Pedagogiczne kształcenie nauczycieli - program 60 godz. wykładów z pedagogiki
(program ramowy)
mgr Magdalena Adamus
mgr Marcin Fankanowski
mgr Barbara Krzempek
mgr Anna Olszowa
mgr Marzena Tkocz - koordynator Zespołu Pedagogów
Zajęcia z pedagogiki mają przygotować przyszłego nauczyciela do realizacji zadań nowej – zreformowanej szkoły, a
zwłaszcza inspirować do twórczego i refleksyjnego działania w roli nauczyciela.
W opisie programu wykładów z pedagogiki można wyróżnić moduły tematyczne oraz spis obowiązującej studentów
literatury podstawowej oraz literatury uzupełniającej.
Wykłady z pedagogiki kończą się egzaminem testowym, obejmującym całość problematyki wykładów. Aby
ułatwić studentom przygotowanie się do egzaminu przygotowaliśmy komplet folii do wykładów w wersji
elektronicznej, dostępny dla studentów na stronie CEN UWr. (www.cen.uni.wroc.pl - Uprawnienia pedagogiczne
/ Pedagogika – materiały do wykładów)
I. Filozoficzno-psychologiczne i socjologiczne podstawy wychowania i nauczania
Cele:
Student potrafi:
- wymienić i rozpoznać w praktyce elementy konstytuujące różne ideologie edukacyjne
- wskazać źródła i uzasadnić celowość głównych elementów reformy szkoły (edukacja holistyczna, dialogowa,
aktywizacja metod nauczania, uczenie się we współpracy, problemowe uczenie się, ochrona praw dziecka)
- podać, opisać i ocenić poznane przykłady innowacji pedagogicznych,
- opisać specyfikę warunków pracy w alternatywnej szkole
1. Wykład – 2 godz.
Pedagogika – nauka czy filozofia wychowania? (spory wokół pojęcia „wychowanie” i „nauczanie”).Odmiany
myślenia o edukacji. Rola przedrozumienia i samowiedzy w pracy nauczyciela – wprowadzenie do rozpoznawania
osobistych teorii nauczania i wychowania
Literatura obowią zkowa:
Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 1, str.11-13 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004
J. Rutkowiak, „Pulsują ce kategorie” jako wyznaczniki mapy odmian myś lenia o edukacji, w: Odmiany myś lenia o edukacji, str. 16-24 ( wybrane fragmenty), red. J. Rutkowiak, Ofic. Wyd. IMPULS, Kraków 1995.
K. Polak ,,Podąż ają c ku niewidocznemu (teorie indywidualne nauczycieli)”, str. 162-168 (wybrane fragmenty), w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000
B.Śliwerski Współczesne teorie i nurty wychowania, str. 33, Ofic.Wyd.IMPULS, Kraków 1998
Literatura uzupełniają ca:
M. Budajczak M. Edukacja domowa, Gdańskie Wyd.Psychol., Gdańsk 2004
B. Śliwerski, Współczesne teorie i nurty wychowania str.11-41, Ofic. Wyd. IMPULS, Kraków 1998
B.D.Gołębniak , Szkoła wspomagają ca rozwój, w : Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 2, str.107 – 117 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004
L. Kohlberg, R. Mayer, Rozwój jako cel wychowania w: Spory o edukację . Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, red. Z. Kwieciński, L. Witkowski, Edytor, Warszawa 1993.
R. Meighan, Wczesne wychowanie i kształcenie ( Ideologie edukacji – str. 171-179), w: Nieobecne dyskursy, cz. V, red., Z. Kwieciński, Studia kulturowe i edukacyjne, Uniw. M. Kopernika, Toruń 1997
2-3. Wykład –4 godz.
Filozoficzno-psychologiczne podłoże reformy systemu edukacji w Polsce. Edukacja monologowa a wpływ
konstruktywizmu , psychologii rozwoju i psychologii humanistycznej – implikacje dla pedagogiki i dydaktyki.
Edukacja poprzezprzedmiotowa i dialogowa w szkole.
Literatura obowią zkowa:
B.D.Gołębniak , Szkoła wspomagają ca rozwój, w : Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 2, str.99 -107 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004
Uczenie metodą projektów (red.)B.D.Gołę bniak, str. 82-89 , WSiP, Warszawa 2002
M. Grondas, Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.
H. Rylke, Grażyna Klimowicz , Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992
M. Sielatycki, Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła.
Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999
Literatura uzupełniają ca:
Z. Melosik, Pragmatyzm i edukacja w Stanach Zjednoczonych: mię dzy poglą dami J Deweya a współczesną rzeczywistoś cią , w: Odmiany myś lenia o edukacji, red. J. Rutkowiak, Ofic. Wyd. IMPULS, Kraków 1995.
D. Klus-Stań ska, Konstruowanie wiedzy w szkole, str. 50-150 (wybrane fragmenty), Wyd. Uniw. Warmiń sko-Mazurskiego, Olsztyn 2000
D. Klus-Stańska, Narracja w szkole, str. 189-212, w: Narracja jako sposób rozumienia ś wiata, red. J. Trzebiński, Gdańskie Wyd. Psych., Gdańsk 2002.
