AMINOGLIKOZYDY

Historia

1944 Streptomycyna - produkcja na masową skalę od lat 50-tych, krok milowy w leczeniu gruźlicy

1957 kanamycyna

1964 gentamicyna

1967 tobramycyna

Nowe: amikacyna & netilmicyna

Etapy i mechanizm działania

• biernie łączą się z błoną zewnętrzną bakterii G(-), wypierając jony Ca i Mg z LPS. Tworzą się kanały umożliwiające wnikanie do wnętrza komórki → hiperosmolarność blokuje ich działanie

• łączą się nieodwracalnie z podjednostką 30S rybosomu zaburzając syntezę aminokwasów

• transport do komórki wymaga nakładu energii uzyskanej w procesach tlenowych i jest zahamowany w warunkach beztlenowych i przy niskim pH

• działanie:

• bakteriobójczo na G(-): E. coli, Klebsiella, Enterobacter, Proteus, P. aeruginosa, Neisseria, Brucella, Haemophilus

• nieliczne beztlenowce (mechanizm niejasny)

• streptomycyna, kanamycyna → M. tuberculosis

• bakteriostatycznie na MSSA, na paciorkowce (w tym enterokoki) prawie wcale, ale synergizm z β-laktamami

• działanie zależne od stężenia w ognisku zakażenia

• EFEKT POSTANTYBIOTYKOWY!!! (7-8 h)

Oporność

• zmniejszenie powinowactwa podjednostki 30S rybosomu do antybiotyku (streptomycyna)

• zmniejszenie transportu antybiotyku do wnętrza komórki bakteryjnej (gronkowce i Pseudomonas)

• modyfikacja aminoglikozydów przez enzymy kodowane plazmidowo (najczęściej): 3 acetylotransferazy, 4 adenylotransferazy i 5 fosfotransferaz wykazujących swoistość substratową

Farmakokinetyka

• słabo wchłaniają się z przewodu pokarmowego, dobrze po podaniu i.m.; maksymalne stężenie po ok. 2-3 h

• słabo wiążą się z białkami, T1/2 = 2 h (ulega zmianie w niewydolności nerek)

• słabo przenikają przez błony biologiczne (wyjątki: nabłonek bliższych kanalików nerkowych, śródchłonka i przychłonka ucha)

• dobrze ale powoli penetrują do jam ciała i krążenia płodowego; słabo do CSF, gałki ocznej, wnętrza komórek (patrz wyżej)

• wchłanianie zwrotne → nefrotoksyczność (gromadzą się w korze nerek), w 99% wydalane są z moczem (filtracja)

• model trójkompartmentowy:

• faza α - dystrybucja do tkanek (T1/2 15-30 min.)

• faza β - filtracja w nerkach (T1/2 1,5-3,0 h)

• faza γ - wydalanie z kompartmentu tkankowego, w tym prawdopodobnie z miąższu nerkowego (T1/2 = 35-700 h!)

• w przypadku długotrwałego stosowania może dojść do kumulacji i wytworzenia się stężeń przekraczających normę

Stare - produkty Streptomyces griseus

• Streptomycyna - toksyczna, szybki rozwój oporności; może działać na enterokoki oporne na nowe aminoglikozydy

• gruźlica - nie jako lek podstawowy

• dżuma, bruceloza - znaczenie historyczne

• tularemia - rzadko; stosuje się gentamicynę, fluorochinolony, tetracykliny

• bakteryjne zapalenie wsierdzia - zamiast gentamicyny, z penicyliną

• Neomycyna - ototoksyczna i w związku z tym stosowana prawie wyłącznie miejscowo (zakażenia skóry, spojówek; + GKS → zmiany alergiczne). Kiedyś doustnie w niewydolności wątroby, w celu zahamowania procesów gnilnych w jelicie grubym i przed operacjami na jamie brzusznej. ~ Paromomycyna

