Świat
Świat
Rozpowszechnienie uprawy kukurydzy na świecie jest bardzo du\
e, gdy\

Uprawa kukurydzy
zajmuje ona wśród roślin uprawnych drugie miejsce po pszenicy. Jest ona
bardzo cenioną rośliną uprawną, odznaczającą się wysoką plennością i
wszechstronnym u\
ytkowaniem.
Powierzchnia uprawy kukurydzy na świecie wynosi ok. 155 milionów hektarów,
w tym 140 milionów ha kukurydzy ziarnowej i 15 milionów ha kukurydzy
kiszonkowej.
Udział kukurydzy w gruntach ornych (w %) w
Udział kukurydzy w gruntach ornych (w %) w
Polska
poszczególnych województwach
poszczególnych województwach
Średnia powierzchnia uprawy kukurydzy w Polsce w latach 2000-2006
Średnia powierzchnia uprawy kukurydzy w Polsce w latach 2000-2006
przekroczyła 500 tys. ha W tym okresie około 55% powierzchni
przekroczyła 500 tys. ha W tym okresie około 55% powierzchni
zajmowała jej uprawa na ziarno, a pozostały areał zbierano na
zajmowała jej uprawa na ziarno, a pozostały areał zbierano na
kiszonkę.
kiszonkę.
W Polsce kukurydza ma zastosowanie głównie w \
ywieniu
zwierząt, szczególnie drobiu, trzody chlewnej i bydła
mlecznego. Jest równie\
wykorzystywana w przemyśle
młynarskim do wyrobu mąki, w przemyśle spirytusowym do wyrobu
etanolu, istnieją równie\
perspektywy rozwoju przetwórstwa
kukurydzy na skrobię.
Przydatność gleb do uprawy
Przydatność gleb do uprawy
kukurydzy na ziarno i kiszonkę
kukurydzy na ziarno i kiszonkę
Wymagania glebowe:
Przydatność Kompleks glebowy Klasa bonitacyjna
Kukurydza wymaga gleb w dobrej
kulturze, przewiewnych i szybko
Bardzo dobra Pszenny b. dobry I, II
Pszenny dobry
ogrzewających się wiosną, o odczynie
Dobra Pszenny dobry IIIa, IIIB
obojętnym do lekko kwaśnego (klasa
śytni b. dobry
Średnia Pszenny wadliwy IIIb, IVa. IVb
bonit. III-IV).
śytni b. dobry
śytni dobry
Nie znosi gleb ubogich, cię\
kich,
Pastewny mocny
ilastych i podmokłych.
Słaba śytni słaby IVb, V
Zbo\
owo-pastewny
słaby
1
Wymagania
Przedplon i jesienna uprawa
wilgotnościowe: roli
Kukurydza mo\
e być uprawiana w zmianowaniu - po ró\
nych
przedplonach, ale coraz częściej jest tak\
e uprawiana w
W okresie od kiełkowania do początku kwitnienia stanowisku po sobie - w monokulturze. Do przygotowania pola
pod kukurydzę przystępujemy ju\
po zbiorze przedplonu.
zapotrzebowanie kształtuje się na poziomie 60-100
Sposób uprawy roli zale\
y od rodzaju przedplonu.
Po roślinach zbo\
owych, strączkowych i mieszankach
mm opadu w miesiącu, a apogeum
zbo\
owo-strączkowych nale\
y wykonać podorywkę
natychmiast po sprzęcie tych roślin i pole zabronować.
zapotrzebowania na wodę przypada w okresie
Wschodzące chwasty niszczymy poprzez kilkakrotne
kwitnienia (II połowa lipca  I dekada bronowanie podorywki. Jesienią nale\
y wykonać orkę
przedzimową na głębokość 25-30 cm i pozostawić w ostrej
sierpnia) i wynosi około 150 mm opadu.
skibie.
Po roślinach okopowych, najczęściej po wyrównaniu pola,
wykonujemy tylko orkę głęboką.
