PL ISSN 7855-304X
WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN
NAUKA I KULTURA
Rok założenia 2010
zeszyt 5/2013
REDAKTOR NACZELNY: Barbara Kwiatkowska
SEKRETARZ REDAKCJI: Mariusz Skarżyński
SPRZEDAÅ» I PRENUMERATA: Agnieszka Zbych
KOREKTA: Janusz Åšniadecki
OPRACOWANIE GRAFICZNE: Teresa Karpińska
WYDAWCA: Naukowcy SA
ADRES REDAKCJI: ul. Miejska 6, 00-987 Kraków
TELEFON: [phone]
E-MAIL: [e-mail]
STRONA INTERNETOWA: naukaikultura.edu.pl
SPIS TREÅšCI
ARTYKUA
Y 5
Agnieszka A
akomy Polonika indyjskie z okresu drugiej wojny
światowej  uwagi wstępne 5
Agnieszka A
akomy Stadtbücherei Rheine 15
SPRAWOZDANIA 21
Agnieszka A
akomy, Anna Marcol Jesienne forum Towarzystwa
Porozumienia Polsko-Niemieckiego w Kleve 21
RECENZJE 25
Agnieszka A
akomy Historia i bibliologia: księga dedykowana
pamięci doktora Zdzisława Konstantego Jagodzińskiego
(1927-2001). 25
WYDARZENIA 35
ARTYKUA
Y
Agnieszka A
akomy
Polonika indyjskie z okresu drugiej wojny światowej
 uwagi wstępne
migracyjne drogi Polaków w trakcie drugiej woj-
ny światowej przybrały różne kierunki. Jednym
Ez nich były Indie. Kraj ten bowiem rozpoczął
przyjmowanie polskich uchodz
ców wojennych od 1940 r.1. Byli to
przede wszystkim Polacy ewakuowani z niewoli rosyjskiej: w la-
tach 1941-1942 dzieci, które bezpośrednio drogą lądową docierały
do Indii, a od drugiej połowy 1942 r. duże transporty uchodz
ców
przybywajÄ…ce z Rosji przez Iran2. Na potrzeby ich zakwaterowania
rozpoczęto tworzenie polskich ośrodków3:
- Bandra k. Bombju  tymczasowy sierociniec funkcjonujÄ…cy od
2 kwietnia do 15 sierpnia 1942 r.,
- Panchgani  działający od kwietnia 1943 r. do listopada 1946 r.,
- Balachadi k. Jamnagaru, w którym od 15 sierpnia 1942 r. do
1 listopada 1946 r. zamieszkiwały dzieci (w lutym
1946 roku było ich 17674),
1 W. Blotnicki: Polonica bibliograficzne indyjskie z lat 1942-1948.
Bejrut 1949. Nadb. z  Teki Bejruckiej Zeszyt B, s. 145.
2 Tamże, s. 45; Polacy w Indiach 1942-1948 w świetle dokumentów
i wspomnień : praca zbiorowa. Warszawa 2002, s. 33.
3 Polacy w Indiach 1942-1948..., s. 33
4 W. Blotnicki: Polonica bibliograficzne indyjskie..., s. 145
5
Agnieszka A
akomy
- Country Club k. Karachi  w czasie od 4 września 1942 r. do
2 paz
dziernika 1945 r. obóz przejściowy, przez który przeszło
ok. 18000 tysięcy osób5,
- Malir k/Karachi  obóz tymczasowy od 29 marca do
19 sierpnia 1943 r.,
- Valivade k/ Kolhapur  funkcjonujÄ…ce od 23 lipca 1943 r. do
22 lutego 1948 r. osiedle rodzinne i sierociniec, w połowie
1946 r. zamieszkiwane przez ok. 4500 uchodz
ców6.
Oprócz tego duża grupa Polaków zamieszkiwała Bombaj,
w którym pracował polski konsulat oraz inne placówki rządowe.
Uchodz
cy przebywali w Indiach aż do 1946 r., kiedy to rozpoczę-
to likwidację polskich osiedli. Ostatnia grupa Polaków wyjechała
w czerwcu 1948 r.7.
W trakcie kilkuletniego pobytu Polaków w Indiach zrodzi-
Å‚a siÄ™ z jednej strony potrzeba zapewnienia uchodz
com kontaktu
z kulturą i słowem ojczystym, a z drugiej upowszechniania wiedzy
o Polsce wśród ludności rodzimej. Sprostać temu zadaniu miała
zorganizowana w Indiach polska akcja wydawnicza. Do poloników
ukazujących się w Indiach w latach wojny i tuż po jej zakończeniu
zaliczyć należy przede wszystkim czasopisma i książki wydawa-
ne przez Polaków, bądz
dotyczące Polski. Oprócz tego w lokalnej
prasie indyjskiej ukazywało się wiele artykułów poświęconych te-
matyce polskiej oraz informacji o życiu kulturalnym uchodz
ców.
Pisane one były przez samych Polaków m.in. Ludwika Sternba-
cha, jak i lokalnych dziennikarzy. Nie należy także zapomnieć
o licznych broszurach, ulotkach, plakatach czy afiszach, które
5 Tamże.
6 Tamże.
7 Tamże.
6
Polonika indyjskie z okresu drugiej wojny światowej  uwagi wstępne
wykorzystywane były do informowania o różnych inicjatywach
organizowanych przez Polaków. Władysław Błotnicki, który
zajął się rejestracją bibliograficzną poloników indyjskich z lat
1942-19488, tak ocenia polskÄ… akcjÄ™ wydawniczÄ…:
Pod względem liczby wydawnictw, należy polski dorobek na tere-
nie Indii postawić na drugim miejscu po Palestynie spomiędzy kra-
jów bliższego i dalszego Wschodu9.
Czasopiśmiennictwo
W Indiach ukazywało się kilka tytułów polskich czaso-
pism wydawanych przez różne instytucje. Delegatura Minister-
stwa Pracy i Opieki Społecznej (MPiOS) wydawała dwutygo-
dnik pt. Polak w Indiach. Numer pierwszy ukazał się już w lutym
1943 r. Od sierpnia 1945 r. przestał być oficjalnym organem
MPiOS, a jego publikację przejął Związek Polaków w Indiach
(ZPwI), zmieniajÄ…c od nr 83 z paz
dziernika 1947 r. częstotliwość
tytułu na tygodniową. Polak w Indiach ukazywał się w nakła-
dzie 2000 egzemplarzy, z których połowa przeznaczona była dla
uchodz
ców indyjskich, a resztę rozprowadzano do innych skupisk
Polaków na świecie. Redaktorem tego czasopisma został Michał
Chmielowiec, a redaktorem naczelnym Franciszek Sarnowiec.