• Kanamycyna - stosowana bardzo rzadko do wyjałowienia przewodu pokarmowego, w ZUM, gruźlicy i encefalopatii wątrobowej; mniej aktywna wobec Serratia i P. aeruginosa

Nowe - produkty Micromonospora

• Gentamicyna:

• Enterobacteriaceae (lek z wyboru w leczeniu ciężkich zakażeń szpitalnych)

• zakażenia tlenowymi pałeczkami jelitowymi dróg moczowych (zwłaszcza oporne na kotrimoksazol i fluorochinolony), jamy brzusznej, posocznice, miejscowo na zakażone rany, oparzenia, dospojówkowo

• z ampicyliną, penicyliną lub wankomycyną: zapalenie wsierdzia wywołane przez gentamycynowrażliwe enterokoki lub paciorkowce zieleniące; rzadko w zapaleniu płuc

• z ampicyliną (lub wankomycyną w przypadku nadwrażliwości): zapobieganie zapaleniu wsierdzia u osób z grupy dużego ryzyka, przed zabiegami urologicznymi lub na przewodzie pokarmowym

• z penicyliną przeciwgronkowcową: zapalenie wsierdzia wywołanego przez S. aureus u przyjmujących narkotyki dożylne

• z penicyliną: ciężkie zakażenia spowodowane przez P. aeruginosa, z wyjątkiem zakażenia układu moczowego; zapalenie wsierdzia wywołane przez wrażliwe szczepy Corynebacterium sp.

• z wankomycyną i rifampicyną: zapalenia wsierdzia na protezach zastawek serca wywołanego przez CNS

• z tobramycyną: bruceloza

• z ceftriaksonem: zapalenie wsierdzia wywołane przez paciorkowce wrażliwe na penicylinę

• zapalenie opon m-r (śródoponowo) - raczej cefalosporyny III generacji

• zapalenie otrzewnej po dializach

• Tobramycyna ~ Gentamicyna (prawie pełna krzyżowa oporność) - produkt S. tenebrarius; mniejsza nefrotoksyczność (bez znaczenia klinicznego), bardziej aktywna wobec niektórych szczepów z rodzaju Acinetobacter i P. aeruginosa, mniej wobec enterokoków i prątków; może być stosowana wziewnie w infekcjach dróg oddechowych

• Amikacyna - pochodna kanamycyny oporna na większość aminoglikozydaz (mało enzymów inaktywujących), spektrum działania podobne do gentamicyny + prątki, może być stosowana wziewnie w infekcjach dróg oddechowych, zakażeniach E. coli, Klebsiella, Proteus, P. aeruginosa opornych na genta- i tobramycynę, zwłaszcza w zakażeniach szpitalnych. W ciągu ostatnich 10 lat znaczny wzrost oporności.

• Netilmicyna ~ Gentamicyna, działa też na szczepy oporne na gentamicynę i tobramycynę, najmniejsza ototoksyczność

• Isepamicyna - nie zarejestrowana w Polsce; działa też na gronkowce, wysoka oporność na inaktywację enzymatyczną

• Sisomicyna ~ Gentamicyna

• Dibekacyna ~ Gentamicyna

• Spektinomycyna - aminocyklotiol; stosowana i.m. w leczeniu rzeżączki opornej na penicylinę / u osób uczulonych

• inne: framycetyna, kasugamycyna, trospektomycyna

Działania niepożądane ciężkie

• Ototoksyczność występuje u 3-14% leczonych, a zaburzenia wrażliwości na tony wysokie występuje nawet u 62% leczonych. uszkodzenie komórek receptorowych nerwu VIII, a także błędnika i ślimaka (gentamicyna, amikacyna i tobramycyna). Stosowane w ciąży uszkadzają n. VIII płodu

• Nefrotoksyczność występuje u 5-25% leczonych. Wzrost fosfatazy alkalicznej. Sprzyjają temu: choroby nerek, zasadowy odczyn moczu, długotrwałe leczenie, stosowanie innych leków nefrotoksycznych (gentamicyna).