Z kolei po motylkowatych, trawach i ich mieszankach nale\
y
wykonać talerzowanie (w razie potrzeby dwukrotnie), a
następnie orkę przedzimową. Pod kukurydzę nale\
y unikać
orki wiosennej, stosować ją mo\
na wyjątkowo, np. dla
przykrycia obornika.
Maszyny do przedsiewnej
Wiosenna uprawa gleby uprawy roli
Wiosenne zabiegi uprawowe nale\
y rozpocząć mo\
liwie jak
najszybciej. Zalecane jest najpierw włókowanie lub
bronowanie (bronami odwróconymi zębami do góry), co
powoduje przerwanie parowania i wyrównanie powierzchni
pola oraz przyczynia się do przyspieszenia ogrzewania gleby.
Głębsze spulchnianie poprzez kultywatorowanie na
głębokość 10-14 cm jest wskazane tylko na glebach
po zastoiskach wodnych lub na glebach cię\
kich i
zwięzłych.
Na glebach lekkich, uprawę przedsiewną mo\
na ograniczyć
do dwukrotnego bronowania broną zębową cię\
ką.
Na glebach typowo kukurydzianych, dobre efekty pracy przy
uprawie gleby pod kukurydzę zapewniają agregaty
uprawowe.
Maszyny do przedsiewnej
uprawy roli
2
Liczba roślin kukurydzy na 1m2 w zale\
ności od
wczesności odmian i kierunków u\
ytkowania
Kierunki u\
ytkowania
Odmiany
Ziarno i CCM Kiszonka
Wczesne (FAO do 200) 10 -12 11  13
Średniowczesne (FAO 200  240) 9 -11 10 -12
Średnopóz
ne (FAO 250  290) 8 -10 9 -11
Póz
ne (FAO >290) 7-9 8 -10
Termin siewu;
Fenologiczny wskaz
nik; kwitnienie czeremchy, czereśni, porzeczki
czerwonej, mniszka lekarskiego
Temperatura gleby na głębokości 6-8 cm powinna wahać się od 6 -8 oC
Trzecia dekada kwietnia w rejonie I
25 kwietnia a 5 maja w pozostałych rejonach
Termin siewu kukurydzy w Polsce
Siew
Siew
Ilość wysiewu powinna być dostosowana do odmiany
Ilość wysiewu powinna być dostosowana do odmiany
i warunków glebowych, przy
i warunków glebowych, przy
siewie punktowym co 12-14 cm oraz rozstawie
siewie punktowym co 12-14 cm oraz rozstawie
70-80 cm cm obsada roślin na 1 ha
70-80 cm cm obsada roślin na 1 ha
wyniesie od 90 do 110 tys. (35-50 kg/ha
wyniesie od 90 do 110 tys. (35-50 kg/ha
nasion). Głębokość siewu 4-6 cm.
nasion). Głębokość siewu 4-6 cm.
Wymagane jest stosowanie środków ochronnych
Wymagane jest stosowanie środków ochronnych
przed chorobami (np. zaprawa nasienna T) oraz
przed chorobami (np. zaprawa nasienna T) oraz
ptactwem i owadami (np. Promet 300 EW).
ptactwem i owadami (np. Promet 300 EW).
Nawo\
enie
Nawo\
enie
Nawo\
enie
W porównaniu z innymi roślinami uprawnymi kukurydza pobiera
Nawo\
enie: poziom nawo\
enia powinien
z gleby znaczne ilości składników pokarmowych.
wynikać z wielkości spodziewanego plonu
Pobieranie składników pokarmowych na 1dt (100kg) plonu
oraz jakości gleby i zaopatrzenia w wodę.
Kukurydza Plon główny + plon Plon główny
Przeciętnie stosuje się 100-160 kg/ha N, 80-
uboczny
160 kg/ha K2O i 30-130 kg P2O5. Kukurydza
azot fosfor potas azot fosfor potas
dobrze wykorzystuje nawo\
enie organiczne,
zwłaszcza obornikiem i gnojowicą. Zalecane
ziarnowa 2,84 1,24 2,80 1,55 0,78 0,55
dawki obornika to 150-200 dt/ha.
kiszonkowa 0,37 0,14 0,46
3
Wybór odmiany do uprawy
Nawo\
enie zale\
y od:
" przeznaczenia - czyli albo na ziarno, albo na kiszonkę.
