Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
Seminarium I
19.02.2008
1. Diagnostyka w kierunku chorób układu oddechowego, alergicznych oraz
obciÄ…\
eń genetycznych.
" Wywiad
o Duszność
o Åšciskanie
o Sinica
o Bóle klatki piersiowej
o Kaszel
o Krwioplucie
o Chrypka
o Åšwisty
o Objawy ogóle: gorączka, wzmo\
ona potliwość, osłabienie
" Badania labolatoryjne
o Morfologia z rozmazem
o Badanie serologiczne
o Gazometria
o Wskaz
nik procesu zapalenia
" Badanie mikrobiologiczne
o Posiew plwociny
o Posiew krwi
" Diagnostyka obrazowa
o RTG klatki piersiowej (AP i boczne, TK, sTK  spiralne TK, HRCT 
tomografia o wysokiej rozdzielczości, HRI  rezonans magnetyczny, USG)
" Badanie endoskopowe
o Bronchoskopia
o Bronchofiberoskopia
o BAL
" Badania czynnościowe
o W spoczynku
o Test prowokacji
o Próba rozkurczowa
o Spirometria
" Diagnostyka inwazyjna
o Biopsja igłowa płuca i opłucnej
o Biopsja igłowa węzła chłonnego
o Biopsja węzła metodą Danielsa (scalenobiopsia)
o Biopsja otwarta płuca
o Torakotomia diagnostyczna i zwiadowcza
o Mediastinoskopia: wskazania i sposób wykonania
o Mediastinotomia przymostkowa (parasternalna)
o Wideotorakoskopia  wskazania i sposób wykonania, rola i znaczenie w
rozpoznaniu ró\
nicowym nowotworów
o Bronchoskopia sztywna
o Bronchofiberoskopia
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
2. Duszność - (łac. dyspnoe) jest to subiektywne odczucie braku powietrza, bardzo często
połączone ze wzmo\
onym wysiłkiem mięśni oddechowych.
Wysiłkowa
Spoczynkowa
Niektóre przyczyny duszności:
Kontrola oddechu, ruchomość ściany klatki piersiowej i opłucnej:
" zespół hiperwntylacji
" zmiany patologiczne podwzgórza
" choroba nerwowo-mięśniowa
" tylno-boczne skrzywienie kręgosłupa
" zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
" wysięk w opłucnej i jej pogrubienie
" obustronne pora\
enie przepony
Choroby płuc:
" Choroby dróg oddechowych:
o przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma
o astma
o rozstrzenie oskrzeli
o zwłóknienie torbielowate
" Choroby miÄ…\
szowe:
o zapalenie płuc
o skrytopochodne włókniejące zapalenie pęcherzyków płucnych
o zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
o guz pierwotny i wtórny
o sarkoidoza
o odma opłucnowa
o obrzęk płuc
" Zmniejszone dostarczanie krwi i jej składników
o zator płucny
o niedokrwistość
Czas trwania duszności:
Natychmiastowy- minutowy:
" Zator płucny
" Odma opłucnowa
" Obrzęk płuc
" Astma
Krótki (godziny lub dni)
" Obrzęk płuc
" Zapalenie płuc
" Astma
" Wysięk opłucnowy
" Niedokrwistość
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
DÅ‚ugi (tygodnie lub lata)
" Przewlekłe ograniczenie przepływu powietrza
" Skrytopochodne włókniejące zapalenie pęcherzyków płucnych
" Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
" Niedokrwistość
Pytania które nale\
y zadać  duszność:
" Czy odczuwa Pan/Pani duszność po raz pierwszy, czy pojawia się ona od pewnego
czasu?
" Czy uczucie duszność trwa przez cały czas?
" Czy z powodu duszności przestał Pan/ Pani wykonywać jakieś czynności?
" Co nasila duszność?
" Czy coś łagodzi duszność?
3. Przyczyny przewlekłego kaszlu:
" POChP
" Astma
" TBC
" Postnasal Drip Sybdrome
" Ciało obce w oskrzelach
" GERD
" Śródmią\
szowe zapalenie płuc
" Zastoinowa NS
" Mukowoscydoza
" Kaszel psychogenny (nie wyst. w nocy)
4. Zespół Corrao (przypisany astmie!)
" Kaszel
" Kaszel nieefektywny i nawracajÄ…cy
" Kaszel wystepujÄ…cy dzien i w nocy
" Czestotliwość kaszlu wzrastajaca po wysilku fizycznym, pod wpływem zimnego
powietrza lub w wyniku zapalenia wurusowego górnych dróg oddechowych
" W wielu przypadkach czynnik inicjujÄ…cy nie jest znany, kaszel mo\
e być sezonowy,
wy\
sza zachorowalność u ludzi z wywiadem atopowym
5. Astma (dychawica) oskrzelowa (asthma bronchiale)
Definicja:
Jest to duszność napadowa, spowodowana zatkaniem dróg oddechowych, rozwijającym się na
podło\
u nadwra\
liwego układu oskrzelowego, wywołana bodz
cami zewnętrznymi lub
wewnętrznymi.
