EKONOMIA MI
DZYNARODOWA
WYKA
AD VI
WYKA
AD VI
INSTRUMENTY POLITYKI HANDLOWEJ, POLITYKA HANDLOWA
STANISA
AW UMIC
SKI
OŚRODEK BADAC
INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ UG
RODZAJE CEA
I ICH CHARAKTERYSTYKA
Kryterium podziału Rodzaj ceł Charakterystyka
Kierunek ruchu -Importowe Stosowane przy imporcie
towarów
-Eksportowe Stosowane przy eksporcie
-Tranzytowe Stosowane przy tranzycie
Sposób ustalania -Wartościowe (ad valorem) Ustalane w % w stosunku do wartości towaru (np. 20% od wartości samochodu)
wysokości ceł
-Specyficzne Ustalane w stosunku do ilości towaru (np. 5 usd za tonę importowanego węgla)
-Kombinowane Ustalane zarazem od ilości i wartości towaru (np. 20% od wartości i min. 5 USD za tonę)
y
ródło ustalania -Autonomiczne Wprowadzone mocą automatycznej uchwały parlamentu danego państwa
-Konwencyjne (umowne) Ustalone w odpowiednich dwu- lub wielostronnych umowach
Rodzaj taryfy -Maksymalna Stosowana w stosunkach z krajami, którym nie przyznano specjalnego traktowania
celnej
-Minimalna Stosowana w stosunkach z krajami traktowanymi w sposób preferencyjny
Zróżnicowane -Dyskryminacyjne Ustalane na poziomie wyższym od normalnie obowiązującego
Zróżnicowane -Dyskryminacyjne Ustalane na poziomie wyższym od normalnie obowiązującego
traktowanie
-Retorsyjne Stosowane w celu skompensowania zagranicznych subsydiów
partnerów
-Antydumpingowe Stosowane w celu przeciwdziałania dumpingowi cenowemu ze strony partnera i/lub ich większej
ilości
Ekonomiczny -Fiskalne Wprowadzane w celu zapewnienia państwu odpowiednich dochodów skarbowych
charakter
-Ochronne (w tym Stosowane w celu udzielenia ochrony produkcji krajowej w konkurencji z produkcją
wychowawcze) zagraniczną. Specyficzne są tzw. cła wychowawcze stosowane na z góry określony czas
-Ekspansywne Stosowane w celu zapewnienia cen monopolowych, zapewnienia wysokich zysków i ekspansji
zgodnie z sekwencją: cło  cena monopolowa  zysk monopolowy  konieczność regulowania
podaży przez monopol na rynku wewnętrznym  niemożność inwestowania w związku z tym
całości zysków w kraju  eksport kapitału za granicę
y
ródło: Józef Misala, Współczesne teorie wymiany międzynarodowej i zagranicznej polityki ekonomicznej, Szkoła Główna Handlowa, 2003, str. 266
POLITYKA HANDLOWA
Czynniki kształtujące politykę handlową
Wewnętrzne
Zewnętrzne
Zewnętrzne
Struktura gospodarki
Wielostronne porozumienia handlowe
Konkurencyjność
Globalna współzależność gospodarcza
Stopień rozwoju gospodarczego
Układ sił w światowej polityce
Rynek polityczny
Procesy integracji ekonomicznej
Sytuacja makroekonomiczna
Charakter polityki handlowej partnerów
WOLNY HANDEL A PROTEKCJONIZM
" Odwołanie do idei Smitha i Ricarda
" Korzyści z wolnego handlu:
 efektywność alokacyjna zasobów
 obniżenie poziomu cen
 wzrost dynamiki wzrostu gospodarczego, wzrost
dobrobytu
 wzrost dynamiki postępu technologicznego oraz
innowacji
innowacji
" Wzrost konkurencji
" Doktryna klasyczna konkurencja i wolny
handel zawsze są rozwiązaniem optymalnym
" Kolejne doktryny handlowe poszukiwanie
różnych poziomów  optymalności wolnego
handlu (i protekcjonizmu)
KILKA ARGUMENTÓW NA RZECZ PROTEKCJONIZMU (I)
" Ochrona procesu industrializacji argument infant industry
 tymczasowa ochrona rozwijającego się przemysłu
 czasowa protekcja jako warunek rozwoju
" Poprawa terms of trade argument cła optymalnego
 w przypadku dużego kraju (importera) zbyt niskie ceny
importu naruszają warunki dobrobytu społecznego (gdyż
rosną ceny importu)
" Groz
ba  zniszczenia rynku krajowego przez nadmierny import
" Ochrona bilansu handlowego i zatrudnienia
" Ochrona bilansu handlowego i zatrudnienia
" Argument podziału dochodów (Stolper-Samuelson)
" Argument zakłóceń krajowych (domestic market distortions):
 i tak nie ma wolnego rynku, więc handel też nie jest wolny
 uwzględnienie w polityce handlowej zakłóceń, niedostatku
rynku na rynkach czynników produkcji
 szukanie rozwiązania typu first best, jeśli nie można go
zrealizować szukamy rozwiązania second best (czyli
ograniczamy import)
KILKA ARGUMENTÓW NA RZECZ
PROTEKCJONIZMU (II)
" Restrukturyzacja branż (przykład: klauzule
restrukturyzacyjne)
" Strategiczna polityka handlowa:
 gałęzie wysokich technologii
 gałęzie zaangażowane w ochronę środowiska naturalnego
