Artykuł poglądowy/Review paper
Rola probiotyków w leczeniu eradykacyjnym Helicobacter pylori
R
o
l
a
p
r
o
b
i
o
t
y
k
ó
w
w
l
e
c
z
e
n
i
u
e
r
a
d
y
k
a
c
y
j
n
y
m
H
e
l
i
c
o
b
a
c
t
e
r
p
y
l
o
r
i
Role of probiotics in eradicational therapy of Helicobacter pylori
Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Sylwia Murawska
Katedra i Klinika Pediatrii, Alergologii i Gastroenterologii, Collegium Medicum im. L. Rydygiera w Bydgoszczy,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń
PrzeglÄ…d Gastroenterologiczny 2006: 1 (3): 121 125
Słowa kluczowe: probiotyki, Helicobacter pylori, dziecko, młodzież.
S
Å‚
o
w
a
k
l
u
c
z
o
w
e
:
Key words: probiotics, Helicobacter pylori, child, adolescent.
K
e
y
w
o
r
d
s
:
Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Katedra i Klinika Pediatrii, Alergologii i Gastroenterolo-
A
d
r
e
s
d
o
k
o
r
e
s
p
o
n
d
e
n
c
j
i
:
gii, Collegium Medicum im. L. Rydygiera, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. M. Skłodowskiej-Curie 9, 85-094 Bydgoszcz,
tel. [phone], faks [phone], e-mail: [e-mail]
Streszczenie Abstract
S
t
r
e
s
z
c
z
e
n
i
e
A
b
s
t
r
a
c
t
Probiotyki są to żywe mikroorganizmy, które gdy są podawa- Probiotics are live microorganisms which in certain amounts
ne w odpowiedniej ilości, wywierają korzystny wpływ na orga- have a beneficial effect on the host organism. The range of
nizm gospodarza. Zakres możliwych korzystnych oddziaływań possible beneficial effects of probiotics is unusually wide and
probiotyków jest niezwykle szeroki i nadal nie w pełni pozna- still not fully understood. Helicobacter pylori (H. pylori) is
ny. Helicobacter pylori (H. pylori) jest przystosowanÄ… do byto- a bacterium adapted for living in the stomach and can cause
wania w żołądku bakterią, mogącą powodować wiele chorób, the following diseases: ulcerative disease of stomach and/or
takich jak choroba wrzodowa żołądka i/lub dwunastnicy, duodenum, MALT type lymphoma, chronic atrophic gastritis
chłoniak żołądka typu MALT, przewlekłe zanikowe zapalenie with intestinal metaplasia, gastric cancer, chronic sideropenic
błony śluzowej żołądka z metaplazją jelitową, rak żołądka, anaemia, chronic idiopathic purpura. Indications for diagnostic
przewlekła niedokrwistość z niedoboru żelaza, przewlekła tests for H. pylori among children are symptoms suggesting
idiopatyczna plamica małopłytkowa. U dzieci wskazaniem organic disease of the gastrointestinal tract. Their intensity
do diagnostyki w kierunku zakażenia H. pylori są sugerujące should justify eradicational therapy.  The gold standard of
chorobÄ™ organicznÄ… objawy ze strony przewodu pokarmowe- infection diagnosis is a result of gastroscopy with gastric
go. Ich nasilenie powinno uzasadniać włączenie leczenia era- biopsy. Presence of changes in gastroscopy and H. pylori
dykacyjnego. Złotym standardem rozpoznania zakażenia jest infection are indications for treatment. Treatment is based on
wynik badania endoskopowego górnego odcinka przewodu a seven-day course of two antibiotics and proton pump
pokarmowego wraz z biopsją błony śluzowej żołądka. Stwier- inhibitor. It is a so-called  gold standard of eradicational
dzenie zmian w badaniu endoskopowym oraz zakażenia therapy whose effectiveness depends on many factors,
H. pylori jest wskazaniem do leczenia. Leczenie polega na sto- including strain antibiotic sensitivity and patient compliance.