4.Wykład – 2 godz.
Polityczne uwarunkowania edukacji i szkoły. Edukacja międzykulturowa .
Literatura obowią zkowa:
W. Ciczkowski ., Podstawy edukacji. Wydawnictwo: WOM w Olsztynie, Olsztyn 1992, s. 55 – 56
Z. Melosik., Kultura popularna jako czynnik socjalizacji , str. 68 – 93 (wybrane fragmenty, w: Z. Kwieciński,
B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podrę cznik akademicki, tom 2, WSiP, Warszawa 2002
Szkudlarek T ., Pedagogika mię dzykulturowa (rozdz. 16, w: Z. Kwieciński, B. Śliwerski
(red .), Pedagogika. Podrę cznik akademicki, tom 1, WSiP, Warszwa 2002, str. 415 - 424 (wybrane fragmenty).
5. Wykład – 2 godz.
Szkolnictwo alternatywne – źródła narodzin i kierunki rozwoju.
Szkoła, jako organizacja ucząca się – przygotowanie do zmian, wizje przyszłości.
Literatura obowią zkowa:
S. Wołoszyn, Nowe Wychowanie i współczesne alternatywy wychowawcze jako inspiracje dla praktyki edukacyjnej, str. 75-
88 (wybrane fragmenty), w: Odmiany myś lenia o edukacji, red. J. Rutkowiak, Ofic. Wyd. IMPULS, Kraków 1995
A. Janowski, Uczeń w teatrze ż ycia szkolnego, str. 141-145 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 1995
M.Płócińska, H.Rylke, Czas współpracy i czas zmian, str. 40- 64, 125-156 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 2002
Literatura uzupełniają ca:
R. Meighan, Edukacja: koniec trzech dogmatów i nastę pny system uczenia się, str. 3-21 (wybrane fragmenty), seria Biblioteka „Nowego w Szkole”, Wyd. Naucz., Jelenia Góra 1998.
II. Szkoła demokratyczna
Cele:
Student potrafi:
- wymienić podstawowe założenia reformy systemu oświaty,
- wykorzystywać znajomość przepisów prawa oświatowego w praktyce edukacyjnej,
- wymienić zadania poradni psychologiczno-pedagogicznej
6-7 Wykład – 4 godz.
Zreformowany system oświaty w Polsce. Struktura systemu oświaty. Nauczyciel i uczeń w polskich przepisach prawa Nadzór pedagogiczny. Społeczne organy w systemie oświaty. Szkoła w środowisku lokalnym.
Literatura obowią zkowa:
Ustawa o systemie oś wiaty. Stan prawny na 1 stycznia 2004 (wybrane fragmenty)
M. Osuch M., Wychowanie i wychowawca w polskich przepisach prawa, w: Poradnik wychowawcy, red. M.
Pomianowska, część I, Wydawnictwo Dr Josef Raabe, C 2.1. (wybrane fragmenty).Warszawa 2000
Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno - pedagogicznej
w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach ( wybrane fragmenty)
Literatura uzupełniają ca:
B. Śliwerski, Wzbudzanie demokracji w szkole, str. 15-41( wybrane fragmenty), w: Klinika szkolnej demokracji, Ofic. Wyd.
IMPULS, Kraków 1996.
A. Vic Kelly, Edukacja w społeczeń stwie demokratycznym: podstawowe zasady, str. 123-150, w: Nieobecne dyskursy, cz. V, red., Z. Kwieciński, Studia kulturowe i edukacyjne, Uniw. M.Kopernika, Toruń 1997
III. Rozwój zawodowy nauczyciela
Cele:
Student potrafi:
- uzasadnić znaczenie dobrego startu zawodowego nauczyciela
- zinterpretować zachowania uczniów podczas pierwszej lekcji
- wymienić i rozpoznać fazy w nastawieniu zawodowym nauczyciela
- wyjaśnić związek między samorozwojem a jakością pracy nauczyciela
- wymienić czynniki intensyfikujące i blokujące samorozwój nauczyciela
- podać przykłady rozwijania autonomicznej i refleksyjnej postawy w pracy nauczyciela
- opisać objawy i skutki ,,wypalenia zawodowego” nauczyciela oraz podstawowe sposoby samopomocy
- przedstawić ścieżki awansu zawodowego nauczyciela
8. Wykład – 2 godz.
Start zawodowy nauczyciela
Literatura obowią zkowa:
R.I. Arends, Uczymy się nauczać, str. 396-409, WSiP, Warszawa 1998.
A. Janowski, Uczeń w teatrze ż ycia szkolnego, str. 88-99, 131-139, 146-163 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 1995.
9-10. Wykład – 4 godz.
Samorozwój nauczyciela. Stadia rozwoju zawodowego nauczyciela. Bariery i źródła samorozwoju. Wypalenie
zawodowe nauczycieli - grupy wsparcia. Etyka zawodu nauczyciela
Literatura obowią zkowa:
R.I. Arends, Uczymy się nauczać, str. 49, WSiP, Warszawa 1998.