• Porażenie mięśniowe; blokują wejście wapnia do zakończeń presynaptycznych, a przez to hamują uwalnianie acetylocholiny.

Czynniki ryzyka: wiek zaawansowany/dziecięcy, sepsa, wstrząs, długotrwałe stosowanie, stosowanie innych leków nefro-/ototoksycznych, niewydolność nerek, odwodnienie, obniżony poziom albumin lub niedożywienie, uprzednie uszkodzenie słuchu, obniżony klirens aminoglikozydów, zapalenie płuc, choroby wątroby i nerek, hiperkalcemia,

Nefrotoksyczność: gentamicyna > tobramycyna & amikacyna > netilmicyna

Ilość wolnych grup aminowych ~ względna nefrotoksyczność

Szczególna ototoksyczność: gentamicyna, kanamycyna, neomycyna, amikacyna

Działania niepożądane łagodne

• reakcje endotoksyczne przy podaniu jednorazowym dużej dawki dobowej → gorączka, sztywność mięśni i spadki ciśnienia tętniczego (rzadko - opisano 130 przypadków)

• depresja psychiczna (streptomycyna)

• osutka skórna, hipertermia, mroczki przed oczami

• bóle stawowe, drżenia mięśniowe

• biegunki, nudności, zespół złego wchłaniania (neomycyna, kanamycyna p.o.)

• bardzo rzadko zaburzenia hematologiczne (leukopenia, granulocytopenia, eozynofilia)

Przeciwwskazania

• nadwrażliwość na aminoglikozydy

• ostra niewydolność nerek/wątroby

• znaczne upośledzenie słuchu

• ciąża (tylko w ostateczności), NIE laktacja

• zapalenie, niedrożność jelit, zespół złego wchłaniania (p.o.)

Interakcje

• synergizm z β-laktamami, ale mieszanie z penicylinami powoduje ich inaktywację → PODAWAĆ Z OSOBNYCH WKŁUĆ (podobnie: cefalosporyny, amfoterycyna B, heparyna)

• potęgują działanie leków blokujących płytkę nerwowo-mięśniową

• nasilenie działania innych leków oto- i nefrotoksycznych (preparaty Ca, niektóre cefalosporyny, cidofowir, cyklosporyna, metoksyfluran, takrolimus, furosemid, kapreomycyna, karboplatyna, wankomycyna, kwas etakrynowy)

• kwas askorbinowy osłabia działanie

• streptomycyna nasila działanie leków p/zakrzepowych

Podsumowanie

W związku z wprowadzeniem nowych mniej toksycznych leków obserwuje się stopniowy spadek zastosowania aminoglikozydów. Zużycie gentamycyny w USA zmalało w okresie 1987-1990 roku o prawie 70%, a w latach 1995-1998 o kolejne 56%. Niemniej jednak antybiotyki te odgrywają istotą (choć zmieniającą się) rolę w terapii ciężkich zakażeń wywołanych przez enterokoki i pałeczki Gram-ujemne.

MAKROLIDY

Otrzymywane z gatunku Streptomyces erythreus. W 1950 pierwszy lek: picromycyna. W 1952 erytromycyna i karbomycyna wprowadzone do kliniki.

Mechanizm działania

Wiążą się odwracalnie z podjednostką 50S rybosomu i hamują syntezę białka w stadium wydłużania łańcucha:

• dysocjacja transportowego RNA (tRNA), hamowanie translokacji rybosomu

• zaburzają wiązanie z rybosomami innych antybiotyków (linkomycyna, chloramfenikol) - podobne punkty uchwytu

• hamowanie wzrostu bakterii

• bakteriostatycznie, w pewnych warunkach lub wobec niektórych drobnoustrojów również bakteriobójczo

