze.
" Odczyn rumieniowy jest wynikiem działania dwutlenku węgla na rozszerzenie
naczyń włosowatych i tętniczek. Powoduje to przesunięcie krwi z części
centralnych organizmu na obwód.
" W czasie kąpieli zwiększa się pojemność minutowa serca przy jednoczesnej
tendencji do zwolnienia akcji serca.
" Dzięki zmniejszeniu oporów obwodowych i zwiększeniu wypełniania jam serca
małymi objętościami krwi praca serca staje się bardziej ekonomiczna.
" Podkreślić należy również, że pod wpływem kąpieli kwasowęglowej zwiększa
się przepływ wieńcowy oraz nasila diureza i natriureza.
Kąpiele kwasowęglowe stosuje się w następujących chorobach:
" nadciśnieniu tętniczym w I i II okresie (wg WHO),
" zwężeniu naczyń kończyn dolnych na tle miażdżycy, zapalnym i cukrzycy,
" nerwicach wegetatywnych i psychowegetatywnych,
" czynnościowych chorobach serca z przyspieszoną akcją serca.
Kąpiele kwasowęglowe stosuje się zwykle co 2. lub 3. dzień, czas trwania kąpieli
wynosi 10-15 minut, seria lecznicza obejmuje około 15 zabiegów.
Kąpiele kwasowęglowe naturalne są stosowane w następujących uzdrowiskach:
Czerniawie
Długopolu Polanicy
Dusznikach Rymanowie
Jedlinie Szczawnicy
Krynicy Szczawnie
Kudowie Wysowej
Muszynie Żegiestowie
Piwnicznej
Kąpiele gazowe w dwutlenku węgla
" Do kąpieli tych stosuje się naturalny, a czasami techniczny dwutlenek węgla.
" Naturalny C02 otrzymuje się ze zródeł wód bogatych w wolny dwutlenek
węgla lub ze zródła gazowego.
" Naturalne kąpiele gazowe są najczęściej zbiorowe, odbywają się w
pomieszczeniu, do którego jest doprowadzany gaz (Kudowa).
" Kąpiele indywidualne z gazu naturalnego lub technicznego mogą być
stosowane w specjalnych workach foliowych, które nie przepuszczają
powietrza, lub w komorze w kształcie szafki.
" Kąpiele gazowe można stosować codziennie, czas zabiegu wynosi od 15-20
do 30 minut.
" Kąpiele gazowe w dwutlenku węgla mają działanie podobne do kąpieli
wodnych, ale są znacznie mniej obciążające dla chorych.
Szczawy niskozmineralizowane (hipotoniczne)
" Mają zastosowanie w leczeniu chorób dróg moczowych.
" Pobudzają one również wydzielanie żołądka i jelit, gdyż zawierają naturalny
dwutlenek węgla.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 6
" Wody hipotoniczne, chociaż działają moczopędnie, nie zawsze mogą zastąpić
leki moczopędne.
" Stosowanie tych wód jest bowiem przeciwwskazane w niewydolności krążenia
i niewydolności nerek; w tych właśnie chorobach najczęściej występują
obrzęki.
" Wody hipotoniczne zawierające węglan wapnia i węglan magnezu mają
zastosowanie w leczeniu przewlekłych nieżytów żołądka i w kamicy nerkowej.
" Szczególną postacią szczaw są wody żelaziste, zawierające oprócz dwutlenku
węgla związki żelaza.
" Mają one zastosowanie m.in. w leczeniu niedokrwistości, w chorobach wieku
dziecięcego, u rekonwalescentów.
Wody siarkowo-siarkowodorowe
" ZawierajÄ… zwiÄ…zki siarki, co nadaje im nieprzyjemny smak i zapach, stÄ…d
niechętnie są przyjmowane przez chorych w kuracji pitnej.
" Mają one działanie odczulające, odtruwające, pobudzają wydzielanie żółci i
soku trzustkowego.
" Są polecane w: chorobach dróg oddechowych, chorobach przewodu
pokarmowego, zaburzeniach przemiany materii, zatruciach metalami.
Do wód termalnych, zwanych też cieplicami, zalicza się takie wody lecznicze,
których temperatura przy wypÅ‚ywie przekracza 20º C.
" Są to najczęściej wody o niskiej mineralizacji.
