PRAWO HANDLOWE  WYKA
ADY
Dr Anna Rzetelska (zajęcia 18.10, 15.11,29.11,13.12,10.12)
Podstawa zaliczenia
Po zajęciach 10 stycznia krótkie kolokwium w formie 1 pytania opisowego
Literatura
Prof. Ketner. (red.) ,, Prawo handlowe i cywilne w zarysie
**
Zdolnośd prawna  zdolnośd, możnośd bycia podmiotem praw i obowiązków
Zdolnośd do czynności prawnych - zdolnośd do zaciągania zobowiązao i nabywania praw własnym
działaniem
W prawie handlowym istnieją 3 kategorie podmiotów
·ð Osoby fizyczne
·ð Osoby prawne
·ð UÅ‚omne osoby prawne
OSOBY FIZYCZNE
Najprościej rzecz ujmując jest to człowiek. Każdy człowiek ma zdolnośd prawną do chwili urodzenia aż do
momentu śmierci (Art. 8 KC). Jest to niezbywalne prawo człowieka, co oznacza, że nie może się go zrzec lub
komukolwiek go przekazad.
Zdolnośd do czynności prawnych
·ð Brak zdolnoÅ›ci do czynnoÅ›ci prawnych  dzieci od 0 do 13 roku życia, a także osoby fizyczne
pełnoletnie ubezwłasnowolnione całkowicie
·ð Ograniczona zdolnoÅ›d do czynnoÅ›ci prawnych  mÅ‚odzież od 13 do 18 roku życia, a także osoby
fizyczne pełnoletnie, ubezwłasnowolnione częściowo. Osoba fizyczna może we własnym imieniu
może dokonywad czynności prawnych w zwykłych sprawach życia codziennego.
·ð PeÅ‚na zdolnoÅ›d do czynnoÅ›ci prawnych  osoba od 18 roku życia, która nie jest
ubezwłasnowolniona
1
OSOBY PRAWNE
W europejskiej tradycji prawa zostały wyodrębnione w połowie XIX wieku. Jednostki organizacyjne
powstające w sposób dla danego porządku prawnego. Jest tworem normatywnym. W Polsce nie ma
dowolności w powstawaniu osób prawnych. To system prawny decyduje kto może występowad jako osoba
prawna. Osobowośd prawna w Polsce jest cechą normatywną.
Dwa modele :
·ð Ex lege - z mocy prawa. To bÄ™dÄ… kategorie jednostkowe. SÄ… to osoby prawne utworzone przez
ustawÄ™, np. UA
, PAN, ARR, gmina, powiat, województwo etc.
·ð osoby powstajÄ…ce w trybie normatywno  rejestrowym  sprowadza siÄ™ do tego, że materia
powstawania, funkcjonowania i ustania osób prawnych jest regulowana przez ustawę lub akt
prawny, np. ustawa o spółdzielniach, fundacjach, ustawa prawo o stowarzyszeniach, kodeks spółek
handlowych etc.
We wszystkich wypadkach ostatnim etapem tworzenia osoby prawnej jest jej wpis do KRS. Mamy
wyłącznie sądowy rejestr. Składa się z trzech części, podmiotowo z dwóch.
·ð Rejestr przedsiÄ™biorców (art. 36 Ustawy o KRS)  jest to katalog zamkniÄ™ty. Wpis ma charakter
konstytutywny (kształtujący). Każda osoba prawna powstaje z chwilą wpisu do rejestru.
Każda osoba prawna ma zdolnośd prawną od chwili wpisu do KRS do chwili wykreślenia z KRS. W tym
samym zakresie ma zdolnośd do czynności prawnych. Są jednak pewne wyjątki od tej reguły :
·ð Stan likwidacji spółki  to jest postÄ™powanie likwidacyjne, rozÅ‚ożone w czasie. Osoba prawna ma
zdolnośd prawną, ale ma ograniczoną zdolnośd do czynności prawnych.
·ð Stan upadÅ‚oÅ›ci - upadÅ‚oÅ›d regulowana jest ustawÄ… z 2003 roku. SÄ… dwa tryby postÄ™powania
upadłościowego. Obydwa to tryby postępowania sądowego :
o Upadłośd układowa  podmiot w stanie upadłości ma zdolnośd prawną, ale są ograniczenia
w zdolności do czynności prawnych
o Upadłośd likwidacyjna  najdalej posunięta ingerencja w zakres zdolności do czynności
prawnych, zarówno jeśli idzie o majątek upadłego, jego zobowiązania. Upadły traci prawo
zarządu swoim majątkiem, rozporządzania nim i prawo do pobierania pożytków ze swojego
majątku. Sam upadły i jego majątek przekształca się w masę upadłościową, która będzie
przez syndyka masy upadłościowej poddana likwidacji, a uzyskane fundusze przeznaczone
na zaspokojenie wierzycieli upadłego.