Klasyfikacja

12 - metimycyna

14 - erytromycyna, oleandomycyna, sporeamycyna, fluritromycyna, klaritromycyna, nitromycyna, roksytromycyna

15 - azalidy (azytromycyna)

16 - josamycyna, kitazamycyna, spiramycyna, midekamycyna, miokamycyna, rokitamycyna

17 - lankacydyna

Działanie

• drobnoustroje G(+), w mniejszym stopniu G(-) (podobnie jak penicyliny naturalne): Campylobacter, B. pertussis, Listeria, Streptococcus, Corynebacterium, H. influenzae, H. ducrei, M. catarrhalis, Neisseria, Prevotella, Clostridium, Actinomyces, Pasteurella, Borrelia; prątki atypowe +/-

• patogeny wewnątrzkomórkowe - Mycoplasma, Chlamydia, Legionella

• nie działają/słabo: Staphylococcus, Enterococcus, Enterobacteriaceae, P. aeruginosa, B. fragilis, H. parainfluenzae

• oporność na nie narasta stosunkowo szybko

• mają właściwości przeciwzapalne: hamują syntezę cytokin prozapalnych i molekuł adhezyjnych

Oporność

• krzyżowa wobec makrolidów i może rozciągać się na streptograminy i linkosamidy - oporność typu MLS (zmiana struktury miejsca wiązania antybiotyku)

• układ aktywnego transportu wypompowujący antybiotyk na zewnątrz komórki (mrsA, mefA, mefE)

• oporność enzymatyczna - esteraza makrolidów (Enterobacteriaceae)

• zmiana struktury białka w podjednostce 50S rybosomu

• metylazy ermA-C: konstytutywne (oporność MLS_B) i indukowane (oporność tylko na makrolidy)

• mutacje: prątki, ziarniaki G(+), B. subtilis, Campylobacter

• naturalna oporność u Enterobacteriaceae, P. aeruginosa i Acinetobacter związana z trudną penetracją błony zewnętrznej

Farmakokinetyka

• słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego (ok. 50%)

• duża zdolność przechodzenia do tkanek, rozmieszczenie w całej wodzie wewnątrzustrojowej, w tym wewnątrzkomórkowo

• wysokie stężenia w pęcherzykach płucnych i w żółci, słaba penetracja do CSF

• erytromycyna ulega dezaktywacji w żołądku

• półsyntetyczne lepiej penetrują do tkanek, większa aktywność przeciwdrobnoustrojowa, dłuższy okres półtrwania.

Działania niepożądane

• nudności, biegunki, wymioty, bóle brzucha o charakterze kurczowym (też po podaniu pozajelitowym)

• hepatotoksyczność (zwłaszcza estry erytromycyny) - cholestaza o łagodnym lub umiarkowanym nasileniu; cięższe reakcje (cholestatyczne zapalenie wątroby) przypominają ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego ujawniające się po 10-15 dniach stosowania

• ototoksyczność (szum w uszach)

• zaburzenia rytmu serca:

• wydłużenie odstępu QT po podaniu pozajelitowym

• po iniekcji: bradykardia, spadki ciśnienia, zatrzymanie akcji serca, częstoskurcze nadkomorowe

• po podaniu doustnym zaburzenia rytmu związane są z zaburzeniami elektrolitowymi lub interakcjami z innymi lekami

• odczyny alergiczne (wysypka), gorączka, eozynofilia

• zaburzenia ośrodkowe - bóle i zawroty głowy, czasem halucynacje lub reakcje psychotyczne

• śródmiąższowe zapalenie nerek

• zapalenie żył po podaniu i.v., ból po podaniu i.m. (rzadko podawane w ten sposób)

Interakcje

• blokują P-450 (CYP3A4), powodując wzrost stężenia leków metabolizowanych przez ten enzym (triacetyloleandomycyna > erytromycyna, josamycyna, klaritromycyna; wpływu nie mają: azytromycyna, rokitamycyna, ditromycyna, spiramycyna)