sowaniu przez minimum 7 dni inhibitora pompy protonowej Non-compliance is often associated with onerous side effects.
w skojarzeniu z dwoma antybiotykami. Jest to tzw. złoty stan- Implementation of probiotics to standard therapy may be
dard leczenia eradykacyjnego, którego skuteczność zależy beneficial and influence the course of treatment and its
od wielu czynników, w tym antybiotykowrażliwości patogen- outcome by increasing therapy effectiveness and due to this
nego szczepu H. pylori oraz przestrzegania zaleceń lekarskich. decreasing the risk of another course of treatment. Routine
Nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich często wiąże się z wy- addition of probiotics to typical eradicational therapy of
stępowaniem uciążliwych, niepożądanych objawów leczenia. H. pylori seems to be justified.
WÅ‚Ä…czenie do standardowego leczenia eradykacyjnego prepa-
ratu probiotycznego może wywierać korzystny wpływ na prze-
bieg oraz wynik końcowy terapii, m.in. poprzez zwiększenie
skuteczności leczenia i w efekcie zmniejszenie narażenia
na leczenie drugiego wyboru. Uzasadnione wydaje siÄ™ rozwa-
żenie uzupełnienia typowego leczenia eradykacyjnego H. py-
lori o rutynowe stosowanie probiotyków.
PrzeglÄ…d Gastroenterologiczny 2006; 1 (3)
Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Sylwia Murawska
122
Probiotyki są to żywe mikroorganizmy, które gdy są matycznie receptory dla toksyn. Produkują substancje
podawane w odpowiedniej ilości, wywierają korzystny przeciwdrobnoustrojowe, takie jak bakteriocyny, H2O2,
wpływ na organizm gospodarza [1]. Przytoczona defini- kwas mlekowy. Modyfikują środowisko poprzez jego za-
cja obowiązuje powszechnie, chociaż nie jest doskonała kwaszenie, przez co zahamowują wzrost niektórych
i w przyszłości ulegnie prawdopodobnie rozszerzeniu. bakterii chorobotwórczych. Modulują działanie układu
Dysponujemy obecnie doniesieniami o korzystnym immunologicznego i są niezbędne do jego prawidłowe-
efekcie działania nie tylko mikroorganizmów żywych, go dojrzewania [5 7].
ale również martwych czy nawet samego ich materiału U zwierząt hodowanych w sterylnych warunkach
genetycznego. DNA wyizolowane ze szczepów probio- (zwierzęta germ-free) obserwuje się wady strukturalne
tycznych ogranicza odpowiedz
prozapalną komórek na- obwodowego układu limfatycznego, m.in. śledziony oraz
błonkowych in vivo i in vitro [2]. Wyizolowany z DNA Bi- obwodowych węzłów chłonnych, obniżony poziom IgG
fidobacterium longum BB536 oligodeoksynukleotyd w surowicy krwi oraz słabo rozwinięty układ immunolo-
(ODN) BL07 stymuluje proliferację limfocytów B oraz giczny związany z błoną śluzową przewodu pokarmowe-
produkcję Il-12 przez macrophage-like J774.1 komórki. go (Gut-Associated Lymphoid Tissue  GALT), w którym
+
DNO BL07S obniża stężenie cytokin Th2 w kulturach kępki Peyera są mniejsze, brakuje limfocytów CD4
uczulonych owoalbuminą (OVA) komórek śledziony my- w blaszce właściwej kosmków jelitowych, a stężenie wy-
szy oraz powoduje wzrost stężenia IgG2a specyficznych dzielniczej IgA jest niskie. Podanie zwierzętom germ-free
dla OVA w surowicy. Zarówno ODN BL07, jak i BL07S antygenów prowadzi do wzrostu aktywności związanej
w istotny sposób zmniejszają produkcję IgE oraz powo- z reakcjami alergicznymi Th2, natomiast odpowiednio
dują wzrost stężenia INFł i Il-12 w komórkach śledziony szybkie przywrócenie ekosystemu jelitowego (Bifidobac-
uczulonych OVA myszy. Ponadto w hodowli limfocytów terium infantis) skutkuje prawidłowym funkcjonowaniem
B prowadzonej w obecności Il-4 oraz anty-CD40 inhibu- układu immunologicznego [8, 9]. W dojrzałym układzie
ją produkcję IgE [3, 4]. immunologicznym pod wpływem probiotyków dochodzi
Idealny probiotyk jest pochodzenia ludzkiego i gwa- do aktywacji limfocytów, stymulacji fagocytozy, wzrostu
rantuje bezpieczeństwo stosowania. Ponadto charakte- syntezy przeciwciał (sIgA, IgG) lub cytokin (INF-ł) [5].
