Zagraniczna polityka handlowa
© Tomasz BiaÅ‚owÄ…s msg.umcs.lublin.pl/bialowas.htm
[e-mail]
Podstawowe definicje
Zagraniczna polityka gospodarcza  oddziaływanie
państwa na stosunki wymiany z zagranicą. Obejmuje
przepływy towarów, usług, kapitału i ludzi.
Polityka handlowa  całość przedsięwzięć państwa
Polityka handlowa  całość przedsięwzięć państwa
zmierzających do wpływu na wielkość i strukturę
eksportu i importu
Rodzaje polityki handlowej
- polityka wolnego handlu polegajÄ…ca na
powstrzymywaniu się państwa od stosowania
wszelkich barier ograniczających dostęp
zagranicznych towarów i przedsiębiorstw do rynku
krajowego oraz rezygnacji ze środków wspierania
krajowego oraz rezygnacji ze środków wspierania
własnego eksportu
- polityka protekcjonistyczna polegajÄ…ca na ochronie
rynku krajowego przed zagranicznymi towarami i
stosowanie różnego rodzaju środków wsparcia
eksporterów
Protekcjonizm i liberalizm 1860-2000
Poziom protekcjonizmu na świecie, 2006
Instrumenty polityki handlowej
Typ narzędzia Nazwa narzędzia
CÅ‚a
I. Bariery parataryfowe Zmienne opłaty wyrównawcze
Depozyty importowe
Dodatkowe podatki od importu
Dodatkowe podatki od importu
CÅ‚a antydumpingowe i antysubwencyjne
Subsydia eksportowe
II. Bariery pozataryfowe Zakazy importu lub eksportu
Kontyngenty
Licencje
Dobrowolne ograniczenia eksportu
Przepisy domieszkowe
Normy techniczne
CÅ‚o i jego rodzaje
Cło  jest opłata pobierana przez państwo w związku z
przemieszczaniem towarów przez granicę celną kraju.
W zależności od kierunku przepływu towarów wyróżniamy:
Cła importowe  nakładane na produkty przywożone do kraju w celu ochrony
produkcji krajowej oraz zwiększenia wpływu do budżetu.
produkcji krajowej oraz zwiększenia wpływu do budżetu.
Cła eksportowe - są nakładane na produkty eksportowane (głównie na
surowce). Powodują wzrost cen produktów krajowych za granicą i pogorszenie
bilansu handlowego poprzez zmniejszenie eksportu. Stosuje siÄ™ je jedynie w
krajach rozwijajÄ…cych siÄ™ o monokulturowym charakterze gospodarki 
zastępują system fiskalny.
Cła tranzytowe - opłata nakładana na towary przewożone przez terytorium
kraju.
Rodzaje ceł
W zależności od sposobu naliczania wyróżniamy:
Cło ad valorem - określone w procentach w stosunku do wartości towaru.
Cło specyficzne - ustalone w stosunku do ilości towarów.
Cło kombinowane - ustalone w zależności od wartości i ilości towarów.
W zależności od celu wprowadzenia wyróżniamy:
W zależności od celu wprowadzenia wyróżniamy:
Cło fiskalne - zapewniają państwu odpowiednie dochody.
CÅ‚o ochronne - jego celem jest ochrona produkcji krajowej przed
konkurencjÄ… zagranicznÄ….
CÅ‚o ekspansywne - ma na celu utrzymanie wysokich cen na rynku
wewnętrznym.
Efekty wprowadzenia cła
Efekt wprowadzenia cła w małym kraju
Wskutek wprowadzenia cła cena importowanego
dobra X rośnie z poziomu P1 do P2. W rezultacie
następuje zmniejszenie popytu na importowany
produkt X z poziomu Q4 do poziomu Q3. Rośnie
podaż krajowa produktu X z poziomu Q1 do Q2.
Import dobra X zmniejsza się więc z poziomu Q4-Q1
do Q3-Q2.
Wprowadzenie cła powoduje cztery efekty:
a  efekt redystrybucyjny, korzyści krajowych
producentów ze wzrostu ceny z poziomu P1 do P2
i ilości sprzedawanych produktów z Q1 do Q2
b  efekt protekcyjny cła, polegający na wzroście
P  cena; Q  ilość; Dd  popyt krajowy; Sd  podaż krajowa
produkcji dobra X przez mało efektywnych
producentów krajowych, którzy przed wprowadzeniem
Koszty wprowadzenia cła
cła nie produkowali.
Straty konsumentów : a+b+c+d
c  efekt fiskalny cła, polegający na wzroście dochodów
Korzyści producentów: a
budżetu z ceł.