• teofilina - objawy przedawkowania

• karbamazepina - ataksja, wymioty

• leki przeciwhistaminowe (astemizol, terfenadyna) , chinolony - wydłużenie odstępu QT i komorowe zaburzenia rytmu

• leki przeciwzakrzepowe - wzrost ryzyka krwawienia

• poza tym: nasilenie działania digoksyny, dizopiramidu, bromokryptyny, cyklosporyny (erytromycyna) GKSów, triazolamu, kwasu walproinowego, alkaloidów sporyszu

Erytromycyna

• działa na: paciorkowce z gr. A, B, C i G, gronkowce, Propionibacterium, Eubacterium, Bifidobacterium, Lactobacillus, Peptostreptococcus, Clostridium tetani i perfringens, N. meningitidis, Legionella, Campylobacter, T. pallidum, Chlamydia, Mycoplasma

• 14-członowy makrocykliczny pierścień laktonowy, do którego przyłączone są dwie reszty cukrowe - dezozamina i kladynoza

• wrażliwa na HCl, pokarm opóźnia wchłanianie (nie dotyczy to estolanu)

• wchłaniana w umiarkowanym stopniu, wiązanie z białkami ok. 70%, max stężenie po ok. 4h

• wydalana głównie z żółcią (postać czynna), 2-5% z moczem. Stężenie w żółci może 10-krotnie przekraczać stężenie w osoczu

• dobrze penetruje do większości tkanek (z wyjątkiem mózgu oraz CSF), przenika przez łożysko, jest wydzielana do mleka, płynu sterczowego, ucha środkowego

• T1/2 w surowicy = 1,4 h, stężenie terapeutyczne utrzymuje się przez 6 h

• podawana p.o. lub i.v., modyfikacja dawkowania w niewydolności nerek

• wskazania:

• zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych: paciorkowcowe, legionellowe (raczej azytromycyna / fluorochinolony), mykoplazmowe (też tetracykliny), chlamydiowe

• listerioza, krztusiec, błonica (też klaritromycyna, azytromycyna)

• lekkie i umiarkowane zakażenia skóry i tkanek miękkich, spowodowane przez paciorkowce i (wrażliwe) gronkowce

• pełzakowica jelitowa, biegunki C. jejuni

• Chlamydia trachomatis (płuc i spojówek też), rzeżączka i kiła u uczulonych na penicylinę

• zakażenia w obrębie miednicy u kobiet, NGU w ciąży, zapalenie płuc i spojówek u noworodków (Neisseria)

• tężec - przy uczuleniu na penicylinę

• profilaktyka choroby reumatycznej przy uczuleniu na penicylinę

• infekcyjne zapalenie wsierdzia po zabiegach dentystycznych (lepsza klindamycyna)

Klaritromycyna

• 2-4 razy bardziej aktywna wobec bakterii G(+)

• najlepiej wchłania się z przewodu pokarmowego, niezależnie od pokarmów; trwała w środowisku kwaśnym

• biodostępność większa niż erytromycyny (55%), T1/2 = 4-5 h

• szybka biotransformacja (wątroba, P-450), w wyniku której powstaje aktywny 14-hydroksy-metabolit, osiągający maksymalne stężenie w surowicy po około 3 godzinach od podania leku (T1/2 = 7 h) → efekt pierwszego przejścia

• wydalana z moczem w 20-49%

• kumulacja w tkankach, stosunek stężenia tkankowego do stężenia w surowicy (tissue-serum ratio - TSR) większy od erytromycyny, mniejszy od azitromycyny; waha się w zależności od tkanki (płuca, migdałki podniebienne, błona śluzowa nosa) od 0,5 do 30

• dobrze przenika do ucha środkowego, makrofagów płucnych i neutrofilów

• długi okres biologicznego półtrwania umożliwia podawanie 2 razy na dobę

• wskazania:

