PATOLOGIE SPOA
ECZNE
Ilona Bryl
Natalia Malik
Marcin Troiński
Natalia Górecka
POJ
CIE I y
RÓDA
O PATOLOGII
Termin patologia (z gr. pathos - cierpienie, logos  nauka) był początkowo
używany w medycynie, a w póz
niejszym czasie tj. koniec XIX wieku zaczęto go
używać do określania zjawisko społecznych.
Patologia społeczna, zwana również społeczną dezorganizacją lub
zachowaniami dewiacyjnymi, to zjawisko powstające i utrzymujące się w
społeczeństwie, a które jest sprzeczne z wyznawanymi przez ogół wartościami.
Oznacza stan zakłócenia równowagi społecznej, czego przejawem jest osłabienie
więzi społecznych, zachwianie systemu wartości oraz nieskuteczność kontroli
społecznej. Stanem zakłóconej równowagi społecznej możemy zaobserwować w
zbiorowościach, w których postawy aspołeczne są akceptowane co najmniej przez
niektóre grupy społeczne. Takie zjawisko ma miejsce na przykład w subkulturach
(neonaziści, dresiarze, skini) gdzie agresja, alkoholizm, narkomania są
akceptowane.
Pojęcie patologii społecznej naukowcy wiążą także z rozchwianiem systemu
wartości i norm postępowania. W wielu bowiem społeczeństwach, zwłaszcza
wysoko rozwiniętych, członkowie mają odmienne systemy wartości. Rozchwianie
systemu wartości i norm postępowania wiąże się z niewłaściwym funkcjonowaniem
systemu kontroli społecznej. Ponadto patologią jest niewątpliwie nieskuteczność
działania organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, jak również małe
zainteresowanie społeczeństwa wobec wszystkich zjawisk społecznych.
Podstawą badań w patologii społecznej mogą być następujące problemy:
- pierwszy - dotyczy zjawisk związanych z życiem jednostki
i określany jest mianem patologii indywidualnej;
- drugi - obejmuje negatywne zjawiska związane z życiem rodziny
i nosi nazwę patologii rodziny;
- trzeci - stanowią ujemne zjawiska powstające w grupach
społecznych.
RODZAJE ZJAWISK ASPOA
ECZNYCH
Do najważniejszych patologii społecznych w Polsce zalicza się pijaństwo i
alkoholizm. Znaczna część społeczeństwa akceptuje to zjawisko, natomiast
abstynencja jest uważana za coś nienaturalnego. Alkoholicy pochodzą z różnych
środowisk i stanowią około 10  15 % społeczeństwa. Nadużywanie alkoholu jest bez
wątpienia przyczyną dezorganizacji i rozbicia wielu rodzin. Pijaństwo powoduje
kolosalne straty w gospodarce  drastyczne obniżenie jakości i wydajności pracy,
absencja i wypadki przy pracy to właśnie skutki tego zjawiska. Jest ono także
przyczyną innych nie mniej groz
nych zachowań patologicznych, takich jak
przestępczość, bandytyzm, wandalizm, prostytucja, samobójstwa.
Zjawisko przestępczości nasila się stale od 1989r. Proces transformacji
ustrojowej, wbrew oczekiwaniom, spowodował wzrost przestępczości. O ile w roku
1990 popełniono w kraju 883 346 przestępstw o tyle w roku 1999 popełniono ich aż
1 121 545. Szczególnie niepokojący jest niemal dwukrotny wzrost przestępstw
skierowanych przeciwko rodzinie, opiece i dzieciom. Zapoczątkowana w 1989 roku
reforma ekonomiczna niestety sprzyja rozwojowi przestępczości gospodarczej,
matactwom, korupcji. W latach 1990  1999 liczba takich czynów wzrosła ponad
czterokrotnie.
Samobójstwa są coraz poważniejszym problemem społecznym w Polsce. W
latach 1951  1996 odnotowano trzykrotny wzrost ich liczby, przy czym największy
przyrost nastąpił w latach dziewięćdziesiątych. Bardzo niepokojącym zjawiskiem
jest wzrost liczby samobójstw u ludzi młodych (15  20 lat). Podłożem samobójstw
jest głównie fatalna sytuacja materialna społeczeństwa.