Występowanie:
Zapadalność u dzieci 7-10%; u dorosłych 5% M:K= 2:1
Częstość poszczególnych postaci astmy;
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
10% dorosłych astmatyków cierpi na zewnątrzpochodną postać dychawicy oskrzelowej i tyle\

samo na postać wewnątrzpochodną , zaś 80% to postaci mieszane. W wieku powy\
ej 45 lat
najczęstsza jest astma infekcyjna, zaś u dzieci przewa\
a czysta postać alergiczna.
Etiologia:
A. Astma oskrzelowa  uczulenie dróg oddechowych przez alergeny środowiska u
osobników atopowych, predysponowanych genetycznie
B. Astma niealergiczna
1. astma spowodowana zaka\
eniem
2. astma wywołana przez czynniki chemiczne lub fizyczne (np. kurz, zimne
powietrze)
3. astma związana z wysiłkiem (szczególnie u dzieci i młodzie\
y)
4. odczyny rzekomalergiczne po lekach przeciwbólowych (nietolerancja
analgetyków)
C. Postacie mieszane
Czynniki genetyczne:
Choroby tzw. Atopowe (astma oskrzelowa, alergiczny nie\
yt nosa i neurodermitis) występują
rodzinnie i odznaczają się dominantną autosomalną dziedziczenia skłonności do tworzenia w
nadmiarze IgE. Jeśli oboje rodzice chorują na wymienione choroby, to ich dzieci w 40-50 %
tak\
e chorują na jedną z atopowych chorób 9jeśłi tylko jedno z rodziców choruje  procent
chorych dzieci zmniejsza się o połowę) U prawie ź chorych z nie\
ytem pyłkowym nosa po
10 latach choroby rozwija siÄ™ astma oskrzelowa.
Klinika:
" Wiodącym objawem jest napadowo występująca duszność ze świstem wydechowym
" Występuje męczące pobudzenie kaszlowe
" Chory w czasie napadu siedzi prosto, ma duszność (ortopnoe), z aktywnym udziałem
pomocniczych mięśni oddechowych: przedłu\
ony wydech
" Przy wyczerpaniu chorego ewentualnie zmienia się tor oddechowy - pomiędzy torem
piersiowym a brzusznym
" Występuje częstoskurcz, ewentualnie tętno dziwaczne wskutek spadku ciśnienia
tętniczego
" Osłuchiwaniem stwierdza się rzę\
enia suche, świsty, mruki, furczenia. Przy znacznej
spastyczności i przy rozdęciu płuc mo\
na prawie nic nie wysłuchać
" Opukiwanie: występuje odgłos opukowy  pudłowy , niskie ustawienie przepony
" Badania laboratoryjne wykazujÄ…: w astmie alergicznej ewentualnÄ… eozynofiliÄ™, w
astmie infekcyjnej ewentualnÄ… leukocytozÄ™ i przyspieszenie OB.
" plwocina: jest skÄ…pa, ciÄ…gnÄ…ca siÄ™, szklista (w astmie infekcyjnej ewentualnie
podbarwiona  zielono\
ółta)
" EKG: wykazuje częstoskurcz zatokowy, ewentualnie cechy przecią\
enia prawo
komorowego: P pulmnale, skręcenie osi elektrycznej serca w prawo w porównaniu z
poprzednim, EKG, ewentualny blok prawej odnogi
" Badanie radiologiczne klatki piersiowej- obserwuje się nadmierne powietrze płuca,
niskie ustawienie przepony, wÄ…skÄ… sylwetkÄ™ serca.
Objawy ciÄ™\
kiego ostrego ataku astmy u dorosłych:
" Niemo\
ność wypowiedzenia całego zdania
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
" Tętno powy\
ej 110 uderzeń/min.
" Oddechy powy\
ej 25 oddechów/min.
" Szczytowy przepływ wydechowy poni\
ej 50% przewidywanego lub najlepszego.
Objawy zagra\
ajÄ…cego \
yciu ataku astmy u dorosłych:
" Cisza w klatce piersiowej
" Sinica
" Bradykardia
" Wyczerpanie
" Szczytowy przepływ wydechowy poni\
ej 33% przewidywanego lub najlepszego
Powikłania:
a) stan asmatyczny (ciÄ™\
ki napad astmy oskrzelowej, utrzymujÄ…cy siÄ™ godzinami
lub dniami)
b) Rozedma płuc z zatkania. Oprócz opisywanego zatkania
wewnÄ…trzooskrzelowego mo\
e tak\
e dojść do dodatkowego
zewnątrzoskrzelowego zatkania  wydechowego zapadania się oskrzelików
wskutek niestabilności ich ścian.
c) Nadciśnienie płucne z sercem płucnym
d) Niewydolność oddechowa
6. Krwawienie z układu oddechowego
Krwioplucie  niewielka utrata krwi
Masywne krwawienie > 150 ml/doba
Krwotok płucny > 600 ml/doba
Krwioplucie (Å‚ac. haemoptoë, haemoptysis) - objaw chorobowy, polegajÄ…cy na wykrztuszanie
z dróg oddechowych krwi lub plwociny z zawartością krwi.