Z pismem współpracowali także Ludwik Sternbach oraz Alicja
Kisielnicka. Do lutego 1947 r. do Polaka w Indiach ukazywał
się dodatek przeznaczony dla polskich dzieci, noszący tytuł Sło-
niątko Indyjskie (48 numerów, najpierw 4-stronicowych, potem
6 lub 8 stronicowych), a redagowany przez Janinę Sułkowską. Za-
8 Publikację tę Błotnicki opracował w 1949 roku poza Indiami
w Bejrucie, co spowodowało pewne problemy z dotarciem do całej
produkcji oraz ustalenie danych niektórych publikacji.
9 W. Blotnicki: Polonica bibliograficzne indyjskie..., s.145.
7
Agnieszka A
akomy
wierał między innymi rebusy, opowiadania polskie czy bajki hin-
duskie10. Innym tytułem wydawanym przez ZPwI był miesięcznik
ilustrowany Polish News, który ukazywał się od stycznia 1942
r. najpierw w nakładzie 150 egz. a potem 1200 egz. Redaktorem
pierwszego numeru była Wanda Dynowska11. ZPwI od czerwca
1946 r. publikował także dla swoich członków ukazujący się na
powielaczu na prawach rękopisu Biuletyn Wewnętrzny, który za-
wierał informacje i zarządzenia władz uchodz
czych. Ostatni nu-
mer wyszedł w kwietniu 1947 r. 12.
Również Związek Harcerstwa Polskiego był wydaw-
cą kilku periodyków. Komenda chorągwi indyjskiej wydawała
miesięcznik W kręgu pracy. Powstał on z inicjatywy Bronisła-
wa Pancewicza, a redaktorem najpierw został Ludwik Naimski,
a póz
niej Anna Handerek. Tematem miesięcznika były zagadnienia
harcersko-wychowawcze z dużą domieszką tekstów historycznych,
literackich i ogólnokształcących13. Z czasopismem tym wychodził
także Dodatek Informacyjny, ale ukazało się tylko 7 numerów.
Krąg Wodzów Zuchowych Górki Wielkie wydawał
kwartalnik W kręgu wodzów, który rozprowadzony był po jed-
nostkach harcerskich funkcjonujÄ…cych na Wschodzie. Prze-
znaczony był dla ruchu zuchowego, a jego redakcję powierzo-
no Zdzisławowi Peszkowskiemu. Od 1945 r. powielano także
dwutygodnik redagowany przez DanutÄ™ Czech pt. MÅ‚odzi. In-
auguracyjny egzemplarz anonsował, że powstało ono z potrze-
10 E. Maresch (Polnik): Polonika indyjskie : wydawcy i wydawnictwa.
W: Polacy w Indiach 1942-1948..., s. 76-77.
11 Tamże, s. 74.
12 Tamże.
13 Tamże, s. 79.
8
Polonika indyjskie z okresu drugiej wojny światowej  uwagi wstępne
by wypowiedzenia się młodzieży14, a na jego łamach przygodę
z dziennikarstwem rozpoczynało wielu młodych ludzi. Innymi pe-
riodykami ukazującymi się w Indiach były m.in. wydawane przez
Polish Relief Committee (Komitet Pomocy Polakom) biuletyn Po-
lish Relief Work oraz Poland Today, czy powielane wewnętrznie
od 1 września 1946 r. przez Polski Komitet Opieki nad Uchodz
ca-
mi biuletyny Informacja prasowa i GÅ‚os Osiedla15.
Wydawnictwa zwarte
Najprężniejszym polskim wydawnictwem działającym
w omawianym okresie na terenie Indii była założona m.in. przez
WandÄ™ DynowskÄ… oraz Maurycego Frydmana Biblioteka Polsko-
-Indyjska. Cel, jaki przyświecał tej instytucji to by Polskę Indiom,
a Indie Polsce pokazać16. Początkowo Biblioteka Polsko-Indyjska
wydawała przedruki opublikowanych w Wielkiej Brytanii bro-
szur informacyjno-propagandowych rozprowadzanych póz
niej
w hinduskich bibliotekach uczelnianych i publicznych,
a mających przybliżyć Hindusom Polskę. W póz
niejszym okresie
wydawnictwo zajęło się publikacją poezji, zarówno tłumaczeń po-
ezji polskiej na język angielski i hindi, jak i poezji hinduskiej na
język polski. Wanda Dynowska opublikowała także w ramach tego
wydawnictwa utwory własne o Indiach i Polsce oraz tłumaczenia
świętej księgi Hindusów i antologię pieśni indyjskiej.
W Indiach ukazywały się także inne druki polskie. Ks.
Antoni Jankowski był inicjatorem wydania m.in. przedruku
Ewangelii według św. Marka, czy napisanego przez niego Małe-
14 Tamże, s. 80.
15 Tamże, s. 74 i 79.
16 W. Blotnicki: Polonica bibliograficzne indyjskie..., s.146.
9
Agnieszka A
akomy
go modlitewnika17. Na potrzeby szkolnictwa Ministerstwo Wy-
znań Religijnych i Oświecenia Publicznego wydało m.in. Czy-
tanki polskie dla kilku klas szkoły powszechnej (w postaci luz
-
nych kart), Elementarz Falskiego, Język polski Klemensiewicza,
czy W pustyni i w puszczy H. Sienkiewicza. Również ZHP mogło
poszczycić się wydaniem kilku pozycji książkowych. W ramach
Indyjskiej Biblioteki Harcerskiej ukazało się 10 pozycji np. Krót-
ki zarys geografii Indii Antoniego Dudryk-Darlewskiego. Nakła-
dem tej instytucji ukazało się także kilka broszur, np. Apteczka
polowa Marii Wysockiej, czy Kurs harców i obóz wędrowniczek
 praca zbiorowa pod red. Z. Peszkowskiego18. Wydawaniem pol-
skich publikacji zajmowały się także inne organizacje. Szczegó-
łowym omówieniem polskiego ruchu wydawniczego zajęli się
m.in. Władysław Błotnicki, który w Tece Bejruckiej opubliko-
wał Polonica bibliograficzne indyjskie z lat 1942-1948 rejestru-
jące 131 pozycji różnych druków polskich i Polski dotyczących19
oraz Eugenia Maresch (Polnik), która w pracy zbiorowej pt. Polacy
w Indiach 1942-1948 w świetle dokumentów i wspomnień opi-
sała polskie instytucje wydawnicze tamtego okresu. Niestety
ze względu na trudności z dotarciem do wszystkich publika-
cji autorzy zwracają uwagę, że ich opracowania nie roszczą so-
bie pretensji do pełniej kompletności. Są one jednak rzetelnym
i dokładnym opracowaniem tego ciekawego aspektu działalności
Polaków w Indiach. Informacje bibliograficzne dotyczące indyj-
skich poloników można pozyskać także z londynskiej Bibliography
of books in polish or relating to Poland: published outside Poland
17 E. Maresch (Polnik): Polonika indyjskie..., s. 75.
18 Tamże, s. 75 i 79.
19 W. Blotnicki: Polonica bibliograficzne indyjskie..., s. 148.
10
Polonika indyjskie z okresu drugiej wojny światowej  uwagi wstępne
since September 1st., 193920 oraz opracowanej przez BibliotekÄ™
NarodowÄ… bibliografii Polonica zagraniczne: bibliografia za okres
od września 1939 do 1955 roku.
