SPECYFICZNE PROBLEMY
W UCZENIU SI

Definicja
 zaburzenia jednego lub więcej podstawowych
procesów psychicznych, dotyczących rozumienia lub
używania mowy ustnej albo pisanej, które mogą mieć
związek z zaburzeniami funkcji słuchowych, myślenia,
mówienia, czynności pisania, stosowania poprawnej
pisowni lub liczenia
Geneza

obecnie przyjmuje się, że podłożem są defekty
neruologiczne powodujące zaburzenia percepcji i/lub
przetwarzania (kodowania, odkodowywania,
integracji) danych w OUN

zaburzenia nieuleczalne; problemy mogą
występować nie tylko w życiu szkolnym

szybka diagnoza i specjalna edukacja dostosowana
do potrzeb ucznia pomagają zniwelować wpływ
zaburzenia na jego funkcjonowanie
Typy specyficznych trudności w
uczeniu się

dysleksja rozwojowa, obejmująca dysleksję,
dysortografię oraz dysgrafię

dyskalkulia  zaburzenie nauki liczenia

upośledzenie zdolności niewerbalnego uczenia się -
 dysleksja odwrócona
Dysleksja ogólnorozwojowa
 (...)Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu
pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla
niewystarczające zdolności przetwarzania
fonologicznego.(& ) Manifestuje się różnorodnymi
trudnościami w stosunku do różnych form komunikacji
językowej; często oprócz trudności w czytaniu
dodatkowo pojawiają się poważne trudności w
opanowaniu sprawności w zakresie umiejętności
pisania i poprawnej pisowni
Kryteria rozpoznania zaburzeń
czytania

DSM-IV: poziom czytania (szybkość, dokładność, rozumienia)
poniżej poziomu normalnego dla wieku, edukacji i inteligencji
danej osoby; zaburzenia te negatywnie wpływają na osiągnięcia
szkolne i nie są bezpośrednim skutkiem innych zaburzeń

DSM-IV: czytanie głośne: zniekształcanie, zastępowanie,
pomijanie liter; głośne i ciche czytanie: wolne tempo i błędy w
rozumieniu treści

ICD-10: błędy podczas rozpoczynania czytania, długie
wahania, gubienie  miejsca w tekście, pomijanie całych fraz,
przestawianie wyrazów w zdaniu lub liter w wyrazie
Kryteria rozpoznania zaburzeń
pisania

DSM IV: umiejętność pisania na niższym poziomie niż poziom przyjęty
za normalny dla danego wieku, inteligencji i edukacji danej osoby, która
negatywnie wpływa na osiągnięcia szkolne i nie wynika z innych
zaburzeń

DSM IV: trudności w tworzeniu tekstu pisanego wynikające z licznych
błędów gramatycznych, interpunkcyjnych, dotyczących kompozycji
tekstu, poprawnej pisowni wyrazów oraz niskiej jakości tekstu

ICD-10 wyróżnia zaburzenia pisania współwystępujące z zaburzeniami
czytania oraz izolowane

występujące samodzielnie problemy tylko z ortografią lub tylko graficzną
jakością pisma nie są podstawą do diagnozy w tych systemach
klasyfikacji
Przyczyny dysleksji

zaburzenia percepcji wzrokowej (kłopoty z analizą
przestrzeni)

zaburzenia percepcji słuchowej

 prawopółkulowe strategie opracowywania danych
językowych (Cieszyńska, 2008)

prawdopodobnie związana jest z zaburzeniami
procesu lateralizacji
Leczenie dysleksji

powinno się leczyć przyczyny a nie skutki  ważne
jest rozpoznanie typu dysleksji

powierzchowne metody korekcji problemu okazują
się nieskuteczne

zamiast  wtłaczania na pamięć sztywnych reguł
językowych zaleca się pozajęzykowe ćwiczenie tych
funkcji poznawczych ucznia, które są upośledzone
Ćwiczenia stosowane w pracy z
uczniem dyslektycznym

ćwiczenia sekwencji

ćwiczenia porządkowania świata od lewej do prawej

ćwiczenie umiejętności dokonywania obrotów w
przestrzeni

ćwiczenia analizy i syntezy bodz
ców
słuchowych/wzrokowych

ćwiczenia kategoryzowania

ćwiczenia pamięci
Dyskalkulia rozwojowa
 jest strukturalnym zaburzeniem zdolności
matematycznych mającym swe z
ródło w
genetycznych lub wrodzonych nieprawidłowościach
tych części mózgu, które są bezpośrednim
anatomiczno-fizjologicznym podłożem dojrzewania
zdolności matematycznych zgodnie z wiekiem;
występuje bez jednoczesnego zaburzenia ogólnych
funkcji umysłowych
Podstawowe formy dyskalkulii

dyskalkulia werbalna

dyskalkulia praktognostyczna

dyskalkulia leksykalna

dyskalkulia graficzna

dyskalkulia ideognostyczna

dyskalkulia operacyjna
Wzorce powstawania zaburzeń w
uczeniu się matematyki

wzorzec związany z dysfunkcjami lewej półkuli
mózgu; trudności językowe oraz ze zrozumieniem
sekwencji wykonywanych operacji  uczeń jest w
stanie zrozumieć ogólny sens działania
matematycznego oraz podać uogólnioną odpowiedz


wzorzec związany z dysfunkcjami prawej półkuli
mózgu: nieumiejętność zrozumienia ogólnego sensu
zadania pomimo umiejętności powtórzenia
sekwencji operacji
Diagnostyka dyskalkulii

