Teoria wyboru
Jakub Świętek
A
ukasz Świętek
Krzysztof Tabor
Piotr Talik
Michał Tomsia
Definicja
Teoria decyzji zajmuje sie sytuacją problemową,
w której decydent staje przed koniecznością
wyboru jednego z przynajmniej dwóch
wariantów działania.
wariantów działania.
Cele stosowania teorii wyboru
" podejmowanie jak najlepszych decyzji,
" uzasadnienie podejmowanych decyzji,
" wyeliminowanie intuicji w podejmowaniu
decyzji,
decyzji,
" osiągniecie pożądanego celu:
np.
" najniższa cena,
" najwyższa jakość,
" najszybsze wdrożenie rozwiązania
Proces decyzyjny
Podstawowe definicje:
" Decyzja  podejmowany przez człowieka lub
instytucję akt postanowienia w sprawie wyboru.
instytucję akt postanowienia w sprawie wyboru.
" Wybór  to proces gromadzenia i przetwarzania
informacji w celu wskazania jednego elementu ze
zbioru, który spełnia określone wymagania i jest
najlepszy ze względu na przyjęty system wartości.
Wymagania stawiane przez decydenta
" funkcjonalne - wynikające z przeznaczenia, otoczenia
obiektu/urządzenia
" niezawodnościowe - charakteryzujące trwałość i odporność na
zużycie, korozje, zakłócenia zewnętrzne, zewnętrzne pole magnetyczne,
oraz nieprawidłowa obsługę,
" dynamiczne - prędkość działania obiektu i układów współdziałających,
" ergonomiczne, estetyczne, prawne - spełniające podstawowe
" ergonomiczne, estetyczne, prawne - spełniające podstawowe
wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy wynikające z obowiązujących
norm i przepisów prawnych, .
" ekonomiczne, jakościowe - wskaz
niki kosztów eksploatacji, planowana
skale produkcji, sprawność energetyczna, zużycie energii, nakładu
ponoszonego podczas użytkowania, obsługi i napraw, trwałość obiektu,
" technologiczne - łatwość i możliwość wykonania obiektu, dostępność
materiałów, parametry dostępnych urządzeń produkcyjnych, możliwość
jego przechowywania, pakowania i transportu,
" formalne - wynikające z norm, katalogów.
Proces decyzyjny i jego metody - etapy
" Etap pierwszy:
 budowę modelu,
 sformułowanie problemu,
 określenie celu,
 ustalenie środków ,
 ustalenie nadrzędnych kryteriów umożliwiających ocenę wyników
 ustalenie nadrzędnych kryteriów umożliwiających ocenę wyników
działania.
" Etap drugi:
 rozwiązanie modelu.
" Etap trzeci:
 weryfikację modelu i uzyskanego rozwiązania.
Strategie dokonywania wyboru
1. Wybór parami  polega na założeniu, że z
każdych dwóch elementów można wykazać
lepszy lub stwierdzić, że obydwa są trafne
lub, że nie można ich porównać.
lub, że nie można ich porównać.
2. Wybór wielokryterialny  polega na
utworzeniu m-wymiarowej macierzy.
Jednoetapowy proces wyboru
Proces, w którym decyzje co do wyboru
wariantu podejmuje się tylko raz i jest to
decyzja końcowa.
Przebieg procesu wyboru według
scenariusza
" Automatycznego - wymaga podania od nas na
początku rozważań pełnego zbioru danych po
czym zostaje zastosowany algorytm wyboru
bez dalszego naszego udziału.
bez dalszego naszego udziału.
" Interaktywnego - cechuje możliwość
dodawania i usuwania danych w trakcie
podejmowania decyzji.
Fazy interaktywnego procesu
podejmowania decyzji
" Uświadomienie celu.
" Strukturyzacja (wskazanie problemu i sposobu
jego rozwiązania)
" Dobieranie informacji (wariantów, kryteriów,
" Dobieranie informacji (wariantów, kryteriów,
ocen)
ocen)
" Wyznaczanie rozwiązania próbnego
" Ocena rozwiązania
" Akceptacja rozwiązania lub restrukturyzacja
zadania.