·ð PostÄ™powanie naprawcze  to nie jest postÄ™powanie sÄ…dowe, chod pod jego nadzorem.
Postępowanie samego dłużnika zagrożonego niewypłacalnością. Sam sobie narzuca ograniczenia,
sporzÄ…dza plan naprawczy aby dorozumied siÄ™ ze swoimi wierzycielami.
2
Organ osoby prawnej
Jest nośnikiem zdolności do czynności prawnej. Działanie organu jest działaniem samej osoby prawnej.
Niedopuszczalne jest myślenie, że działania i umowy zawarte przez poprzednika są nieważne. W przypadku
każdej osoby prawnej należy sprawdzid kto jest jej organem. Ta wiedza jest jawna poprzez wypis z KRS. Z
wypisu można się dowiedzied o personalnym składzie danego organu i sposobie reprezentacji osoby
prawnej. W większości przepisy mają charakter dyspozytywny : pozwalają osobie prawnej ustalid reguły
reprezentacji w obrocie.
Obligatoryjnym organem jest Zarząd. Jest on wyłącznie 3  osobowy. Każdy członek może dokonywad
czynności prawnych do kwoty 100 tysięcy PLN. Każda czynnośd powyżej tej kwoty wymaga reprezentacji
łącznej jednego lub dwóch członków zarządu.
UA
OMNA OSOBA PRAWNA (Art. 331 KC)
Jednostki organizacyjne tworzone w sposób przez prawo przewidziany mają podmiotowośd prawną, o ile
przepis szczególny przyznaje tym jednostkom zdolnośd prawną. Nie ma wolności kreowania tych kategorii
podmiotów. Żaden przepis prawny nie wyposaża ich w status osoby prawnej. Trzeba zawsze odnalez
d
przepis szczególny, aby móc znalez
d możnośd wyposażenia tej kategorii w zdolnośd do czynności prawnej.
Status ułomnych osób prawnych :
·ð Handlowe spółki osobowe (nie ma tutaj prezesa)  spółka jawna, partnerska, komandytowa,
komandytowo  akcyjna ( te rodzaje występują w Polsce)
·ð Spółka kapitaÅ‚owa w organizacji (spółka z. o. o., akcyjna stadium powstawania)
·ð Wspólnota mieszkaniowa
Ułomne osoby prawne  właściwości
·ð Wszystkie majÄ… zdolnoÅ›d prawnÄ…, zdolnoÅ›d do czynnoÅ›ci prawnych, ale żadna z nich nie jest osobÄ…
prawnÄ…
·ð Niektóre z nich sÄ… podmiotami rejestrowymi, wpisywanymi do KRS. Ten wpis ma charakter
konstytutywny.
·ð Co do zasady uÅ‚omne osoby prawne NIE MAJ
ORGANÓW, trzeba dokładnie sprawdzid nośnik do
czynności prawnych tych podmiotów
3
WYKA
AD 2 15.11.2011
Współczesny obrót handlowy tylko w niewielu wypadkach wymaga osobistych działao samego podmiotu
prawa. W większej części czynności prawnych dopuszcza się upoważnienie do dokonywania czynności
prawnych. Umowa sprzedaży co do zasady nie jest czynnością osobistą. Również małżeostwo jest taką
czynnością. Testament jest z kolei czynnością wyłącznie osobistą i nie może byd dokonana przez
pełnomocnika. To jest indywidualne oświadczenie woli każdej osoby.
UPOWAŻNIENIA
Upoważnienia bezpośrednie
Ze względu na z
ródła :
·ð Ustawa  mówimy wtedy o przedstawicielstwo, czyli taki stan prawny gdy upoważnienie do
działania w cudzym imieniu ma umocowania ustawowe. Do tej kategorii zaliczamy działania organu
osoby prawnej. Normy prawne znajdujÄ… siÄ™ w kodeksie rodzinnym i opiekuoczym, kodeksie
handlowym etc.
·ð CzynnoÅ›d prawna  mówimy o peÅ‚nomocnictwie.
Pełnomocnictwo prawa powszechnego
1. Co do zasady nie ma żadnych ograniczeo o charakterze podmiotowym. Jeśli idzie o osobę
mocodawcy to właściwie każdy podmiot prawa w granicach posiadanej zdolności do czynności
prawnej może skorzystad z tej formy upoważnienia. Jeśli idzie o osobę pełnomocnika kodeks
cywilny nie zna żadnych ograniczeo w granicach posiadanej zdolności do czynności prawnej
(podobnie jak i u mocodawcy).
2. Jest to więz
oparta o stosunek zaufania mocodawcy do osoby pełnomocnika. Prawo nie ingeruje
jednak jaka jest podstawa tego zaufania. Ten stosunek wewnętrzny łączący te dwie osoby może byd
oparty o : umowę o pracę, stosunek przyjacielski, więzy krwi etc.
3. Udzielenie pełnomocnictwo to jednostronna czynnośd prawna mocodawcy. Do ważności
udzielonego pełnomocnictwa absolutnie nie jest wymagana zgoda pełnomocnika.