" Stosuje siÄ™ je do kÄ…pieli.
Wody termalne występują w następujących uzdrowiskach:
Cieplice,
Ciechocinek,
LÄ…dek.
Za wodę radoczynną uważa się wodę, gdy zawiera co najmniej 2 nCi składników
promieniotwórczych (RnRa) w litrze.
" Wody zawierające radon i produkty jego rozpadu są najczęściej wodami
niskozmineralizowanymi.
" Mechanizm działania na organizm tych wód nie jest całkiem poznany. Uważa
się, że promieniowanie alfa emitowane przez radon i jego produkty działają
poprzez oś przysadkowo-nadnerczową, wywołując zmiany hormonalne.
" Poza tym promieniowanie to wykazuje działanie rozszerzające naczynia
krwionośne obwodowe, diuretyczne i obniżające ciśnienie tętnicze krwi.
" Wody radoczynne stosuje siÄ™ w formie inhalacji oraz kÄ…pieli.
" Radon lepiej przenika przez śluzówki dróg oddechowych niż przez skórę.
" Wody o znacznej radoczynności występują w następujących uzdrowiskach:
" Czerniawa
" LÄ…dek
" Świeradów
Niewielką radoczynność zawierają wody z :
" Długopola Dusznik
" Kudowy Szczawna
" Ustronia
Zastosowanie kÄ…pieli leczniczych
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 7
Choroby ortopedyczno-urazowe
KPIELE SOLANKOWE Choroby reumatologiczne
Choroby neurologiczne
Choroby niedokrwienne kończyn
dolnych
Nerwice wegetatywne
KPIELE Nadciśnienie tętnicze
KWASOWGLOWE Choroby niedokrwienne kończyn
dolnych
Nerwice wegetatywne
Czynnościowe choroby serca
Zapalne choroby reumatyczne
KPIELE SIARCZKOWO- Choroby zwyrodnieniowe stawów
SIARKOWODOROWE Stany pooperacyjne kości i stawów
Nadciśnienie tętnicze
Choroby niedokrwienne kończyn
dolnych
Choroby dermatologiczne
Dopowiedzenie o radonie
" Radon 86Rn - pierwiastek chemiczny z bloku p, grupy 18 (helowców);
radioaktywny gaz, najcięższy z gazów szlachetnych, powstaje w wyniku
rozpadu radu . WystÄ™puje w zródÅ‚ach mineralnych ( 2·10-10 procentu
masowego). Radon tworzy 30 izotopów, wszystkie są promieniotwórcze. Jest
bezbarwnym, bezwonnym gazem o gęstości 9,7 g/dm3 i temperaturze
topnienia -110°C. NajdÅ‚użej życiowy izotop 222Rn ma okres półrozpadu
T1/2=3,8 dnia. Stosowany w leczniczych kÄ…pielach i inhalacjach.
Odkryty przez: Fredrich Ernst Dorn
Miejsce odkrycia: Niemcy
Rok odkrycia: 1900
Pochodzenia nazwy: Na początku radon nazywany był nitonem od łacińskiego
słowa "nitens" znaczącego "świecący".
" Radon rozpadając się emituje cząstki alfa.Podstawowym niebezpieczeństwem
jest wdychanie tego pierwiastka i produktów jego rozpadu promieniotwórczego
ze względu na ich rakotwórcze działanie. Może być niebezpieczny w starych
kopalniach uranu. Duże stężenia radonu występują w zamkniętych, nie
wietrzonych pomieszczeniach zbudowanych z materiałów naturalnych
(kamienie, piasek, żwir). Ponieważ jest to najcięższy znany gaz - gromadzi się
on głównie w piwnicach.
" Pod względem chemicznym gazowy radon nie jest niebezpieczny.
Inhalacje - aerozoloterapia
" Inhalacje, czyli wziewania polegają na wprowadzeniu do układu oddechowego
aerozolu leczniczego.
" Aerozolem nazywa się cząsteczki ciał stałych lub cieczy rozproszonych w
środowisku gazowym.
" W lecznictwie stosuje się aerozole powstałe z rozproszenia roztworów
leczniczych w powietrzu.
" Inhalacje stosuje się najczęściej w celu wprowadzenia środka leczniczego do
dróg oddechowych, gdzie wywiera on działanie miejscowe.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 8
Inhalacje mogą też być formą podawania leku do organizmu, zamiast drogą
doustną, dożylną czy domięśniową.