• paciorkowcowe zapalenia migdałków (PRSP oporne)

• infekcje górnych dróg oddechowych: H. influenzae, Moraxella, Mycoplasma, Chlamydia, Legionella

• infekcje skóry i tkanek miękkich S. aureus i S. pyogenes

• zakażenia H. pylori - terapia eradykacyjna choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy

• profilaktyka zakażeń M. avium u chorych z HIV, infekcje prątkami atypowymi (+etambutol/ryfabutyna)

• toksoplazmozowe zapalenie mózgu

• biegunki o etiologii Cryptosporidium u pacjentów z AIDS

• trąd lepromatyczny - historycznie, podawana z minocykliną

Azitromycyna

• półsyntetyczny makrolid z 15 członowym pierścieniem

• biodostępność ok. 37%, wchłanianie szybkie, zmniejszane przez pokarm; przenika dobrze do tkanek z wyjątkiem CSF

• powolna redystrybucja, wiązanie z białkami ok. 50%, T1/2 = 11 - 57 h

• w komórce osiąga stężenia 20-200 razy większe niż w surowicy → skrócenie terapii do 3-5 dni

• wydalana głównie z żółcią (metabolit), 6% przez nerki (postać niezmieniona)

• objawy niepożądane ze strony przewodu pokarmowego

• działanie: H. influenzae, Campylobacter, Chlamydia, Mycoplasma, Legionella, N. gonorrhoeae, Fusobacterium, M. avium, Toxoplasma gondii, Plasmodium, Cryptosporidium

• wskazania:

• chlamydiowe infekcje układu moczowo-płciowego (pojedyncza dawka)

• ziarnica weneryczna (zamiast erytromycyny lub tetracyklin)

• toksoplazmozowe zapalenie mózgu

• biegunki o etiologii Cryptosporidium u pacjentów z AIDS

Roksitromycyna - dobrze się wchłania (z pokarmem 2x gorzej), nie hamuje P450, T1/2 ok. 12 h. Wskazania: infekcje dróg oddechowych, skóry i tkanek miękkich. Powoduje „torsade de pointes”.

Diritromycyna - związek prekursorowy, postać aktywna - erytromycylamina (pochodna erytromycyny grupą 9-amino zamiast 9-keto). Takie samo spektrum jak erytromycyna, ale nieco słabsza absorpcja, niskie stężenia w osoczu. Stosowana w infekcjach górnych dróg oddechowych → 1 dawka dobowa (p.o., tabletki powlekane).

Spiramycyna - w 36% wchłaniana z przewodu pokarmowego, przenika przez barierę łożyskową i do mleka matki. Nie hamuje cytochromu P-450. Wskazania podobne do erytromycyna, słabiej działa na H. influenzae.

Troleandomycyna

Oleandomycyna - wyizolowana ze Streptomyces antibuticus. Działanie bakteriostatyczne takie samo jak erytromycyny.

KETOLIDY - TELITROMYCYNA, CETROMYCYNA, SOLITROMYCYNA

• półsyntetyczne pochodne erytromycyny

• mniej wrażliwe na mechanizmy oporności bakteryjnej - metylazy, pompy

• działanie: bakterie G(+) oporne na makrolidy, gronkowce, paciorkowce, S. pneumoniae, Haemophilus, Moraxella, Chlamydia, Mycoplasma, Legionella

• oporne: niektóre S. aureus i S. pyogenes - konstytutywne metylazy rybosomów

• telitromycyna podawana p.o., biodostępność 60%, max stężenie po 0,5-4h, T1/2 = 10h, 60-70% wiązania z białkami

• stężenie w tkankach 2-10x↑ niż w surowicy (w fagocytach 500x↑)

• metabolizm w wątrobie (50% przez CYP3A4)

• przy niewydolności wątroby lub nerek z KK > 30 ml/min nie jest konieczna modyfikacja dawkowania