4. To mocodawca rozstrzyga o rodzaju, postaci i zakresie wydanego pełnomocnictwa. Są trzy rodzaje
pełnomocnictwa :
a. Ogólne  upoważnia pełnomocnika tylko do czynności zwykłego zarządu sfery prawnej
mocodawcy. Pod rygorem nieważności musi byd udzielone na piśmie. W interesie samego
mocodawcy jest wprowadzenie pełnomocnika w zakres tychże czynności. Z tej formy
korzystają przedsiębiorcy.
b. Szczególne  upoważnia pełnomocnika do dokonania konkretnej, oznaczonej w treści
oświadczenia mocodawcy czynności prawnej. Tu mocodawca musi w miarę precyzyjnie
określid działania pełnomocnika. Pełnomocnictwo szczególne pod rygorem nieważności
4
musi byd udzielone w takiej samej formie jakiej prawo wymaga dla tej czynności do której
upoważnia.
c. Rodzajowe  upoważnia do wielu czynności powtarzalnych, tego samego rodzaju.
Mechanizm udzielenia formy jak przy pełnomocnictwie szczególnym. W upoważnieniu musi
byd określony rodzaj wykonywanej czynności.
Skutki prawne działao gdy pełnomocnik przekroczył swoich uprawnienia
·ð Umowa z przekroczeniem dziaÅ‚ao przez peÅ‚nomocnika jest nieważna.
PROKURA  PEA
NOMOCNICTWO HANDLOWE
1. Prawo do ustanowienia prokury (art. 1091 KC) ma wyłącznie przedsiębiorca objęty obowiązkiem
wpisu do KRS. W związku z tym tego prawa nie ma np. przedsiębiorca - osoba fizyczna, objęta tylko
obowiązkiem ewidencji działalności gospodarczej. Chodzi o przedsiębiorców wymienionych w art.
36 o KRS. Prokurentem może byd wyłącznie osoba fizyczna mająca pełna zdolnośd do czynności
prawnych.
2. Istota i treśd prokury. Prokura jest oparta o wyjątkowe zaufanie mocodawcy do pełnomocnika. Jest
to bardzo szerokie pełnomocnictwie. Prokura upoważnia do wszelkich czynności sądowych i
pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa mocodawcy. To oznacza, że
mocodawca będzie wybierał tylko jeden z trzech rodzajów prokury. Prokura ma zakres ustalony
ustawowo.
3. Cztery kategorie czynności wyłączone ustawowo z prokury :
a. Zbycia przedsiębiorstwa ( art. 551 KC) mocodawcy (zespół składników materialnych i
niematerialnych połączonego funkcjonalnie w taki sposób aby umożliwid przedsiębiorcy
osiągnięcie celu gospodarczego).
b. Oddanie przedsiębiorstwa do korzystania osobie trzeciej np. w dzierżawę (w prawie polskim
nie ma leasingu przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 KC)
c. Zbycie nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa mocodawcy
d. Obciążenie nieruchomości wchodzących w skład przedsiębiorstwa mocodawcy np.
ustanowienia hipoteki.
WYKA
AD 3 29.11.2011
Ustanowienie prokury
Jednostronne oświadczenie mocodawcy było pod rygorem nieważności w formie pisemnej. W treści tego
oświadczenia mocodawca określa osobę prokurenta (wyłącznie osoba fizyczna mająca pełną zdolnośd do
5
czynności prawnych) i decyduje jaki jest rodzaj prokury, której udziela. Ma do wyboru jeden z trzech
rodzajów :
·ð Prokura samoistna  uprawnia prokurenta do samodzielnego dziaÅ‚ania. Tu dopuszcza siÄ™ prokurÄ™
samoistną niewłaściwą, czyli gdy prokurent będzie mógł działad łącznie z członkiem zarządu (taką
sytuację spotykamy gdy w tym prawie wewnętrznym mocodawcy ustanowiona jest reguła
reprezentacji Å‚Ä…cznej w obrocie).
·ð Prokura Å‚Ä…czna  powoÅ‚uje siÄ™ co najmniej dwóch prokurentów do Å‚Ä…cznego dziaÅ‚ania. Å»aden z nich
samodzielnie nie może skutecznie dokonad czynności.
·ð Prokura oddziaÅ‚owa  dopuszczalna tylko w zakresie prowadzenia spraw oddziaÅ‚u przedsiÄ™biorstwa
mocodawcy, ale ten oddział musi byd ujawniony w KRS.
Ze względu na bezpieczeostwo obrotu, mocodawcy i innych uczestników obrotu ustanowienie
pełnomocnictwa musi byd publiczne (poprzez ujawnienie tego pełnomocnictwa w KRS). Wpis ma charakter
deklaratoryjny, potwierdzajÄ…cy.