Bardzo ważnym aspektem pracy wydawniczej Polaków
były także trudności, na które napotykano przy wydawaniu poloni-
ków. Największą z nich był brak polskich czcionek w drukarniach
indyjskich oraz brak wykwalifikowanego personelu drukarskiego
znającego język polski. Pierwszy zestaw polskich znaków zakupiła
żona brytyjskiego gubernatora prowincji Sind, Lady Daw. Póz
niej
również niektóre polskie wydawnictwa zaopatrzyły się w polskie
składy (m.in. Biblioteka Polsko-Indyjska)21. We wrześniu 1946 r.
uruchomiono pierwszą polską drukarnię, w której organizowano
także 6-miesięczne kursy dla drukarzy22. Innym problemem była
bardzo wysoka cena papieru reglamentowanego przez władze oraz
cenzura wychodzących publikacji. Na szczęście Brytyjczyk od-
powiedzialny za cenzurę nie znał Polskiego, a Ludwik Sternbach
cenzurujący polskie druki z ramienia władz brytyjskich, wiele tek-
stów, przede wszystkim prasowych, traktował przychylnie23.
Innym aspektem funkcjonowania polskich druków
w Indiach była organizacja polskich bibliotek. Informator
o bibliotekach polskich funkcjonujÄ…cych poza krajem w latach
20 Bibliography of books in Polish or relating to Poland: published outside
Poland since September 1st., 1939. Vol. 1, 1939-1951 (No. 1-5625). Comp.
by Janina Zabielska. Londyn 1954; Bibliography of books in Polish or
relating to Poland: published outside Poland since September 1st 1939.
Vol. 2, 1952-1957 and supplements to 1939-1951 (No 1-4175). Comp.
by Janina Zabielska. Londyn 1959.
21 W. Blotnicki: Polonica bibliograficzne indyjskie..., s. 145; E. Maresch
(Polnik): Polonika indyjskie..., s. 75.
22 W. Blotnicki: Polonica bibliograficzne indyjskie..., s. 146.
23 E. Maresch (Polnik): Polonika indyjskie..., s. 77.
11
Agnieszka A
akomy
1939-194824 wymienia 2 biblioteki polskie funkcjonujÄ…ce w tam-
tym okresie. Biblioteka Gimnazjum i Liceum M. Curie-Skłodow-
skiej została przeniesiona z Teheranu i działała w Valivade od
1944 r. Posiadała w zbiorach książki własne oraz wypożyczone przez
MWRiOP, a z jej księgozbioru korzystali także uczniowie innych
szkół z Osiedla Polskiego. Biblioteka powszechna - Biblioteka
Osiedla Polskiego mieściła się w świetlicy nr 1, a funkcję biblio-
tekarki pełniła Jadwiga Kotlicka25. Biblioteka oprócz zbiorów wy-
pożyczanych czytelnikom miała także przygotowane 2 komplety
książek dla innych świetlic. W świetlicy czytano także literaturę
polską na głos.
Bibliografia:
1. Biblioteki polskie poza krajem w latach 1938-1948 : informa-
tor. Red. nauk. Barbara Bieńkowska ; oprac. Urszula Paszkie-
wicz, Janusz Szymański ; Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa
Narodowego. Departament Dziedzictwa Narodowego. Poznań
2005.
2. Blotnicki W.: Polonica bibliograficzne indyjskie z lat
1942-1948. Bejrut 1949. Nadb. z  Teki Bejruckiej Zeszyt B,
s. 145-172.
3. Pazyra S.: Z dziejów książki w czasie drugiej wojny światowej.
Warszawa 1970.
24 Biblioteki polskie poza krajem w latach 1938-1948 : informator. Red.
nauk. Barbara Bieńkowska ; oprac. Urszula Paszkiewicz, Janusz Szymański
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Departament Dziedzictwa
Narodowego. Poznań 2005, s. 99.
25 E. Słowikowsk (Woyniłłowicz): Referat kulturalno-oświatowy
w Valivade. W: Polacy w Indiach 1942-1948..., s. 376-377.
12
Polonika indyjskie z okresu drugiej wojny światowej  uwagi wstępne
4. Polacy w Indiach 1942-1948 w świetle dokumentów
i wspomnień : praca zbiorowa. Warszawa 2002.
5. Strumph-Wojtkiewicz S.: Książka szła za emigrantem. Wro-
cław 1963.
6. Zabielska J.: Instytucje i firmy wydawnicze  oficyny drukar-
skie. W: Literatura polska na obczyz
nie 1940-1960: praca
zbiorowa. T. 2. Pod red. Tymona Terleckiego. Londyn 1965,
s. 549-572.
13
Agnieszka A
akomy
Stadtbücherei Rheine
heine jest miastem położonym w Północnej Nad-
renii Westfalii. Do dyspozycji 72 tysięcy jego
Rmieszkańców stoi Biblioteka Publiczna Miasta
Rheine (Stadtbücherei Rheine). Biblioteka powstaÅ‚a w 1936 roku,
w latach osiemdziesiątych została przeniesiona do adaptowanego
specjalnie do tego celu zabytkowego budynku położonego w cen-
trum miasta, nad brzegiem rzeki Ems. Przystosowanie historycz-
nych pomieszczeń wymogło wiele rozwiązań architektonicznych
oraz nadało charakter całej instytucji. Wnętrze budynku podzielo-
no na sześć kondygnacji połączonych schodami znajdującymi się
w centralnej jego części. Na powstałej w ten sposób powierzchni
w 2004 roku znajdował się około 70 tysięcy mediów będących
w posiadaniu biblioteki, a do których czytelnicy posiadają wolny
dostęp. Są to nie tylko książki, ale także gazety, czasopisma oraz
kasety i płyty CD z muzyką, kasety video, a od 2003 roku rów-
nież DVD. Oprócz tego biblioteka gromadzi gry komputerowe na
CD oraz tradycyjne gry planszowe, cieszÄ…ce siÄ™ ogromnÄ… popu-
larnością. Na pierwszym poziomie umieszczono powieści klasy-
ków, inne powieści, tzw. książki kieszonkowe, książki mówione,
z dużym drukiem oraz obcojęzyczne. Na piętrze tym znajduje się
także wypożyczalnia, regał z bestsellerami oraz systematycznie
zmieniana wystawka. Poziomy drugi i trzeci przeznaczone sÄ… dla
dzieci, wszystkie meble sÄ… kolorowe i dostosowane rozmiarami
15
Agnieszka A
akomy
do najmłodszych czytelników. Wyodrębniono książeczki dla naj-
młodszych dzieci, pozostałe książki podzielono według wieku
a w ramach grup wiekowych rodzajami. Książki naukowe dla
młodszych uszeregowano według wąskich tematów, które mogą
być poszukiwane przez dzieci. Książki naukowe dla dzieci powy-
żej 9 roku życia znajdują się na trzecim poziomie, a ich uszerego-
wanie odpowiada zasadom wykorzystanym przy porzÄ…dkowaniu
książek naukowych dla dorosłych, oznaczone są one jedynie do-
datkową literą  J (od niem. die Jugend). Zdecydowano się wła-
śnie na takie rozwiązanie, aby starsze dzieci uczyły się, jak sa-
modzielnie korzystać z katalogu i wyszukiwać książkę na półce.