R. Kwaśnica, Wprowadzenie do myś lenia o wspomaganiu nauczycieli w rozwoju, str. 27-30, WOM, Wrocław 1994.
B. Śliwerski, Nauczycielskie manewry wobec uczniów, str. 179-198, w : Jak zmieniać szkołę . Studia z polityki oś wiatowej i pedagogiki porównawczej, Ofic. Wyd. IMPULS, Kraków 1996.
E. Kędracka, Wypalanie się zawodowe nauczycieli, str.29-41, w: Szkoła a wypalenie zawodowe, red. J. Kropiwnicki, Wyd.
Naucz., Jelenia Góra 1999
P. Meirieu, Moralne wybory nauczycieli,. Warszawa 2003
Literatura uzupełniają ca:
B. Śliwerski , Co z etyką nauczycieli? str. 193-204, w: Jak zmieniać szkołę . Studia z polityki oś wiatowej i pedagogiki porównawczej, Ofic. Wyd. IMPULS.
W. ś łobicki, Nauczyciele a szkolne stresy, czyli o syndromie wypalenie zawodowego, str. 17-28, w: Szkoła a wypalenie zawodowe, red. J. Kropiwnicki, Wyd. Naucz., Jelenia Góra 1999
11. Wykład – 2 godz.
Awans zawodowy nauczyciela. Diagnoza i planowanie rozwoju zawodowego. Wewnątrzszkolne doskonalenie
nauczycieli. Mierzenie jakości pracy szkoły. Placówki i formy doskonalenia nauczycieli
Literatura obowią zkowa:
Awans zawodowy nauczyciela. Poradnik, str. 5-7, 11-15, CODN, Warszawa 2000.
Program Nowa Szkoła, Wewną trzszkolne doskonalenie nauczycieli, str. 39, 41, CODN, Warszawa 1999
I.Dzierzgowska , Mierzenie pracy szkoły, Edukacja i Dialog 1996 nr 10.
H. Dybek, „Doradztwo metodyczne i doskonalenie zawodowe nauczycieli” (wybrane fragmenty) , str. 16, 31-59, Impuls, Kraków 2000.
Literatura uzupełniają ca:
Awans zawodowy nauczyciela. Poradnik, str. 157-167 (Regulacje prawne), CODN, Warszawa 2000.
Ministerstwo Edukacji Narodowej o doskonaleniu nauczycieli, str. 18-24 , Biblioteczka Reformy, Warszawa, marzec 1999.
IV. Kompetencje dydaktyczne nauczyciela
Cele:
Student potrafi:
- wymienić etapy i fazy planowania w nauczaniu,
- formułować cele nauczania (ogólne, operacyjne)
- opisać tradycyjny i alternatywny model planowania
- wymienić sposoby gospodarowania przestrzenią klasy, dostosowane do stylu kształcenia oraz strategii
nauczania
- wymienić i opisać czynniki motywujące uczniów do nauki
- opisać rolę i źródła motywacji wewnętrznej w pracy ucznia oraz sposoby jej wzbudzania podczas lekcji
- podać przykłady zachowań nauczycieli sprzyjające (niesprzyjające) twórczości uczniów,
- opisać różne style nauczania oraz ocenić ich przydatność w określonych sytuacjach dydaktycznych,
- omówić społeczne modele uczenia się i nauczania, modele rozwoju osobowości oraz modele behawioralne
(założenia, strukturę modelu, rolę nauczyciela, dydaktyczne i wychowawcze efekty),
- omówić różne typy i modele oceniania,
- opisać czynniki wpływające na jakość oceniania,
- wymienić różne funkcje oceny w szkole i podstawowe błędy popełniane przy ocenianiu uczniów.
12. Wykład – 2 godz.
Planowanie działań dydaktycznych w klasie szkolnej. Tradycyjna i alternatywna postać planowania. Fazy
planowania. Okresy planistyczne. Cele i zadania dydaktyczne Konspekty i scenariusze zajęć. Programy nauczania..
Ewaluacja działań dydaktycznych
R.I. Arends, Uczymy się nauczać, str. 61-66 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 1998.
B.D.Gołębniak , Nauczanie i uczenie się w klasie, w : Pedagogika. Podrę cznik akademick cz,2, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski , str.188 -193 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004
E. Perrot, Efektywne nauczanie. Praktyczny przewodnik doskonalenia nauczania, str. 21-23 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 1995.
B. Niemierko, Cele nauczania, str. 9-14, 20-21, w: Sztuka nauczania, tom I, red. K. Kruszewski, PWN, Warszawa 1998.
B.D.Gołębniak , Program szkolny, w : Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 2, str 128-131 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004
Literatura uzupełniają ca:
Uczenie metodą projektów (red ) B. Gołębniak,, WSiP, Warszawa 2002, s.53 - 65
13. Wykład – 2 godz.
Kształtowanie środowiska sprzyjającego uczeniu się.
Klasa jako środowisko uczenia się. Czynniki motywujące uczniów do nauki. Animacja przestrzeni klasy.
Literatura obowią zkowa:
S. Mieszalski, O przymusie i dyscyplinie w klasie szkolnej, str. 62-72 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 1997.