" Miejsce działania aerozolu leczniczego w drogach oddechowych zależy
przede wszystkich od wielkości cząsteczek.
" Im cząsteczki są mniejsze (np. rzędu 0,5 -1,0 źm), tym docierają głębiej aż do
oskrzeli i pęcherzyków płucnych, a im ich średnica jest większa, w tym
bliższych partiach dróg oddechowych osiadają.
" Małe aerozole wykorzystuje się więc do leczenia chorób oskrzeli i płuc, a
większe do leczenia górnych dróg oddechowych.
" Zwężenie dróg oddechowych i zaleganie w nich dużej ilości wydzieliny
powoduje ograniczenie wnikania aerozolu, a tym samym i jego działania
leczniczego.
GABOKOŚĆ WNIKANIA DO DRÓG ODDECHOWYCH KROPELEK AEROZOLU
W ZALEŻNOŚCI OD ICH ŚREDNICY
" Efektywność inhalacji zależy też od sposobu oddychania chorego.
" W czasie inhalacji powinno się oddychać spokojnie, wolno i głęboko.
" Podczas inhalacji indywidualnej należy siedzieć z wyprostowaną klatką
piersiową, gdyż sprzyja to głębszemu oddychaniu, natomiast pochylenie
tułowia do przodu powoduje oddychanie płytkie.
Jeszcze innym typem aerozoli sÄ… elektroaerozole.
" Naładowane ujemnie aerozole:
przyspieszają oczyszczanie dróg oddechowych,
zwiększają wydzielanie śluzu,
pobudzają ruch migawkowy rzęsek w błonie śluzowej.
" Duże ilości ujemnie naładowanych aerozoli występują przy wodospadach,
wodotryskach i tężniach.
" Natomiast aerozole naładowane dodatnio działają niekorzystnie. Najwięcej
takich aerozoli występuje w środowisku zanieczyszczonym.
" Za pomocą inhalacji można podawać leki o działaniu ogólnym i miejscowym.
" Najczęściej tą drogą podaje się leki rozkurczowe, rozluzniające wydzielinę
dróg oddechowych, przeciwzapalne i antybiotyki.
" Przed rozpoczęciem inhalacji z leków powinno się wykonać próbę
uczuleniową, dotyczy to zwłaszcza leków powodujących częste uczulenia.
" Podawanie tą drogą leków jest wygodne i stosunkowo szybkie, ale nie
wszystkie leki nadajÄ… siÄ™ do podawania przez inhalacje.
Rodzaje zabiegów inhalacyjnych
" Aerozol wytwarza się za pomocą inhalatorów, które rozpraszają roztwory
lecznicze przy pomocy sprężonego powietrza lub ultradzwięków.
" Zabiegi indywidualne wykonuje się przy pomocy inhalatorów z ustnikiem, a
zbiorowe polegajÄ… na wdychaniu powietrza nasyconego aerozolem w
specjalnej kabinie.
" Aerozol ten jest wytwarzany przez specjalne aparaty umieszczone w środku
pomieszczenia.
" W uzdrowisku do inhalacji stosuje się najczęściej wody mineralne.
" Najbardziej popularne są inhalacje solankowe o stężeniu 0,3-3%.
" Solanki o małym stężeniu mają działanie łagodzące, a o większym stężeniu -
wywierają działanie pobudzające, przekrwienne.
" Do inhalacji stosuje się też wody alkaliczne, które działają łagodząco na błony
śluzowe dróg oddechowych.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 9
" Wody siarczkowo-siarkowodorowe podane w inhalacjach intensywnie
podrażniają błony śluzowe. Stosuje się je zwłaszcza w zapaleniach z
wydzieliną śluzowo-ropną.
" Inhalacje radoczynne stosuje siÄ™ w niewielu uzdrowiskach.
" SÄ… to zabiegi indywidualne przyjmowane za pomocÄ… masek lub wziewania
zbiorowego w emanatoriach.
" Zbiorowe inhalacje radoczynne odbywają się też w sztolniach po rudach
uranu.
" Do przyjmowania inhalacji radoczynnych obowiÄ…zujÄ… te same
przeciwwskazania jak do kÄ…pieli.