Na poziomach przeznaczonych dla dzieci umieszczono także ka-
sety, CD, gry komputerowe oraz planszowe. Książki naukowe dla
dorosłych zajmują piętra czwarte i szóste. Podzielone są według
obowiązującego w niemieckich bibliotekach publicznych języ-
ka informacyjno-wyszukiwawczego. Poziom piÄ…ty przeznaczono
dla działu ogólnego, dotyczącego technik pracy oraz dla różne-
go rodzaju broszur. Znajduje się tu także wejście do czytelni. Ze
względu na inne potrzeby dzisiejszych czytelników księgozbiór
podręczny w niej umieszczony musiał ustąpić pola komputerom
z dostępem do Internetu i choć pozostał w czytelni na regałach,
jest rzadko wykorzystywany. Czasopisma umieszczono na ostat-
nim poziomie. Biblioteka posiada katalog komputerowy dostęp-
ny także przez Internet. Stanowiska komputerowe z dostępem do
katalogu rozmieszczone sÄ… na wszystkich poziomach, zazwyczaj
przy oknach. Nie są więc one skupione w jednym miejscu. Stwarza
to bardzo dobrą atmosferę do poszukiwań potrzebnych pozycji.
16
Stadtbücherei Rheine
Czytelnicy ze zbiorów biblioteki mogą korzystać we
wtorek, środę i piątek (14.00 - 18.00), czwartek (10.00  19.00)
i sobotę (9.00  13.00). Czytelnikiem może zostać każdy, przy czym
dziecko do 15 roku życia musi posiadać zgodę opiekuna prawnego.
Jednak korzystanie z biblioteki jest płatne. Można więc uiścić opłatę
za cały rok wynoszącą 10 Euro, bądz
za każdą wizytę w wysokości
2 Euro. Nie ustalono jednorazowego limitu wypożyczeń, a wy-
brane media otrzymuje się na 28 dni z możliwością przedłużenia
terminu. Za możliwość poszukiwań w Internecie płaci się oddziel-
nie. Aby ułatwić nowemu użytkownikowi korzystanie z biblioteki
przygotowano ulotki z regulaminem oraz informacją o działach
i ich rozmieszczeniu w bibliotece. Oprócz tego każdy nowy czy-
telnik zostaje oprowadzony po bibliotece przez bibliotekarza. Na
co dzień na poziomie czwartym działa punkt informacji, przy
którym dyżuruje bibliotekarz odpowiadający na każde pytanie
i pomagajÄ…cy w razie potrzeby czytelnikom.
W bibliotece w 2004 roku na 6,78 istniejÄ…cego etatu 2,78
etatu zajmują bibliotekarki dyplomowane. Pozostałe etaty zaj-
mowane są przez uczniów studium bibliotekarskiego. Personel
oprócz obsługi użytkowników, przygotowuje także lekcje bi-
blioteczne dla klas szkolnych. Dla młodszych roczników takie
spotkania łączą poznawanie biblioteki i sposobów korzystania
z niej z czytaniem przez bibliotekarkÄ™ bajek czy innych ksiÄ…-
żek. Dla starszych dzieci przygotowywane są zadania, mają-
ce na celu nauczenie samodzielnego wyszukiwania na półkach
i w katalogu komputerowym, a jednocześnie zainteresować biblio-
teką. Oprócz tego przygotowywane są dla dzieci przedstawienia,
17
Agnieszka A
akomy
a dla dorosłych spotkania z pisarzami. Niestety w bibliotece nie
ma oddzielnego pomieszczenia przeznaczonego do takich ce-
lów, więc pracownicy muszą przygotowywać na takie okazje je-
den z poziomów, co jest pracochłonne i meczące, ale biblioteka-
rze mimo to chętnie od czasu do czasu, żeby nie kolidowało to
z podstawową działalnością biblioteki, przygotowują takie im-
prezy. Do obowiązków pracowników należą także podstawo-
we czynności biblioteczne, a więc gromadzenie, uzupełnianie,
opracowanie i udostępnianie zbiorów. Zakupów dokonuje się
w księgarniach bądz
w centralnej składnicy dla bibliotek publicz-
nych. Do książek z tego z
ródła można dokupić także przygoto-
wane już do wydruku karty katalogowe, co choć podwyższa cenę
książek skraca czas opracowania i chętnie wykorzystywane jest
przez bibliotekę. Dużo pracy bibliotekarzy wymaga gromadzenie
przez bibliotekę gier planszowych. Są one często wypożyczane
i cieszą się ogromną popularnością. Niestety przy używaniu ich
często gubią się części, a gry po prostu się niszczą. Co jakiś czas
trzeba sprawdzać ich stan, kleić je, a brakujące części sprowadzać
od producenta. Wypożyczanie jest skomputeryzowaną czynnością
w bibliotece i obywa siÄ™ przez odczytanie kodu paskowego
z książki i karty czytelnika.
Biblioteka miasta Rheine jest instytucjÄ… bardzo przyjaznÄ…
dla czytelników. Świadczy o tym to, że mimo małej liczby czytel-
ników, liczba ich odwiedzin w bibliotece jest bardzo duża. W 2003
roku biblioteka posiadała 6.054 aktywnych czytelników, którzy
odwiedzili ją 104.918 razy. Liczbę wypożyczeń poszczególnych
mediów przedstawia tabela 1. Pracownicy są zawsze mili i chętnie
18
Stadtbücherei Rheine
służą czytelnikowi pomocą. Również brak limitów dotyczących
liczby wypożyczanych książek oraz bogata oferta mediów różnego
rodzaju sprawia, że oferta biblioteki jest ciekawa i godna uwagi.