Do zakresu zachowań dewiacyjnych zaliczyć można:
- przestępczość - różne rodzaje, grupy wiekowe, społeczne, bandy, kliki;
- zachowania patologiczne, dysfunkcjonalne wobec rodziny, społeczności
lokalnej;
- samozniszczenie - alkoholizm, narkomania i samobójstwa,
- typy zachowań aspołecznych, np. działania zmierzające do zaostrzenia
konfliktów społecznych, narodowościowych, religijnych, ruchy
młodzieżowe, itd.;
- dewiacyjne zachowania seksualne - parafilie, np. pedofilia, kazirodztwo,
gwałty;
- inne rodzaje zachowań występujących na podłożu psychospołecznym,
np. zaburzenia psychiczne i nerwice.
ALKOHOLIZM
Alkoholizm to choroba powstająca na skutek uzależnienia organizmu od
alkoholu, który powoduje stopniowe uszkadzanie komórek centralnych systemu
nerwowego . Jest to jeden z najbardziej rozpowszechnionych nałogów na świecie.
"Choroba alkoholowa", "Uzależnienie od alkoholu", "Alkoholizm" - jest to
okresowe picie alkoholu w celu doznawania jego działania psychicznego, a czasem
także dla uniknięcia złego samopoczucia, wynikające z jego odstawienia. Od
alkoholu można się uzależnić fizycznie i psychicznie. Uzależnienie psychiczne
polega na potrzebie picia alkoholu dla poprawy samopoczucia. Natomiast
uzależnienie fizyczne powoduje zwiększenie tolerancji na alkohol, a co gorsze
utratą kontroli nas wypijanym alkoholem.
Alkoholizm zwany jest również "chorobą rodziny", gdyż wywiera bardzo duży
wpływ na stosunki w rodzinie i otoczeniu. Alkoholizm dotyka także innych członków
rodziny, którzy podlegają jego niszczącemu wpływowi. Rodzina albo rozpaczliwie
próbuje chronić i usprawiedliwiać alkoholika, albo pozawala mu "spaść na dno".
Często oznacza to współuzależnienie któregoś z członków rodziny. W takiej rodzinie
życie uczuciowe podlega poważnym zaburzeniom, pojawiają się często inne
patologie społeczne.
Statystyki pokazują, że w naszym kraju liczba osób uzależnionych od
alkoholu to około 800 tys., dorośli żyjący w otoczeniu alkoholika to ok. 1,5 mln
osób, dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholików to również ok. 1,5 mln osób,
osoby pijące szkodliwie szacuje się na 2-2,5 mln, zaś ofiary przemocy domowej w
rodzinach z problemem alkoholowym to ok. 2 mln osób.
NARKOMANIA
Patologiczne zjawisko społeczne, uzależnienie spowodowane krótszym lub
dłuższym zażywaniem leków (głównie przeciwbólowych środków narkotycznych)
albo innych środków uzależniających (narkotyki, leki uspokajające i
psychotropowe).
Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego,
tendencją do stałego zwiększania dawki oraz fizycznym i psychicznym
uzależnieniem. Zaprzestanie zażywania powoduje bardzo przykre doznania
abstynencyjne, prowadzące w krańcowych przypadkach nawet do zejścia
śmiertelnego.
Narkomania jest zwykle wynikiem wielokrotnego zażycia środka
uzależniającego, jedynie wyjątkowo, np. przy zażyciu kokainy czy heroiny, rozwija
się po jednorazowej dawce.
Narkomania w krótkim czasie prowadzi do poważnych zmian
psychicznych pod postacią obniżenia uczuciowości wyższej, degradacji społecznej,
zaburzeń krytycyzmu, osłabienia woli, kłamliwości. Często staje się przyczyną
wejścia na drogę przestępczą.
Grupy środków odurzających:
- uspokajające ( relanium, opium, pochodne maku, morfina, środki
syntetyczne,
- pobudzające (amfetamina, kokaina, ekstazy )
- halucynogenne (pochodne konopi, LSD, meskalina, grzybki, bieluń, )
- wziewne (kleje, rozpuszczalniki, farby).