ryzuje się opornością na działanie kwasu solnego i żół- Probiotyki syntetyzują substancje cytoprotekcyjne
ci, jest zdolny do adhezji do błony śluzowej jelita i kolo- (krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, argininę, gluta-
nizacji przewodu pokarmowego człowieka, produkuje minę, cysteinę, poliaminy), które zwiększają wydolność
substancje przeciwdrobnoustrojowe, ma dobre właści- barier mechanicznych, takich jak błona śluzowa prze-
wości wzrostowe oraz korzystnie wpływa na zdrowie wodu pokarmowego [5].
człowieka [5]. Niezależnie od bezpośredniego wpływu na obron-
Do stosowanych probiotyków należą bakterie kwasu ność, mikroorganizmy tworzące ekosystem przewodu
mlekowego (rodzaj Lactobacillus oraz Bifidobacterium) pokarmowego pełnią inne, ważne dla prawidłowego
oraz Streptococcus thermophilus, Enterococcus faecium, funkcjonowania organizmu gospodarza role. Uczestni-
Propionibacterium freudenreichii i Saccharomyces czÄ… w syntezie witamin grupy B (tiamina, ryboflawina,
boulardii. Z rodzaju Lactobacillus (L.) sÄ… to: L. rhamnosus niacyna, pirydoksamina, kwas pantotenowy), substancji
GG, L. casei/paracasei, L. salivarius, L. plantarum, L. helve- o dziaÅ‚aniu witaminy K oraz ²-galaktozydazy. Poprawia-
ticus, L. acidophilus, L. ferementum, L. bulgaricus, L. johnso- jÄ… gospodarkÄ™ wapniowo-fosforanowÄ… (wzrost biodo-
nii, L. reuterii, natomiast z rodzaju Bifidobacterium (B.): stępności i wchłaniania wapnia) i lipidową (obniżenie
B. bifidum, B. longum, B. breve, B. infantis, B. lactis, stężenia cholesterolu i triacylogliceroli). Zwiększają jeli-
B. adolescentis, B. animalis [5, 6]. towe wchłanianie magnezu, żelaza, cynku. Wywierają
Fizjologiczny ekosystem mikrobiontów przewodu działanie onkoprotekcyjne poprzez rozkładanie niektó-
pokarmowego jest czynnikiem warunkującym prawidło- rych substancji rakotwórczych, regulację działania fekal-
we funkcjonowanie układu obronnego organizmu go- nych enzymów prokancerogennych oraz hamowanie
spodarza. Stanowi składową obrony biologicznej i mo- proliferacji nowotworowych linii komórkowych [5 7].
duluje funkcję mechanizmów obrony mechanicznej Należy uważać powyższą listę za otwartą, ponieważ
(skóra, błony śluzowe, warstwa śluzu), chemicznej cały czas są odkrywane dotychczas nieznane, pozytyw-
(kwaśne pH, krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe) oraz ne mechanizmy oddziaływania bytujących fizjologicznie
immunologicznej (układ immunologiczny). Zakres moż- na skórze oraz błonach śluzowych człowieka mikroorga-
liwych oddziaływań jest niezwykle szeroki i nadal nie nizmów. Prowadzi się wiele badań laboratoryjnych i kli-
w pełni poznany. Wiadomo, że probiotyki konkurują nicznych nad właściwościami oraz nowymi zastosowa-
z patogennymi drobnoustrojami o składniki odżywcze niami probiotyków w medycynie. Bada się m.in. ich rolę
oraz miejsce do przylegania, a także modyfikują enzy- w leczeniu zakażeń Helicobacter pylori (H. pylori).