Najczęściej do krwioplucia dochodzi w wyniku:
- stanu zapalnego z następową proliferacją naczyń, mających zwiększoną skłonność do
krwawienia (gruz
lica, rozstrzenie oskrzeli)
- naciekania naczyń i ich uszkodzenia w procesach nowotworowych
- wzrostu ciśnienia w lewym przedsionku serca, powodującego nadciśnienie płucne
(zwÄ™\
enie zastawki mitralnej, niewydolność serca lewokomorowa)
Choroby, w których mo\
e występować krwioplucie (od najczęstszych do najrzadszych):
" zapalenie oskrzeli
" rozstrzenie oskrzeli
" rak płuca
" gruz
lica
" zapalenie płuc bakteryjne
" zatorowość płucna
" niewydolność serca lewokomorowa
" urazy płuca (w tym jatrogenne np. po bronchoskopii)
" aspergiloma
" skazy krwotoczne
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
" zwÄ™\
enie zastawki mitralnej
" zaka\
enie paso\
ytnicze
" nadciśnienie płucne
kolagenozy zwłaszcza zespół Goodpasteure'a, ziarniniak Wegenera, toczeń rumieniowaty
układowy
ciało obce w drogach oddechowych
hemosyderoza
skrobiawica płuc
7. Niewydolnośc oddechowa
Dyfuzję - gazów ocenia się na podstawie pojemności dyfuzyjnej  wymaga to zło\
onej
aparatury.
Perfuzję  czyli ukrwienie płuc bada się ró\
nymi sposobami, określając wiele rozmaitych
części składowych takich jak:
" objętość przepływu płucnego
" opory w krÄ…\
eniu małym ( metoda cewnikowania )
" rozdział krwi w płucach ( metoda izotopowa )
" wielkość przestrzeni martwej i inne
Skutki ewentualnych zaburzeń czynności układu oddechowego określamy przez
oznaczenie
pO2, pCO2, [ HCO3-], [ H + ] we krwi tętniczej, albo co jest mniej dokładne we krwi
włośniczkowej lub arterializowanej krwi \
ylnej.
NORMY
pO2 11 - 13 kPa 82 - 97 mmHg
pCO2 4,6 - 6.0 kPa 35 - 45 mmHg
[ HCO3 ] około 25 mmol/l
[ H + ] około 45 mmol/l
Niewydolność oddechowa  stan w którym z powodu zaburzeń wymiany gazów dochodzi
do pO2, lub pO2 i ę!pCO2 we krwi tętniczej.
Przyczyny:
płucne - np. zapalenie płuc, odma opłucnowa, napad astmy oskrzelowej
poza płucne  zatrucia, zaburzenia czynności nerwów i mięśni zaopatrujących klatkę
piersiowÄ…, urazy klatki piersiowej
Niewydolność oddechowa na podstawie wymiany gazowej
Copyright by Joanna Sikora
Wydz. Nauk o Zdrowiu
I Ratownictwo Medyczne 2007/2008
_________________________________________________________________________________________________________________
typ I częściowa pO2 < 8 kPa 60 mm Hg
hipoksemia
typ II typ I + pCO2 > 6 .6 kPa 49 mm Hg
hipoksemia + hiperkapnia
Niewydolność oddechowa na podstawie mechaniki oddychania:
1. Niewydolność oddechowa zaporowa  obturacyjna  skutek zmniejszenia
sprÄ™\
ystości tkanki płucnej lub zwę\
enia światła oskrzeli
VC - N lub np. 90 % normy
FEV1
FEV % np. 30 % normy
PEF np. 21 % normy
2. Niewydolność oddechowa ograniczająca - restrykcyjna ograniczenie rozprę\
ania
płuc np. przez zwłóknienia w płucach, masywne zrosty opłucnej jak i w klatce
piersiowej (twardzina skóry, złamania \
eber )
VC np.50 %, FEV1 np.80 %, PEF np. 55% normy
Niewydolność oddechowa prowadzi do zmniejszenia zdolności do wysiłku
" I stopień duszność po wyjściu na 2 piętro
" II stopień duszność po wyjściu na 1 piętro
" III stopieÅ„ duszność po wyjÅ›ciu na ½ piÄ™tra
" IV stopień duszność przy ubieraniu się i toalecie
porannej
Rozpoznanie niewydolności oddechowej w Klinice objawy:
Sinica , zmiany psychiczne  niepokój, agresywność, stan przedspiączkowy.
Chorzy leczeni tlenem są ró\
owi a jedynym objawem mo\
e być senność lub śpiączka.
Leczenie niewydolności oddechowej:
" zasady ogólne:
" usunięcie przyczyny
" podanie tlenu
" skorygowanie [ H + ]  podanie wodorowęglanów tylko w ostrej
niewydolności oddechowej, stosowanie oddychania mechanicznego.
Równocześnie nale\
y :
" zwalczać skurcz oskrzeli  aminofilina, salbutamol lub inne preparaty
" usunąć, a następnie rozrzedzić wydzielinę oskrzeli
" zwalczać istniejącą infekcję - antybiotyki
" zwalczać istniejącą niewydolność krą\
enia  leki nasercowe, moczopędne