Fazy uzależnienia:
- wstępna
- ostrzegawcza
- krytyczna
- chroniczna
Leczenie narkomanii:
- doraz
na pomoc ambulatoryjna
- detoksykacyjna - usuwanie szkodliwych substancji z organizmu
- rehabilitacja - zmiany psychiki, nauczanie życia bez narkotyków
- readaptacyjna - powrót do normalnego życia w społeczeństwie
Przyczyny narkomanii:
- ciekawość;
- wpływ środowiska rówieśniczego;
- ucieczka przed problemami;
- przyjemność;
- próba poradzenia sobie w ten sposób z problemami;
- niski status społeczny;
- zaburzenia wzajemnych relacji między rodzicami oraz między rodzicami
a dzieckiem;
- atmosfera wychowawcza pozbawiona ciepła, a często nasycona niechęcią
i wrogością;
- rodziny dysfunkcyjne oraz te, w których szerzy się alkoholizm,
przestępczość czy inne patologie społeczne;
Konsekwencje narkomanii:
- następstwa zdrowotne - zależą od indywidualnych cech osoby zażywającej,
rodzaju narkotyku, sposobu jego stosowania;
- następstwa ogólnospołeczne - obniżenie wartości moralnych jednostki,
zanik ambicji, zasad i norm społecznych, jednostka staje się egocentryczna,
wykształca się w niej nowy mechanizm obronny, którym jest okłamywanie, cała
aktywność skierowana jest na zdobycie środka narkotycznego, następuje
odsunięcie się od społeczeństwa, w miarę uzależnienia zaburzeniu ulęgają jej
otocznie zwłaszcza najbliższe.
- następstwa kryminogenne - są związane z ogromna potrzeba zdobycia
środków narkotycznych, w fazie "głodu" narkoman jest w stanie zrobić wszystko
- nielegalna produkcja, kradzieże, rozboje, przemyt i nielegalny handel.
PRZEMOC
Przemoc - wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan
fizyczny osoby bez jej przyzwolenia. Zwykło się sądzić, że przemocy dopuszczają
się tylko członkowie rodzin patologicznych. To prawda, że przemoc towarzyszy
często alkoholizmowi i prymitywnym obyczajom, ale badania wskazują, że jest to
także związane z chłodną atmosferą w domu i złą sytuacją socjalną i ekonomiczną
rodziny. Przemoc w rodzinie możemy sklasyfikować następująco: jako przemoc
fizyczną, psychiczną, seksualna oraz zaniedbanie (w stosunku do dzieci). Fizyczna
to nieprzypadkowe zranienia, przymus fizyczny, ograniczenie swobody, a także
zaniedbywanie. Do przemocy psychicznej zaliczamy: zastraszenie, nadużycia
emocjonalne, brak uczuć. Natomiast do seksualnej kazirodztwo i gwałt. Ofiarami
przemocy domowej padają najsłabsze jednostki, najczęściej są to kobiety i dzieci.
RODZAJE PRZEMOCY
Przemoc fizyczna  działania z użyciem siły, których rezultatem jest
nieprzypadkowe zranienie  bicie, popychanie, potrząsanie, kopanie, itp.;
Przemoc emocjonalna  krzywdzenie ofiary odbywa się przy pomoc oddziaływań
psychologicznych  poniżanie, wyśmiewanie, zawstydzanie, upokorzenie, itp.;
Przemoc seksualna  działa w obszarze zachowań seksualnych  zmuszanie do seksu,
do nieakceptowanych form współżycia, itp.;
Przemoc ekonomiczna  prowadzi do uzależnienia finansowego od partnera
- ograniczanie dostępu do pieniędzy, odbieranie zarobionych pieniędzy, zmuszanie
do pożyczania, itp.;
Zaniedbanie  niezaspokajanie potrzeb fizycznych i emocjonalnych - niedożywianie,
brud, brak opieki medycznej, chłód emocjonalny, obojętność.
