a. 1. Cele lekcji
Cel ogólny: Akceptacja innych i rozwijanie wrażliwości na problemy tolerancji.
i. a) Wiadomości
• Uczeń wie, co to jest tolerancja.
• Uczeń wie, co to jest nietolerancja.
ii. b) Umiejętności
• Uczeń rozróżnia postawę tolerancyjną od nietolerancyjnej.
iii. c) Postawy
• Uczeń toleruje inne osoby.
b. 2. Metoda i forma pracy
Metoda pracy:
• Łańcuch skojarzeń
• Burza mózgów
• Zabawa
• Zdania niedokończone
Forma pracy:
• Indywidualna
• Grupowa
• Zbiorowa
c. 3. Środki dydaktyczne
Materiały plastyczne (arkusz szarego papieru, flamastry) Tekturowe pudełko
Karteczki z opisem scenki do odegrania (załącznik 3)
d. 4. Przebieg lekcji
i. a) Faza przygotowawcza
Rundka wstępna: Uczniowie określają swoją gotowość do zajęć w skali od 1 do 10.
Łańcuch skojarzeń: Uczniowie kolejno wypowiadają skojarzenia z pojęciami: tolerancja i nietolerancja a następnie zapisują je na arkuszu szarego papieru. (Arkusz należy podzielić na dwie
kolumny: I kolumna – tolerancja, II kolumna – nietolerancja).
ii. b) Faza realizacyjna
1. Burza mózgów – Tworzymy własną definicję tolerancji i nietolerancji (załącznik 1).
Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Zadaniem pierwszej grupy jest stworzenie własnej definicji pojęcia tolerancja, a zadaniem drugiej grupy utworzenie definicji pojęcia nietolerancja. Na wykonanie zadania grupy mają około 10 minut. Po upływie czasu liderzy grup prezentują definicje. Pomocne mogą okazać się skojarzenie podane w poprzednim ćwiczeniu. Na zakończenie nauczyciel podaje naukową definicję tolerancji i nietolerancji.
2. Praca indywidualna – karta pracy Minitest (załącznik 2).
Każdy uczeń otrzymuje od nauczyciela kartę pracy – Minitest. Uczniowie karty uzupełniają samodzielnie. Na wykonanie zadania mają około 10 minut. Po upływie czasu uczniowie podliczają swoje odpowiedzi. Nauczyciel wyjaśnia, że jeśli ktoś zaznaczył większość odpowiedzi TAK, to jest niestety osobą nietolerancyjną. Osoby nietolerancyjne lubią posługiwać się stereotypami myślowymi –
poglądami zasłyszanymi, opartymi na fragmentarycznej wiedzy.
3. Zabawa – Tolerancja czy jej brak (załącznik 3).
Uczniowie dobierają się w pary. Każda para losuje z tekturowego pudełka karteczkę z scenką do odegrania. Pary kolejno odgrywają scenki. Po każdej zakończonej scenie, klasa stwierdza, czy odegrana była postawa tolerancyjna, czy też nie.
iii. c) Faza podsumowująca
Zdania niedokończone.
Uczniowie kolejno kończą zdanie wypowiedziane przez nauczyciela: Toleruję…, ale nie chcę tolerować…
e. 5. Bibliografia
1. Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1983.
2. Pilch T., Lepalczyk I., Pedagogika społeczna, Wydawnictwo Żak, Warszawa 1993.
3. Piwowarski W., Słownik katolickiej nauki społecznej, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1993.
f. 6. Załączniki
i. a) Materiały dla nauczyciela do wykorzystania w burzy mózgów
– Tworzymy własną definicję tolerancji i nietolerancji
Załącznik 1
Według Słownika wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych: Tolerancja to wyrozumiałość, liberalizm w stosunku do cudzych wierzeń, praktyk, poglądów, postępów, postaw, choćby różniły się od własnych albo były z nimi sprzeczne.
Według Słownika katolickiej nauki społecznej: Pojęcie tolerancja ma rodowód łaciński (tolerantia) i oznacza wyrozumiałość, wykazywanie
cierpliwości, pobłażanie. Tolerancja intelektualna polega na przyznaniu innym prawa do wyrażania własnych poglądów. Tolerancja moralna to uznanie prawa do określonego postępowania i stylu życia, nawet sprzecznego lub nisko przez nas ocenianego. Z kolei tolerancja religijna rozumiana jest jako prawo do przyjmowania lub odrzucania wierzeń religijnych postulowanych przez różne religie i wyznania.
Nietolerancja to przeciwieństwo tolerancji.
Według Pedagogiki społecznej:
Nietolerancja to zachowanie lub opinia skierowana przeciwko ludziom, zjawiskom lub wartościom, które nam nie odpowiadają, są „inne”, w celu ich zmiany lub zniszczenia, mimo że ich istnienie lub posiadanie jest uprawnione przez prawa natury, obyczaj, moralność.
ii. b) Karta pracy ucznia
Załącznik 2
Karta pracy – Minitest
Wstaw znak X w rubryce TAK lub NIE zgodnie z Twoimi poglądami. Pisz samodzielnie!
PYTANIE
TAK
NIE
Osoby rude są fałszywe.
Cyganie kradną.
Lekarze biorą łapówki.
Kobiety są mniej inteligentne niż mężczyźni.
Za zabójstwo należy karać śmiercią.
Małżeństwa powinny się dobierać według zasady podobieństwa rasy, wyznania lub warstwy społecznej.
Żydzi lubią pieniądze.
Niemcy są pedantyczni.
Szkoci są skąpi.
Wszyscy Polacy nie lubią Niemców.
Bezrobotnym nie chce się pracować.
Uczniowie nie chcą się uczyć.
Żebracy to oszuści.
Bioenergoterapeuci to szarlatani.
iii. c) Materiały dla nauczyciela do wykorzystania w zabawie –
Tolerancja czy jej brak
Załącznik 2
Przykładowe scenki:
Pewnego dnia Marcin przychodzi do szkoły z aparatem korygującym wadę zgryzu. Koleżanki mówią, że wygląda dziwnie. Ale zapewniają kolegę, że nie zmieni to relacji między nimi i przyznają, że Marcin będzie miał ładny uśmiech.
Kasia ma problemy zdrowotne, utyka na jedna nogę. Kazik ciągle się z niej wyśmiewa, naśladując jej sposób chodzenia.
Twój kolega z podwórka zwierza ci się, że wyznaje inną religię. Zaczynasz unikać kontaktu z nim, unikasz spotkania.
Adam mówi Joli, że wygląda okropnie. Krytykuje rudy kolor włosów koleżanki i jej żółty sweterek.
Dziewczyna na te słowa reaguje płaczem.
Krzyś pochodzi z mało zamożnej rodziny, ale jest bardzo zdolny i koleżeński. Lubisz z nim rozmawiać mimo krytyki innych osób, bo nie przeszkadza ci brak pieniędzy.
g. 7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
h. 8. Uwagi do scenariusza
Scenariusz lekcji godziny wychowawczej jest przeznaczony dla klasy trzeciej gimnazjum.