PrzeglÄ…d Gastroenterologiczny 2006; 1 (3)
Rola probiotyków w leczeniu eradykacyjnym Helicobacter pylori
123
123
H. pylori jest aerofilną i mikroaerofilną, spiralną, Złotym standardem rozpoznania zakażenia u dziecka
przystosowaną do bytowania w żołądku bakterią. Wy- jest wynik badania endoskopowego górnego odcinka
posażenie w polarnie zlokalizowane rzęski gwarantuje przewodu pokarmowego wraz z biopsją błony śluzowej
jej możliwość poruszania się nawet w gęstym śluzie żo- żołądka. Badanie powinno być wykonane ze względu
łądka, co oprócz zdolności do przylegania do błony ślu- na podejrzenie choroby organicznej przewodu pokarmo-
zowej żołądka, produkcji enzymów (katalaza, ureaza, wego, przy czym wcześniej należy wykluczyć inne moż-
dysmutaza ponadtlenkowa) oraz cytotoksyn (CagA, liwe przyczyny dolegliwości, m.in. nietolerancję laktozy,
VacA) jest jednym z czynników warunkujących jej wiru- celiakię, zaparcia, choroby wątroby czy dróg żółciowych.
lencję. Kluczowym przystosowaniem do egzystencji U dzieci po 2. roku życia dobrym markerem zakażenia
w kwaśnym środowisku żołądka jest wytwarzanie ure- jest dodatni wynik testu oddechowego oraz stwierdze-
azy o bardzo niskiej masie cząsteczkowej, co gwarantu- nie antygenu H. pylori w stolcu. Wyniki testów serolo-
je możliwość konwersji mocznika do amoniaku nawet gicznych u dzieci są niewiarygodne [15, 17].
przy bardzo niskich stężeniach substratu. Katalaza chro- W zakresie wskazań do leczenia zakażenia H. pylori
ni bakterię przed uwalnianym z fagocytów nadtlenkiem stanowiska Polskiej Grupy Roboczej ds. Helicobacter py-
wodoru, dysmutaza ponadtlenkowa neutralizuje nad- lori oraz Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii
tlenki syntezowane przez makrofagi oraz granulocyty i Żywienia Dzieci są zgodne. Wymienia się 4 główne
obojętnochłonne. CagA (cytotoxin associated gene A) wskazania do eradykacji: wrzód dwunastnicy, wrzód żo-
po przetransportowaniu z bakterii do komórek błony łądka, chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy w wy-
śluzowej żołądka wywołuje w nich polimeryzację aktyny. wiadzie, przewlekłe zapalenie błony śluzowej żołądka.
VacA (vacuolating toxin A) prowadzi do zlania się endo- Stwierdzenie zmian w badaniu endoskopowym górnego
somów z lizosomami komórek gospodarza, co skutkuje odcinka przewodu pokarmowego (wskazaniem do ba-
ich wakuolizacją [10, 11]. dania powinny być objawy choroby przewodu pokarmo-
Zakażenie H. pylori powoduje wzrost produkcji prosta- wego) oraz zakażenia H. pylori (badanie histopatologicz-
glandyny E2 (PGE2) dzięki wzmożeniu aktywacji cyklook- ne lub izolacja bakterii w hodowli wycinków tkanko-
sygenazy 2 (COX-2). PGE2 wywiera działanie prokancero- wych) jest wskazaniem do leczenia [15, 17].