Tabela 1. Wyniki wypożyczeń poszczególnych grup mediów
w roku 2003 roku.
Liczba posiadanych przez Liczba
Rodzaj materiałów
bibliotekę wypożyczeń
Literatura naukowa 33.397 73.671
Literatura piękna 10.190 51.017
Literatura dziecięca
13.343 64.800
i młodzieżowa
Literatura
1.082 1.936
obcojęzyczna
Czasopisma i gazety 71 tytułów w prenumeracie 8.584
Kasety 1.330 6.539
PÅ‚yty kompaktowe 3.047 24.042
Kasety video 3.465 17.263
Gry planszowe 261 1.694
Inne media np.
809 587
broszury
y
ródło: Dane pochodzące z Biblioteki.
19
Agnieszka A
akomy
Fot. 1. Zabytkowy gmach Stadtbücherei Rheine
Zdjęcie: A. A
akomy
20
SPRAWOZDANIA
Agnieszka A
akomy, Anna Marcol
Uniwersytet ÅšlÄ…ski w Katowicach
Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej
Jesienne forum Towarzystwa Porozumienia
Polsko-Niemieckiego w Kleve
dniach 23-26 paz
dziernika 2008 r. odbyło się je-
sienne forum Towarzystwa Porozumienia Pol-
Wsko-Niemieckiego (Gemeinschaft für deutsch-
-polnische Verständigung) z Münster, które zrzesza mÅ‚odych
chrześcijan z Polski i Niemiec, działających na rzecz polsko-nie-
mieckiego dialogu.
Uczestnicy kongresu spotkali się w schronisku młodzie-
żowym w Kleve, gdzie dyskutowali na temat obecności Śląza-
ków i Polaków w Nadrenii Północnej  Westfalii. Pierwszego
dnia wzięli udział w całodniowej konferencji, podczas której
wysłuchali siedmiu referatów, podejmujących tę problematykę
w aspekcie historycznym, wyznaniowym i kulturalnym. Wszystkie
wystąpienia były prezentowane w języku polskim i niemieckim.
Część historyczną otworzył referat dr. Witolda Matwiejczy-
ka z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, poświęcony dziejom
polskiej emigracji zarobkowej w Zagłębiu Ruhry do roku 1939.
Temat historyczny podjął również dr Gregor Ploch  dyrektor
Oberschlesisches Landesmuseum (Muzeum Ziemi Górnośląskiej)
21
Agnieszka A
akomy, Anna Marcol
w Ratingen, organizator kongresu, który mówił o śladach Górno-
ślązaków w NRW od zakończenia II wojny światowej po dzień
dzisiejszy. Z kolei mgr Beata Olszewska z Wodzisławia Śląskie-
go przedstawiła sylwetki wybranych Westfalczyków związanych
z Górnym Śląskiem, które zostaną opisane w jej pracy doktorskiej.
Istotny był także wątek wyznaniowy, podjęty przez
dr Dorotę Kurpiers-Schreiber z Politechniki Opolskiej ( Wpływ
religijności Ślązaków na społeczeństwo Niemiec ) oraz blok kul-
turalny, podczas którego głos zabrała dr hab. Maria Kalczyńska
z PIN-Instytutu ÅšlÄ…skiego w Opolu, przedstawiajÄ…c referat na temat
multiplikatorów kultury polskiej w Niemczech oraz działalności
grup polonijnych. W konferencji uczestniczyły również jej dokto-
rantki. Mgr Anna Marcol omówiła działalność Gabinetu Książki
i Prasy Polskiej w Niemczech przy PIN - Instytucie Śląskim, który
gromadzi książki, czasopisma i multimedia wydawane przez Pola-
ków mieszkających poza granicami kraju. Natomiast mgr Agniesz-
ka A
akomy przedstawiła dzieje prasy polskiej w NRW.
Kolejny dzień forum poświęcony był odkrywaniu miejsc
związanych z historią polskich emigrantów w Niemczech.
W programie organizatorzy przewidzieli krótkie zwiedzanie oko-
licy pod hasłem:  Ślady Ślązaków i Polaków w Północnej Nad-
renii-Westfalii . Ich poszukiwanie rozpoczęto od jednego z naj-
starszych w Niemczech miejsc pielgrzymkowych  położonego
6 kilometrów od granicy holenderskiej miasta Kevelaer. Historia
powstania tego sanktuarium sięga XVII wieku, kiedy to krótko
przed WigiliÄ… 1641 roku prosty kupiec, Hendrick Busman, trzy-
krotnie usłyszał głos. Głos ten nakazał mu zbudowanie kapliczki
22
Jesienne forum Towarzystwa Porozumienia Polsko-Niemieckiego w Kleve
na miejscu przydrożnego krzyża, przy którym Busman właśnie się
modlił. Kupiec posłuchał wezwania i wybudował kaplicę, w której
1 czerwca 1642 roku umieścił mały, papierowy obrazek przedsta-
wiający Matkę Najświętszą jako Pocieszycielkę Strapionych na
tle miasta Luksemburg. Jest to jedno z miejsc, do których piel-
grzymowali polscy emigranci zarobkowi zamieszkujÄ…cy NadreniÄ™
Północną-Westfalię. Po krótkim pobycie w Kevelaer uczestnicy
konferencji udali siÄ™ do Oberschlesisches Landesmuseum. Mu-
zeum powstało w 1983 roku i jest największą placówką tego typu
w zachodnich Niemczech. Jak można przeczytać na stronie domo-
wej tej instytucji  kolekcjonuje eksponaty z polskiej oraz czeskiej
części Górnego Śląska i działa jako ambasador kultury śląskiej,
przedstawiajÄ…c sztukÄ™, kulturÄ™ oraz historiÄ™ regionu 1. Uczestnicy
wyjazdu zwiedzili aktualnÄ… ekspozycjÄ™ dotyczÄ…cÄ… historii ÅšlÄ…ska.
Organizatorzy zaplanowali także zwiedzanie Xanten, w którym to
mieście w 15 w. p.n.e. Rzymianie założyli swój obóz. Rozwinął
się on póz
niej w miasto rzymskie Colonia Ulpia Traiana. W mie-
ście godna obejrzenia jest także katedra św. Wiktora, w której znaj-
duje się grób męczenników chrześcijańskich, zabitych na jednej
z rzymskich aren. Po jej zwiedzeniu uczestnicy zostali odwie-
zieni do miejsca obrad, gdzie po kolacji odbył się panel dysku-
syjny na temat  Powiązań między NRW a Górnym Śląskiem .