Inhalacje z wód mineralnych stosuje się w niektórych chorobach górnych dróg
oddechowych oraz w chorobach oskrzeli.
" Rodzaj zabiegu oraz rodzaj środka leczniczego powinien ustalić lekarz w
zależności od typu schorzenia i stanu błony śluzowej.
" Inhalacje są nieskuteczne w chorobach, które zwężają drożność dróg
oddechowych.
" Należy więc najpierw poddać się zabiegowi operacyjnemu, a następnie
korzystać z inhalacji.
" Nie stosuje się inhalacji z wód mineralnych w ostrych zapaleniach dróg
oddechowych.
" Inhalacje naturalne (np. aerozol morski) można przyjmować, spacerując po
brzegu morza lub w pobliżu tężni ciechocińskich.
" Z inhalacji tych należy korzystać chodząc w najbliższej odległości od morza i
tuż przy tężniach, gdyż im dalej od brzegu, tym aerozolu jest mniej.
Peloidy: Naturalne tworzywa przyrodnicze
PodziaÅ‚ peloidów Nazwa pochodzi od greckiego sÅ‚owa: Ä„®żÂ  bÅ‚oto.
Dzieli siÄ™ peloidy na:
" Osady podwodne  abiolity i biolity.
" Ziemie lecznicze.
Biolity: Osady powstałe w wyniku procesów geologicznych: szlamy mineralne,
wapniowe, krzemionkowe, glinkowe.
" Są produktami erozji skał: gliny, iłów czy margli, czyli powstały bez udziału
organizmów żywych.
Biolity: Osady powstałe z substancji organicznych lub dzięki aktywności żywych
organizmów.
" Muły organiczne: sapropel (ciemny muł jeziorny), gytja (szlam mieszany
organiczno-nieorganiczny).
" Torfy (borowiny)  butwienie resztek organicznych w środowisku wodnym
" Szlamy torfiaste  mieszanina torfów i szlamów mineralnych.
" Początek jest bardzo prosty. Szczątki roślinne generowane w danym miejscu
tworzą torfy. Są to skały porowate, w których rozróżnianie poszczególnych
części roślin nie przysparza żadnych kłopotów. Torf zawiera do 75% wody,
obecna jest w nim zarówno celuloza jak i lignina. Z nich to pózniej tworzą się
zwiÄ…zki humusowe.
" W miarę pogrążania się takiego osadu, środowisko zmienia charakter z
utleniającego na redukujące. Często wówczas zanikają pierwotne struktury
roślinne. Rozkładowi podlega wówczas celuloza, wzrasta natomiast ilość
ligniny, bitumin i taniny. W przypadku obecności w torfie roślin niższych,
głównie glonów mówi się o gytii.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 10
" Gytia powstaje w środowisku wodnym. Tworzy się ona obecnie podobnie jak
dy, który to jest masą sapropelową ale z przewagą koloidalnych produktów
rozkładu. Odpowiednikami tych utworów w starszych osadach są węgle o
nazwach boghead i kennel.
" Dalsze procesy rozkładu torfów doprowadzają do powstania węgli brunatnych.
Węgle brunatne, w których stwierdza się występowanie dobrze
rozpoznawalnych fragmentów drzew, pni, liści itp. nazywane są lignitem. W
zależności od stopnia uwęglenia czyli wzrostu zawartości pierwiastka C oraz
spadku zawartości pierwiastków lotnych wyróżnić można miękkie i twarde
węgle brunatne, a wśród twardych, węgle matowe i błyszczące.
Borowina:
" naturalny nie odwodniony torf leczniczy, używany do leczniczych kąpieli,
okładów, mający zastosowanie m.in. w schorzeniach układu ruchu, po
urazach i operacjach narządu ruchu, przewlekłym zapaleniu pęcherza
moczowego i schorzeniach ginekologicznych.
" Torfy takie dawniej występowały w borach, stąd nazwa.
Definicje
" Torf leczniczy (balneologiczny) określany jako borowina lecznicza należy do
organicznych peloidów Są to naturalne utwory powstałe w wyniku procesów
geologicznych przy udziale wody i mikroorganizmów.
" W zależności od warunków hydrogeologicznych przeważają w peloidach
substancje organiczne lub mineralne. Nieorganiczne peloidy, takie jak: osady
morskie lub zródlane, iły, gytie, czy gliny nie znajdują u nas szerszego
zastosowania ze względu na mniejszą dostępność tych surowców.