B.D.Gołębniak , Nauczanie i uczenie się w klasie, w : Pedagogika. Podrę cznik akademicki cz,2, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski , str.194-195 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004
Literatura uzupełniają ca:
Z. Melosik, Edukacja a przemiany kultury współczesnej Implikacje dla teorii i praktyki, str. 18-34, w: Nowe konteksty edukacji alternatywnej XXI wieku, red. B. Śliwerski, Impuls, Kraków 2001.
14. Wykład – 2 godz
Style nauczania
Literatura obowią zkowa:
G.D. Fenstermacher, J.F. Soltis, Style nauczania, str. 12-19, 23-27, 34-42, 46-54, 61-65, 67-78 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 2000.
15. Wykład – 2 godz.
Społeczne modele nauczania i uczenia się w klasie szkolnej (uczenie się we współpracy i odgrywanie ról). Modele rozwoju osobowości (uczenie się z doradcą). Behawioralne modele uczenia się i nauczania (symulacje)
Literatura obowią zkowa:
B. Joyce, E. Calhoun, D. Hopkins, Przykłady modeli uczenia się i nauczania, str. 40-43, 98-121, 122-140, WSiP, Warszawa 1999
16. Wykład – 2 godz.
Aktywność twórcza ucznia i jej uwarunkowania.
Literatura obowią zkowa:
S. Mieszalski, Aktywizować uczniów – co to znaczy? str. 251-260, w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, red.
K. Kruszewski, WSiP, Warszawa 2000.
E. Nęcka, Psychologia twórczoś ci, str. 149-151, 199-214, Gdańskie Wyd. Psych., Gdańsk 2001.
Literatura uzupełniają ca:
Ł. Dawid, Uczenie się jako forma działalności ucznia, str. 47-57, w: Dziecko w ś wiecie szkoły. Szkice o wychowaniu, red. B. Dymara, IMPULS, Kraków 1998.
17-18. Wykład – 4 godz.
Aktywizujące formy i metody nauczania. Integracja międzyprzedmiotowa (metoda projektu).
Literatura obowią zkowa
D. Bernacka, Od słowa do działania, str. 34, 50-59, 102-106, 116-119, 155-159, Wydawnictwo Akademickie „śak”,
Warszawa 2001.
E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie, str. 33-37, 185-196 (wybrane fragmenty), Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000.
K. Rau, E. Ziętkiewicz, Jak aktywizować uczniów, str. 18-22, 46-49, 65-69, 73-79 (wybrane fragmenty), Oficyna Wydawnicza G&P, Poznań 2000.
Literatura uzupełniają ca:
Reid A., P. Forrestal, J. Cook, Uczenie się w małych grupach w klasie,Warszawa 1996, WSiP .
Ocena w szkole. Funkcje oceny w szkole. Wybrane modele oceniania. System oceniania w polskiej szkole – ocenianie
zewnętrzne i wewnątrzszkolne. Zasady dobrego oceniania.
Literatura obowią zkowa:
B. Krywult-Szczudło, Pułapki oceniania, str.207-210 (wybrane fragmenty), w: Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej, Zeszyt 1-2/2001, Warszawa-Wrocław.
W. Walczak, Jak oceniać ucznia? str. 7-17, 38-56 (wybrane fragmenty), Galaktyka, Łodź 2001.
Literatura uzupełniają ca:
J. Chodnicki, M. Dąbrowski, A. Dubiecka, M. Fryska, D. Obidniak , Szkolny system oceniania. Praktyczny poradnik dla
dyrektorów szkół i nauczycieli, rozdz. 3, Co ustala prawo? str. 24-41, WSiP, Warszawa 2000.
V. Kompetencje wychowawcze nauczyciela
Cele:
Student potrafi:
- wymienić i omówić warunki wspierania rozwoju ucznia w szkole,
- wytłumaczyć pojęcie, rolę oraz sposób tworzenia ,,systemu wychowawczego” szkoły,
- przedstawić strukturę procesu wychowawczego i opisać różne typy metod wychowawczych
- wymienić czynniki sprzyjające powstawaniu agresji w szkole i sposoby przeciwdziałania przemocy
- opisać formy udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej
- wymienić i wyjaśnić podstawowe założenia hermeneutyki pedagogicznej,
- przedstawić i uzasadnić różne stanowiska dotyczące przymusu i dyscypliny w klasie szkolnej,
- wymienić podstawowe założenia i metody behawiorystycznego i humanistycznego modelu kierowania zespołem
klasowym,
- zdefiniować podstawowe pojęcia z zakresu pedagogiki specjalnej,
- wymienić cele i integracyjne formy kształcenia specjalnego,
- uzasadnić znaczenie indywidualnego podejścia w nauczaniu dziecka nietypowego oraz współpracy z jego rodziną,
terapeutami,
- opisać specyfikę funkcjonowania dzieci nietypowych (ograniczenia i możliwości) oraz zasady ich nauczania i