Schemat scenariusza interaktywnego
Przykład
Analiza ma na celu wybór samochodu osobowego
spośród dostępnych na rynku. Aby ograniczyć ilość
możliwych do zakupu modeli wprowadzono
następujące założenia wstępne:
" Samochód klasy średniej,
" Samochód klasy średniej,
" Sedan,
" Silnik benzynowy o pojemności 1,7  2,0 l i mocy
150-200 KM,
" Manualna skrzynia biegów, napęd na jedną oś
" Wyposażony w klimatyzację i pełną elektrykę
Wybór kandydatów
" Alfa Romeo 159 1.75 TBi
Wybór kandydatów
" Audi A4 2.0 TFSI
Wybór kandydatów
" Ford Mondeo 2.0 EcoBoost
Wybór kandydatów
" Honda Accord 2.0 i-VTEC
Wybór kandydatów
" Mercedes C180
Wybór kandydatów
" Volkswagen Passat 1.8 TSI
Określenie kryteriów
Aby dokonać wyboru rozważane będą następujące
wymagania, podzielone na stymulanty (im większa wartość
danej cechy tym lepiej) i destymulanty (im większa wartość
danej cechy tym gorzej):
" Przyspieszenie 0-100 km/h w sekundach - destymulanta
" Pojemność bagażnika w litrach - stymulanta
" Pojemność bagażnika w litrach - stymulanta
" Styl (ocena subiektywna w skali od 1 do 10 gdzie 10 to
najlepiej) - stymulanta
" Cena - destymulanta
" Średnie spalanie w cyklu mieszanym - destymulanta
" Niezawodność (na podstawie raportu Dekra) - stymulanta
Do każdej z cech zostaje przypisana waga, czyli ważność
danej cechy w podjęciu decyzji.
Suma wag równa się 1.
" przyspieszenie 0-100 km/h (0,15)
" Pojemność bagażnika (0.05)
" Styl (ocena subiektywna) (0,1)
" Cenę (0,3)
" Cenę (0,3)
" Średnie spalanie w cyklu mieszanym (0,2)
" Niezawodność (na podst. raportu Dekra) (0,2)
Dla poprawienia czytelności wszystkie wagi pomnożono przez 100.
W tabeli przedstawiono zestawienie kandydatów
uwzględniające każdą z wymaganych cech:
Wybrano najlepsze cechy, na ich podstawie kodujemy
pozostałe wartości.
" dla stymulanty: z=x/xmax
" dla destymulanty: z=xmin/x
Kodujemy pozostałe wartości - przedstawiamy je w
sposób względny, wartości od 0 do 1 (im wyższa tym
lepiej)
Zestawienie punktów uzyskanych przez poszczególnych
kandydatów:
Jeśli jednak okaże się, że dla innej osoby to inne cechy
samochodu są ważniejsze, wybór może się zmienić.
Załóżmy następujące wagi wymagań co do samochodu:
" przyspieszenie 0-100 km/h (0,3)
" Pojemność bagażnika (0.05)
" Styl (ocena subiektywna) (0,25)
" Styl (ocena subiektywna) (0,25)
" Cenę (0,15)
" Średnie spalanie w cyklu mieszanym (0,15)
" Niezawodność (na podst. raportu Dekra) (0,1)
Wtedy tabela kandydatów przedstawia się następująco:
Podsumowanie
" Volkswagen nie wygrał w żadnej kategorii, ale ze
względu na niską cenę i pozostałe parametry na
przyzwoitym poziomie uzyskał sumarycznie najwięcej
punktów.
" W drugim przypadku okazuje się, że najlepszym
" W drugim przypadku okazuje się, że najlepszym
wyborem byłoby Alfa Romeo. Wpływ subiektywnego
doboru wag zmienił diametralnie punktacje
kandydatów. Dlatego ważne jest przemyślane i
dokładnie dopasowane do potrzeb dobranie wag
wymagań.
Dziękujemy z uwagę.
Dziękujemy z uwagę.