wyrównywania błędów serii pomiarów lub
Dokładność pomiarów
wskutek zaokrąglania wartości wskazanych.
Dokładność pomiaru jest określona błędem
Podana i omówiona zasada kwalifikacji błędów
pomiaru, który stanowi ró\
nicę pomiędzy
pomiarów nie jest doskonała. Jak widocznym
wynikiem pomiaru a wartością wielkości
jest, niektóre błędy zazębiają się i nale\
ą do
mierzonej. Przyczynę tej niezgodności, która
dwóch lub więcej grup. Podana klasyfikacja
występuje przy ka\
dym pomiarze, stanowi
mo\
e być u\
yteczna w praktyce, gdy\
ułatwia
wpływ ró\
nych nieuniknionych czynników
analizę i lokalizację błędów, co umo\
liwia
zakłócających pomiar. Wpływ ka\
dego czynnika
następnie ich całkowitą eliminację lub chocia\

powoduje błąd cząstkowy, ze współdziałania zaś
częściową redukcję.
wszystkich czynników zakłócających
Według innej klasyfikacji błędy pomiarów dzieli
występujących w pomiarze powstaje błąd
się na systematyczne i przypadkowe. Dotyczą
sumaryczny.
one błędów powstających przy obróbce serii
Błędy pomiaru są zale\
ne przede wszystkim od:
przedmiotów.
- narzędzia pomiarowego,
Dokładność nastawienia obrabiarki
- pracownika wykonującego pomiar,
Jednym z podstawowych czynników mających
- metody pomiaru,
wpływ na dokładność przedmiotu obrabianego
- warunków otoczenia,
jest sposób nastawienia układu o-u-p-n Wpływa
- obliczenia wyniku.
on głównie na dokładność otrzymywanych
Biedy związane z narzędziem pomiarowym
wymiarów.
wynikają z wielu z
ródeł. Najistotniejsze z nich
W celu uzyskania wymaganego wymiaru
to:
operacyjnego trzeba zapewnić ściśle określone
Błędy wzorcowania. Pochodzą one z
poło\
enie krawędzi skrawającej narzędzia w
niewłaściwego porównania wskazań narzędzia
stosunku do bazy obrabianego przedmiotu.
pomiarowego z narzędziem kontrolnym. Przy
Poło\
enie takie mo\
na uzyskać stosując metodę
tym nale\
y pamiętać, \
e wskazanie narzędzia
próbnych przejść lub metodę nastawienia
kontrolnego jest równie\
obarczone błędem.
obrabiarki
Błędy tarcia. Wynikają one głównie z działania
Metoda próbnych przejść
czynników hamujących, które powodują, \
e
Metoda obróbki według próbnych przejść
element ruchomy narzędzia nie dochodzi do
(nazwana te\
metodą wg pomiarów) polega na
właściwego poło\
enia.
tym, \
e nastawia się ostrze na niewielką
Błędy wskutek luzów w mechanizmie. Powodują
głębokość, obrabia niewielki fragment
one nieokreśloność wskazań.
powierzchni i dokonuje pomiaru, a następnie
Błędy temperaturowe. Mogą one być
przeprowadza się korektę ustawienia ostrza
spowodowane bądz
zmianą wymiarów
posługując się skalą na pokrętłach, czujnikami
elementów narzędzia, bądz
zmianą ró\
nych ich
lub innymi przyrządami. W celu uzyskania
właściwości materiałowych, np. współczynnika
dokładnych wymiarów cykl obróbki próbnej
sprę\
ystości, właściwości magnetycznych itp.
przeprowadza się dwu- a niekiedy nawet
Błędy ustawienia. Mogą być spowodowane
trzykrotnie.
odchyleniem pewnych części narzędzia
Metoda obróbki wg próbnych przejść znajduje
pomiarowego od pionu, poziomu itd.
zastosowanie głównie w produkcji jednostkowej
Ka\
de narzędzie pomiarowe ma oprócz tych
i małoseryjnej. Zaletą jej jest wyeliminowanie
ogólnych z
ródeł błędów cały szereg z
ródeł
wpływu wahań naddatku operacyjnego, który dla
indywidualnych, które muszą być
ró\
nych serii mo\
e być ró\
ny, właściwości
przeanalizowane przy jego stosowaniu.
mechanicznych materiału obrabianego i stanu
Błędy związane z pracownikiem wykonującym
ostrza. Wadą zaś jest znaczne wydłu\
enie czasu
pomiar wynikają z niedoskonałości zmysłów
przygotowawczo-zakończeniowego związanego
ludzkich. Mo\
na tutaj zaliczyć ograniczoną zdol-
z wykonywaniem próbnych przejść,
ność ró\
nicowania odległości przez oko. Poza
przeprowadzeniem pomiarów i korektą
tym bardzo często błąd wynika z niewłaściwego
nastawienia ostrza.
ustawienia oka przy obserwacji wskazówki
Metoda nastawiania obrabiarek
względem podziałki. Jest to tzw. błąd
Metodę nastawiania obrabiarek stosuje się w
paralaktyczny. Dla uniknięcia tego nie-
produkcji seryjnej, wielko-seryjnej i masowej.
korzystnego zjawiska nowoczesne narzędzia są
Polega ona na wykonaniu szeregu czynności
zaopatrywane w odczyt cyfrowy. Du\
ą rolę przy
odnoszących się do ustawienia narzędzia,
pomiarach odgrywają błędy psychologiczne,
elementów roboczych obrabiarki lub "chwytu,
wynikające z pewnych skłonności, np. do
które zapewnią otrzymanie wymiaru
odczytywania zawsze nieco mniejszej (lub
operacyjnego na przedmiocie w zało\
onym polu
większej) wartości, zaokrąglania przy
tolerancji.
interpolacji do Pewnych uprzywilejowanych cyfr
Rozró\
nia się dwa podstawowe sposoby
itp.
nastawiania obrabiarek: nastawienie
Błędy związane z metodą pomiaru wynikają z
dynamiczne - metoda próbnych przedmiotów i
zastosowania przy Pomiarze niewłaściwej
nastawianie statyczne wg wzorców, szablonów,
metody, nie odpowiadającej ścisłej zale\
ności
ustawiaków z wykorzystaniem płytki ustawczej,
między występującymi wielkościami.
specjalnych przyrządów lub uniwersalnych
Wyznaczenie wielkości mierzonej na Podstawie
przyrządów ustawczych
wszelkich wzorów przybli\
onych powoduje
Nastawianie obrabiarek metodą próbnych
równie\
błąd metody.
przedmiotów polega na stawieniu narzędzia w
Błędy związane z warunkami otoczenia powstają
poło\
eniu zbli\
onym do właściwego, wykonaniu
wówczas, gdy warunki te: temperatura,
próbnego przedmiotu, przeprowadzeniu pomiaru
ciśnienie, wilgotność, pole magnetyczne,
i odpowiednio do uzyskanych wyników
elektryczne itd. odbiegają od stanu, dla którego
skorygowaniu poło\
enia narzędzia. W metodzie
narzędzie jest wywzorcowane, tj. od tzw.
tej część próbnych przedmiotów mo\
e być
warunków odniesienia.
brakami.
Błędy wynikające z obliczeń wyników pomiarów
powstają głównie wskutek niewłaściwej zasady