genne, ponieważ stymuluje proliferację komórek, hamuje Leczeniem pierwszego wyboru jest minimum 7-dnio-
apoptozę, indukuje nowotworzenie naczyń oraz bezpo- wa terapia inhibitorem pompy protonowej w skojarze-
średnio działa mutagennie [12]. W 1994 r. H. pylori została niu z dwoma antybiotykami (amoksycylina, klarytromy-
oficjalnie uznana za karcynogen pierwszej klasy [13]. cyna, metronidazol). Leki podaje siÄ™ w 2 dawkach dobo-
Zakażenie H. pylori może powodować wiele chorób, wych, a skuteczność eradykacji powinna być oceniona
takich jak choroba wrzodowa żołądka oraz dwunastnicy, na podstawie wiarygodnego testu 4 6 tyg. po jej zakoń-
chłoniak żołądka typu MALT, przewlekłe zanikowe zapa- czeniu. W przypadku niepowodzenia powtarza się lecze-
lenie błony śluzowej żołądka z metaplazją jelitową, rak nie przez 7 14 dni, przy czym antybiotyki powinny być
żołądka, przewlekła niedokrwistość z niedoboru żelaza, stosowane zgodnie z antybiogramem [15, 17].
przewlekła idiopatyczna plamica małopłytkowa [14, 15]. Skuteczność leczenia zależy od wielu czynników,
Częstość występowania zakażenia H. pylori zależy w tym antybiotykowrażliwości patogennego szczepu
od regionu i wynosi 20 50% w krajach wysoko rozwinię- H. pylori, przestrzegania zaleceń lekarskich, nasilenia za-
tych, do ponad 80% w krajach rozwijających się. W Polsce każenia, rodzaju oraz dawki stosowanych leków, czasu
szacuje się ją na 70% [14]. Ocenia się, że 1/3 dzieci w Pol- leczenia. Największe znaczenie mają 2 pierwsze czynniki
sce ulega zakażeniu H. pylori przed ukończeniem 18. roku [19, 20].
życia [16]. Nieprzestrzeganie zaleceń lekarskich bardzo często
U dzieci wskazaniem do diagnostyki w kierunku za- wynika z pojawienia się niepożądanych objawów erady-
każenia H. pylori są objawy ze strony przewodu pokar- kacji. Należą do nich m.in. osłabienie łaknienia, zaburze-
mowego, sugerujące chorobę organiczną. Ich nasilenie nia smaku, odbijania, nudności, wymioty, wzdęcia i bóle
powinno uzasadniać włączenie leczenia eradykacyjnego brzucha, biegunki i zaparcia, bóle głowy, wysypki skórne.
[17, 18]. Ponadto należy rozważyć postępowanie diagno- Część z nich wiąże się ze spowodowanymi terapią zabu-
styczne w przypadku wywiadu rodzinnego obciążonego rzeniami w zakresie ekosystemu mikrobiontów przewo-
rakiem żołądka, niedokrwistości z niedoboru żelaza du pokarmowego [20].