Norma
" Według polskiej normy BOROWINA jest to torf charakteryzujący się przewagą
w składzie chemicznym substancji organicznej (> 75 % suchej masy) i
znacznym stopniem humifikacji masy roślinnej (> 50 %), o właściwościach
chemiczno-fizycznych i mikrobiologicznych, odpowiednich dla surowców
leczniczych. O przydatności borowiny do celów leczniczych nie decyduje więc
typ geobotaniczny torfowiska, ale specjalne kryteria.
" Większość złóż borowinowych eksploatowanych przez polskie uzdrowiska
można zaliczyć do oligo- i mezotroficznych.
" Określenie  kwasy huminowe obejmuje zasadniczo trzy rodzaje związków o
budowie cyklicznej: kwas humusowy, kwas hymatomelanowy, kwas
fulwonowy. Możliwość biochemicznego oddziaływania kwasów huminowych
oraz ich połączeń z jonami metali wzrasta, gdy są one obecne w fazie wodnej
 w postaci rozpuszczonej. Uzyskuje się to przez odpowiednią obróbkę
borowiny: rozdrabnianie, zmieszanie z wodÄ…, ogrzanie.
" Równocześnie niedopuszczalne jest przegrzanie borowiny i tym samym
destrukcja zawartych w niej koloidów.
" Stwierdzono, że kwasy huminowe działają bakteriobójczo, ściągająco i
przeciwzapalnie. Posiadają właściwości immunomodulacyjne, aktywują
reakcje enzymatyczne, działają stymulująco na wiele procesów ustrojowych.
" Działania te są w znacznym stopniu wspomagane przez inne obecne w
borowinie zwiÄ…zki organiczne i mineralne.
" Tzw. działanie hormonalne borowin, bardzo często badane w latach 60-tych,
polega na pobudzaniu sekrecji (wydzielania) hormonów jajnikowych,
nadnerczowych i przysadkowych oraz bezpośrednim działaniu ciał
estrogennych występujących w borowinie  we frakcji bituminowej.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 11
W Polsce:
" Po raz pierwszy zastosowana w leczeniu w Krynicy, w 1858 roku (Dietl,
Zieleniewski).
" Należy do torfów wysokich (mszastych), powstających pod wpływem wód
opadowych, do 12 m pod ziemią. Borowiny polskie są słabo zmineralizowane i
mają kwaśny odczyn.
Borowina
" wiąże 27 razy więcej wody niż waży;
" Ma dużą pojemność cieplną, a małe przewodnictwo cieplne.
" Ma doskonałe właściwości sorpcyjne i wymiennikowe.
" Zawiera: kwasy humusowe, związki organiczne (bituminy), steroidy (gł.
sterole), pektyny, białka, garbniki, estrogeny.
Działanie:
" Sorpcyjne: mała zawartość kationów w borowinie powoduje, że wyciąga je ona
ze skóry, podobnie produkty przemiany materii.
" Duża pojemność cieplna i małe przewodnictwo sprawiają, że borowina
wywiera długie działanie rozgrzewające, oddając ciepło łagodnie i powoli,
zwłaszcza w rdzennej części ciała.
Podstawowe zabiegi borowinowe
Okłady i zawijania częściowe i całkowite temp. 42-45oC
czas 15 min.
Kąpiele całkowite temp. 40oC
czas 15 min.
Kąpiele częściowe kończyn temp. 40-42oC
(fasony) czas 15-20 min.
KÄ…piele zawiesinowe temp. 37oC
czas 15-20 min.
Jontoforeza borowinowa temp. 40oC
czas 20 min.
Zabiegi ginekologiczne i proktologiczne: temp. 42-45oC
(tampony, nasiadówki i okłady częściowe) czas 15-30 min.
Zabiegi w laryngologii i okulistyce: tampony, temp. 42-45oC
okłady czas 15-20 min.
" Polska ma duże zasoby złóż borowinowych, które cechują się wysokimi
wartościami leczniczymi. Najczęściej stosowane zabiegi borowinowe to:
zawijania, kąpiele częściowe i całkowite, zabiegi ginekologiczne i rektalne
(tampony, okłady, nasiadówki) oraz rzadziej stosowane kąpiele zawiesinowe
czy jontoforeza.