• wskazania - zakażenia dróg oddechowych: ciężkie zaostrzenia przewlekłego zapalenia oskrzeli, ostre bakteryjne zapalenie zatok, pozaszpitalne zapalenia płuc

• p/wskazania: LQTs, hipokalemia, hipomagnezemia, bradykardia, przyjmowanie leków antyarytmicznych (chinidyna, prokainamid, amiodaron) lub wydłużających QT (cizapryd, pimozyd)

• działania niepożądane:

• nudności, wymioty, biegunka, rzekomobłoniaste zapalenie jelit

• spowolniona akomodacja wzroku

• ↑ transaminaz, zapalenie wątroby

• przełomy miasteniczne

• ↑ QTc, ryzyko arytmii

LINKOZAMIDY

Wyizolowane w 1962 ze Streptomyces lincolniensis.

Linkomycyna → modyfikacja chemiczna → klindamycyna (-Cl zamiast -OH, lepsza biodostępność i efekt p/bakteryjny)

Działanie

• łączą się z podjednostką 50S rybosomu

• aktywne wobec G(+): MSSA, MSCNS, Streptococcus; wielu beztlenowców: Bacteroides, Fusobacterium, Pepto(strepto)coccus, Clostridium, Actinomyces; Nocardia, Chlamydia, Plasmodium, Toxoplasma, Pneumocystis

• nie działają na tlenowe G(-), Mycoplasma

• oporność typu MLS_B, brak oporności transportowej

Klindamycyna

• prawie całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego (> 90%), niezależnie od pokarmu

• stężenie maksymalne po 2-3 h, T1/2 = 3 h, wiązanie z białkami 90%

• palmitynian klindamycyny - prolek hydrolizowany do postaci aktywnej, stosowany w pediatrii

• łatwo przenika do płynów ustrojowych i tkanek (także kości i stawy), przenika przez łożysko, kumuluje się w fagocytach; słabiej przenika do CSF (ale wystarczająco do leczenia toksoplazmozy)

• 90% metabolizowane w wątrobie, 10% wydalane z moczem i niewielka ilość z kałem w postaci aktywnej

• działania niepożądane:

• biegunki (20%), rzekomobłoniaste zapalenie jelit, podwyższenie aminotransferaz

• wysypki (częste u pacjentów z AIDS), z. Stevensa-Johnsona, anafilaksja

• trombocytopenia, granulocytopenia, zakrzepowe zapalenie żył

• hamuje przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe i potęgują działanie środków o działaniu kuraropodobnym

• działa na: S. aureus, S, pyogenes, S. pneumoniae, B. fragilis, beztlenowce, pierwotniaki, Plasmodium oporne na chlorochinę

• szczepy oporne wśród gronkowców, E. faecalis, Neisseria, H. influenzae

• wskazania:

• infekcje beztlenowcami (B. fragilis) lub G(+) tlenowymi ziarenkowcami (uwaga na DN!)

• infekcje dolnych dróg oddechowych, zachłystowe zapalenie płuc, ropień płuca, beztlenowe zapalenie płuc/opłucnej

• zakażenia skóry i tkanek miękkich

• zakażenia wewnątrzbrzuszne

• zakażenia kości i stawów, w tym ostre krwiopochodne zapalenie szpiku kostnego

• trądzik

• bakteryjne zapalenie pochwy → miejscowo

• + primachina → pneumocystozowe zapalenie płuc (II rzut)

• + pirymetamina + kwas foliowy → toksoplazmozowe zapalenie mózgu (II rzut)

Linkomycyna

• słabsze działanie w porównaniu z klindamycyną, oporność krzyżowa, podobna farmakokinetyka i działania niepożądane

• aktywna wobec: bakterii beztlenowych (zwłaszcza paciorkowców) i pałeczek G(-)

• podawana doustnie 3-4x/dobę, domięśniowo, dożylnie (co 12 godz)