o trudnej do ustalenia etiologii oraz przed włączeniem Probiotyki, oprócz przywracania i stabilizowania eko-
długotrwałego leczenia inhibitorem pompy protonowej. systemu przewodu pokarmowego oraz hamowania ak-
Nie jest natomiast potrzebne u pacjentów z nawracają- tywności prokinetycznej makrolidów, mogą oddziaływać
cymi bólami brzucha oraz ze świeżo rozpoznanym re- bezpośrednio na H. pylori, przez co dodatkowo podno-
fluksem żołądkowo-przełykowym [8]. szą skuteczność standardowego leczenia [6, 20, 21]. Po-
PrzeglÄ…d Gastroenterologiczny 2006; 1 (3)
Mieczysława Czerwionka-Szaflarska, Sylwia Murawska
124
szczególne szczepy bakterii różnią się między sobą za- W badaniu przeprowadzonym w naszej klinice stwier-
kresem aktywności antagonistycznej w stosunku dziliśmy istotnie statystycznie rzadsze występowanie ob-
do różnych szczepów H. pylori [21]. Wyniki badań klinicz- jawów niepożądanych leczenia eradykacyjnego w przy-
nych nad rolą probiotyków w leczeniu eradykacyjnym padku wzbogacenia go o preparat probiotyczny [27]. Ba-
w populacji ludzi dorosłych charakteryzują się rozbież- daniem objęto 150 dzieci z przewlekłym zapaleniem bło-
nościami, które można wiązać z różnicami w ich proto- ny śluzowej żołądka oraz zakażeniem H. pylori (badanie
kołach, m.in. w zakresie wykorzystanych szczepów i da- histopatologiczne, test ureazowy, test oddechowy
13
wek dobowych probiotyków [22]. z mocznikiem znakowanym C). W stosunku do wszyst-
Niekiedy mechanizmy, dzięki którym probiotyki popra- kich pacjentów zastosowano 7-dniową, standardową te-
wiają tolerancję leczenia, nie są w pełni wyjaśnione. Tak rapię eradykacyjną obejmującą inhibitor pompy protono-
jest w przypadku niwelowania zaburzeń smaku, które są wej oraz amoksycylinę i klarytromycynę. Preparat probio-
częstym objawem ubocznym antybiotykoterapii. Można tyczny zawierający L. rhamnosus i L. acodophilus w mia-
9
przypuszczać, że u ich podłoża leży niedobór cynku spo- nie 6 x 10 CFU/dobę otrzymało dodatkowo 120 dzieci.
wodowany obniżeniem biodostępności wiązanego przez Analizie poddano częstość występowania nudności, wy-
antybiotyki pierwiastka. Probiotyki, powodując wzrost miotów, bólów brzucha oraz luz
nych stolców. Stwierdzo-
wchłaniania cynku z przewodu pokarmowego (badania in
no istotnie statystycznie rzadsze występowanie obja-
vivio na modelu zwierzęcym), mogą być gwarantem ho- wów niepożądanych łącznie oraz nudności i wymiotów
meostazy organizmu w tym zakresie i nie dopuszczać
w grupie otrzymujÄ…cej probiotyki. Wymioty obserwowa-
do wystÄ…pienia omawianego objawu [6, 23, 24].
no istotnie statystycznie częściej w pierwszym dniu,
Znane są wyniki zaledwie kilku badań klinicznych
a oddawanie luz
nych stolców w ostatnim dniu leczenia
nad rolą probiotyków w leczeniu eradykacyjnym u dzie-
w grupie nieotrzymującej probiotyków.
ci. Cruchet i wsp. [25] przeprowadzili randomizowane,
Różnice w zakresie otrzymanych wyników mogą wy-
kontrolowane podwójnie ślepą próbą badanie, w któ-
nikać z odmiennych właściwości oraz formy podawania
rym poddali ocenie skuteczność eradykacyjną prepara-
stosowanych szczepów probiotycznych.
tu probiotycznego, stosowanego w monoterapii u dzie-
Podsumowując, należy stwierdzić, że włączenie
ci z populacji chilijskiej z asymptomatycznym zakaże-
do standardowego leczenia eradykacyjnego preparatu
niem H. pylori. 252 dzieci podzielono na 5 grup, które
probiotycznego może wywierać korzystny wpływ
otrzymywały przez 4 tyg. jogurt zawierający odpowied-
na przebieg oraz wynik końcowy terapii, m.in. poprzez
nio żywe lub zabite szczepy L. johnsonii La1 i L. helveti-
zwiększenie skuteczności leczenia i w efekcie zmniej-
cus lub L. paracasei i L. helveticus lub żywy szczep
szenie narażenia na leczenie drugiego wyboru. Uzasad-
L. helveticus. Liczba bakterii w jogurcie wahała się od
nione wydaje się rozważenie uzupełnienia typowego le-
7
2 do 6 x 10 CFU (Clony Forming Units). Skuteczność
czenia eradykacyjnego H. pylori o rutynowe stosowanie
leczenia oceniano na podstawie wyniku testu odde-
probiotyków.