Odwołanie prokury
Mocodawca może odwoład prokurę w każdym czasie, nie podając żadnych przyczyn i przesłanek,
terminów. Oświadczenie to musi byd pod rygorem nieważności w formie pisemnej. Do odwołania
wystarczy oświadczenie jednego ze wspólników, jednego z członków zarządu. Do powołania potrzebna jest
zgoda wszystkich. Oświadczenie mocodawcy nie podlega żadnym ograniczeniom jeśli chodzi o stosunek
podstawowy, z którego wywodzi się zaufanie do prokurenta(np. z umowy o pracę). Mocodawca musi
zadbad o szybkie wykreślenie prokury z KRS.
Wygaśnięcie prokury
Taka sytuacja gdy mamy do czynienia ze skutkiem ustawowym. Przyczyny decydujące o wygaśnięciu :
·ð Åšmierd prokurenta
·ð W razie wykreÅ›lenia mocodawcy z KRS
·ð Otwarcie postÄ™powania likwidacyjnego
W czasie postępowania likwidacyjnego
nie można ustanowid nowej prokury.
·ð OgÅ‚oszenie upadÅ‚oÅ›ci mocodawcy
·ð PrzeksztaÅ‚cenie mocodawcy  zakres dozwolonych przeksztaÅ‚ceo jest w prawie polskim.
Przekształcid może każda spółka handlowa w inną spółkę handlową. Przekształcad mogą się także
przedsiębiorstwa paostwowe w spółki kapitałowe. Zawsze wpis do KRS nowego podmiotu będzie
wygaśnięciem prokury podmiotu przekształcanego.
6
SYSTEMATYKA SPÓA
EK HANDLOWYCH
Wprowadzenie
1. W naszych rozważaniach nie będą mieściły się spółki sportowe i inne tworzone wg reżimu
szczególnego.
2. W zakresie spółek handlowych nie mieści się pewna kategoria pojęd, w których występuje termin
,,spółka . W szczególności do spółek prawa handlowego nie należą :
a. spółka cywilna (umowa zawierana wg art. 860 KC, na podstawie której dwie lub więcej osób
mogą wspólnie prowadzid przedsiębiorstwo zarobkowe). Spółka cywilna nie jest
przedsiębiorcą, uznaje się za niego każdego ze wspólników spółki poprzez wpis każdego z
nich do ewidencji.
b. Spółka cicha  to jest umowa nieregulowana obecnie obowiązującym prawem. Była
regulowana w części szczególnej kodeksu handlowego z 1964 roku. To umowa, mocą której
jeden podmiot inwestuje w cudze przedsiębiorstwo w zamian za partycypację w zyskach
firmy, w którą się inwestuje. Obecnie zaliczana jest do umów handlowych nienazwanych.
c. Spółki wodne  są to pewne osoby, które zrzeszają się aby wspólnie korzystad z danych
cieków wodnych
Systematyka
To są wyłącznie formy organizacyjno  prawne regulowane w Kodeksie Spółek Handlowych (KSH). Jest
sześd form w dwóch kategoriach :
1. Spółki osobowe
a. Spółka jawna (art. 22)
b. Spółka partnerska (art. 86)
c. Spółka komandytowa (art. 102)
d. Spółka komandytowo  akcyjna (art. 125)
2. Spółki kapitałowe
a. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 151)
b. Spółka akcyjna (art. 301)
Cechy wspólne osobowych spółek handlowych
·ð Wszystkie powstajÄ… w trybie normatywno  rejestrowym, z obligatoryjnym wpisem do KRS, który
ma charakter konstytutywny. Każda miała będzie w obrocie status ułomnej osoby prawnej. Oznacza
to, że każda spółka ma własną podmiotowośd prawną, czyli ma zdolnośd prawną ( może zdolnośd
praw, także do praw rzeczowych; zaciągania zobowiązao), ma zdolnośd sądową ( może pozywad i
7
sama byd pozwaną).Powoływane tylko w celach gospodarczych. Każda ze spółek ma właściwośd
przedsiębiorcy. Każda spółka ma zdolnośd do upadłości oraz do przeprowadzenia postępowania
naprawczego. Są wymienione w art. 36 Ustawy o KRS, czyli mogą ustanawiad prokurę. Występują w
obrocie pod własną firmą. Przepisy KSH ustalają treści rdzenia firmy dla każdej z form.
·ð MajÄ…tek spółki to jest odrÄ™bny majÄ…tek od osobistych majÄ…tków wspólników. Tu nie ma wÄ™zÅ‚a
współwłasności łącznej tego majątku. Żadnemu wspólnikowi nie wolno transferowad żadnego
składniku majątku spółki tak jak części swoich majątków. Majątek spółki powstaje na początku z
wkładów wnoszonych przez wspólników. Może nim byd pieniądz, majątkowe prawo zbywalne,
świadczenie pracy i usług. Każdy wspólnik musi mied w umowie spółki określony przedmiot wkładu i
jego wartośd. Majątek spółki powstaje także z dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej
tej spółki.