" Zabiegi borowinowe są szeroko stosowane w leczeniu chorób układu ruchu,
chorób kobiecych i - rzadziej - w chorobach układu trawienia i moczowego.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 12
Choroby ortopedyczno-urazowe
CHOROBY UKAADU Stany po chorobie Heine-Medina
RUCHU Niedowłady i porażenia
Dyskopatia, rwa kulszowa
Choroby zwyrodnieniowe stawów
ZZSK
CHOROBY KOBIECE Przewlekłe stany zapalne dróg rodnych
Stany pooperacyjne
Niepłodność, klimakterium
CHOROBY UKAADU Przewlekłe zapalenie pęcherzyka żółciowego
TRAWIENNEGO Przewlekłe zapalenie wątroby
I MOCZOWEGO Nieżyty żołądka
Przewlekłe zapalenie pęcherza moczowego
CHOROBY Przewlekłe nieżyty krtani
LARYNGOLOGICZNE I Przewlekłe zapalenie zatok
OKULISTYCZNE Przewlekłe choroby przedniego odcinka oka
Fango
Słowo fango pochodzi od włoskiego  fanghi , oznaczającego leczniczy szlam.
Stosuje się fango zimne, o temperaturze ciała albo gorące, w postaci kompresów
lub kÄ…pieli. Najbardziej znane typy to fango z Eifel i Abano.
Fango z Eifel jest szlamem mineralnym, z pokładów pochodzenia wulkanicznego.
Składa się z ziemi okrzemkowej, tlenku aluminium, tlenku żelaza, gliny i
magnezu. Pozyskuje siÄ™ je np. z okolic Bad Neuenahr. Ten rodzaj fango
podgrzewa się do temperatury około 50oC i stosuje do okładów. Pacjenta owija
się następnie folią, lnem lub wełną, a zabieg trwa około 20-30 minut,
przegrzewając ciało na głębokość 2-3 cm. Po takim zabiegu powinna nastąpić
gimnastyka lub masaż. Fango powoduje przekrwienie, pobudza przemianę
materii, powoduje rozluznienie napiętych mięśni i działa przeciwbólowo.
Powoduje ponadto uwolnienie hormonów tkankowych, działających
przeciwzapalnie i przeciwbólowo.
Fango z Abano charakteryzuje się przede wszystkim wysoką zawartością żywych
alg, znoszących, a nawet namnażających się w temperaturach do 80-87oC.
Zawiera ponadto piasek, ziemiÄ™, glinÄ™, gazy radioaktywne i 30-60% wody
mineralnej. Miejscowość Abano znana jest od stuleci, a jej nazwa wywodzona jest
od greckiego  a-ponus = wolny od bólu. Stosuje się je w terapii chorób
reumatycznych, ginekologicznych i chorób dróg oddechowych.
Parafango jest mieszaniną odwodnionego  błota , zawierającego substancje
lecznicze takie jak minerały i przetworzone części roślinne, i parafiny. Jest
dostarczane w postaci 1 kg cegiełek, które po rozgrzaniu są całkowicie
bezwonne, gotowe do wielokrotnego użytku. Działanie gorącego parafango dzięki
zawartości minerałów pobudza przepływ chłonki, ułatwiając pozbywanie się
odpadowych produktów przemiany materii, odkładanych w tkance tłuszczowej.
Na skutek ciasnego zawinięcia dodatkowym czynnikiem terapeutycznym jest
ucisk na skórę i na białą tkankę tłuszczową. Dzięki temu zabiegi parafango
stosuje siÄ™ w kuracjach odchudzajÄ…cych.
Med. uzdr  Konspekt 3, M. Sobieska, 2006/2007 13


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Med uzdr Seminarium 1
Med uzdr Seminarium 2
Lecture4 Med Women Monsters Film
seminarium NMR
Rehabilitation of rotator cuff tendinopathy Clin Sports Med 22 (2003)
PYTANIA z seminarium
tematy seminarium 2008 2009
Seminarium nr 3
52 07 BW Seminarium dyplomowe
Seminarium 1 2
nauki human w med
seminarium 5
program seminarium 2010 03 11
SeminariumReferatStruminskaWozniczko

więcej podobnych podstron