13
chowego z mocznikiem znakowanym C, który wyko-
Piśmiennictwo
P
i
Å›
m
i
e
n
n
i
c
t
w
o
nywano na początku leczenia oraz następnego dnia
po jego zakończeniu. Stwierdzono istotną statystycz-
1. Report of Join FAO/WHO Expert Consultation. Health and
nie poprawę wyników w grupie dzieci otrzymujących
Nutritional Properties of Probiotics in Food including Powder Milk
żywe kultury L. johnsonii La1. Również w badaniu pro-
with Live Lactic Acid Bacteria. Cordoba, Argentina, 1-4 October 2001.
wadzonym u ludzi dorosłych, w którym wykorzystano
2. Jijon H, Backer J, Diaz H i wsp. DNA from probiotic bacteria
w monoterapii żywy szczep L. johnsonii La1, obserwo- modulates murine and human epithelial and immune
function. Gastroenterology 2004; 126: 1358-73.
wano poprawę wyników testu oddechowego [26].
3. Takahashi N, Kitazawa H, Iwabuchi N i wsp. Immunostymulatory
Sykora i wsp. [19] w randomizowanym, kontrolowa-
oligodeoxynucleotide from Bifidobacterium longum suppress Th2
nym podwójnie ślepą próbą badaniu sprawdzili skutecz-
immune responses in murine model. Clin Exp Immunol 2006;
ność leczenia eradykacyjnego oraz częstość i nasilenie
145: 130-8.
jego objawów niepożądanych po zastosowaniu suple-
4. Takahashi N, Kitazawa H, Shimosato T i wsp. An
mentacji standardowej trójlekowej terapii probiotykiem.
immunostymulatory DNA sequence from a probiotic strain of
Badaniem objęto 86 dzieci, którym przez 7 dni podawa-
Bifidobacterium longum inhibits IgE production in vitro. FEMS
no w terapii skojarzonej omeprazol, amoksycylinÄ™ oraz
Immunol Med Microbiol 2006; 46: 461-9.
klarytromycynę, przy czym grupa 39 pacjentów otrzy-
5. Szajewska H. Probiotyki w leczeniu i profilaktyce ostrej biegunki
mała dodatkowo szczep L. casei DN-114 001 w mianie
i alergii pokarmowej u dzieci. Mikrobiologia Medycyna 2002; 2: 3-8.
10
1 x 10 CFU/dobÄ™. Stwierdzono istotny statystycznie
6. Report by AFSSA: Effects of probiotics and prebiotics on flora
wzrost częstości eradykacji w grupie otrzymującej pro-
and immunity in adults. February 2005.
biotyk, natomiast nie obserwowano różnic w zakresie
7. Ochmański W, Barabasz W. Probiotyki oraz ich terapeutyczne
częstości oraz nasilenia objawów niepożądanych. działanie. Przegląd Lekarski 1999; 56: 211-5.
PrzeglÄ…d Gastroenterologiczny 2006; 1 (3)
Rola probiotyków w leczeniu eradykacyjnym Helicobacter pylori
125
125
8. Moreau MC, Corthier G. Effect of the gastrointestinal 27. Czerwionka-Szaflarska M, Kuczyńska M, Mierzwa G i wsp.
microflora on induction and maintenance of oral tolerance to Ocena wpływu bakterii probiotycznych na tolerancję leczenia
ovalbumin in C3H/HeJ mice. Infect Immun 1988; 56: 2766-8. eradykacyjnego zakażeń Helicobacter pylori u dzieci
i młodzieży. Pediatr Pol 2006; 81: 1-7.
9. Sudo N, Sawamura S, Tanaka K i wsp. The requirement of
intestinal bacterial flora for the development of an IgE
production system fully susceptible to oral tolerance
induction. J Immunol 1997; 159: 1739-45.