·ð Spółki osobowe tworzÄ… siÄ™ wykorzystujÄ…c wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci osobiste wspólników, ich kwalifikacje. SÄ… to
takie spółki, które z założenia wymagają działania wspólników przy prowadzeniu spraw spółki
(rządzenie wewnątrz spółki). Co do zasady nie ma żadnych organów. Sami wspólnicy prowadzą
sprawy spółki i sami reprezentują ją wobec osób trzecich. Nie ma żadnych walnych zgromadzeo
wspólników. Prowadzenie spraw spółki wymaga jednomyślności wspólników. Wyjątki :
o Spółka partnerska  umowa spółki może zastrzegad, że prowadzenie jej spraw i jej
reprezentacjÄ™ powierza siÄ™ zarzÄ…dowi.
o Spółka komandytowo  akcyjna - występuje walne zgromadzenie i może występowad Rada
Nadzorcza, jeśli akcjonariuszy jest więcej niż 25.
·ð StabilnoÅ›d skÅ‚adu osobowego spółek. Dopuszcza siÄ™ jednak pewne zmiany. WyjÄ…tki dotyczÄ… :
o Uszczuplenia składu osobowego w wyniku śmierci wspólnika. Spółka może trwad gdy
wspólników pozostanie przynajmniej dwóch i gdy umowa spółki uwzględnia taką możliwośd.
Gdy takiego zapisu nie ma to spółka zostaje rozwiązana.
o Przystąpienie nowego wspólnika do spółki wyłącznie w trybie zmiany umowy.
o Wystąpienie wspólnika w trybie wypowiedzenia umowy spółki. Jest to jednostronna
czynnośd prawna. KSH określa termin, komu takie wypowiedzenie się składa.
o Zastrzeżenie w umowie spółki dopuszczalności przeniesienia ogółu praw i obowiązków
wspólnika na osobę trzecią. (art. 10 KSH)
Odpowiedzialnośd za zobowiązania spółek osobowych (zaliczenie)
·ð Spółka jawna  odpowiada solidarnie caÅ‚ym swoim majÄ…tkiem bez żadnych ograniczeo, ze
wszystkimi wspólnikami. Odpowiedzialnośd osobista wspólników jest nieograniczona ale
subsydiarna. Oznacza to, że wierzyciel spółki może kierowad egzekucję w majątku osobistym
któregokolwiek ze wspólników dopiero wtedy gdy egzekucja z majątku samej spółki okaże się
bezskuteczna. Zawsze pierwszym adresatem roszczeo wierzycieli jest sama spółka. Subsydiarnośd
8
jest odpowiedzialnością wtórną, pomocniczą. Nie jest konieczne założenie nowej sprawy w celu
pozwania wspólników (art. 778 KPC). To jest przepis bezwzględny.
·ð Spółka partnerska  spółka z wyraz
ną kwalifikacją podmiotową dla jej wspólników. Partnerami w
tej spółce mogą byd wyłącznie osoby fizyczne mające prawo do wykonywania wolnego zawodu. Art.
88 KSH zawiera katalog takich zawodów (np. architekt, adwokat, lekarz medycyny, tłumacz
przysięgły, pielęgniarka). Każda z tych grup zawodowych ma swoje reguły ustawowe nabywania
praw do wykonywania danego zawodu, zasady sądownictwa wewnętrznego itp.) . Dwie kategorie
zobowiÄ…zao :
o Zobowiązania spółki partnerskiej związane z jej normalnym uczestnictwem obrocie (z tytułu
najmu lokalu, z zakładem energetycznym, z telekomunikacją, z bankami). Nie ma tu żadnej
odrębnej regulacji odnośnie zobowiązao. W sprawach nieuregulowanych odsyła się do
odpowiedzialności jak w przypadku spółki jawnej.
o Zobowiązania spółki związane z wykonywaniem wolnego zawodu  za te zobowiązania
odpowiada spółka solidarnie całym swoim majątkiem bez żadnych ograniczeo.
Odpowiedzialnośd osobista wspólników wykonujących wolny zawód (np. lekarzy
wykonujących daną operację) jest nieograniczona, ale subsydiarna. Odpowiedzialnośd
osobista pozostałych partnerów jest wyłączona.
·ð Spółka komandytowa  ma dwie kategorie wspólników. Minimum jeden komplementariusz i każdy
podmiot prawa może nim byd. Minimum jeden komandytariusz i każdy podmiot prawa może nim
byd. Nie jest dozwolona jednoosobowa spółka komandytowa. Formuła odpowiedzialności : za
zobowiązania odpowiada spółka całym swoim majątkiem solidarnie bez żadnych ograniczeo wraz ze
wszystkimi wspólnikami. Odpowiedzialnośd osobista komplementariuszy jest nieograniczona i
subsydiarna. Odpowiedzialnośd osobista komandytariuszy jest subsydiarna, ale ograniczona.