Fizjologicznie uzasadniony jest podział całkowitej, wyliczonej dawki N
" wczesności - czyli długość okresu wegetacyjnego  do danego regionu
na:
nale\
y dopasować odmiany na podstawie ich klasy wczesności. Jest ona
przedsiewną (około 1/3 całkowitej)
określana tzw.  liczbą FAO , jest to liczba zawierająca się w przedziale
i pogłówną, zastosowaną w czasie wegetacji.
od 100 do 1000.
Do nawo\
enia przedsiewnego szczególnie nadają się
" plenności - czyli poziom plonu ziarna lub poziom plonu nadziemnej
nawozy wolnodziałające, takie jak mocznik (46% N) czy
części rośliny (masy kiszonkowej). Dane te podają firmy nasienne na
saletrzak (27% N). Przed spodziewanym ciepłym i krótkim
podstawie własnych doświadczeń lub częściej wyników uzyskanych z
sezonem wiosennym mo\
na zastosować te\
szybko działającą
PDO.
saletrę amonową i amonowo-wapniową (34% N).
" reakcji na warunki środowiska - tolerancja na chłody lub niedobór
Termin aplikacji drugiej dawki azotu powinien być jak
wilgoci (nieco bardziej odporne są odmiany o ziarnie typu flint ),
najpóz
niejszy, lecz jest ograniczony wysokością roślin
odporność na wyleganie korzeniowe lub łodygowe (mocny system
(max. do 35 cm). Musi być ona mniejsza ni\
prześwit maszyn
korzeniowy i sztywna dolna część łodygi), odmiany typu  doubleflex
u\
ywanych do rozsiewu nawozu (ze względu na ryzyko uszkodzeń
czyli mające genetycznie uwarunkowaną zwiększoną mo\
liwość
mechanicznych łodyg przez przeje\
d\
ające pojazdy). Do
adaptacji do zmiennych warunków środowiska  wytwarzają one więcej
zastosowania w tym czasie zalecane są nawozy szybkodziałające:
rzędów ziaren w kolbie w warunkach sprzyjających rozwojowi
saletra amonowa lub saletra wapniowa.
kukurydzy,
Wybór odmiany do uprawy
zale\
y od: (cd)
podatności na choroby i szkodniki - szczególnie wa\
na jest
W Polsce obowiązuje następujący
odporność na choroby grzybowe takie jak Fusarium, głownia
guzowata i pyłkowa, drobna plamistość liści (antraknoza), oraz
podział na klasy wczesności wg
niektóre szkodniki; ploniarka zbo\
ówka i omacnica
prosowianka, klasyfikacji FAO:
" pokroju roślin - odmiany o liściach wzniesionych wertykalnie
Wczesne do 190
w stosunku do powierzchni pola, odmiany o piramidalnym
układzie ulistnienia lub tzw.  Leafy Reduced Stature , czyli
genotypy o zredukowanej powierzchni blaszek liściowych  Średniowczesne 200-240
wszystkie te typy morfologiczne cechują się zwiększoną
penetracją światła w głąb łanu, co umo\
liwia doświetlenie
Średniopóz
ne 250-290
dolnych liści i wykorzystanie większej ilości promieniowania
fotosyntetycznie czynnego. Potencjalnie mogą więc
Póz
ne 300-350
produkować więcej biomasy,
" ceny nasion - powinna być ostatnim kryterium wyboru.