Korzyści budżetu państwa: c
d  efekt konsumpcyjny cła  straty poniesione przez
konsumentów polegające na rezygnacji z konsumpcji
droższego dobra. Straty netto: b + d
Efekty wprowadzenia kontyngentu
Kontyngent  bezpośrednie wyznaczenie przez państwo ilości lub
wartości określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w
określonym czasie.
Skutki wprowadzenia kontyngentu są podobne do ceł importowych.
Wskutek wprowadzenia kontyngentu cena importowanego dobra X
rośnie z poziomu P do P1. W rezultacie następuje zmniejszenie
popytu na importowany produkt X z poziomu Q do poziomu Q3.
Rośnie podaż krajowa produktu X z poziomu Q2 do Q1. Import
dobra X zmniejsza się więc z poziomu Q-Q2 do Q3-Q1.
dobra X zmniejsza się więc z poziomu Q-Q2 do Q3-Q1.
Wprowadzenie kontyngentu powoduje cztery efekty:
a  zyski, jakie może przejąć państwo ze sprzedaży licencji
importowych.
b  efekt protekcyjny, polegający na wzroście produkcji dobra X
przez mało efektywnych producentów krajowych, którzy przed
wprowadzeniem cła nie produkowali.
c  renta kontyngentowa - dochód powstały w wyniku sztucznego
podniesienia ceny krajowej importowanego towaru. MogÄ… jÄ…
przejąć zarówno eksporterzy jak i importerzy.
d  efekt konsumpcyjny  straty poniesione przez konsumentów
polegające na rezygnacji z konsumpcji droższego dobra.
Åšrodki wspierania eksportu
Subsydia  wszelkiego rodzaju wsparcie udzielane przez rzÄ…d krajowym podmiotom gospodarczym
Subsydia produkcji krajowej
Subsydia eksportowe
Subsydia bezpośrednie:
- wypłata pewnych sum na rzecz eksportera w ustalonej proporcji do ilości lub wartości eksportu
- zwrot eksporterowi różnicy między ceną krajową a ceną światową gdy ta pierwsza jest wyższa
- zwrot eksporterowi różnicy między ceną krajową a ceną światową gdy ta pierwsza jest wyższa
- bezpośrednie finansowanie przez państwo niektórych wydatków ponoszonych przy
prowadzeniu działalności eksportowej
Subsydia pośrednie:
- ulgi i ułatwienia o charakterze fiskalnym (ulgi podatkowe, prawo do szybszej amortyzacji, zwrot
ceł importowych na półfabrykaty)
- ulgi i ułatwienia natury finansowo-kredytowej
- posunięcia państwa obliczone na stworzenie eksporterowi krajowemu możliwości otrzymania
zysków w innej niż eksport dziedzinie
Efekty subsydiów produkcji krajowej
Subsydia produkcji krajowej - ich celem jest
wyeliminowanie lub zmniejszenie importu
określonego dobra bądz
osiągnięcie innych
istotnych celów gospodarczych (wyeliminowanie
bezrobocia
Wprowadzenie subsydium produkcji krajowej nie
powoduje ograniczenia popytu krajowego Dd.
Pozostaje on na dotychczasowym poziomie Q3.
Pozostaje on na dotychczasowym poziomie Q3.
Zmniejsza się podaż krajowa o wielkość
subsydium z Sd do Sd1. Obniżeniu ulega wielkość
importu, który zmniejsza się z Q3-Q1 do Q3-Q2.
Dumping
Dumping  sprzedaż dobra za granicę po cenie niższej
od ceny uzyskanej za to dobro na rynku krajowym
Sporadyczny  zazwyczaj sprzedaż nadwyżek
A
upieżczy  utrzymywana czasowo sprzedaż danego
dobra na rynku zagranicznym poniżej ceny krajowej
dobra na rynku zagranicznym poniżej ceny krajowej
lub kosztów mająca na celu wyeliminowanie
konkurentów i uzyskanie pozycji monopolistycznej
Stały  (międzynarodowa dyskryminacja cenowa)
ciągła sprzedaż przez monopolistę po niższych
cenach.
Skutki stosowania różnych narzędzi
polityki handlowej
Wyszczególnienie Cło Subsydium Kwota importowa Dobrowolne
eksportowe ograniczenia
eksportowe
Nadwyżka producenta Rośnie Rośnie Rośnie Rośnie
Nadwyżka Spada Spada Spada Spada
konsumenta
Przychody rzÄ…du RosnÄ… SpadajÄ… (rosnÄ… Nie zmieniajÄ… siÄ™ Nie zmieniajÄ… siÄ™
wydatki rzÄ…du) (renty dla posiadaczy (renty dla
licencji) cudzoziemców)
Ogólny dobrobyt kraju Niejednoznaczny Spada Niejednoznaczny Spada
(spada w małym (spada w małym
kraju) kraju)
P. R. Krugman, M. Obstfeld (2007), s. 292.