wychowania,
- opisać przejawy odmiennego traktowania uczniów słabych,
- wymienić zasady i formy współdziałania nauczycieli z rodzicami,
20. Wykład – 2 godz.
Szkoła jako instytucja społeczna i środowisko wychowawcze. Nauczyciel - wychowawcą
Literatura obowią zkowa:
H. Rylke, Pokolenie zmian. Czego boja się doroś li? str. 115-156, WSiP, Warszawa 1999
J.Marszalek , Rozwój zawodowy wychowawcy. Nowe spojrzenie na wychowawcę w szkole, , str. 1-14 (wybrane
fragmenty), Poradnik wychowawcy, Wyd. Raabe,Warszawa 2000
Literatura uzupełniają ca:
G.Boroń, Współpraca wychowawcy klasy z pedagogiem i psychologiem szkolnym, str.1-20 ( wybrane fragmenty)w:
Poradnik wychowawcy. Wydanie Podstawowe, E.6.1, Wydawnictwo Dr Josef Raabe,Warszawa 2000
21. Wykład – 2 godz.
Oddziaływania wychowawcze w klasie szkolnej – podstawy teorii wychowania. Struktura procesu
wychowawczego. Cztery klasy wpływów (metod) wychowawczych. Grupowe metody wychowania. Projektowanie
sytuacji wychowawczych.
Literatura obowią zkowa:
A. Gurycka, O sztuce wychowania, str. 29-61 (wybrane fragmenty), CODN, Warszawa 1997.
T.E. Dąbrowska, B. Wojciechowska - Charlak, Mię dzy praktyką a teorią wychowania, str.43-45, Wyd. UMCS, Lublin 1997.
Literatura uzupełniają ca:
K. Konarzewski, Podstawy teorii oddziaływań wychowawczych, str. 5-9, 20-21, 245-277, PWN, Warszawa 1987.
22. Wykład – 2 godz.
Przemoc w szkole
Literatura obowią zkowa:
K.Dambach., Mobbing w szkole. Jak zapobiegać przemocy grupowej, GWP, Gdańsk, 2003
H.Rylke , Pokolenie zmian – czego boją się doroś li, WSiP, W-wa 1999
H.Rylke , J.Węgrzynowska, A.Milczarek , Wychowanie przeciw przemocy, str. 1 -31 (wybrane fragmenty), Akademia
Sztuk Społecznych, Fund.Bene Vobis, Warszawa 1998
Literatura uzupełniają ca:
J.Surzykiewicz , Agresja i przemoc w szkole, str. 270-290(wybrane fragmenty), w Pedagogika. Podrę cznik akademicki cz,2, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski , PWN, Warszawa 2004
23. Wykład –2 godz.
Wychowanie przez dialog – zarys hermeneutyki pedagogicznej.
Literatura obowią zkowa:
M. Sawicki, Zarys hermeneutyki pedagogicznej, str. 7-16, 45-93 (wybrane fragmenty), Wyd. Nauk. Semper, Warszawa
1996.
Literatura uzupełniają ca:
M. Sawicki, Zarys hermeneutyki pedagogicznej, str. 33-36, 93-123, Wyd. Nauk. Semper, Warszawa 1996.
24. Wykład- 2 godz.
Relacja nauczyciel-uczeń w szkole ( w świetle analizy transakcyjnej)
Literatura obowią zkowa:
K. Koszewska , Analiza transakcyjna w pracy wychowawcy, , str.1-23, w ; Poradnik wychowawcy, Wyd. Raabe,
Warszawa 2000
A.Chaber , Sytuacja konfliktowa mię dzy nauczycielem a uczniem w uję ciu analizy transakcyjnej, str.63-69 ( wybrane fragmenty), Częstochowa, 1997
25-26. Wykład –4 godz.
Przymus i dyscyplina w klasie szkolnej – przegląd stanowisk. Behawiorystyczny i humanistyczny model kierowania
zespołem klasowym
Literatura obowią zkowa:
S. Mieszalski, O przymusie i dyscyplinie w klasie szkolnej, str. 16-42 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 1997.
R.I. Arends, Uczymy się nauczać, str. 187-207, WSiP, Warszawa 1998.
M.H. Dembo, Stosowana psychologia wychowawcza, str. 280-284, WSiP, Warszawa 1997.
R. Meighan, Socjologia edukacji, str. 217-220 (wybrane fragmenty), Wyd. UMK, Toruń 199
27-28. Wykład – 4 godz.
Między segregacją a integracją – dziecko nietypowe w szkole. Integracyjne formy kształcenia specjalnego.
Charakterystyka dzieci nietypowych (dzieci z wadą wzroku, z osłabionym słuchem, dzieci upośledzone umysłowo, dzieci z
zaburzeniami w porozumiewaniu się i problemami zdrowotnymi, dzieci zdolne). Wskazówki do pracy dydaktyczno-
wychowawczej
Literatura obowią zkowa:
Szkoła dla każ dego Jadwiga Bogucka, PSYCHOLOGA W SZKOLE NR 1/2005
M.H. Dembo, Stosowana psychologia wychowawcza, str. 415, 419-421, 426-435, WSiP, Warszawa 1997.
R.I. Arends, Uczymy się nauczać, str. 168-173, WSiP, Warszawa 1998.