Granicą jest tutaj tzw. suma komandytowa. Jest to absolutnie bezwzględnie wartośd zastrzeżona w
umowie spółki, musi byd wyrażona w pieniądzu, będzie ujawniona w rejestrze. Nie można
utożsamiad sumy komandytowej i wkładu, który komandytariusz wnosi do spółki. Wkład wnosi
komandytariusz do spółki (nie musi byd to pieniądz). Art. 112 KSH stanowi, że komandytariusz jest
wolny od odpowiedzialności w granicach wartości wkładu rzeczywiście wniesionego do majątku
spółki. Suma komandytowa może byd wyższa, niższa lub równa wartości wkładu.
·ð Spółka komandytowo  akcyjna  w Niemczech ta spółka jest osobÄ… prawnÄ…. Spółka ta jest spółkÄ…
osobowÄ… z prawem emisji akcji. Minimum jeden komplementariusz i minimum jeden akcjonariusz.
Komplementariusz może obejmowad akcje, ale jednoosobowa spółka jest niedozwolona. Spółka
funkcjonuje wg reguł spółki akcyjnej. W sprawach nieuregulowanych odesłanie do reguł
funkcjonowania spółki jawnej. Formuła odpowiedzialności : za zobowiązania odpowiada solidarnie
spółka całym swoim majątkiem. Odpowiedzialnośd osobista komplementariuszy jest nieograniczona
i subsydiarna. Odpowiedzialnośd osobista akcjonariuszy jest wyłaczona(art. 135 KSH).
9
WYKA
AD 4 13.12.2011
Spółki kapitałowe
Systematyka
·ð Spółka z. o. o.  wyodrÄ™bniona w II poÅ‚owie XIX w. Usystematyzowany ksztaÅ‚t uzyskaÅ‚a na gruncie
niemieckiego porzÄ…dku prawnego.
·ð Spółka akcyjna
Uwagi ogólne do systematyki (głównie do spółki z. o. o.)
·ð Dąży siÄ™ do przyjmowania zbieżnych rozwiÄ…zao w zakresie prawa spółek w ramach UE. Chodzi o to,
aby nie było konkurencji pomiędzy prawodawstwem paostw członkowskich jeśli chodzi o
dostępnośd form spółek kapitałowych. Pojawiły się dyrektywy skłaniające do wprowadzenia do & & .
W ostatnich latach dążenie krajów UE do przyjmowania zbieżnych rozwiązao wyraz
nie siÄ™ nasila.
Można też zaobserwowad wpływy amerykaoskie. Ich przejawem jest m. in. wprowadzenie do
porządków europejskich spółki z. o. o. bezkapitałowej. Na przykład we Francji spółka z. o. o. nie ma
już żadnych progów kapitałowych. W Niemczech mamy z kolei klasyczny model spółki z. o. o. z
progiem kapitału zakładowego 25 tys. euro. Pojawił się podtyp spółki z kapitałem 1 euro, która
charakteryzuje się tym, że jej wspólnicy ponoszą osobistą odpowiedzialnośd wraz ze spółką za
zobowiązania tejże. W tym duchu powstał projekt nowelizacji KSH (art.154), skutkiem której kapitał
zakładowy ma wynosid 1 zł i w takiej spółce udziały mają byd beznominałowe. Obecnie jest to
jeszcze jednak projekt. W nim nie przyjęto osobistej odpowiedzialności wspólników spółki z.o. o. W
tym roku dokonano dwóch innych nowelizacji KSH. Jedną z nowelizacji, która weszła w życie
poprzez którą przedsiębiorca osoba fizyczna, prowadząca na własny rachunek przedsiębiorstwo
zarobkowe może dokonad przekształcenia w jednoosobową spółkę kapitałową (art. 551 KSH,
dodany par. 5 oraz dodano art. 5841-58413). Musi zostad dokonana wycena przedsiębiorstwa, która
stanie się walorem majątkowym osoby prawnej. Drugą nowelizacją ,która wejdzie w życie w
styczniu 2012. Chodzi o tzw. spółkę 24-godzinną. Jest to spółka z. o. o. tworzona na podstawie
wzorca umownego udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Procedura sprowadza się do
wypełnienia wzorca i opatrzenia tej umowy podpisem elektronicznym (art. 1571 KSH).
Rozporządzenie min. Sprawiedliwości umożliwia bezpieczne skorzystanie z e- podpisu. Z tej formuły
można skorzystad tylko gdy wnoszone się wyłącznie wkłady pieniężne do majątku spółki. Regulacja
prawna spółek kapitałowych podlega zmianie. Przygotowywana jest też trzecia zmiana przepisów i
regulacji prawnych.