 przemysł elektroniczny
 przemysł zbrojeniowy
" Nowa ekonomia polityczna (teoria wyboru
publicznego, poszukiwanie renty, rynek polityczny)
" Od wolnego handlu do uczciwego handlu
przesunięcie akcentów w polityce handlowej (polityki:
społeczna, przemysłowa, konkurencji handlowa)
Wspólna polityka handlowa w UE
" Członkostwo w UE:
 dwa pierwsze etapy teoretyczne integracji:
strefa wolnego handlu oraz unia celna
 efekty:
" kreacji handlu: przesunięciem od mniej do bardziej
efektywnych producentów
efektywnych producentów
" przesunięcia handlu: import od bardziej
efektywnego producenta  ze świata jest
zastępowany przez mniej efektywnego producenta z
 kraju partnerskiego
 utrata autonomii w zakresie prowadzonej
polityki handlowej   wspólna polityka
handlowa
 stanie się częścią rynku wewnętrznego
Unia celna w ramach UE
" Art. 28-37 Traktatu o Funkcj. UE
" Podstawą Wspólnoty jest unia celna, która rozciąga
się na całą wymianę towarową obejmuje zakaz ceł
przywozowych wywozowych między Państwami
Członkowskimi oraz wszelkich opłat skutku
równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy
równoważnym, jak również przyjęcie wspólnej taryfy
celnej stosunkach państwami trzecimi
" Przepisy odnoszą się do produktów pochodzących
Państw Członkowskich oraz do produktów
pochodzących państw trzecich, jeżeli znajdują się one
w swobodnym obrocie Państwach Członkowskich
Unia celna w UE &
" Cła przywozowe i wywozowe lub opłaty o skutku
równoważnym są zakazane między Państwami
Członkowskimi. Zakaz ten stosuje się również do ceł o
charakterze fiskalnym
" Rada UE określa cła wspólnej taryfy celnej, stanowiąc na
wniosek Komisji. Komisja Europejska kieruje się:
 potrzebą popierania wymiany handlowej między państwami
członkowskimi oraz państwami trzecimi
członkowskimi oraz państwami trzecimi
 zmianami warunków konkurencji wewnątrz Unii, jeżeli skutkiem
tych zmian jest wzrost siły konkurencyjnej przedsiębiorstw
 potrzebami zaopatrzenia Unii surowce półprodukty, zwracając
przy tym uwagę, by nie zakłócić warunków konkurencji między
państwami członkowskimi co do produktów końcowych
 potrzebą unikania poważnych zaburzeń w życiu gospodarczym
państw członkowskich oraz zapewnienia racjonalnego rozwoju
produkcji i wzrostu konsumpcji w Unii
Unia celna w UE
" Ograniczenia ilościowe w przywozie i wywozie oraz wszelkie
środki o skutku równoważnym są zakazane między Państwami
Członkowskimi
" Możliwości stosowania zakazów lub ograniczeń uzasadnionych
względami moralności publicznej, porządku publicznego,
bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi
i zwierząt lub ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury
o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądz

o wartości artystycznej, historycznej lub archeologicznej, bądz

ochrony własności przemysłowej i handlowej (nie powinny
jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych
ograniczeń w handlu między Państwami Członkowskimi)
" Państwa Członkowskie zostały zobowiązane do dostosowania
monopoli państwowych o charakterze handlowym w taki sposób,
aby wykluczona była wszelka dyskryminacja między
obywatelami Państw Członkowskich w stosunku do warunków
zaopatrzenia i zbytu
 Słynne orzecznictwo ETS
" Sprawa Cassis de Dijon (C - 120/78) (zasada
(zasada
wzajemnego uznawania)
wzajemnego uznawania)
 towar legalnie wyprodukowany i wprowadzony do obrotu
w jednym kraju członkowskim może w sposób
nieograniczony być sprzedawany w całej UE
 tam gdzie nie ma wymogów wspólnotowych, kraje
członkowskie mają swobodę wprowadzania regulacji
członkowskie mają swobodę wprowadzania regulacji
krajowych
 bariery handlowe wynikające z regulacji krajowych są
akceptowalne tylko względami: ochrony zdrowia,
bezpieczeństwa, konsumenta i środowiska naturalnego i są
 proporcjonalne
" początek tzw. nowego podejścia (new approach) do
technicznej harmonizacji w zakresie produktów
Sprawa C- 366/04 Georg Schwarz przeciwko
B�rgermeister der Landeshauptstadt Salzburg
" Sprawa dotyczyła automatów sprzedających słodycze
i gumę do żucia bez opakowań
" Austriackie przepisy nakazują sprzedaż w
opakowaniach
opakowaniach
" Rozstrzygnięcie: słodycze nieopakowane są narażone
na działanie zarodków patogennych, owadów,
wilgoci itp.