Do udziału w nim zaproszono Andreasa Gudruma, przewodni-
czÄ…cego organizacji Landsmannschaft der Oberschlesier (LdO)
oraz polityka z Ratingen, Sebastiana Wladarza. Spotkanie mia-
1 Strona domowa Oberschlesisches Landesmuseum [on-line]
index. php?option=com_content&view=article&id=141&Itemid=97>
[dostęp 10.11.2008]
23
Agnieszka A
akomy, Anna Marcol
ło na celu zwalczenie uprzedzeń w stosunku do LdO poprzez
przedstawienie uczestnikom konferencji historii i działalności
tej instytucji. Ważnym problemem poruszonym w trakcie pane-
lu dyskusyjnego była także współpraca województwa śląskiego
oraz landu Nadrenia Północna-Westfalia.
Tegoroczna konferencja zorganizowana przez Gemein-
schaft für deutsch-polnische Verständigung byÅ‚a bardzo owoc-
na i przyniosła wiele pozytywnych efektów. Przede wszyst-
kim pozwoliła młodzieży w niej uczestniczącej zapoznać się
z trudną historią Śląska, łączącą losy Polaków i Niemców,
a wszystkim uczestnikom dała możliwość zapoznania się
z opiniami i poglądami reprezentowanymi przez Polaków
i Niemców i dotyczącymi poruszanej problematyki. Konferencja
umożliwiła także nawiązanie kontaktów, przyjaz
ni niezależnie
od kraju pochodzenia, zbliżyła oba narody i to był największy suk-
ces organizatorów.
24
RECENZJE
Agnieszka A
akomy
Instytut Bibliotekoznawstwa
i Informacji Naukowej
Uniwersytetu ÅšlÄ…skiego
w Katowicach
Historia i bibliologia: księga dedykowana pamięci doktora
Zdzisława Konstantego Jagodzińskiego (1927-2001). Pod red.
Janusza Farysia i Marka Szczerbińskiego.
Gorzów Wlkp. 2005.
2005 roku w Gorzowie Wielkopol-
skim nakładem Instytutu Historii i Sto-
Wsunków Międzynarodowych Uniwer-
sytetu Szczecińskiego, Instytutu Politologii Uniwersyte-
tu Zielonogórskiego, Zamiejscowego Wydziału Kultury
Fizycznej PoznańskiejAWF w Gorzowie Wielkopolskim oraz Stowa-
rzyszenia  Wspólnota Polska została wydana pozycja pt.: Historia
i bibliologia pod redakcjÄ… Janusza Farysia i Marka Szczer-
bińskiego. Jest to księga dedykowana pamięci doktora
Zdzisława Konstantego Jagodzińskiego1.
Zdzisław Konstanty Jagodziński był historykiem, pu-
blicystą, bibliotekarzem, działaczem emigracyjnym. Urodził
1 Historia i bibliologia: księga dedykowana pamięci doktora Zdzisława
Konstantego Jagodzińskiego (1927-2001). Pod red. Janusza Farysia i Marka
Szczerbińskiego. Gorzów Wlkp. 2005.
25
Agnieszka A
akomy
się 14 stycznia 1927 roku w Białokrynicy koło Krzemieńca.
Nie ominęły go zawieruchy historii. W czasie II wojny świato-
wej został rozdzielony z ojcem, którego wywieziono do łagru.
Tego losu nie uniknął również Zdzisław z matką. Zostali wy-
wiezieni do Kazachstanu. Po wejściu w życie układu Sikoski-
-Majski, rodzina Jagodzińskich znowu się połączyła i razem
z innymi zesłańcami objętymi amnestią została przetransportowana
do Iranu. Tam Zdzisław rozpoczął naukę w utworzonych specjal-
nie dla przybyłych dzieci szkołach. Po ukończeniu wojny cała ro-
dzina znalazła się w Wielkiej Brytanii, gdzie dzięki stypendium
Zdzisław skończył studia historyczne. Póz
niej rozpoczÄ…Å‚ pracÄ™
w Bibliotece Polskiej w Londynie i został zastępcą ówczesnej kie-
rowniczki, dr Marii Danilewicz2. Po zrezygnowaniu przez niÄ… ze
stanowiska, Jagodziński przejął jej funkcję. Oprócz tego zajmował
się publicystyką. W jego twórczości można wyróżnić dwa nurty
naukowy i popularny. W omawianej Historii i bibliologii szczegó-
łowo przedstawiono jego życiorys, zaprezentowano tematykę jego
twórczości publicystycznej oraz omówiono działalność naukową
i organizacyjnÄ…3.
Materiał zamieszczony w recenzowanej publikacji po-
dzielono tematycznie na cztery rozdziały: 1) Z dziejów Polski
i emigracji, 2) Pamiętniki i wspomnienia, 3) Wybrane zagadnie-
nia bibliologiczne oraz 4) Varia. Taki podział materiału nawiązu-
je oczywiście do działalności i zainteresowań dr. Jagodzińskiego
2 Historyk literatury polskiej na obczyz
nie, pisarka, działaczka emigracyjna.
Była wieloletnim dyrektorem polskiej Biblioteki Narodowej w Londynie,
współpracowała z Paryską Kulturą i Radiem Wolna Europa. kul.lublin.pl/wystawy/vita_mutatur/2003/danilewicz-zielinska/maria_
danilewicz-zielinska.htm>
3 M. Szczerbiński, E. Walewander: Zdzisław Konstanty Jagodziński
(1927-2001). Życie i dzieło. W: Historia i bibliologia..., s. 9-20.
26
Historia i bibliologia
i umożliwia przejrzyste uporządkowanie wszystkich opublikowa-
nych tekstów.
Pierwszy rozdział porusza zagadnienia związane
z historią Polski oraz emigracji polskiej i zawiera 11 artykułów
zróżnicowanych tematycznie. Większość tekstów omawia tema-
tykę związaną z okresem drugiej wojny światowej, choć kilka
z nich odnosi się do czasów póz
niejszych. Tak właśnie jest z tekstem
autorstwa Adama Makowskiego omawiającym Święta państwowe
z lat PRL w piętnastoleciu Trzeciej Rzeczpospolitej na przykładzie
Szczecina oraz artykułem Mariusz Gizowskiego, który przedsta-
wia próbę socjologicznego opisu uwarunkowań i tendencji zmian
w polskiej strukturze społecznej w okresie transformacji ustrojo-
wej4.