profil arytmetyczny

test trójkąta liczbowego

test ciągów arytmetycznych

test zapamiętywania cyfr

test kolejnego odejmowanie po 7 od 100

test kwadrat liczbowy

zestaw testów E. Gruszczyk-Kolczyńskiej
Upośledzenie zdolności
niewerbalnego uczenia się -
 dysleksja odwrócona

ang. nonverbal learning disabilities (NVLD) 
stosunkowo łagodne zaburzenie ogólnorozwojowe,
powodowane prawdopodobnie przez uszkodzenie
istoty białej i zaburzenie funkcjonowania prawej
półkuli mózgu

polega na zaburzeniu procesów odkodowywania
informacji wizualno-przestrzennej oraz deficytach
percepcji dotykowo-ruchowej przy przeciętnym lub
wysokim poziomie zdolności językowych
NVLD  trudności w diagnozowaniu

zaburzenie rzadko diagnozowane gdyż na
początkowych etapach edukacji nie powoduje
wyraz
nych trudności w uczeniu się

dzieci z NVLD szybko zaczynają mówić, mają
bogaty zasób słownictwa i dobrą pamięć słuchową

problemy edukacyjne zaczynają ujawniać się
najczęściej na szczeblu ponadpodstawowym
Trudności w uczeniu się przy NVLD

niski poziom zdolności wizualno-przestrzennych (trudności w czytaniu map,
słaba orientacja przestrzenna, brak poczucia estetyki)

trudności w percypowaniu i rozumieniu informacji pozajęzykowych
(wzorów chemicznych, mowy ciała)

niezapamiętywanie informacji, której nie da się  przekodować na kanał
werbalny

dobra pamięć do szczegółów przy jednoczesnych trudnościach z
wychwytywaniem najistotniejszych informacji (trudność w dokonywaniu
podsumowywań i streszczeń)

niski poziom kreatywności i sztywność zachowań

mogą wystąpić problemy z rozumieniem metafor oraz ironii pomimo
bogatego zasobu słownictwa
Skutki zaburzeń poznawczych NVLD

problemy z organizacją czasu i przyswajaniem większych partii
materiału

nieumiejętność rozwiązywania złożonych lub pozawerbalnych
problemów, mała elastyczność zachowań

trudności w opanowywaniu umiejętności manualnych i
motorycznych

mogą występować trudności w rozumieniu matematyki w
zakresie ponadpodstawowym

problemy z funkcjonowaniem społecznym, niska inteligencja
emocjonalna
Niezależnie od przyczyny i rodzaju specyficznych
trudności w uczeniu się ważne jest zapobieganie
stygmatyzacji dotkniętego nimi ucznia oraz unikanie
jego znięchęcenia się do nauki (poprzez nie stawianie
mu wymagań nieadekwatnych do jego możliwości).
Bibliografia

Gawidziel E., Seroka A., Pitucha-Słowacka E. (2005).
Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym (dysleksja,
dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia). [w:] Z naszych
doświadczeń. Powiatowe Centrum Doskonalenia
Zawodowego Nauczycieli w Puławach. Puławy,
grudzień, 2005.

Glonka R. A. (2009). Jak pokonać trudności z
matematyką w szkole podstawowej? Na podstawie
 Oswoić matematykę - B. Stryniewicz. Centrum
Kształcenia Ustawicznego w Sopocie
Bibliografia c.d.

Stryniewicz B. (2004). Oswoić matematykę. Jak
pokonać trudności z matematyką w szkole
podstawowej. Wydawnictwo Nowik, Opole.

Walerzak-Więckowska A. (2015). Diagnoza i terapia
ucznia z trudnościami w nauce. Materiały
dydaktyczne dla uczestników kursów
doskonalących. Projekt Kompetencje Nauczyciela.
Regionalny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
 WOM , Katowice.
Bibliografia c.d.

Ziarek E. (2009). Dyskalkulia  nowe wyzwanie dla
poradni i nauczycieli. [w:] Biuletyn Sekcji
Psychologii Rozwojowej Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego, Nr 7, str. 49-54. Kraków

Bogdanowicz M. (1997). Specyficzne trudności w
czytaniu i pisaniu w świetle klasyfikacji
medycznych, psychologicznych i pedagogicznych.
[w:] Audiofonologia, Tom X.
Bibliografia c.d.

Korendo M. (2015). Dysleksja  problem wciąż
nieznany. http://terapia-dziecieca.pl/wp-
content/uploads/2015/02/Dysleksja-1.pdf

Drożdż B., Drożdż W. (2003). Dysleksja
ogólnorozwojowa  współczesne koncepcje
patogenezy, diagnostyki i terapii. [w:] Psychiatria w
Praktyce Ogólnolekarskiej, tom 3, nr 4, str 177-184.
Via Medica, Bydgoszcz.
Bibliografia c.d.

Cermak S., Murray E. (1992) Nonverbal Learning Disabilities in the
Adult Framed in the Model of Human Occupation
http://www.researchgate.net/publication/230788567_Nonverbal_Le
arning_Disabilities_in_the_Adult_Framed_in_the_Model_of_Human_
Occupation

Worling D. (1997) Nonverbal Learning Disabilities: An
understanding of inferential competencies. A thesis submitted in
conformity with the requirements for the degree of Doctor of
Philosophy Graduate Department of Education. University of Toronto

Taneja, Chand.,  Does the Nonverbal Learning Disabilities (NLD)
Scale distinguish between subtypes of pervasive devlopmenal
disorder? (2001). Electronic Theses and Dissasertations. Paper 1774.