·ð Spółka kapitaÅ‚owa w organizacji  regulacja (art. 11-13 KSH) . Najważniejsze elementy :
o Jest to nowa regulacja w Polsce i Europie. Dopiero KSH uformował samodzielny status
prawny spółki kapitałowej w czasie jej powstawania. Spółki kapitałowe powstają w wyniku
skomplikowanej procedury, rozłożonej w czasie. Powstała więc potrzeba upodmiotowienia
spółki w trakcie jej powstawania. W art. 11 przesądzono, że spółka kapitałowa w organizacji
ma status ułomnej osoby prawnej. W obrocie będzie występowad będzie pod firmą spółki
10
docelowej, właściwej, z obligatoryjnym dodatkiem  w organizacji . Takich spółek nigdzie się
nie rejestruje i nie ewidencjonuje. W dodatku bardzo szybko przyzwolono, aby spółki
kapitałowe w organizacji mogły wykonywad już działalnośd gospodarczą.
o Moment powstania  nie jest to ten sam moment w spółce z. o. o jak i akcyjnej. W
pierwszym przypadku tym momentem jest moment podpisania w formie aktu notarialnego
umowy spółki z. o o. lub aktu założycielskiego w przypadku jednoosobowej spółki z. o. o.
(art. 161 KSH). W przypadku spółki akcyjnej trzeba wyraz
nie rozgraniczyd założycieli spółki
od akcjonariuszy. Założyciel to ten kto podpisuje statut spółki ( w formie aktu notarialnego,
art. 301 par.3). Akcjonariusz to ten kto objÄ…Å‚ akcje. Prawo polskie dopuszcza, by akcje
pierwszej emisji objęli wyłącznie sami założyciele. Może byd tak, że założyciele obejmują
akcje razem z osobami trzecimi. Dopuszczalne jest też, że akcje pierwszej emisji obejmą
wyłącznie osoby trzecie. Statut może zastrzegad imienne świadectwa założycielskie będące
tytułem prawnym do partycypacji w podziale zysków spółki. Takie zastrzeżenie czyni się w
celu wynagrodzenia usług założycieli, jakie świadczyli przy zakładaniu spółki. Obecnie okres
partycypacji wynosi 10 lat (art. 353 KSH). Momentem powstania S. A. w organizacji jest
chwila gdy objęte będą wszystkie akcje pierwszej emisji ( art. 310 par.1 i 323 par 1 KSH).
Wszystko to co zdarzyło się od momentu podpisania statutu do chwili objęcia wszystkich
akcji pierwszej emisji to jest stan przedspółka. W tym stanie nie mamy do czynienia z
samodzielnym podmiotem prawa.
o Ustawodawca nie zakreślił żadnym sztywnym terminem przedziału czasu, w którym ta
ułomna osoba prawna istnieje w obrocie. Mechanizm jest inny. Ustalono mianowicie, termin
w jakim spółki w organizacji zobowiązane są do złożenia wniosku o wpis tej spółki docelowej
do KRS. Ten termin wynosi 6 miesięcy od podpisania umowy/statutu spółki. Jest to tzw.
termin zawity. Jego upływ skutkuje wygaśnięciem prawa.
o Skutki prawne wpisu do KRS spółki docelowej (art. 12 KSH) : Spółka powstała w wyniku
konstytutywnego wpisu do KRS. Powstaje nowy podmiot osoby prawnej. UÅ‚omna osoba
prawna staje się osobą prawną. Partnerom należy wysład zawiadomienie o wpisie do KRS.
o Skutki prawne odmowy wpisu/nieterminowego złożenia wniosku  przyczyny są różne.
Pierwszym obowiązkiem spółki w organizacji powinna zakooczyd wszystkie swoje sprawy i
zaspokoid wszystkich wierzycieli. Następnie powinna oddad wszystkie wkłady swoim
wspólnikom. Jeśli to może zrobid to w momencie wykonania ostatniego prawnego
obowiązku, ułomna osoba prawna, ta dana spółka kapitałowa w organizacji przestaje istnied.
Gdy nie można zaspokoid wierzycieli ani oddad wkładu wspólnikom spółka w organizacji
poddawana jest obligatoryjnej procedurze likwidacyjnej.
·ð ZobowiÄ…zania spółki kapitaÅ‚owej w organizacji  za zobowiÄ…zania odpowiada spółka caÅ‚ym swoim
majątkiem. Solidarnie ze spółką odpowiadają osoby reprezentujące spółkę w obrocie. Są to albo
pełnomocnicy powołani uchwałą wszystkich wspólników lub też osoby powołane do pierwszego
zarządu docelowej spółki kapitałowej. Odpowiedzialnośd osobista reprezentantów jest
nieograniczona i nie ma tu subsydiarności. Solidarnie ponoszą odpowiedzialnośd wspólnicy z tymże,
11
ich odpowiedzialnośd jest ograniczona. Wspólnik odpowiada swoim majątkiem osobistym tylko do
wartości wkładu, którego nie wniósł do majątku spółki w organizacji.