10. Konturek JW. Discovery by Jaworski of Helicobacter pylori and
Its Pathogenetic Role in Peptic Ulcer, Gastritis and Gastric
cancer. J Physiol Pharmacol 2003; 54: 23-41.
11. Janulaityte-Günther D, Günther T, Pavilonis A i wsp. What
Bizzozero never could imagine  Helicobacter pylori today and
tomorrow. Medicina 2003; 39: 542-9.
12. Konturek PC, Kania J, Konturek J i wsp. H. pylori infection, atrophic
gastritis, cytokines, gastrin, COX-2, PPARÅ‚ andimpaired apoptosis
in gastric carcinogenesis. Med Sci Monit 2003; 9: SR65-SR78.
13. International Agency for Research on Cancer: Schstosomes,
Liver Flukes and Helicobacter pylori. IARC Monographs on the
Evaluation of Carcinogenic Risks to Humans 1994; 61: 1- 241.
14. Bartnik W. W sprawie wytycznych Polskiego Towarzystwa
Gastroenterologii dotyczących  postępowania w zakażeniu
Helicobacter pylori (rok 2004). Med Prakt 2004; 11: 159-61.
15. Iwańczak B, Iwańczak F. Zakażenie Helicobacter pylori u dzieci.
Nowa Pediatria 2002; 30: 137-41.
16. Iwańczak F, Maciorkowska E, Kaczmarski M i wsp. Badania
epidemiologiczne częstości występowania zakażenia Helicobacter
pylori u dzieci w Polsce. Pediatr Współcz 2004, 6: 345-50.
17. Malfertheiner P, Megraud F, O Morain C i wsp. Current concepts in
the management of Helicobacter pylori infection  The Maastricht 2
 2000 Consensus Report. Aliment Pharmacol Ther 2002; 16: 167-80.
18. Bourke B, Ceponis P, Chiba N i wsp. Canadian helicobacter Study
Group Consensus Conference: Update on the approach on the
Helicobacter pylori infection in childrenand adolescents  an
evidence  based evaluation. Can J Gastroenterol 2005; 19: 309-8.
19. Sżkora J, Vale%0Å„kova K, Amlerová J i wsp. Effects of specially
designed fermented milk product contining probiotic
Lactobacillus casei DN 114 001 and the Eradication of H. pylori
in children. J Clin Gastroenterol 2005; 8: 692-8.
20. Armuzzi A, Cremonini F, Ojetti V i wsp. Effect of Lactobacillus
GG supplementation on antibiotic-associated gastrointestinal
side effects during Helicobacter pylori eradication therapy:
a pilot study. Digestion 2001; 63: 1-7.
21. Lorea GL, Wadström T, de Valdez GF i wsp. Lactobacillus
acidophilus autolysins inhibit Helicobacter pylori in vitro. Curr
Microbiol 2001; 42: 39-44.
22. Hamilton-Miller JMT. The role of probiotics in the treatment
and prevention of Helicobacter pylori infection. Int J Antimicrob
Agents 2003; 22: 360-6.
23. Heckmann SM, Hujoel P, Habiger S i wsp. Zinc gluconate in the
treatment of dysguesia  a randomized clinical trial. J Dent
Res 2005; 84: 35-8.
24. Tomita H, Yoshikawa T. Drug-related taste disturbances. Acta
Otolaryngol Suppl 2002; (546): 116-21.
25. Cruchet S, Obregon MC, Salazar G i wsp. Effect of the ingestion
of dietary product containing Lactobacillu johnsoni La1 on
Helicobacter pylori colonization in children. Nutrition 2003;
19: 716-21.
26. Michetti P, Dorta G, Wiesel PH i wsp. Effect of whey-based culture
supernatant of Lactobacillus acidophilus (johnsonii) La1 on
Helicobacter pylori infection in humans. Digestion 1999; 60: 203-9.
PrzeglÄ…d Gastroenterologiczny 2006; 1 (3)