Ważnym kontekstem dla licznych artykułów w tym roz-
dziale jest problematyka emigracji. W kręgu tej tematyki pozo-
staje Tadeusz Wyrwa, omawiający sytuację Polaków w obozie-
-więzieniu Miranda del Ebro w latach 1940-1943. Jest to bardzo
ciekawy i wnikliwie opracowany materiał archiwalny zawierający
wiele mało znanych danych dotyczących tego obozu. Autor kreśli
losy Polaków, opisuje życie w samym obozie. Wszystkie zawarte
w tekście informacje oparte są na materiale z
ródłowym.
Osoby zajmujÄ…ce siÄ™ literaturÄ… polskÄ… na obczyz
nie znaj-
dą w tej części publikacji ciekawe teksty związane z tą tematy-
ką. Autorzy omawiają m.in. postać Tymona Terleckiego, nestora
polskiej literatury emigracyjnej, krytyka literackiego i teatralne-
go, eseisty i organizatora życia naukowego i literackiego w An-
4 M. Gizowski: Uwarunkowania i tendencje zmian w polskiej strukturze
społecznej w okresie transformacji ustrojowej. Próba socjologicznego opisu.
W: Historia i bibliologia..., s. 145-153.
27
Agnieszka A
akomy
glii oraz Stanach Zjednoczonych, a przede wszystkim ukazujÄ…
jego kontakty z Kazimierzem Wierzyńskim. Tematyką znajomo-
ści tych dwóch ważnych dla kultury polskiej postaci zajęła się
Nina Taylor-Terlecka5. Ważnym uzupełnieniem tych danych jest
przedruk artykułu Tymona Terleckiego wydanego w nr 8 londyń-
skich  Wiadomości z 22 lutego 1953 roku, a dotyczący proble-
matyki Biblioteki Polskiej w Londynie. Jest to potrzebny tekst,
po pierwsze ze względu na to, że dr Jagodziński również był zwią-
zany z  Wiadomościami , a po drugie był wieloletnim kierowni-
kiem omawianej biblioteki6.
Jeden z artykułów poświęcony jest kolejnemu ważnemu
Polakowi, gen. Sławojowi Felicjanowi Składkowskiemu. Był on
premierem Polski, który razem z rządem po agresji ZSRR na Pol-
skę opuścił kraj. Jego pobyt w Anglii szeroko i wnikliwie omawia
Marek Sioma7.
Pozostałe artykuły zamieszczone w tej części oma-
wiają następujące kwestie: Rober Litwiński zajął się Losami
rodzin polskich policjantów pod radziecką okupacją (1939-
1941), Arkadiusz Adamczyk przedstawił Ocenę polityki rządów
gen. Władysława Sikorskiego i Stanisława Mikołajczyka przez
emigracyjne środowiska piłsudczyków w latach 1939-1944,
Zygmunt Woz
niczka zdecydował się także przeanalizować po-
lityczne kwestie - napisał tekst pt. Rząd polski na uchodz
stwie
w Londynie i podziemie w kraju wobec przyłączenia Ziem Za-
5 N. Taylor-Terlecka: Tymona Terleckiego i Kazimierza Wierzyńskiego mały
kalendarzyk przyjaz
ni. W: Historia i bibliologia..., s. 87-97.
6 G. Wieczorek: GÅ‚os Tymona Terleckiego w obronie Biblioteki Polskiej
w Londynie. W: Historia i ..., s. 99-105.
7 M. Sioma: Angielskie lata generała Sławoja Felicjana Składkowskiego.
W: Historia i bibliologia..., s. 75-85.
28
Historia i bibliologia
chodnich i Północnych w 1945 roku, Robert Stopikowski
w swoim tekście analizuje Wartości chrześcijańskie w życiu
społeczno-politycznym społeczeństwa polskiego na łamach
 Tygodnika Warszawskiego (1945-1948), zaÅ› Andrzej Cho-
dubski zajął się problematyką Polaków na Kaukazie omawiając
to zagadnienie w dwóch aspektach, przedstawiając przeszłość
i teraz
niejszość naszych rodaków żyjących na tamtych terenach8.
Drugi rozdział omawianej pozycji nosi tytuł Pamiętniki
i wspomnienia. W jedenastu artykułach w nim zamieszczonych
autorzy podeszli do problematyki w bardzo różny sposób. Choć
wszystkie teksty połączone są właśnie wątkiem pamiętnikarskim
lub wspomnieniowym, to w rozdziale tym można wyróżnić kilka
głównych tematów. Po pierwsze analizuje się na podstawie ma-
teriału pamiętnikarskiego stosunek ludzi do sytuacji politycznej
w czasie drugiej wojny i tuż po niej9. Drugim aspektem jest przedsta-
wienie historii życia konkretnych osób, opartego na analizie wspo-
mnień bądz
pamiętników. Prezentuje się sylwetki Romana Dmow-
skiego10 oraz Witolda Giedroycia11. Do trzeciej grupy zagadnień
można zaliczyć te teksty, które poświęcone są metodologii badań
8 A. Chodubski: O przeszłości i teraz
niejszości Polaków na Kaukazie.
W: Historia i bibliologia..., s. 107-121.
9 P. A. Leszczyński:  Dziennik i Bronisława Żongołłowicza
(1869-1944) jako z
ródło wiedzy o wyznaniowych aspektach prawa i polityki
Drugiej Rzeczypospolitej. W: Historia i bibliologia..., s. 157-170; B. Misiak,
A. Palimąka, W. Malejka: Problem ludności niemieckiej na terenie Górnego
Śląska (1945-1949) w świetle pamiętników. W: Historia i bibliologia...,
s. 193-203; B. Kubis: Z problemów ewakuacji ludności niemieckiej Śląska
Opolskiego po drugiej wojnie światowej w świetle pamiętników. W: Historia
i bibliologia..., s. 205-213; T. P. Rutkowski: RzÄ…d polski na uchodz
stwie
(1939-1945) w świetle pamiętników i wspomnień. W: Historia i bibliologia...,
s. 223-231.
10 T. Serwatka: Fragmenty wspomnień Stanisława Zielińskiego
(1875-1945) o Romanie Dmowskim. W: Historia i bibliologia., s. 171-176.
11 A. Dobroński: Ze wspomnień majora Witolda Giedroycia. W: Historia
i bibliologia..., s. 177-185.
29
Agnieszka A
akomy
i wykorzystywania w nich właśnie materiału pamiętnikarskiego.
Jeden z tekstów ma charakter bibliologiczny. Andrzej Suchcitz
zdecydował się w nim na omówienie dwóch pamiętników ze zbio-
rów Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londy-
nie12.
Pamiętniki i wspomnienia to bardzo ciekawy rozdział,
przede wszystkim ze względu na to, że opiera się w większości na
analizie materiału z
ródłowego w postaci autentycznych wypowie-
dzi osób uczestniczących w wydarzeniach drugiej wojny świato-
wej. Przedstawia ich stosunek do sytuacji wojennej. Oprócz tego
zawiera także wskazówki metodologiczne przydatne przy bada-
niach z
ródeł historycznych odnoszących się do tego okresu.