" Zakaz stanowi zatem  odpowiedni i proporcjonalny
środek ochrony zdrowia publicznego
" Sprawa Dassonville (C - 8/74) (zakaz
(zakaz
dyskryminacyjnego opodatkowania)
dyskryminacyjnego opodatkowania)
 wszelkie regulacje handlowe mogące
ograniczyć pośrednio lub bezpośrednio,
rzeczywiście lub potencjalnie handel
wewnątrz-wspólnotowy stanowią środki o
wewnątrz-wspólnotowy stanowią środki o
skutku podobnym do ograniczeń
ilościowych
" C - 249/81  Buy Irish
Wspólna polityka handlowa  nie
tylko handel sensu  stricto
Art. 207 Traktatu o Funkcj. UE
Wspólna polityka handlowa jest oparta na jednolitych
zasadach, w szczególności w odniesieniu do zmian
stawek celnych, zawierania umów celnych
i handlowych dotyczących handlu towarami i usługami
i handlowych dotyczących handlu towarami i usługami
oraz do handlowych aspektów własności intelektualnej,
bezpośrednich inwestycji zagranicznych, ujednolicenia
środków liberalizacyjnych, polityki eksportowej, a
także handlowych środków ochronnych, w tym
środków podejmowanych w przypadku dumpingu lub
subsydiów
Klauzula największego
uprzywilejowania a unia celna
" KNU  nie można przyznać szczególnych przywilejów
handlowych tylko jednemu partnerowi  gdyż wszystkie
kraje GATT/WTO mają do niego jednakowe prawa
" Jeśli A udziela preferencji dla B, to powinno też dla C
& .Z
& .Z
" Preferencje handlowe w UE są niezgodne z tą zasadą
" Strefy wolnego handlu oraz unie celne jako
dopuszczalny wyjątek od zasady KNU (art. XXIV
GATT)
" Argumentacja: przyspieszenie oraz i ułatwienie
znoszenia przeszkód w handlu
Średni poziom stawek taryfy celnej
UE (2011, średnia arytmetyczna %)
" Wyroby nierolnicze (bez paliw) 4,1
 w tym: wyroby z drewna 1,2
tekstylia i odzież 8,0
tekstylia i odzież 8,0
środki transportu 5,0
" Artykuły rolno spożywcze 15,2
" Wszystkie towary 6,4
Piramida preferencji handlowych
" Niejednakowy faktyczny poziom ochrony
celnej UE w imporcie z różnych krajów
" Wobec większości krajów stosowane są
" Wobec większości krajów stosowane są
preferencje
y
ródło: Barcz J., Kawecka Wyrzykowska E., Michałowska-Gorywoda K, & 2012, s. 221.
Inne ciekawe orzeczenia ETS
C-265/95  Komisja przeciw Francji (sprawa
hiszpańskich truskawek):
- władze Francji zostały uznane za
odpowiedzialne za zorganizowane działania
rolników krajowych niszczących art. rolne
rolników krajowych niszczących art. rolne
importowane z sąsiednich krajów i
blokujących drogi
- brak interwencji władz uznano za
naruszenie art. 34 TFUE (zapewnienie
swobody przepływu towarów)
Inne ciekawe orzeczenia ETS, cd.
C-309/02  Radlberger Spitz (obowiązkowy
skup butelek i opakowań w Niemczech):
- niezależnie od tego, że operatorem systemu
była firma prywatna, system skupu może
być uznany za zgodny z unijnym prawem,
być uznany za zgodny z unijnym prawem,
jeśli uczestniczyć będzie w nim każdy
producent lub dystrybutor (także z
zagranicy!)
Inne ciekawe orzeczenia ETS, cd.
C-470/03:
- jako skutek równoważny do ograniczeń
ilościowych uznano publiczną, krytyczną
wypowiedz
urzędnika państwowego, w
której podważył on bezpieczeństwo maszyn
której podważył on bezpieczeństwo maszyn
- zakwestionował domniemanie zgodności z
dyrektywami nowego podejścia
- wypowiedz
urzędnika uznano jako
 przypisaną państwu
Inne ciekawe orzeczenia ETS, cd.
C-121/85 Conegate:
- nadmuchiwane lalki Love-Love naturalnej
wielkości i inne materiały erotyczne
- import z Niemiec do UK  skonfiskowany
jako materiały pornograficzne
jako materiały pornograficzne
- zakaz importu takich materiałów do UK
- według ETS rząd brytyjski nie mógł się
powołać na art. 36 TFUE
- takie same wyroby bowiem bez ograniczeń
mogły być produkowane i rozprowadzane w
UK