SAMOBÓJSTWA
Samobójstwo jest rezygnacją człowieka z życia społecznego. Przyczyny
podejmowania przez młodzież prób samobójczych nie różnią się od motywacji
dorosłych. Najczęściej są to: odrzucenie, poczucie krzywdy, niezrozumienie, brak
odporności na stres, nieumiejętność radzenia sobie z sytuacją finansową,
samotność, choroba. Dość często można spotkać się ze stwierdzeniem, że
zdecydowana większość młodych samobójców pochodziła z rodzin, które nie
wypełniały prawidłowo swych funkcji opiekuńczo - wychowawczych, pełnych
konfliktów, rodzin rozbitych. Takich rodzin, w których rodzice stosują przemoc lub
jawnie okazują lekceważenie w stosunku do swoich dzieci, gdzie nie ma autorytetu
lub nie uznaje się autorytetu osób najbliższych. Inną z przyczyn podejmowania
przez młodzież prób samobójczych są kłopoty szkolne. Nie są to tylko problemy
z nauką, lecz także odrzucenie przez kolegów szkolnych, brak poprawnych
stosunków z nauczycielami i kolegami, brak sukcesów w zajęciach pozaszkolnych.
Sposoby popełniania samobójstw
Na każde 5625 zamachów samobójczych najwięcej (4221) osób wybiera
samobójstwo przez powieszenie. Jest to sposób najprostszy i bardzo małe jest
prawdopodobieństwo nieprawidłowego wykonania tej czynności, co redukuje
szansę przeżycia próby samobójczej do minimum. Są też sposoby, które nie dają
żadnych szans przeżycia, ale trzeba mieć odpowiednią wiedzę w dziedzinie
biofizyki. Zatrucie gazem, trucizną, podcięcie sobie żył, utopienie się, rzucenie się
pod pojazd, samookaleczenie, uszkodzenie układu krwionośnego, porażenie się
prądem elektrycznym a nawet zastrzelenie się, wykonane w sposób nieprawidłowy
zwiększa trzykrotnie szanse przeżycia aniżeli powieszenie się.
Najwięcej aktów samobójczych popełniają ludzie w wieku 16 21 lat. Drugim
niebezpiecznym okresem jest wiek 45 55 lat. Wbrew rozpowszechnionym sądom
samobójstwa w Polsce (oraz w większości innych państw świata) częściej
popełniają mężczyz
ni niż kobiety, we wszystkich grupach wiekowych. Zarówno w
pierwszej (16 21 lat) jak i w drugiej grupie wiekowej (45 55 lat) mężczyz
ni mają
zdecydowaną przewagę.
PROSTYTUCJA
Prostytucja  uprawianie współżycia seksualnego w celach zarobkowych.
Tradycyjnie odnosi się do kobiet świadczących usługi seksualne mężczyznom, ale
możliwa jest także w relacjach homoseksualnych oraz odpłatne usługi mężczyzn
wobec kobiet.
Zjawisko to uwarunkowane jest różnorodnymi czynnikami: społecznymi,
ekonomicznymi, kulturowymi i fizjologicznymi. Dziś prostytucja spostrzegana jest
w wielu aspektach: społecznym, psychologicznym i medycznym. W różnego rodzaju
publikacjach znajdziemy podobne definicje tego zjawiska, bardziej lub mniej
szczegółowe, które pomogą nam zrozumieć tą patologię społeczną. Najczęściej
mianem prostytutki określa się osobę, stale lub dorywczo zaspokajającą potrzeby
seksualne przygodnych partnerów w zamian za korzyść materialną (pieniądze,
wartościowe rzeczy np. w postaci upominków), bez zaangażowania uczuciowego i
praktycznie bez możliwości wyboru partnerów.
Przyczyną, dla której kobiety (przede wszystkim) oddają się prostytucji jest
ubóstwo i nędza, pogoń za zyskiem, brak odpowiednich wzorców moralnych,
dysfunkcjonalność rodziny, własna wola kobiety, przymus czy namowa innej osoby.
Prostytucja wywołuje wiele następstw. Są to między innymi: wzrost
zachorowalności na choroby przenoszone drogą płciową, zaburzenia osobowości,
zanik szacunku dla pracy i inne.
Można wyróżnić też określone typy prostytucji:
* usługi towarzyskie,
* prostytucja w restauracjach i hotelach,
* prostytucja w agencjach towarzyskich, salonach masażu, klubach typu
peep-show,
* seks na telefon (call girls),
* prostytucja "w oknach" - charakterystyczna głównie w Holandii.