MEN o uczniu zdolnym , Biblioteczka reformy, Warszawa lipiec 1999 ( wybrane fragmenty)
Ustawa o systemie oś wiaty. Stan prawny na 1 stycznia 2004. Rozporzą dzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie warunków i trybu udzielania zezwoleń na indywidualny program lub tok nauki
Literatura uzupełniają ca:
Z. Palak, Nauczanie indywidualne dzieci z inwalidztwem wzroku w opiniach nauczycieli i rodziców, str. 197-208 (wybrane
fragmenty), w: Pedagogika specjalna wobec potrzeb teraź niejszoś ci i wyzwań przyszłoś ci, red. M. Chodkowska. Wyd.
UMCS, Lublin 1998.
Pedagogika specjalna, red. W. Dykcik, str. 197-208 (wybrane fragmenty), Wyd. Nauk. UAM, Poznań 2001
29-30. Wykład – 4 godz.
Relacje nauczyciel – rodzic w szkole. Zasady współdziałania nauczycieli i rodziców. Formy współpracy nauczycieli z
rodzicami (zbiorowe i indywidualne). Trudności w kontaktach z rodzicami
Literatura obowiązkowa:
E.Maksymowska, E.Tolwińska-Królikowska, M.Werwicka,
Pierwsze spotkanie z rodzicami str. 1-18 (wybrane fragmenty), Poradnik nauczyciela Warszawa 2002 ,
T. Garstka, Kłopotliwy rodzic w pracy nauczyciela, w: Poradnik nauczyciela, Wyd. Raabe, Warszawa 2002
Literatura uzupełniają ca:
M.Babiuch, Jak współpracować z rodzicami ,,trudnych” uczniów ?, str.7-16, 40-65, 83-112 , 115 ( wybrane
fragmenty), WSiP, Warszawa 2002
Pedagogiczne kształcenie nauczycieli - program 30 godz. zajęć konwersatoryjno-warsztatowych
z pedagogiki
Warunkiem udziału w zajęciach konwersatoryjno-warsztatowych z pedagogiki jest znajomość treści omówionych
wcześniej na wykładach.
Celem zajęć konwersatoryjno-warsztatowych jest :
• umożliwianie doświadczania siebie w roli nauczyciela
• badanie wybranego problemu / obszaru rzeczywistości edukacyjnej szkoły
• rozpoznawania, rozumienie i tłumaczenie własnej koncepcji „bycia nauczycielem” ( ujawniającej się np. w
realizowanym stylu pracy z grupa, sposobie reagowania na pojawiające się problemy itp.)
W badaniu źródeł, ukrytych motywów własnego działania, szczególnie pomocne są pytania typu : Jak ? ,
Dlaczego ?, Po co ? i próba wyjaśniania ujawnianych wzorów postępowania .
• modyfikowanie wiedzy praktycznej i sposobów działania, pod wpływem:
- autorefleksji
- konfrontowania osobistych poglądów ze studiowaną wiedzą teoretyczną, poglądami innych studentów
-uzyskiwanych informacji zwrotnych, dotyczących przeprowadzonych samodzielnie zajęć . W tym procesie
towarzyszą studentom pytania : Jak moż na inaczej? Dlaczego warto szukać innej drogi? Co by było gdyby…?
Podstawą oceny będzie przygotowanie i przeprowadzenie (wg scenariusza) zajęć ze studentami, na temat, wybrany z programu zajęć konwersatoryjno-warsztatowych z pedagogiki.
Aby doskonalić kompetencje studentów w zakresie umiejętności samodzielnego planowania, realizacji i
ewaluacji zajęć wymagamy, by:
- rozplanowali zajęcia w czasie (planując ewentualne modyfikacje w trakcie ich przebiegu)
- wykorzystywali na zajęciach aktywizujące metody i formy pracy oraz poprawnie je stosowali
- umiejętnie kierowali pracą grupy i skutecznie reagowali na pojawiające się problemy
- przygotowali materiały samokształceniowe z danego tematu dla studentów swojej grupy
-dokonali samooceny przeprowadzonych zajęć i ustosunkowali się do informacji zwrotnych , których udzielają studenci
i nauczyciel akademicki
Przy szczegółowej analizie i ocenie przeprowadzonych przez studenta zajęć posłużymy się arkuszem oceny
Kompetencje nauczycielskie studenta.( por. Pedagogika - materiały do konwersatoriów)
Ponadto do uzyskania zaliczenia konwersatorium z pedagogiki wymagana jest:
- obecność na wszystkich zajęciach (w przypadku opuszczenia zajęć muszą być one zaliczone indywidualnie)
Prezentowany program jest jednolity dla wszystkich studentów, istnieje jednak, przy zachowaniu wspólnych podstaw,
możliwość modyfikacji zajęć konwersatoryjno-warsztatowych i dostosowania ich przebiegu do zainteresowań studentów.
1. Konwersatorium – 2 godz.
Drogi kształcenia pedagogicznego nauczycieli a oczekiwania studentów – zapoznanie z programem zajęć i przyjętą
koncepcją kształcenia nauczycieli
Literatura obowią zkowa:
Uczenie metodą projektów, (red.)D.Gołę bniak str. 20-21(wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 2002
S. Dylak, Konstruktywizm, jako obiecują ca perspektywa kształcenia nauczycieli, str. 25-27 (wybrane fragmenty), w : Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej, Warszawa-Wrocław 2000.