Zwalczanie chwastów
Największą szkodliwość ze strony chwastów obserwuje się
Mieszańce wczesne i średnio wczesne w Polsce, w
w okresie od wschodów do fazy 4-6 liści rośliny uprawnej.
wyznaczonych rejonach geograficznych mogą być
Do gatunków szczególnie konkurencyjnych w tym okresie
uprawiane na ziarno, kolby (CCM) i susz z całych
nale\
ą chwasty o du\
ym współczynniku rozmna\
ania,
roślin.
których setki tysięcy nasion zalega w powierzchniowych
Na kiszonkę najodpowiedniejszymi są mieszańce
warstwach gleby. Nale\
ą do nich: komosa biała,
średnio wczesne na terenie całego kraju i średnio
ognicha polna, tobołki, przytulia czepna,
póz
ne w południowej i zachodniej Polsce.
gwiazdnica pospolita, przetaczniki, rumianowate
oraz bardzo niebezpieczne dla kukurydzy takie jak
Mieszańce póz
ne w zasadzie nie nadają się do
szarłat szorstki, ostro\
eń polny, chwastnica
uprawy w Polsce, gdy\
z reguły nie wykształcają
jednostronna i perz właściwy.
odpowiednio kolb i dają kiszonkę o małej
wartości pastewnej.
4
Niszczenie w zasiewach kukurydzy chwastnicy
- po wschodach kukurydzy w fazie 4-
jednostronnej oraz chwastów dwuliściennych
5 liści i 2-4 liści chwastów :
mo\
na wykonać
zaraz po zasiewie kukurydzy stosując :
Titus 25 WG + Banvel 480 SL 30 g + 0,5 l
Guardian 840 EC + Azoprim 50 WP 2,5 + 1,5 kg/ha Titus 25 WG + Refine 75 WG + Trend 90 30 g + 10 g +
EC 0,1%
Aspect 500 SL 3,0 l/ha
Milagro 040 SC + Azoprim 50 WP 0,8 l + 0,8 kg/ha
Primextra Gold 720 SC 3,0 l/ha
Tazastomp 500 SC 4,5 l/ha MaisTer 310 WG + Actirob 842 EC 100 g + 1,3 l/ha
Merlin Super 537 SC 1,5 l/ha
Wpływ terminu zbioru kukurydzy
Wpływ terminu zbioru kukurydzy
Kierunki wykorzystania kukurydzy
na plon i jakość kiszonki
na plon i jakość kiszonki
Wyszczególnienie Dojrzałość roślin
Mleczno początek
woskowa
Kolby z przeznaczeniem na kiszonki - jeden z najlepszych woskowa pełnej
sposobów u\
ytkowania kukurydzy jako paszy dla świń. Plon całych roślin w dt/ha 551,6 500,8 441,1
Plon kolb z liśćmi okrywowymi w dt/ha 193,6 209,7 204,7
CCM-I  zawartość włókna około 6%, nie tylko ziarno, ale dff
dff
Udział kolb z liśćmi okrywowymi w % 35,1 41,9 46,4
równie\
większość rdzeni (50-80% całkowitej ich ilości);
Zawartość suchej masy w kolbach z liśćmi
40,7 47,5 54,2
okrywowymi w %
CCM-II - 7-8% włókna, całe odkoszulkowane kolby (piker)
Zawartość suchej masy w całych roślinach
CCM-III - 10-14% włókna, kolby razem z liśćmi w % 25,9 29,5 34,7
okrywowymi, wykorzystywane w \
ywieniu macior, a
przede wszystkim są doskonałą paszą treściwą dla bydła
Kiedy przystąpić do omłotu
kukurydzy ?
Jako typową w naszych warunkach dla omłacanej
kukurydzy trzeba przyjąć wilgotność około 30%. Do
omłotu kukurydzy przystąpić mo\
na, kiedy
zawartość wody w ziarnie osiągnie 38 %. Przy
takiej wilgotności kukurydzę mogą z dobrym ju\

skutkiem omłacać kombajny zbo\
owe.
Często obserwowanym objawem odpowiedniej do
omłotu dojrzałości ziarna jest tzw. stadium czarnej
plamki , czyli powstanie niewielkiego sczernienia u
nasady ziarniaka, przy zarodku. Termin uzyskania
dojrzałości omłotowej zale\
y od wczesności odmiany
oraz przebiegu pogody. W stadium czarnej plamki
ziarno mo\
e mieć wilgotność 38%, ale w roku
ciepłym i suchym równie\
30%.
5