PRZEST
PCZOŚĆ
Przez pojęcie przestępczości rozumie się zbiór czynów zabronionych
ustawowo pod groz
bą kary. Charakteryzuje się następującymi cechami:
*stanowi zagrożenie dla obowiązującego porządku prawnego,
*wyraża się we wzroście liczby osób, które popełniły przestępstwa
w stosunku do ogółu ludności.
Dotyczy ona nie tylko dorosłych, ale również dzieci i młodzież. W ostatnich
latach wzrosła liczba nieletnich sprawców najcięższych przestępstw, takich jak:
pobicia z ciężkim uszkodzeniem ciała, zabójstwa, rozboje i wymuszenia.
Przestępczość rozpatrywana być może również z punktu widzenia jej
rozległości, intensywności, struktury i dynamiki. Przestępczość i jej poziom
determinuje wiele czynników. Wśród czynników kryminogennych można wyodrębnić
czynniki o charakterze szczególnym i ogólnym.
Do pierwszej grupy należy zaliczyć: cechy osobiste przestępcy, układy sytuacyjne,
zachwianie równowagi psychicznej, frustracje jednostek, grupy społecznej, rozpad
więzi nieformalnych, niedomogi w działaniu organizacji formalnych, alkoholizm,
rodziny dysfunkcjonalne, wadliwe działania systemy oświatowego i
wychowawczego.
Do drugiej zaś nędzę, niesprawiedliwość i konflikty społeczne, nierówny podział
bogactw, niski stan zdrowotny społeczeństw, dominację jednej grupy społecznej
nad innymi - opierającą się jedynie na bogactwie lub posiadaniu siły czy władzy,
frustracje wywołaną niespełnieniem podstawowych potrzeb związanych z
egzystencją ludzką, masowy wyzysk, nierówne możliwości życiowe i nieszczęścia
powodowane przez człowieka, rygorystyczność kodeksów i przepisów prawnych
pozostającymi w niezgodzie z poglądami społeczeństwa, przestarzałe lub
nieprzychylne ludziom ustawodawstwa stosowane w sposób sztywny wobec wielu
warstw społecznych.
Coraz częściej i coraz głośniej mówi się o tym, że szkoła stała się miejscem,
gdzie dochodzi do pierwszych przestępstw, których dopuszczają się młodzi ludzie a
także dzieci. Są to między innymi kradzieże, bójki jak i wymuszenia, znęcanie się
nad rówieśnikami i nauczycielami. Dochodzi do tego handel narkotykami i
wandalizm. Codziennie jesteśmy świadkami niszczenia przez młodzież publicznego
mienia, urządzeń znajdujących się w szkole, pociągów autobusów itp.
Wszystko to jest spowodowane brakiem zainteresowania ze strony zbyt
zapracowanych rodziców a także pochodzenie młodych przestępców - rozbite
rodziny, żyjące w biedzie są w dużej mierze potencjalnymi  wytwórcami
nieletnich sprawców.
Powyższy wykres przedstawia 10  stolic przestępczości w 2006 roku. Są to
przede wszystkim największe miasta w Polsce, gdzie występują tzw. gorsze
dzielnice, na terenie których dochodzi do największej ilości przestępstw.
PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Patologia społeczna obecnie występuje wszędzie i jest problemem na bardzo
dużą skalę. Zwalczanie tych wszystkich problemów leży w interesie całego
społeczeństwa i każdy powinien wziąć udział w zwalczaniu ich, ponieważ jeśli
problemy te będą rosły to wszyscy będziemy mieli wokół siebie patologię, a to nie
jest wizją lepszego życia. Dzięki braku akceptacji społeczeństwa dla zachowań
jakie wymieniłem wraz z działaniami instytucji państwowych i organizacji
społecznych może znacznie zmniejszyć problem patologii społecznych w Polsce.
BIBLIOGRAFIA
- Internet (http://morawica.com.pl, http://alkoholizm.info.pl, http://wikipedia.pl,
encykopedia.onet.pl)
- Encyklopedia PWN
- I. Pospiszył  Patologie społeczne
- R. J. Ackerman, S. E. Pickering  Zanim będzie za póz
no. Przemoc I kontrola w rodzinie
- J. L. Herman  Przemoc. Uraz psychiczny I powrót do równowagi
- G. Babiker, L. Arnold  Autoagresja. Mowa zranionego ciała.
- R. O'Connor, N. Sheehy  Zrozumieć samobójcę