Problematyka wkładów do spółek kapitałowych
Wkładem wspólnik pokrywa swój udział/akcje. Jest to jedyny ustawowy obowiązek
wspólnika/akcjonariusza. Przyjmuje się dualizm rodzajów wkładów :
o Wkład pieniężny
o Wkład niepieniężny/aport
To zagadnienie składa się przynajmniej z trzech segmentów
1. Przedmioty wkładu
2. Szacowanie wartości wkładów niepieniężnych
3. Wnoszenie wkładów do majątku spółki.
Ad.1
·ð WkÅ‚ad pieniężny  chodzi o pieniÄ…dz w Å›cisÅ‚ym rozumieniu. Nie wszystko to co jest Å›rodkiem zapÅ‚aty
jest wkładem. W szczególności z wkładów wyłączone są czeki.
·ð Aporty  przyjmuje siÄ™, że tym wkÅ‚adem niepieniężnym jest prawo majÄ…tkowe zbywalne. Prawa
majątkowe mające zdolnośd aportową :
o Prawo własności rzeczy
o Prawo własności praw np. prawa z papierów wartościowych wierzycielskich
o Użytkowanie wieczyste
o Inne niż własnośd prawa majątkowe do rzeczy np. wierzytelnośd z tytułu najmu
o Przedsiębiorstwo w rozumieniu przedmiotowym (art. 551 KC)
o Prawa majÄ…tkowe na dobrach niematerialnych np. prawa z patentu, znak towarowy
o Know  how, ale łącznie muszą byd spełnione wszystkie 4 elementy :
żð Musi to byd wiedza techniczna, technologiczna
żð Wiedza możliwa do wykorzystania w procesie produkcji, możliwa do wdrożenia
żð TÄ™ wiedzÄ™ trzeba ujÄ…d we wzór, opis, model, rysunek, makietÄ™. Musi mied postad
zmaterializowanÄ…. Wolno tu jednak uprawnionemu do eksploatacji wiedzy zachowad
ten sekret dostępu.
żð Musi zostad oszacowane
12
o Co nie może byd aportem
żð Prawa niemajÄ…tkowe
żð Prawa majÄ…tkowe niezbywalne np. użytkowanie jako ograniczone prawo rzeczowe
żð ZobowiÄ…zanie siÄ™ do speÅ‚nienia jakiegokolwiek Å›wiadczenia w przyszÅ‚oÅ›ci
żð Good will (w Polsce)  prawo do posiadanej klienteli.
żð Åšwiadczenie pracy bÄ…dz
/usług
Ad. 2
·ð Spółka z. o. o.  oznaczenie przedmiotu wkÅ‚adu niepieniężnego i jego wartoÅ›ci oraz iloÅ›ci i wartoÅ›ci
objętych w zamian udziałów jest istotnym i obligatoryjnym elementem umowy spółki z. o. o. Jeśli
umowa nie zawiera takiego rozstrzygnięcia to jest ona bezwzględnie nieważna. W spółce o sposobie
szacowania aportów decydują sami wspólnicy na drodze konsensusu, Prawo nie reguluje sposobu
szacunku. Nie ma weryfikacji zewnętrznej sposobu szacowania wkładów niepieniężnych. Możemy
mied do czynienia z :
o aportami niedoszacowanymi  prawo nie wiąże żadnych skutków prawnych. To jest stan
niezagrażający spółce i jej wierzycielom. Jest to stan nienaprawialny.
o aportami przeszacowanymi  art. 175 KSH stosujemy gdy aport jest przyjęty do majątku
spółki po wartości istotnie wygórowanej. Ten przepis przewiduje roszczenie spółki o
wyrównanie w pieniądzu różnicy między wartością określoną w umowie spółki, a rynkową
wartością tego aportu. Jest to stan zagrażający spółce i jej wierzycielom. Zobowiązani do
wyrównania tej wartości są solidarnie wspólnik, który wniósł przeszacowany aport i każdy z
członków zarządu spółki z. o. o., który przyjął przeszacowany aport, a sądowi rejestrowemu
złożył fałszywe oświadczenie, że cały kapitał zakładowy spółki został pokryty. Bardzo
zbliżone do aportu przeszacowanego jest aport wadliwy, gdy aport jest dotknięty wadą
prawną. Dla tej sytuacji również jest roszczenie o wyrównanie wartości.
·ð Spółka akcyjna  do 2008 roku w S. A. obligatoryjnie byÅ‚a weryfikacja zewnÄ™trzna prawidÅ‚owoÅ›ci
pokrycia kapitału zakładowego aportem. W tymże roku znowelizowano KSH. Dodano art. 3121
pozwalający zarządowi spółki odstąpid od badania przez biegłych rewidentów w trzech wypadkach
przewidzianych przez ten przepis :
o Gdy aportem są np. zbywalne papiery wartościowe notowane na rynku regulowanym
o Gdy biegły wydawał opinie nt. tzw. wartości godziwej aportu nie dalej niż 6 miesięcy od dnia
jego szacowania
13