AMINOGLIKOZYDOWE
BAKTERIOBÓJCZY
Mechanizm działania:
- po wniknięciu do komórki bakteryjnej łączą się z podjednostką 30S rybosomu
- zaburzają odczyt kodu genetycznego przez mRNA
- prowadzą do powstania nieprawidłowych
(„nonsensownych„) białek
- uszkadzają błonę cytoplazmatyczną komórki bakt.
Aminoglikozydy wykazują efekt poantybiotykowy!
Podział ze względu na spektrum działania: A. STREPTOMYCYNA
DIHYDROSTREPTOMYCYNA
spektrum:
wąskie - tlenowe bakterie G-
Mycobacterium
KANAMYCYNA
APRAMYCYNA
AMINOZYDYNA (PAROMOMYCYNA)
spektrum:
głównie tlenowe bakterie G-
także na niektóre tlenowe bakterie G+
np. Staphylococcus aureus
AMIKACYNA
TOBRAMYCYNA
spektrum: szerokie
tlenowe bakterie G+ i G-,
wrażliwy Pseudomonas aeruginosa, wrażliwe Mycoplasma
(jest aminocyklitolem)
spektrum:
wrażliwe głównie tlenowe bakterie G-,
słabiej G+,
wrażliwe Mycoplasma
działa bakteriostatycznie, w wyższych
stężeniach bakteriobójczo
- wytwarzanie enzymów unieczynniających
aminoglikozydy (acetylacja, adenylacja, fosforylacja)
- zmiana właściwości podjednostki 30S rybosomu
- zmniejszenie przepuszczalności błony kom.
Oporność jest przekazywana przez plazmidy, Rozwój oporności jest na ogół powolny (np.
gentamycyna, tobramycyna ), choć w przypadku streptomycyny - szybki, spektynomycyny - bardzo
szybki.
Występuje częściowa oporność krzyżowa: amikacyna, apramycyna – mało wrażliwe na bakteryjne enzymy unieczynniające
- nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego, natomiast dobrze po podaniu domięśniowym
- w niewielkim stopniu wiążą się z białkami krwi (ok. 20-30 %)
- mała objętość dystrybucji - nie wnikają do wnętrza komórek
- słabo przenikają do OUN
- dobrze przenikają do jam ciała, krążenia płodowego i mleka
- są wydalane niemal w całości w stanie niezmienionym, przez przesączanie kłębuszkowe (przy upośledzonym przesączaniu kłębuszkowym istnieje tendencja do kumulacji i nasilenia działań niepożądanych)
1. nefrotoksyczność
2. ototoksyczność
3. hamowanie przekaźnictwa nerwowo-
mięśniowego (synergizm z lekami
zmniejszającymi napięcie mięśni szkieletowych) 4. odczyny alergiczne; szczególnie po stosowaniu zewnętrznym (reakcje nadwrażliwości typu późnego – niezależna od przeciwciał)
nefrotoksyczność
ototoksyczność
streptomycyna
+++
+
neomycyna
+++
+++
aminozydyna
+++
+++
kanamycyna
++
++
amikacyna
+
++
gentamycyna
+
++
tobramycyna
(+)
(+)
spektynomycyna
-
-
Synergizm
- antybiotyki β-laktamowe – ułatwiają wnikanie aminoglikozydów do wnętrza bakterii
(leczenie zakażeń paciorkowcowych, leczenie zakażeń wywołanych przez Pseudomonas
aeruginosa i Staphylococcus aureus)
- nitroimidazole
- chinolony
- wankomycyna
Antagonizm
- fenikole
- tetracykliny
- makrolidy
Synergizm z antybiotykami β-laktamowymi - przykłady benzylopenicylina prokainowa + dihydrostreptomycyna (do iniekcji)
benzylopenicylina benzatynowa + benzylopenicylina prokainowa + dihydrostreptomycyna
(do iniekcji)
benzylopenicylina prokainowa + nafcylina +
dihydrostreptomycyna
(maść dowymieniowa)
amoksycylina + gentamycyna
(do iniekcji)
- łączy się z piperacyliną, szczególnie w zakażeniach wywołanych przez Pseudomonas aeruginosa
- gentamycyna z sulfonamidami + trimetoprim może być łączona również w infekcjach wywołanych przez E.coli i
Klebsiella pneumoniae
- na działania toksyczne gentamycyny najbardziej narażone są szczenięta i źrebięta
- używana tylko w weterynarii
- działa dobrze na S.aureus i Streptococcus
- silnie na bakterie G- w tym oporne
na streptomycynę i neomycynę
- mało wrażliwa na enzymy bakteryjne
- działa skutecznie na Brachyspira hyodysenteriae
i Mycoplasma
- skuteczna w leczeniu biegunek u świń i cieląt
- drób - infekcje przewodu pokarmowego
Nie stosować u kotów
STREPTOMYCYNA – nie stosować u kotów
- bakteriostatyczna
- działa na G- i słabiej G+
- wrażliwe Mycoplasma
- nie działa na P. aeruginosa,
- stosowana per os (wchłania się z p.pok.), i.m., s.c
- brak działania oto- i nefrotoksycznego
- bardzo szybki rozwój oporności typu chromosomalnego
- kombinacja spektynomycyna + linkomycyna zwiększa aktywność na Mycoplasma i B. hyodysenteriae
u drobiu, świn, cieląt, psów i kotów