Literatura uzupełniają ca:
H. Mizera, Alte rnatywne sposoby myś lenia o nauczycielu i jego edukacji: pytania do badaczy i edukatorów (wybrane
fragmenty), w: Pedagogika alternatywna – dylematy teorii, red. B. Śliwerski, Ofic. Wyd. IMPULS, Łódź-Kraków 1995
S. Dylak, Nauczycielskie ideologie pedagogiczne a kształcenie nauczycieli, str. 176-189, w: Pedagogika w pokoju nauczycielskim, WSiP, Warszawa 2000.
J. Rutkowiak, Czy jest moż liwe kształcenie nauczycieli do dialogu przez dialog, str. 337-370, w: Pytanie dialog wychowanie, red. J. Rutkowiak PWN, Warszawa 1992.
2. Konwersatorium –2 godz.
Integracja grupy – praca z zespołem klasowym w procesie nauczania i wychowania
Literatura obowią zkowa:
E.Lubczyńska , Integracja klasy, str 1-14 (wybrane fragmenty) w: Poradnik wychowawcy, cz. G. 2.2, Wyd.
Raabe,Warszawa 2000
3. Konwersatorium - 2 godz.
Co dla Ciebie znaczy wychowanie i nauczanie ? - rozpoznawanie osobistych przekonań studentów
Przed zajęciami : Dobra szkoła? (tekst przygotowany na podstawie książ ki A.S.Neill, Summerhill str. 11 – 29, 36-43, Ofic. Wydaw. Almaprint, Katowice 1991 - wybór i opr. M.Tkocz)
Po zajęciach : M.Tkocz, Co dla Ciebie znaczy wychowanie?
Literatura uzupełniają ca:
B. Jędrzejewska, ASSA – szkoła, którą tworzy się dla siebie. Absolwenci mówią o sobie i o ,,swojej ASSA” str. 15-43, w: Czym moż e być szkoła? red. R. Kwaśnica, Towarzystwo Działań dla Samorozwoju, Wrocław 2000.
D. Manelski, Autorska szkoła samorozwoju w ś rodowisku sprzyjają cym samorozwojowi, w: Pedagogika alternatywna –
dylematy praktyki, red. K. Baranowicz, Ofic.Wyd. IMPULS, Lodź Kraków 1995.
4. Konwersatorium – 2 godz.
Jak wspierać samorzą dność szkoły?.
Literatura obowią zkowa (2 teksty do wyboru):
A.Matuszewska –Muranowicz, Działalność samorządu uczniowskiego i jego znaczenie w życiu szkoły, str. 1-18 (wybrane
fragmenty), w: Poradnik wychowawcy, E..1 Wyd. Raabe,Warszawa 2000
A.S. Neill, Summerhill, str. 36-43, Ofic. Wyd. Almaprint, Katowice 1991.
J. Nelsen, Pozytywna dyscyplina, str. 147-177, Rebis, Poznań 2000
5. Konwersatorium - 2 godz.
Pierwsze dni w szkole. Autoprezentacja
Literatura obowią zkowa:
J. Robertson, Jak zapewnić dyscyplinę , ład i uwagę w klasie, str. 67-77, WSiP, Warszawa 1998.
T. Gordon, Wychowanie w samodyscyplinie, str. 25-42, PAX, Warszawa 1997.
R.Pijarowska, A.M.Seweryńska, Sztuka prezentacji Dać szansę młodzież y, czyli jak uczyć prezentacji.. Poradnik dla nauczycieli, str.15-18, 23-27, 31, 37-40, 47-49, 53-54,59-63,75-79 ( wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 2002
Literatura uzupełniają ca:
J. Robertson, Jak zapewnić dyscyplinę , ład i uwagę w klasie, str. 18-54, WSiP, Warszawa 1998.
6. Konwersatorium - 2 godz.
Samoocena ucznia (portfolio i inne metody rozbudzania samooceny). Samoocena nauczyciela
Literatura obowią zkowa:
Uczenie metodą projektów, (red.)D.Gołę bniak str. 22-26 (wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 2002
7. Konwersatorium - 2 godz.
Style uczenia się uczniów
Literatura obowią zkowa:
A. Smith, Przyspieszone uczenie się w klasie, str. 35-37, 43-45, 48, 50-52, WOM, Katowice 1997.
M. Taraszkiewicz, Jak uczyć lepiej, czyli refleksyjny praktyk w działaniu, str. 38, CODN, Warszawa 2000
8. Konwersatorium – 2 godz.
Zagrożenia współczesnej szkoły
Literatura obowią zkowa:
Rozporzą dzenie MENiS z dnia 31 stycznia w sprawie szczegółowych form działalnoś ci wychowawczej i zapobiegawczej wś ród dzieci i młodzież y zagroż onej uzależ nieniem (wybrane fragmenty)
Tomasz Garstka , Wczesne rozpoznawanie niepokoją cych objawów w funkcjonowaniu ucznia, str.23, Poradnik
wychowawcy , Luty 2001
Marek Grondas , Narkotyki w szkole — rozpoznawanie i pierwsza reakcja, w: Poradnik wychowawcy, str. 21-25 Maj 2002 , Wyd. Raabe,Warszawa 2000
M.Pomianowska, Programy profilaktyczne, w: Poradnik wychowawcy, RAABE, cz I.2.2, str. 1-18 ( wybrane
fragmenty)
9. Konwersatorium – 2 godz. (do wyboru przez studentów)
Rola wartości w procesie wychowania
Literatura obowią zkowa:
M.H.Dembo, Stosowana psychologia wychowawcza, Warszawa 1997,str. 192-195 str.202-203,
D.Fontana , Psychologia dla nauczycieli, Poznań 1998 str.257 –259, 264 - 268
K. Ostrowska , W poszukiwaniu wartoś ci Gdań sk 1994,str.7-20,ss.84-87,93-95,101-110
Przemoc w szkole. Jak ja rozpoznawać i jak sobie z nią radzić?
H.Rylke, J.Węgrzynowska, A.Milczarek , Wychowanie przeciw przemocy, str. 1 -31 (wybrane fragmenty), Akademia
Sztuk Społecznych, Fund.Bene Vobis, Warszawa 1998
Literatura uzupełniają ca:
www.przemoc w szkole.pl
J. Danilewska , Agresja u dzieci. Szkoła porozumienia,str.52-69, 95-102 ( wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa 2002
10 -11. Konwersatorium –4 godz.
Diagnoza klasy szkolnej. Projektowanie pracy wychowawczej z klasą (planowanie, organizacja i ocena przebiegu
lekcji wychowawczych).
Literatura obowią zkowa:
H.śmijska, Diagnoza klasy I d – studium przypadku, w: Poradnik wychowawcy F.1.2, str 1- 8 (wybrane fragmenty)
B.Jakubowska, Jak opracować projekt pracy wychowawczej klasą i jak go realizować . Metody aktywne w pracy z klasą. str 1-18 (wybrane fragmenty), w: Poradnik wychowawcy, cz F.2. 1
W.Chudziak, Media , jako ś rodowisko wychowawcze
12. Konwersatorium – 2 godz.
Analiza relacji nauczyciel-uczeń ( w oparciu o analizę transakcyjną )
Literatura obowią zkowa:
Janusz śmijski , Jak sobie radzić ze szkodliwymi grami szkolnym, w : Poradnik wychowawcy, str.1-14, Poradnik wychowawcy, Wyd. Podstawowe, Wyd. Raabe,Warszawa 2000
Literatura uzupełniają ca:
K. Ernest, Szkolne gry uczniów Jak sobie z nimi radzić str. 5 – 21 ( wybrane fragmenty) WSiP, Warszawa 1991
13. Konwersatorium – 2 godz.
Co w praktyce oznacza ,,wspieranie ucznia w rozwoju”?
Literatura obowią zkowa:
Tomasz Garstka, Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych w Twojej klasie Rozumienie warunkiem pomagania, Poradnik
wychowawcy, str. 1-38, Wyd. Podstawowe, Wyd. Raabe,Warszawa 2000
D.King, Umieję tnoś ci terapeutyczne nauczyciela, str.95-102, Gdańskie Wyd.Psychol., Gdańsk 2003
Literatura uzupełniają ca:
R. Kwaśnica, O pomaganiu nauczycielowi - alternatywa komunikacyjna. Ś wiatopoglą dowe uzasadnienie oraz
edukacyjne konsekwencje sterują cego i oferują cego sposobu udzielania pomocy, WOM, s. 11-22, Wrocław 1994.
14. Konwersatorium – 2 godz.
Relacja rodzic – nauczyciel w szkole (prawa rodziców, tworzenie modelu współpracy)
Literatura obowią zkowa:
M.Babiuch, Jak współpracować z rodzicami ,,trudnych” uczniów ?, str.866-82 ( wybrane fragmenty), WSiP, Warszawa
200
E MAksymowska, M Werwicka, Wspieranie rodziców w wychowaniu, K3.1, str 1-24 , Poradnik Wychowawcy ,
RAABE, Warszawa 2001
E.Wieczorek, K.Jaroszek, Zebrania z rodzicami – przykład dobrej praktyki, str. 1-35 ( wybrane fragmenty) w :
Poradnik wychowawcy, RAABE, cz.3, K3.3
Literatura uzupełniająca:
J. Sakowska, Szkoła dla rodziców i wychowawców, str. 107-111, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-
Pedagogicznej MEN, Warszawa 1999
I. Dzierzgowska, Rodzice w szkole. Poradnik dla dyrektorów szkół, nauczycieli i rodziców, str.13-18, CODN, Warszawa 1999.
E. Faber, E. Mazlish, Jak mówić ż eby dzieci się uczyły w domu i w szkole, str. 192-220, Media Rodzina, Poznań, 1996.
S.G. Paris, L.R. Ayres , Stawanie się refleksyjnym uczniem i nauczycielem str. 87-101, WSiP, Warszawa 1997.