Ze względu na działalność bibliologiczną
dr. Jagodzińskiego w książce znalazł się także rozdział dotyczą-
cy tej problematyki. Autorzy potraktowali to zagadnienie bardzo
szeroko, co umożliwia czytelnikowi zajmującemu się bibliolo-
gią na znalezienie interesującego aspektu. Większość publiko-
wanych tekstów omawia dzieje biblioteki, ich historię, strukturę
organizacyjną i zbiory. Danuta Sieradzka przedstawiła dzieje bi-
blioteki magistrackiej miasta Chorzowa. Autorka zajęła się tym
zagadnieniem, gdyż jak sama pisze w okresie międzywojennym
na terenie województwa śląskiego działało wiele bibliotek. Były
to placówki szkolne, oświatowe, naukowe i prywatne. Równole-
gle funkcjonowały biblioteki związane z administracją państwo-
wą i samorządem komunalnym. Te ostatnie działające w miastach
i gminach nie doczekały się obszernego i wnikliwego opracowa-
12 A. Suchcitz:O dwóch wybranych pamiętnikach ze zbiorów Instytutu
Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. W: Historia
i bibliologia..., s. 187-191.
30
Historia i bibliologia
nia13. D. Sieradzka starała się odtworzyć historię biblioteki magi-
strackiej miasta Chorzowa na podstawie analizy obecnego księgo-
zbioru Biblioteki Urzędu Miejskiego w Chorzowie oraz nielicz-
nych zachowanych z
ródeł archiwalnych.
Biblioteki z okresu międzywojennego stanęły także
w centrum zainteresowań innego autora publikującego w omawia-
nej pracy, Wojciecha Skóry. Przedstawił on temat Biblioteki re-
sortu spraw zagranicznych Drugiej Rzeczpospolitej (1918-1939).
Omówił wnikliwie pracę i działalność Centralnej Biblioteki MSZ
oraz te instytucje, które działały przy placówkach MSZ zagranicą
przedstawiając strukturę ich zbiorów.
W kręgu podobnych zagadnień znajduje się także tekst Pio-
tra Majera, który omówił sytuację organizacyjną bibliotek polskiej
Policji. W swoich rozważaniach autor skupił się na dwóch wio-
dÄ…cych bibliotekach: Centralnej Bibliotece Policyjnej powiÄ…zanej
z Centrum Szkolenia w Legionowie oraz Bibliotece Wyższej
Szkoły Policji w Szczytnie. Majer przedstawił księgozbiory tych
instytucji.
Pozostałe artykuły zawarte w rozdziale trzecim,
poruszają wielorakie zagadnienia dotyczące kultury i książ-
ki. Barbara Góra przedstawiła Druki krakowskich oficyn
A
azarza Andrysowicza i Piotrowczyków w zbiorach
Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Palplinie
i omówiła repertuar tych wydawców.
Innym ciekawym tekstem odnoszącym się do zagadnień
historycznych jest tekst Mieczysława Wieliczko, w którym autor
13 D. Sieradzka: Z dziejów biblioteki magistrackiej miasta Chorzowa.
W: Historia i bibliologia..., s. 279-286.
31
Agnieszka A
akomy
analizuje problem  kłamstwa katyńskiego , jego przedstawienia
w prasie, oraz działalności Polonii na rzecz zmiany tej kwestii14.
Sylwetki znanych polonofilów prof. dr. hab. Hainza
Kneipa i dr. Matthiasa Kneipa przedstawiły Maria Kalczyńska
i Anna Marcol15. Autorki omówiły właśnie te postaci ze wzglę-
du na ich znaczenie w propagowaniu Polski na terenie Niemiec.
Prof. Kneip zasłużył się przede wszystkim w zakresie badań
nad polską literaturą (...). Natomiast dr Kneip okazał się dobrym
promotorem relacji polsko-niemieckich poprzez upowszech-
nianie swojej twórczości poetyckiej i eseistycznej, naukowej
i społecznej16. Tekst ten w ciekawy sposób zapoznaje czytelnika
z biografiami polonofilów niemieckich.
W ostatniej części Historii i bibliologii umieszczono
sześć artykułów określonych mianem Varia. Ze względu bo-
wiem na ich tematykę nie mogły być przedstawione w innych
rozdziałach. Znalazły się tutaj kwestie związane z problematyką
emigracji, ale także Polski, czy wpływu Rosji na bezpieczeństwo
międzynarodowe17. Jeden z tekstów poświęcony jest frapującemu
wszystkich zagadnieniu kradzieży Bursztynowej Komnaty18.
14 M. Wieliczko: Na śladach dokumentacji prawdy o Katyniu.
W: Historia i bibliologia..., s. 299-308.
15 M. Kalczyńska, A. Marcol: Hainz Kneip i Matthias Kneip - badacze
i popularyzatorzy literatury i kultury polskiej w Niemczech. W: Historia
i bibliologia..., s. 317-325.
16 Tamże, s. 317.
17 M.in.: W. Musialik, A. Nawrocka: O jednej z ankiet tygodnika  Wiadomości .
W: Historia i bibliologia..., s. 345-356; R. Potocki: Polityka władz polskich
wobec kwestii ukraińskiej w przededniu wybuchu drugiej wojny światowej.
W: Historia i bibliologia..., s. 357-373; W. Stankiewicz: Uwarunkowania
polityczno-militarne federacji rosyjskiej a bezpieczeństwo międzynarodowe.
W: Historia i bibliologia..., s. 393-410.
18 D. Matelski: Losy Bursztynowej Komnaty podczas drugiej wojny światowej.
Mity i rzeczywistość. W: Historia i bibliologia..., s. 375-384.
32
Historia i bibliologia
Historia i bibliologia jest wydawnictwem o dużej warto-
ści merytorycznej. Zawarte w niej teksy poruszają wiele cieka-
wych zagadnień związanych tematycznie z zakresem działalności
dr. Jagodzińskiego. Zapoznają czytelnika m.in. z problematyką
emigracyjną, ale także historią Polski, czy zagadnieniami biblio-
logicznymi. To zróżnicowanie tematyczne artykułów sprawia, ze
pozycja ta będzie przydatna badaczom wielu dziedzin, choć jest
szczególnie godna polecania osobom, w których kręgu zaintere-
sowań znajduje się problematyka emigracyjna. Całość pracy do-
pełnia dobrze opracowany życiorys jubilata oraz bogaty aparat
pomocniczy, wskazujÄ…cy na wysoki poziom merytoryczny pracy.
33
WYDARZENIA
35